Book Title: Mahatirth Ujjayantgiri Girnar
Author(s): Anandji Kalyanji Pedhi
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005601/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nI mahAtIrtha umttagiri (giranAratIrtha) jika 2 mamatAvATa zeTha ANaMdajI kalyANajI jhaverIvADa, amadAvAda-1. For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtIrtha ujajayantagiri (giranAratIrtha) prakAzaka zeTha ANaMdajI kalyANajI jhaverIvADa, amadAvAda-1. For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtIrtha ujajayantagiri (giranAratIrtha) prakAzana varSa vi. saM. 2053 : I. sa. 1997 nakala : 1000 graMthaAyojana zAradAbena cimanabhAI ejyukezanala risarca senTara 'darzana', zAhIbAga, amadAvAda-380 004. prakAzaka kAmadAra navInacaMdra maNilAla janarala menejara zeTha ANaMdajI kalyANajI jhaverIvADa, amadAvAda-1. For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purobhUmikA jaina tIrthonI pathadarzikAonI zreNImAM "zatruMjaya", "mIrapura", "ArAsaNa", ane "rANakapura' pachI have mahAtIrtha "ujjayantagirinAM jinamaMdiro" pragaTa thAya che. ujajayantagirinAM maMdiro anulakSe lakhAyelAM madhyakAlIna kalpo, rAso, stotro, stavano, caityaparipATIo, ane prabaMdho uparAMta abhilekho tema ja vidyamAna zilpa-sthApatyanA nirIkSaNa-parIkSaNanA AdhAre sAMprata pustikA, AgaLanI pathadarzikAonI jema, prA. madhusUdana DhAMkIe taiyAra karI ApI che. girivara paranAM maMdironA ItihAsa-nirmAtAo, nirmANa-mitio, ane pachIthI thayelA pheraphAro - ItyAdi viSe, ane tyAMnI samasyAonA zakaya ukelo sahita rajU thatuM rasadarzana sametanuM A sacitra avalokana yAtrIo ane pravAsIo atirikata keTaleka aMze vidvajjanone paNa upayogI thaze evI AzA che. AmAM apAyela tamAma citro vArANasI sthita "amerikana InsTiTyUTa oNpha inDiyana sTaDIjha" nA sahayoga ane saujanyathI pragaTa thAya che. amadAvAda, vi. saM. 2053 zeTha ANaMdajI kalyANajI. For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 093e KES SUC CES 22212927 77 110!!!! C 4466CTICE E creuerer !!! DOU 02 12.02 !!!! ! 1222; T!!!! 2 WE AD INC wickets FALEN mashines WEN SENS 283722 20 222 237222725 1. 22177 :22:21 1 2 . KA 1913 For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro pRSThabhUmi akhila bhAratanAM parama mahimna jaina sthAno--Agama pratiSThita mahAtIrtho--mAM ''ujjayantagiri'' eTale ke giranAranI gaNanA thAya che. yadukulatilaka jina ariSTanemi bhagavAna neminAtha -- nAM diphnA (dIkSA), nANa (jJAna, kaivalya prApti) ane nivvANa (nirvANa) A girivara para thayAnA ullekho uttarAdhyayanasUtra, jJAtAdharmakathA, dazAzrutaskandha (paryuSaNA - kalpasUtra) ane AvazyakasUtra sarakhA AgamomAM maLe che. e pachI dvitIya bhadrabAhusvAmI viracita manAtI Avazyakaniryukti (IsvIsananI chaThThI zatAbdIno pUrvArdha)mAM aSTApada, gAgrapada, thAvartaparvata, takSazilA (dharmacakratIrtha), ityAdi e kALanA prasiddha ane mahimAvaMta tIrthomAM ''ujjayanta'"nI paNa gaNanA karelI che. jinabhadragaNi kSamAzramaNa kRta vizeSa-Avazyaka-bhASya (prAya: I. sa. pa88)mAM, tema ja Avazyaka sUtranI prakSipta gAthAmAM paNa nemIzvaradevanAM traNa kalyANako ''ujjata''para thayAno ullekha che. kSapaNakAcArya yatiRSabhanA manAtA tiloyapaNati graMtha (IsvIsanano chaThTho saiko)mAM paNa ''ujjayanta' no ullekha bhagavAna mahAvIranI nirvANabhUmi ''apApA'' sAthe karelo che. saMskRta ''UrjAyata''nAM prAkRta ''ujjanta', ''ujjenta', ane apabhraMza ''ujjila'' evAM rUpo prAcIna jaina sAhityamAM maLe che. AmAMthI "ujjanta'nuM saMskRtIkaraNa karIne ''ujjayanta' rUpa thayuM che, ane madhyakAlIna jaina-jainetara saMskRta sAhityamAM e ja rUpa vizeSa rUDha thayeluM jovA maLe che. A sivAya prastuta girirAja mATe 'revata'' ke 'raivataka''vA ''revatAcala'' yA (prAkRta) ''ravayagiri''ke (apabhraMza) 'raivatagiri'' evA paryAya paNa anukrame guptakALathI zarU karI vizeSe madhyakALe prarUDha thayA jovA maLe che. joke bahu prAcIna sAhityamAM ''ujjayanta'' For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajayantagirinAM jinamaMdiro ane revatakathI bhinna parvato samajAtA. asala revataka parvata dvArAvatI (dvArikA) samIpa hato. pachIthI "skaMdapurANamAM tene ujajayantathI bhinna paNa tenI samIpamAM hovAnuM mAnyuM che. jyAre gupta samrATa skandaguptanA gu. saM. 136 (I. sa. 455)nA zilAlekhamAM tema ja madhyakAlIna jaina sAhityamAM "ujjayanta ane "revata"ne ekabIjAnA paryAya mAnyA che. bIjI bAju ujjayanta parvatanI pazcime AvelA, maurya samrATuM caMdraguptanA samayathI jANItA thayelA, "girinagara'' (sAMpratakAlIna jUnAgaDha) abhidhAnanuM madhyakALamAM apabhraSTa rUpagirinAra" ane pachI "giranAra" banI, ujjayantagirine te prApta thaI gayuM : ane e rIte Aje to prastuta giranAra abhidhAna ja vizeSa pracAramAM che. jina ariSTaneminuM dhAma manAtA A prAcIna ujajayantagiri para solaMkI kALamAM chaeka jeTalAM jinamaMdiro, ane solaMkIyuga pachI 15mA zatakamAM prastuta jUnAM maMdironA punaruddhAra atirikata chaeka jeTalAM navAM jinAlayo paNa umerAyelAM. paNa solaMkIkALa pUrve to ahIM kevaLa be ja jinamaMdiro hatAM : eka to bhagavAna neminAthanuM, ane bIjuM zikharanI Toce rahela zAsanAdhiSThAtrI ambikAdevInuM. (A maMdiro sivAya "gajendrapadakuMDa" paNa tIrtharUpa manAto, paNa tenA astitva sambaddha pramANo bAramA zatakathI maLe che.) ujajayanta parvata bhagavAna neminAthanAM nirvANa -kalyANakathI punita thayelo manAto hoI gaNadhara puMDarIkanI nirvANabhUmi zatruMjayagirinI jema ahIM paNa prAraMbhe to jaina munio anazana karavA AvatA haze tevuM purANA Agamika sAhityanA ullekho parathI kalpI zakAya che. aitihAsika kALamAM nemIzvaradevanuM prathama Alaya kayAre baMdhAyuM te vAta para hAla saMzodhana thaI rahyuM che, jeno niSkarSa ahIM saMkSepamAM have rajU karIzuM. giranAratIrtha saMbaMdhI chUTAchavAyA jUnA ullekhone bAda karatAM e viSayane lagatuM vistRta ane vigatapUrNa sAhitya vizeSe to kevaLa IsvIsananA 13mA zatakanA dvitIya caraNa jeTalA moDA kALathI maLavA lAge che. e upalakSamAM joIe to nAgendragathvIya vijayasenasUri kRta revaMtagirirAsa (A saM. 1288 | A0 I. sa. 1232), tapAgacchIya dharmaghoSasUri kRta giranArakalpa (A. saM. 1320 | A0 I. sa. 12 64), ane kharataragacchIya jinaprabhasUri kRta kalpapradIpa (A saM. 1364-1389 / A0 I. sa. 1308-1333)mAMthI "ujjayantatIrtha'nAM maMdiro ane tenA prasthApako-nirmAtAo saMbaMdhamAM bahumUlya kahI zakAya tevI pramANabhUta ane adhikRta aitihAsika mAhitI prApta thAya che; taduparAMta te traNemAM prastuta tIrtha-viSayaka keTalIka vRddhazrutio-anuzrutio paNa tyAM saMgRhIta thayelI maLe che. For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajayantagirinAM jinamaMdiro prastuta sAhitya uparAMta somaprabhAcAryanA jinadharma-pratibodha (saM. 1241 | I. sa. 1185)mAM, caturazIti prabandha (IsvIsananA 14mA zatakano pUrvArdha), kumArapAla prabodha prabaMdha (IsvIsananA 14mA zatakano madhya bhAga), ane rudrapallIyagacchanA sogatilakasUrinA kumArapAladevacarita (IsvIsananA 14mA zatakano uttarArdha)mAM giranAranI pAja saMbaMdhamAM vivaraNa maLe che. jyAre rAjagacchIya prabhAcaMdrAcAryanA prabhAvaka caritra (saM. 1343 | Isa. 1287), nAgendragacchIya merUtuMgAcAryakRta prabaMdha ciMtAmaNi (saM. 1361 | Isa. 1305), purAtanaprabaMdha saMgraha (saMkalana kALa 15mI zatI), tapAgacchIya jinamaMDanagaNiracita kumArapAla prabaMdha (saM. 1492 | I. sa. 1436) tema ja tapAgacchanA anya eka muni somadharmakRta upadezasaptati (saM. 1503 | I. sa. 1447), ane ratnamaMDanagaNinA upadezataraMgiNI (A. saM. 1517 | A0 I. sa. 1461) sarakhA graMthomAM ane te pachInA yuganA sAhityamAM giranArastha nemijinanA bhavananA, siddharAja niyukta soraThanA daMDanAyaka sajajana dvArA thayela punaruddhAranI anuzruti vadhatA-ochA vivaraNa sAthe, ane kayAMka kayAMka nAnI-moTI vigatomAM thoDA thoDA pheraphAra sahita, ApavAmAM AvI che. A sivAya maMtrIzvara vastupAlanA giranAra paranI zilAprazastio sametanA abhilekho, tema ja temanA samakAlikomAM rAjapurohita somezvara kRta kIrtikaumudI, harSapurIyagacchanA AcArya narendraprabhasUrinI "vastupAla prazasti', kavi arisiMha kRta sukRtasaMkIrtana, nAgendragathvIya udayaprabhasUri kRta dharmAlyudayamahAkAvya ane sukRtakIrtikallolinI, tema ja pazcAtkAlIna lekhakomAM harSapurIyagacchanA rAjazekharasUri viracita prabaMdhakoza (saM. 1403 | Isa. 1347) aMtargata "vastupAla-tejapAla prabaMdha", ane jinaharSagaNinA vastupAlacarita (saM. 1497 / Isa. 1441) Adi kAvya-graMthAdi prazasti-prabaMdhAdi kRtiomAM maMtrI giranAra para karAvela jinamaMdirAdi viSe, ane giri paranAM pUrvanAM traNa tIrthasthAno viSe vizvasta mAhitI prApta thAya che. tadatirita tyAM 15mA zatakamAM baMdhAyelAM keTalAMka maMdiro viSe tapAgacchIya pratiSThAsomanA somasaubhAgya kAvya(saM1524 / I. sa. 1568)mAMthI paNa thoDIka mAhitI sAMpaDe che. ane chelle girinAratIrthanI yAtrA karyA pazcAt munivaro-yAtrIo dvArA racAyelA 15mA zatakanI tIrthamALAo, caityaparipATIo AdimAM paNa A tIrtha viSe keTalAMka bahu ja upayogI vigato, varNano maLe che : emAM vizeSa bRhatapAgacchIya jayatilakasUrinI "giranAra caityaparipATI" (15mA zatakano prAraMbha), tapAgacchIya hemahaMsagaNinI "giranAra caityaparipATI" (A saM. 1515 / A0 I. sa1459), kIrtiratnasUrinI saMskRta "giranAra caityaparipATI" (A0 I. sa. 1459), bRhatapAgacchIya ratnasiMhasUriziSya kRta "giranAra tIrthamALA (saM. 1509 ke 1523 / I. sa. 1459 ke 1467 For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro pazcAta), ane zivarAja saMghavInA saMgha sAthenA ajJAta kartAnI maLI anya adAvadhi aprakAzita pAMca giranAra caityaparipATIo mukhya che. A sivAya IsvIsananA 14mA zatakanA prathama caraNamAM (moTe bhAge Isa. 1315-1320 vacce) racAyelI ane hAlamAM ja prApta thayelI vijayacaMdrasUrinA revatAcalacaityaparipATI"mAM, tema ja moTe bhAge to rAjagacchIya vAdIndra dharmaghoSasUrinI paramparAmAM thayelA jJAnacandranA saMskRta bhASA nibaddha "zrI giranAra caityaparipATI stavana''mAM, ane prastuta zatakanA trIjA caraNamAM racAyelA, kharataragacchIya vinayaprabhopAdhyAyanI tIrthavaMdanA"mAM paNa giranAra tIrtha saMbaMdhamAM upayogI ullekho maLe che. A badhA srotonA nirIkSaNa-parIkSaNathI giranAra tIrthamAM 12mAthI 15mA zatakamAM nirmANa thayelA tamAma jinabhavano aMge Avazyaka tema ja AdhArabhUta mAhitI maLe che. giranAra tIrtha saMbaMdhI racAyelA A vipula sAhitya, ane tyAMthI prApta abhilekho tema ja sAMpratakALe giri para vidyamAna jinamaMdironA kalA tema ja sthApatyanA nirIkSaNa-parIkSaNane AdhAre ahIM tIrthano itihAsa tema ja jinabhavanono paricaya ApIzuM. sau prathama to tIrthanA, ane tIrtha sAthe saMlagna jinabhavanonA ItihAsa viSe UDatI najara karI laIzuM. maMtrIzvara vastupALanA samaya pahelAM, eTale ke I. sa. 1232 pUrve, ahIM be ja jaina maMdiro hatAM te viSe AgaLa kahI gayA chIe, ane A neminAtha-ambikAnAM purANapratiSThita maMdiro thakI ja ujjayantagirino madhyakALe khUba ja mahimA hato. ethI ahIM prAraMbhe A be maMdironA ItihAsa viSe jevuM jarUrI banI rahe che. AgAmomAM to ujjayaMtagiri para ariSTaneminuM bhavana racAyuM hovAnA ullekho nathI maLatA, ane khUba ja pAchalA kALe pracAramAM AvelI vAto girivara para mauryarAja saMpratie (IsvIsana pUrve trIjA zatakanA aMtima bhAga samIpa) nemIzvaradevanuM bhavana baMdhAvyuM hovAnuM kahe che, paNa tene prAcIna-madhyakAlIna eka paNa lekhakanuM samarthana prApta nathI. paNa Avazyaka niryukti nI jaina tIrthonI sUcimAM "ujajayanta'no samAveza hoI, IsvIsananA chaThThA zatakamAM, ane tethI keTaluMka pUrve. tenuM jaina daSTie tIrtha-rUpe mahattva sthapAI cUkayuM hovuM joIe. joke pahADa para te kALe paNa nemIzvaranuM maMdira haze ke kema te ekadama nizcayapUrvaka to kahevA mATe koI prAcIna pUraka sAdhana nathI. paNa "niyukitanA AdhAre jina saMbaddha koIka sthAna hovAno prAthamika tarka thaI zake kharo. A pachI sAtamA zatakamAM, I. sa. 641-42 nA arasAmAM, jagatukhyAta cInI bauddha bhikSa-yAtrI yuena-vAMga ujajayanta para (pahADamAM korelA) bauddha saMghArAmo hovAnuM noMdhe che, je uparathI sAtamA zatakamAM A tIrtha kadAca bauddhone adhIna hoya tevuM mAnI zakAya. dharmaghoSasUrinA giranArakalpa (A0 I. sa. 1264) mAM, yAtrArthe AvelA jaina saMghane neminAthane vAMdavAmAM bauddhoe For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajayantagirinAM jinamaMdiro avarodha karatAM, vidyAcAraNa jaina muni jayacandrane saMghe teDAvyA, ane temaNe tArAdevIne jItI, bauddhone haNI, saMghane neminine vaMdana karAvyAno ullekha che. IsvIsananA 13mA zatakanA uttarArdhamAM pracalita A kiMvadaMtI mATe koI jUno AdhAra hoya to paNa A ghaTanA kayAre banI te viSe, tema ja jayacandramuni kayAre thaI gayA, kayA kula-AmnAyanA hatA, te bAbatamAM jJAta sAhityamAMthI to koI ja mAhitI prApta nathI thatI. A pachI joIe to, tapAgacchIya yugapradhAna AcArya somasuMdarasUrinA vidvAn ziSya munisuMdarasUrinI saM 1466 (I. sa. 1410)mAM racAyelI gurnAvalImAM AcArya haribhadrasUri (IsvIsananA 8mA zatakano pUrvArdha)nA mitra gaNAyelA mAnadevasUrie sUrimaMtra vismRta thavAthI ujjayanta para jaI, ambikAnI ArAdhanA karI, te pAcho meLavyAnI anuzruti noMdhAyelI che; paNa bahu ja pAchalA kALe noMdhAyelI A vAta para, pUrvasUrionA kathananA abhAvamAM, keTalA pramANamAM vizvAsa rAkhI zakAya te vicAravA jevI vAta che. A anuzrutinI mukhya vAtamAM kaMI tathya hoya to ambikAnuM bhavana tyAM AThamA zatakanA pUrvArdhamAM vidyamAna hovuM joIe. (aMcalagacchanI pazcAtkAlIna vahIo anusAra bhinnamAlanA rAjA jayaMta pachI gAdIe Avela teno bhANeja bhANa jaina thayo hato ane teNe saM775(I. sa. 719)mAM zatruMjaya ane giranArano saMgha kADhyo hato : paraMtu A vAta vizvasanIya jaNAtI nathI.) paNa ekadama nakakara pramANa to punnATasaMghanA digaMbarAcArya jinasenanA harivaMzapurANa (racanA za0 saM 705/Isa. 783)mAM "ujajayantAlayamAM sthita, saMghanA vinane maMgala karanArI siMhavAhanA devI" nA ullekhamAMthI prApta thAya che. girizikhara para ambikAnuM maMdira hovAnuM uparyukata ullekhathI nirvivAda siddha thAya che. ambikA ariSTanemi devanI zAsanadevI hoI, temanuM paNa bhavana tyAM vidyamAna hovAnuM parokSa sUcana AmAMthI maLe che. uparanA saMdarbha pachI, ekAda peDhI bAda, AmarAya (pratIhArarAja nAgabhaTTa dvitIya) sAthe yAtrALe bappabhaTTasUri AvyA tyAre te ja samaye tyAM AvelA digaMbara saMgha sAthe girivara upara paheluM koNa caDe ane e tIrtha konuM che, te saMbaMdhamAM vivAda thayAnuM ane aMte tIrtha zvetAMbaranuM TharyAnuM (camatkArapUrNa) vivaraNa maLe che. bappabhaTTasUrivALI vAta to cheka I. sa. 127 mAM saMkalita thayela prabhAvakacaritamAM, ane pachInA kALanA prabaMdhomAM ApelI che; parantu te badhAne keTale aMze pramANabhUta mAnI zakAya te paNa vicAravuM joIe. prabhAvakacaritanuM eka srota, prabhAcaMdrAcAryanI lagabhaga aDhIsoeka varSa pUrve thayela manAtA bhadrezvarasUrinI prAkRtabhASA-nibaddha kahAvali hatI, paNa tenI eka mAtra upalabdha pratano chello hisso aprApya hoI, temAM samAviSTa haze te "bappabhaTTasUricarita" Aje upalabdha nathI, nahIM to prabhAvaka caritanI vAtanI vizeSa cakAsaNI thaI zakata. kAlakramamAM AvatuM A pachInuM For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANa have joIe saM. 1393(I. sa. 1337)mAM kakkasUrie racela ''upakezagaccha prabaMdha''mAM, kRSNapiMgaccha jemanAthI nIkaLyo che te "kRSNamuni'' giranAra para jaI nemijinane namyAno ullekha Ave che. kRSNarSi IsvIsananA navamA zatakanA pUrvArdhamAM vidyamAna hatA : paNa emane lagatI A noMdha cheka 14mA zatakamAM levAyelI hoI, ene keTale aMze bharosApAtra mAnI zakAya te paNa jovuM joIe. joke kakakasUri potAno prabaMdha pUrvanI graMthapustakAdi noMdhone AdhAre lakhyAnuM jaNAvatA hoI, Aje ApaNane anupalabdha evI koI vRddhazrutine jALavatuM sAdhana emanI pAse hovAno saMbhava che, ane jo e vAta sAcI hoya to nemijinanA maMdirane lagatuM A mahattvanuM pramANa gaNAya. ujjayantagirinAM jinamaMdiro A pachI Ave che pAdaliptasUrie karela giranAranI yAtrAnI vAta, bhadrezvarasUrinI dazamA zatakamAM racAyelI manAtI kahAvalimAM pAdaliptasUrinuM atyAre upalabdha sauthI jUnuM ane vistIrNa caritra citraNa maLe che. pachIthI prabhAvakacaritathI laI keTalAye prabaMdhomAM sUrIzvaranuM anuzrutio anusAranuM kathAnaka Ave che; paNa pAdaliptasUri traNa thaI gayA che : eka to pratiSThAnapuranA rAjendra ''sAtavAhana hAla'' ane pATaliputranA '"mudaMDa'' ke muphaMDa'" rAjAonA samakAlika tathA prAcIna prAkRta sAhityamAM suprasiddha (paNa Aje to vilupta thayela) taraMgavaIkahAnA tathA jyotiSakaraNDaka granthanA kartA : teo AryanAgahastinA ziSya hatA ane IsvIsananA bIjA-trIjA saikAmAM thaI gayelA, ane kahAvila anusAra teo pratiSThAnamAM svargavAsI thayelA, bIjA pAdaliptasUri te prAkRta mahAvIrastavanA maitrakakAlIna kartA tathA trIjA te nirvANakalikAnA kartA, je vidyAdharagacchanA saMgamasiMhamuninA ziSya maMDanagaNinA ziSya hatA. zailI ane vastu-parIkSaNa parathI nirvANakalikA graMtha dazamA zatakathI vadhAre prAcIna lAgato nathI. paNa bhadrezvarasUri sahita tamAma caritrakAro-prabaMdhakAroe nAma-sAmyane kAraNe A traNe sUrionAM jIvanacaritro bheLavI gUMcavI dIdhAM che. je pAdaliptasUrine rasasiddha nAgArjunanA samakAlika mAnyA che, ane jeo ''mAnakheDa' (''maLakheDa'' =saM '"mAnyakheTaka'') gayelA ane prabaMdhacaMtAmaNi Adi prabaMdho anusAra '"kRSNabhUbhuja''ne maLyA hatA te to A trIjA pAdaliptasUri hovA joIe, kemake mAnyakheTakanI sthApanA to rASTrakUTarAja amoghavarSe IsvIsananA navamA zatakanA pahelA bIjA caraNamAM kayAreka karelI, ane kRSNarAja, je rASTrakUTa kRSNa tRtIya hoI zake, teno samaya che I sa 914-59. AthI bhadrezvarasUri (tema ja amuka vigata mATe somaprabhAcArya) je pAdaliptasUrine DhAMka, zatruMjaya, girinagara, mathurA, ane maLakheDa gayAnuM kahe che, ane je pAdaliptasUri zatruMjaya ane ujjayantadevane namyAnuM kahe che, tema ja (prabhAcaMdrAcArya anusAra) zatruMjaya para jemaNe For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttagirinAM jinamaMdiro jinapratimAo pratiSThita karelI ane jeo Akhare prastuta girivara para anazana karI kALadharma pAmelA, te A tRtIya pAdaliptasUri hovA joIe. vaLI guptayuga pahelAM jainomAM saMskRtamAM lakhAvAnI rUDhi nahotI, eTale nirvANakalikA e daSTie paNa prathama pAdaliptasUrinI kRti na Thare, vizeSamAM (bauddha) siddha nAgArjunano kALa AThamA zatakano manAya che : eTale emanA ane pAdaliptasUrinA saMparkanI daMtakathAnuM sarjana paNa prathama pAdaliptasUrine anulakSIne na hoI zake. dvitIya pAdaliptasUrino kALa, pramANo jotAM, vahelAmAM vahelo IsvIsananA sAtamA zatakanA uttarArdhamAM mUkI zakAya, ane tRtIya pAdalipta sUrino dazamA zatakanA bIjA-trIjA caraNamAM : ane tema hoya to A kahAvali ane anya caritra-prabaMdho kathita saMdarbhagata neminAthanuM maMdira IsvIsananA navamA zatakanA uttarArdhamAM ujajayanta para vidyamAna hovA viSe kaMIka aMze vizvasanIya pramANa pUruM pADI rahe. dazamA zatakane AvarI letI ane giranArastha nemijinanA maMdirane sIdhI rIte sparzatI keTalIka pazcAtkAlIna anuzruti maLe che, jeno atre have nirdeza karIzuM. vijayasenasUrinA kathana anusAra, kAzmIra dezathI ajita ane ratna nAmanA be saMghapati zrAvako giranAranI yAtrAe AvyA tyAre neminAthanI lepyamayI pratimAne snAna karAvatAM e gaLI gaI ane tethI, aMbikAnA prasAdathI, (pradyumna zikhara - hAlanA datAtreya zikhara - para adaSTa rahelA devanirmita kalpAyela) kAMcana-balANakamAMthI navI pratimA meLavIne birAjamAna karI. vijayasenasUri A ghaTanA mATenI koI miti ApatA nathI. A pachI dharmaghoSasUri tema ja purAtana prabaMdha saMgraha prastuta vAtanI e ja rIte TUMkamAM noMdha le che, jyAre rAjazekharasUri "ratnazrAvakaprabaMdha'mAM A vAta vistArathI carce che. teoe vaLI ratna zrAvakanA bhAI tarIke madana' ane 'pUrNasiMha' nAmo ApyAM che. (jJAnacandra madana' ane 'ratna'nAM nAma Ape che, ane 15mA zatakanA arasAmAM racAyelA, bhAratIkRta giranAragirikalpamAM paNa "madana'nuM nAma ApeluM che.) e ja rIte dhanezvarasUrinA racelA manAtA zatruMjayamAhAmya graMtha(14mI sadI)mAM giranAratIrthane lagatA sargomAM paNa A vAta vistArathI keTalIka vigatonA pheraphAra sAthe carcelI che. paNa prAcIna lekhako zatruMjayamAhAsyano bilakula ullekha karatA nathI, ane uttara madhyakALamAM te "kuTagraMtha hovAnuM manAtuM hovAnAM pramANo muni kalyANavijayajIe rajU karyA che, jyAre sAMpratakAlIna vidvAnomAMthI ghaNAkharA tene bhASA tema ja vastu parIkSaNathI bahu moDethI thayelI racanA mAne che. (saM. 1638 - I. sa. 1582)mAM tapAgacchIya nayasuMdarasUrie racela "giranAra uddhAra rAsa"bahudhA A zatruMjayamAhAtmane anusare che ane temAM aitihAsika vAto alpa che. ajita ane ratnavALo prazna hAla saMzodhana heThaLa For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro che, eTale A ghaTanA banI hoya to te kyAre banI haze teTaluM ja TUMkamAM ahIM vicAravAnuM rahe che. keTalAka sAMpratakAlIna lekhako jinaprabhasUrinA kalpapradIpano havAlo ApI, prastuta pratimA pratiSThA aMge saM. 609 nuM varSa jaNAve che, paNa prastuta granthanI mudrita pratamAM to kayAye Avo ullekha jaDato nathI. je aMge DAmaMjulAla majamudAra agAu kahI gayA che. UlaTa pakSe purAtana prabaMdha saMgrahamAM uddhata thayela eka prAcIna prAkRta gAthA anusAra, A pratiSThA saM90(I. sa934)mAM thayAno spaSTa nirdeza maLe che. pratimA-pratiSThA aMgenA prastuta saMdarbha pachI ApaNane cheka saM. 1589(I. sa. 1533)mAM racAyelA, tapAgacchIya kavi lAvaNyasamayanA "balibhadrasUrirAsamAM dazamA zatakane sparzatI eka vAta noMdhAyelI jovA maLe che, te che sADerakagacchanA yazobhadrasUri ziSya balibadrasUri (balabhadrasUri)e jUnAgaDhanA bauddha ke bauddha taraphI rAjA rA'navadhaNa ane temanA putra rA'kheMgAra dvArA tyAM darzane gayela saMghane aTakamAM laI bauddha banavAnA dabANanA saMkaTamAMthI saMghane camatkAro karI choDAvyAnuM kahyuM che, te ghaTanA. A vAtamAM ghaNI aitihAsika visaMgatatAo hoI, bilakula kapolakalpita jaNAya che. rA'navaghaNa prathama ane rA'kheMgAra prathamano e samaya paNa nahoto, ane dazamA zatakamAM tyAM bauddhonuM jora paNa nahotuM, ke nathI te rAjAo bauddha yA bauddhapakSI hovAnuM koI pramANa. koI paNa prAcIna jaina lekhake A ghaTanAno jarA sarakho paNa izAro karyAnuM jANamAM nathI, ane A AkhIye vAta pAchaLathI upajAvI kADhelI jaNAya che, ane tene koI ja jUnI anuzrutino AdhAra nathI. AthI nemijinanA maMdiranI dazamA zatakamAM mojUdagI hovA mATe lAvaNyasamayanA lakhANamAMthI maLatuM A pramANa svIkArI zakAya tema nathI. have A pachInI ghaTanA tarapha vaLIe. ' dharmaghoSasUri nemijinanA bhavananA uddhArakomAM sajajana pahelAM yAkuDI amAtyanuM nAma mUke che. prabhAcaMdrAcArya jAkuDIe vi. saM. 150mAM giranAratIrthano uddhAra karAvyAnuM, e samaye maLI Avela prAcIna lekhanA AdhAre, prabhAvaka carita aMtargata "vRddhavAdi prabaMdha"mAM kahe che. paNa visaM. 150(I. sa. 84)no lekha to prathama zatAbdImAM pracalita hatI te rUpanI brAhmI lipimAM ja hoya, ane te koNa ukele ane te kALe (13mA zatakamAM) kevI rIte koI vAMcI zake te vAta anuttara rahe che. zatruMjayano uddhAra jAvaDIsAha vi. saM. 108mAM karAvyAnI je anuzruti te kALe pracAramAM hatI tenA anukaraNa rUpe A jAkuDIsAhanI visaM. 150 nI vAta koIe vahetI mUkI haze, je prabhAcaMdrAcAryanA sAMbhaLavAmAM AvI hoya ane yathAtatha noMdhI kADhI hoya. tema chatAM A "jAkuDI" ke "yAkuDI" aitihAsika vyakti haze tevAM kaMIka pramANa che. purAtana For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujyantagirinAM jinamaMdiro prabaMdha saMgrahamAM emanA viSe thoDIka vAstavika vAta maLe che, ane temAM kahyuM che ke sajjane kAma zarU karyuM tenAthI 135 varSa pUrve mAlavAvAsI yAkuDI amAtye neminAthanuM maMdira baMdhAvavuM zarU kareluM, paNa (kAma pUrNa thAya te pUrve) teo divaMgata thayelA, sajjana daMDanAyake prastuta maMdira saM. 118pa(I. sa. 1129)mAM karAvyAnuM pramANa hoI, temAM traNa varSa lAgyAM hoI, e gaNatarIe yAkuDI amAtye lagabhaga I. sa 991 mAM neminAthanuM pUrvakAlIna maMdira vidyamAna haze, teno udghAra zarU karAvyo haze. rAjazekharasUri potAnA ''hemacaMdrasUriprabaMdha''mAM, AcAryapravaranI pUrNatalagacchanI gurvAvalImAM AvatA sUrIzvaranA pAMcamA vidyApUrvaja AcArya yazobhadrasUrie giranAra para nemijina saMmukha anazana karyAnuM noMdhe che, ane sAmAnya samaja mujaba, A ghaTanA lagabhaga IsvIsananA dazamA zatakanA aMte ke 11mAnA prAraMbhamAM banI hoya; paNa rAjazekhara cheka saM 1405 (I. sa 1349) jeTalA pAchalA kALamAM lakhatA hoI, teno svIkAra karatAM pahelAM vizeSa vicAra karavo ghaTe. svayaM hemacaMdra potAnA triSaSTizalAkA-puruSacaritramAM Apela potAnA gacchanI gurvAvalImAM A ghaTanA viSe kahevA chatAM tyAM neminAthanA bhavananI upasthiti saMbaMdhamAM ekadama spaSTa jaNAvatA nathI. temanA samakAlika somaprabhAcArya paNa saM 1241(I sa 1185)mAM racela jinadharmapratibodhamAM pUrNatallagacchanI gurvAvalI detAM temAM yazobhadrasUrie ujjayantatIrtha para anazana karyAnuM ja noMdhe che. paNa naDulAInA saM. 1214(I. sa. 1158)nA lekhamAM tyAMnA DuMgara paranA yAdava neminAthanA maMdirane ''ujjayantatIrthaM'' kahyuM che. AthI madhyakALamAM ''ujjayanta tIrthaM'' thI jainomAM ujjayanta giristha neminAthanuM maMdira vivakSita hatuM tevuM spaSTa che; eTale yazobhadrasUrie ujjayantatIrthamAM anazana karyuM tyAre tyAM tIrthanAyaka bhagavAna neminAthanuM maMdira haze tema kalpI zakAya. A kALanA arasAnI eka vAta digambarAcArya hemasUrie saM 125+ nA rAjA bhImadeva dvitIyanA samayamAM prabhAsapATaNanA candraprabha jinAlayanA jIrNodvAranA zilAlekhamAM noMdhI che. tadanusAra, temanAthI pAMcamI peDhI pUrve thayelA kIrtisUri citrakUTathI nIkaLI aNahilavADapATaNa gayelA ane mahArAja mULarAjadeve temane mAna ApeluM. teo nemijinezvaratIrtha(giranAra)nI yAtrArthe nIkaLelA tevo ullekha che, je hakIkata dazamA zatakanA aMta bhAge giranAra para nemibhavana hovAnuM pramANa ApI rahe che. A pachI saM. 196(I. sa. 1040)mAM ujjayantagiri para tIrthAdhipa saMmukha vAdivetAla zAMtisUrie '"prAyopavezana'' (anazana) karyAnI noMdha prabhAvakacaritamAM maLe che, je tathyapUrNa hoI zake che, ane tene lakSamAM letAM naimijinanuM maMdira giravara para IsvIsananA 11mA zatakanA pUrvArdhamAM mojUda hovAno saMbhava svIkArI zakAya. For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ujyantagirinAM jinamaMdiro A pachI IsvIsananA 12mA zatakamAM, moTe bhAge to I. sa. 1114 pahelAM, harSapurIyagacchanA AgamavRttikAra, rAjamAnya AcArya mAladhArI hemacaMdra saMgha sAthe giranAranI yAtrAe AvyAno prasaMga, ane te vakhate banelI ghaTanAnI prAmANika noMdha sUrIzvaranA ziSya vijayasiMhanA saM 1193(I. sa. 1137)mAM racAyelA muNisuvyayacariyA mAM maLe che. tadanusAra vaMthaLImAM saMghe paDAva nAkhyA bAda, saMghanI samRddhi joI rAjAnA mANasoe saMghane lUMTI rAjano khajAno tara karavAnI salAha ApI. AthI rAjAe saMghanA movaDIone be divasa to mulAkAta ja na ApI. rAjAnuM saMzayAtmaka citta kaLI jaI, bIje divase rAjamAM maraNuM thatAM te nimite dilAso ApavA hemacaMdrasUrie rAjamahAlayamAM jaI, rAjAne samajAvI, giranAra para caDhI, neminAthanAM darzana karyAnI hakIkata noMdhI che. ghaTanA rA'kheMgAranA patana pUrvenI tema ja sajajanamaMtrIe karAvela punaruddhArathI doDha be dAyakA agAunI che, ane e vAta prastuta punaruddhAra pUrve neminAthanA maMdiranuM astitva hovAnuM nirvivAda siddha kare che. vijayasenasUri, ke jeo sajajana daMDanAyakanA saM. 1185(I. sa. 1129)nA uddhAra viSe jaNAvanAra prathama lekhaka che, teo paNa maMtrIzvare pahelI ja vAra maMdira banAvyuM tema nathI kahetA, paNa uddhAra karyAnuM ja kahe che, je vAta paNa pUrva maMdiranuM astitva hovAnuM siddha kare che. neminAthanI hoI zake tevI eka navamA-dazamA zatakamAM mUkI zakAya tevI khaMDita pratibhA tAjetaramAM ja parvata uparathI maLI AvI hoI, maMdiranI prAcInatA eTalI to kare che. A pachInI prastuta jinAlaya saMbaMdhI aitihAsika ghaTanAo viSe neminAthanA maMdirano paricaya ApatA samaye joIzuM. nemijinanA A maMdiranI yAtrAe (saM 1185/I. sa. 1129 bAda) siddhacakravarti jayasiMhadeva siddharAja AvI gayAnA AcArya hemacaMdra ane pachInA prabhAcaMdra Adi prabaMdhakAronA ullekho che. gurjarezvara mahArAja kumArapALa saM1222/ I saM. 1166 thI keTaloka kALa pUrve giranAra-tIrthanI yAtrAe AvelA : paNa DuMgara na caDhI zakyAthI darzana karI zakyA nahIM tevI noMdha somaprabhAcArya Ape che : ane pachIthI rAjAnA AdezathI maMtrI AMbAke tyAM pAje bAMdhelI tevuM paNa prastuta lekhaka jaNAve che. giranAranI yAtrAe madhyakALamAM moTI saMkhyAmAM saMgho, munio ane zrAvaka yAtrIo AvyAnA saMkhyAbaMdha ullekho jaina sAhityamAMthI prApta thAya che. jema ke saM1223 (I. sa. 1167) bAda, aMcalagacchIya jayasiMhasUrinA upadezathI bhaMDArI godAe zatruMjaya ane giranAranI saMghayAtrA karelI. saM. 1258(I. sa. 1202)mAM svayaM jayasiMhasUri giranAranI yAtrAe gayAnI noMdha maLe che. te vaccenA gALAmAM kharataragacchAdhIza jinapatisUri saM. 1245/ I. sa. 1199mAM For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro saMghasaha vAMdavA AvelA. A pachInAmAM sauthI mahattvanI saMgha-yAtrAo(saM. 1249 / I. sa 1193)thI prAraMbhAyelI ane saM. 1277 (I. sa 1221)thI vizeSa rUpe thayelI, te maMtrIzvara vastupAla ane temanA baMdhu tejapAlanI hatI. sajjanamaMtrI pachI giranAra para moTAM maMdiro bAMdhavAnI pahela paNa temaNe ja karelI. saM. 1281-1286(I. sa. 1225-1230)nA gALAmAM maMtrIzvare neminAthanA maMdiranA pAchaLanA bhAgamAM prazasti sahita ane be pUrvaja mUrtisameta kAzmIrAvatAra sarasvatI devI, AdinAtha, staMbhanapurAvatAra-pArzva tema ja satsyapurAvatAra-vIranAM maMdiro karAvela; ane te pachI turatanA kALamAM, saM 1288(I. sa 1232)mAM, maMtrIzvare "vastupAla vihAra'' nAmaka zatruMjayAvatAra zrI yugAdidevanuM maMdira, aSTApada ane sammetazikhara maMDapo sahitanuM, karAvyuM : ane tenA pRSTha bhAge kapadIyakSa ane jinamAtA marudevInAM maMdiro karAvelAM; jyAre baMdhu tejapALe ''kalyANatraya'' ke ''kalyANatrayI'' saMjJaka bhagavAna neminAthanuM unnata caitya karAveluM. tyAra bAda prazasti lekho ane pratimA lekhanA saMyukata pramANAnusAra saM. 1305(I. sa. 1249)mAM maMtrIzvara udayananA putra cAhaDanA prapautra daMDanAyaka salakSaNasiMhe neminAthanA bhavananA agrabhAgamAM pArzvanAthano uttuMga prAsAda baMdhAvelo. A kALa pachI ahIM kacchakesarI dAnavIra sAha jagaDu, ane te pachI turatamAM mAlava maMtrI pethaDe yAtrA karelI. (15mA zatakamAM racAyelA tapAgacchIya ratnamaMDanagaNinA sukRtasAgara anusAra pethaDa maMtrI AvyA tyAre dilhIthI bAdazAhamAnya digaMbara zreSThI pUrNa paNa saMgha laI AvelA, ane banne saMghomAMthI koNa tIrthamALA pahere teno vAda thatAM ucharAmaNI thaI. temAM ate maMtrI pethaDe mALA paherelI. ) A pachI saM 1320(I. sa 1264)mAM prastuta maMtrI jhAjhaNa (tapAgacchIya dharmaghoSasUri sAthe) yAtrArthe AvelA. kAlakramamAM A ghaTanA pachI saM 1326(I. sa. 1270 )mAM kharataragacchIya yugapradhAnAcArya jinezvarasUri (dvitIya). jinaratnasUri, ityAdi AcAryo sAdhuo tathA saMgha sAthe AvelA, to saM 1333(I. sa. 1277)mAM kharataragacchIya suprasiddha jinaprabodhasUri paNa saMgha sAthe yAtrA karI gayelA; ane tyAra bAda kharataragacchanA anya AcArya jinacaMdrasuri (dvitIya) saM 1358(I. sa. 1302)mAM giranAra para pratiSThAdi karI gayelA. solaMkIyuganA aMte karNadeva vAghelAnA samayamAM, saM. 1360(I. sa. 1304)mAM, sAMDaranA saMghapati pethaDa yAtrArthe AvyAnI noMdha maLe che. 11 IsvIsananA 14mA zatakamAM paNa ahIM keTalIka mahattvapUrNa tIrthayAtrAo thayelI che, jemAM mukhya che saM 1371(I. sa. 1315)mAM zatruMjayatIrthano uddhAra karAvyA bAda, tyAMthI pAchA pharatI veLAe jIrNadurga(jUnAgaDha)nA svAmI cUDAsamA rA'mahipAladevane bheTIne saMgha sAthe, ukezagacchapati siddhasUri saha, thayelI ukezavAla (osavAla) zreSThI samarAsAhanI yAtrA. te pachI 14mA zatakanA For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajayantagirinAM jinamaMdiro trIjA caraNamAM kharataragacchIya upAdhyAya vinayaprabha, ane saM1451 (I. sa. 1395)mAM khaMbhAtanA zrImAlI zreSThI harapAla sAhanI yAtrA, ItyAdine gaNAvI zakAya. moTe bhAge to upara kahyA te rA'mahipAladevanA samayamAM ahIM eka neminAthanuM, saMbhavata: "kalyANatraya'' sametanuM maMdira baMdhAyeluM hovAnuM eka abhilekhIya pramANa che, IsvIsananA 15mA zatakamAM - saltanata yugamAM - paNa ahIM keTalIka yAdagAra saMghayAtrAo, suprasiddha sUrio ane saMghavIonI rAhabarI nIce nIkaLelI. bAdazAhamAnya saMghapati guNarAje zatruMjaya sAthe giranAra tIrthanI saM. 1457(I. sa. 1401), saM. 1462(Isa1406), ane trIjI vAra sulatAna "ahamadazAha''nuM pharamAna laI saM147(I. sa. 1421)mAM tapAgacchIya yugapradhAnAcArya somasuMdarasUri saMge karelI. gUrjarezvara kumArapAla kArita tAraMgAnA mahAnuM ajitanAtha caityanA uddhAraka zreSThI goviMde saM. 1479(I. sa. 1423)thI thoDuM pahelAM revatakatIrthanI yAtrA karyAnI noMdha maLe che. e ja arasAmAM pATaNanA zreSThI zrInAthe giranArano saMgha kADhelo, jemAM gacchapravara somasuMdarasUri paNa sAthe hatA. te pachI saM. 1517(I. sa. 1461)mAM khaMbhAtanA zreSThI zANarAje giranAranI saMghayAtrA karelI. sAdhAraNa rIte zatruMjaya jatA saMgho, yAtriko, ItyAdi giranAranI yAtrAne paNa jatI vakhate ke vaLatI veLAe AvarI letA. vastupALa-tejapALayuga" pachI IsvIsananuM 15muM zataka giranAratIrtha mATe punaruddhAro sAthe navanirmANa mATe paNa yAdagAra banI jAya che. ahIM sau prathama, "vastupAla-vihAra''no uddhAra thayo jaNAya che. te pachI taratamAM, saM. 1494(Isa1438)mAM, saMghavI samarasiMhe potAnA kAkA mAlade ke mAladevanI anujJAthI tejapALa maMtrInA kalyANatrayacaityano AmUlacUla uddhAra karAvyo, jenI pratiSThA tapAgacchIya somasuMdarasUri ziSya jinakIrtisUrie karI. e ja arasAmAM bedara (bidara)nA bahAmanIvaMzIya sulatAnanA mAnItA zreSThI pUrNacaMdra koThArIe paNa tyAM zAMtijinanuM maMdira banAvyuM, jenI pratiSThA paNa prastuta jinakIrtisUrie karelI. lagabhaga eTalA samaya AsapAsa khaMbhAta pAsenA gaMdhAranagaranA saMghapati lakSIbA kiMvA lakhapatie ahIM jarAulAvatAra pArzvanAthanuM caturmukha maMdira giri para baMdhAveluM, jenI pratiSThA tapAgacchanAyaka svayaM somasuMdarasUrie karelI. goIA sAI (goviMda zreSThIe) paNa e kALamAM ahIM jIrAulAvatAra pArzvanAthanuM maMdira karAveluM. te sivAya saM. 1511(I. sa. 1451)thI thoDuM pUrve, kharataragacchIya jinaprabhasUrinA upadezathI narapAla saMghavI ahIM mahAvIrasvAmInuM (pachIthI "kharataravasahI'nAmathI oLakhAtuM) bAvana jinAlayayukata maMdira baMdhAveluM. te pachI khaMbhAtanA agAu nirdezita vyavahArI zANarAja For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajyantagirinAM jinamaMdiro 13 ane saMghavI bhuMbhave vimalanAthadevanuM moTuM botera jinAlayavALuM maMdira baMdhAveluM, jenI saM1509 (I. sa. 1453)mAM bRhatapAgacchIya jayatilakasUriziSya ratnasiMhasUrie pratiSThA karelI. A sivAya ambAzikhara para sthita devI aMbikAnA maMdirano saM. 1524 (I. sa. 1468) pahelAM zreSThI sAmale ApAdakalazaparyata punaruddhAra karAvyo. A pachI 16mA zatakamAM ahIM thayelA kIrtanAdi (maMdira nirmANAdi) pravRttio, uddhAro, ItyAdi viSe AgaLa upara yathAsthAne joIzuM. - vartamAna paristhiti DuMgara caDyA bAda prathama AvatI jaina TUMkamAM, vartamAna kALe, A pramANe kramavAra derAsaro traNa hAramAM goThavAyelA jovA maLe che. koTanA baMgalIvALA daravAjAmAM pravezatAM jamaNI bAju cheDe mAnasiMga bhojarAjanI TUMka tarIke oLakhAtuM maMdira, ane pachI tenI hAramAM thoDe dUra vastupAlavihAra Avelo che. jyAre vaccenA mArganA aMtabhAge kotarela moTI jALIvALA raMgamaMDapavALuM, saMprati rAjAnuM kahevAtuM maMdira, ane tenI uttare khaDaka para rahela caturmukha saMbhavanAthanuM maMdira tathA tenI bAjumAM jJAnavApI AvelAM che; ane baMgalInI DAbI bAjunI hAramAM kALA paththaranA cokIALAmAMthI pravezatAM devacaMda lakSmIcaMdanI peDhIvALo coka, dharmazALA, ityAdi vaTAvatAM neminAthanA maMdiranuM dakhaNAdu dvAra jovA maLe che. maMdira-samUhamAM rahelA, neminAtha bhagavAnanA moTA maMdira pharatI 84 (mULe AyojanamAM 76) devakulikAovALuM prAMgaNa choDI, jagatanA koTAnA uttara dvArethI nIkaLatAM ekadama sIdhA pacAseka pagathiyAM nIce UtaratAM melavasahInuM moTuM maMdira Ave che. A maMdiranI DAbI bAjue saM. 1859(I. sa. 1803)mAM baneluM pAMcAbhAInuM paMcamerunuM maMdira ane jamaNI bAjue adbhuta AdinAtha(adabadajI)nuM maMdira che. melakavasahIthI nIce UtaratAM sagarAma sonInA nAme oLakhAtA maMdiranA vizALa prAMgaNamAM praveza thAya che. A 7ra devakulikAvALA maMdiranA uttara dvArethI nIkaLatAM kumArapALanuM kahevAtuM chevaTanuM maMdira Ave che. enI uttara bAjue aDIne ja bhImakuMDa rahelo che. kumArapALa ane sagarAma sonInA maMdiranI vaccenI gALI/garanALAmAM thaIne pazcima tarapha caMdraprabhasvAmInA nAnA maMdira, hAthIpagalAMno kuMDa, temaja tyAM rahela nAga-mora-jharA tarapha javAya che. (haMsarAja juThAe ahIM karAvavA mAMDela 24 jinAlayanuM kAma apUrNa rahyuM che.) melakavasahI sAme dhAra para saheja dakhkhaNAdu, AgaLa kahyuM tema saMpratirAjAnuM maMdira che, saMpratirAjAnA kahevAtA maMdira ane melakavasahI vacceno DhALiyo rasto navAkuMDa temaja bhImakuMDa tarapha jAya che. For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 uttagirinAM jinamaMdiro saMpratirAjAnA maMdira ane vastupAlanA maMdiranI vaccenA gALAmAMthI AgaLa, upalA DuMgara tarapha jatAM, koTano pUrva bAjuno daravAjo Ave che, tyAMthI uparanI TUMko tarapha javAno rasto zarU thAya che. thoDuM caDatAM jamaNI bAju nIce najare paDatuM vastupAlavihAranI pAchaLanA bhAge, gumAstAnuM athavA vastupALa-tejapALanI mAtAnuM manAtuM, ghUmaTIvALuM saMbhavanAthanuM maMdira che, jene kacchanA gulAbarAye samarAvI, jUnI kArIgarI kADhI nAkhI, navIna raMgIna kAcanuM jaDatara karAveluM che. tyAMthI pAje pAje upara jatAM jorAvaramalajIe samarAvela maMdira ane tenI jamaNI bAju digaMbaroe saM. 1953(I. sa. 1857)mAM karAveluM maMdira che. jorAvaramalajInA maMdirathI heThANamAM rAmatInI guphA AvelI che, jemAM rAmatInI khaDaka para korela Adhunika pratimA che. jorAvaramallajInA maMdirane mUkIne AgaLa vadhatAM caumukhamaMdira Ave che. tenI uttaramAM saheja nIcANamAM mAMgaroLavALA zeTha dharamazI hemacaMde saM. 1932 (I.sa. 1876)mAM samarAveluM, zAMtinAthanI pratibhAvALuM maMdira Ave che. tyAMthI upara caDatAM gaumukhI gaMgAno kuMDa, ane 24 tIrthakaronAM pagalAM, ane tyAMthI thoDuM AgaLa caDhatAM rathaneminuM maMdira, ane tyAMthI chevaTe upara aMbAjInI TUka Ave che. (aMbAjI tIrtha Aje brAhmaNa saMpradAya adhIna che,) aMbAjInA zikhara pAchaLa AjanA kALe gorakhanAtha, oghaDanAtha, ane dattAtreyanA nAme oLakhAtI TUMko AvelI che. giri para vartamAna avasthita jainamaMdiro ane prAcIna yAtrikoe varNavela paristhitimAM bAhya daSTithI ghaNo pharaka paDI gayo che. muslima AkramaNo daramiyAna thayelA vinAza, ane pachIthI 20mI sadI sudhInA punaruddhAroe ghaNI asalI vAtone vIsarAvI dIdhI che. maMdiromAM keTalAM purANAM che, jUnA maMdirono asalI bhAga keTalA pramANamAM Aje mojUda rahyo che, te sau vAto para aspaSTatA varatAya che : ane enA nirmAtAo, nirmANa-mitio, ItyAdi viSayamAM be-traNa apavAda choDatAM, Aje to kevaLa ajJAna ane kiMvadaMtIyukata, nirAdhAra, bhramamUlaka vAto ja sAMbhaLavA-vAMcavAmAM Ave che : ane moTe bhAge jaina-jainetara lekhako dvArA, potapotAnAM giranAra saMbaMdhI lekhano-pustakomAM, teno ja pracAra thaI rahyo che. A dayanIya-zocanIya paristhitimAM vadhAro karatI vAta te mUlanAyakonI mUrtiomAM thayela parivartano che, paNa sadbhAgye A saMbaMdhI keTaloka prakAza A tIrtha sAthe saMlagna abhilekho ane e saMbaMdhI AgaLa kahyA te rAso, kalpo, prabaMdho, tIrthamALAo ane caityaparipATIomAMthI maLe che. A srotonAM dhyAnapUrvakanA nirIkSaNa-parIkSaNa, temaja vidyamAna maMdironI prAcIna vAto sAthe tulanA, enAM zilpa-sthApatyanAM vizleSaNa-parIkSaNa Adi sarva sAdhano kAme lagADatAM ghaNAM navAM aitihAsika tathyo najara sAme Ave che, athavA to jUnAM DhaMkAyelAM tathyo tAdaza bane che. A navA ujAsanA Teke Teke have tIrthayAtrA AraMbhIzuM. For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uyantagirinAM jinamaMdiro giranAranI pAja jayasiMhadeva siddharAjanA samaya sudhI giranAra para caDavA mATe pagathiyAM nahotAM baMdhAyAM. samakAlika lekhaka somaprabhAcAryanA kathana anusAra yAtrArthe Avelo rAjA kumArapALa DuMgara na caDI zakatAM kheda pAmI teNe tyAM pAja baMdhAvavAno nirNaya karyo. te mATe kavi zrIpAlanA putra siddhapAlanI maMtraNAthI zrImAlI rANiganA putra AMbAkanI soraThanA daMDanAyakarUpe niyukita karI. (purAtana prabaMdha saMgraha anusAra rANigane sajjana, aMbAka, ane dhavala ema traNa putro hatA. ane AmAMno sajjana te suprasiddha daMDanAyaka sajjana hovAno saMbhava che.) vijayasenasUri paNa prastuta pAja kumArapALa-niyukata soraThanA daMDanAyaka aMbAka dvArA saM 1220mAM thayAnuM kahe che. (aMbAkanA) baMdhu dhavale tyAM aMtare aMtare paraba besADelI tevuM paNa teo noMdhe che. jinaprabhasUri (jeo vijayasenasUrine akSaraza: anusare che temanA) kathana anusAra paNa prastuta pAja saM 1220 (I. sa. 1164)mAM baMdhAI hatI; paNa giranAra caDhatAM raste AvatA khabutarI khANa pAsenA AMbAkanA be lekhomAM pAja karAvyAnI saM 1222 / ane saM 1223(I. sa1166 ane 1167)nI sAla ApelI che. saMbhava che ke krAmanI zarUAta saM 1220mAM thaI cUkI hoya ne pUrNAhUti saM 1223mAM thaI hoya. Akhare A kAma moTuM ane dIrgha samaya mAgI le tevuM hatuM. A pAja keTale sudhI bAMdhI haze te nizcayapUrvaka kahevuM kaThina che. koI koI prabaMdhamAM, ane giranAra saMbaMdhI 15mA zatakanI eka tIrthamALAmAM sAMkaLIyALI pAja (maMtrIzvara udayananA putra) bAhaDe (vAgbhaTTa) karAvI hovAnuM kahyuM che, to koIka paripATI mukhya (jUnAgaDha taraphnI) pAjane ja bAhaDa nirmita TharAve che, jeno AdhAra caturazIti prabaMdha, kumArapAla prabodha prabaMdha, ane somatilaka sUrinA kumArapALa deva caritra sarakhA 14mA zatakanA prabaMdho jaNAya che, paNa te vAtane samakAlika abhilekhIya ane prAcInatara graMthastha pramANonuM samarthana nathI. (eka tarka evo che ke sAMkaLIyALI pAjamAM sAMkaLI gAmathI zarU thatA giranAranA caDhANe je pAja baMdhAI teno ullekha vivakSita che.) 15 15mA zatakanA be caityaparipATIkAro anusAra uparanI (gaumukhI gaMgAthI) aMbAjInA maMdiranI pAja citara sAhe karAvelI. e pachI hAthI pagalAnA lekha anusAra giranAranI (samasta) pAjano uddhAra dIvanA zrImALI zreSThI mAnasaMga meghajIe saM 1683 (I. sa 1627)mAM karAvelo, ane saM 1686(I sa0 1630)mAM sahasAvana tarapha javAnA pagathiyAM saMtokarAma jecaMde karAvyAM che; jyAre atyAre mukhya pAjanAM je pagathiyAM thayAM che te jUnAgaDhanA DaoN. tribhuvanadAsa motIcaMdre saM. 1998(I. sa. 1942)mAM (pAMca TUka sudhI) karAvelAM che. For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 15mA zatakanA yAtrIo ahIM jaina TUka pahoMcatAM sudhInI pAja para AvatI cAreka parabonAM nAma Ape che, jyAre madhyakAlIna 'suvAvaDInI paraba''nuM Aje devasthAnakarUpe astitva che. saMbhava che AmAMnI koI koI mULe mahattama dhavalanA samaya, eTale ke 12mA zataka jeTalI prAcIna hoya. ujjanagirinAM jinamaMdiro poLa 15mA zatakanA eka caityaparipATIkAra pAja upara AgaLa AvatAM toraNo temaja tyAMthI dekhAtA AMcaliyAprAsAda(aMcalagacchanA prAsAda)nI vAta kare che. toraNo to hAla astitvamAM nathI. (ane AMcaliyAprAsAda viSe AgaLa joIzuM.) caityaparipATIkAro A pachI be poLanI vAta kare che; eka sAtapoLa(pUrNasiMha koThArInI) ke mUlagI poLa. te ja pahelI poLa, e atyAranI baMgalIvALI poLa jaNAya che, ane pazcima (vastupALanI) poLa, je peDhI tarapha jatAM AvatI bahArathI kALA paththaranI mALa-cokIALAMvALI aMdarathI thAMbhalAonI hAravALI poLa hoya tevuM anumAna thaI zake. bIjI poLamAM pravezIe eTale ApaNe devabhavanonAM prAMgaNamAM dAkhala thaI jaIe chIe. tyAMthI have kramAnusAra maMdironI vaMdanA-yAtrA prAraMbhIzuM. karNavihAra : (tIrthanAyaka neminAtha bhagavAnanuM maMdira) raivatakAdrimaMDana bhagavAna ariSTaneminA sAMpratakAlIna maMdirano purANo bhAga gUrjarezvara jayasiMhadeva siddharAja niyukata zrImAlI daMDanAyaka sajjananA saM 1145(I sa 1129)nA uddhAranA samayano che. prastuta navanirmANano sau prathama ullekha, miti sameta, vijayasenasUrie karyo che. prabaMdhomAM A punaruddhArane lagatI vAto kaMIka vistArathI (thoDI thoDI vigatonA pharaka sAthe) ApI che. prabaMdhaciMtAmaNi anusAra sajjane soraThanI traNa varSanI Avaka rAjakoSamAM jamA na karatAM A maMdira bAMdhavAmAM vAparI nAkhelI. rAjAne khabara paDatAM, somanAthanI yAtrAethI pAchA vaLatAM enI tapAsa karI. sajjane vaMthaLInA zrAvakone vAta karIne dravya taiyAra rAkheluM. sajjane rAjAne vAta karI maMdira batAvyuM. tenuM abhadhAna rAjapitR karNadevanA nAmathI ''karNavihAra'' rAkhyuM che te jANIne rAjI thaI rAjAe nirmANakharca rAjakoSamAMthI apAyAnuM maMjUra rAkhyuM. neminAthanA maMdiranI jagatInA dakSiNa dvAranA paththara paranA Aje gUma thayela paNa so varSa pahelAM rahelA (ati truTita) lekhamAM ''siddha cakrapati jayasiMhadeva (kalyANa?) vijaya (rAjye?)'', For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro "jAdavakulatilaka tIrthaMkara neminAtha prAsAda', ane "karaNAyatana" jevA zabdo vaMcAyAnuM noMdhAyela che, je keTaleka aMze upalI vAtanuM samarthana kare che. mahAt digambara vAdI-kavi ane bejoDa stutikAra samantabhadranA bRhasvayambhastotra (A0 I. sa. 60) anusAra ahIM ariSTaneminAM Indra Alekhita "lakSaNo" eTale ke pagalAM Adi hatAM. pratimAyukta maMdira pachIthI baMdhAyeluM. neminAtha bhagavAnano, kALA-bhUrA agnikRta paththarano, pazcimAbhimukha mUlaprAsAda vAstuzAstra pramANe "sAMdhAra" jAtino eTale ke aMdara garbhagRha pharatI pradakSiNAvALo che, ane tenA bahAranA bhAga para kotaraNI atyalpa che, (kuMbha para karela ardharatna sivAya bIjuM kazuM alaMkaraNa nathI :) (citra-1). maMdiranA kadanA pramANamAM pITha paNa hovI joIe tenAthI cAreka phITa TUMkI, ane maMDovara (bhIMta) paNa prAsAdanA lagabhaga 42 phITa jeTalA bhadravyAsane hisAbe traNeka phITa TUMko gaNAya. paNa zikhara ghaNuM ja suDoLa che, ke temAM jalAlaMkAra (kuDacala) korela nathI. tenI rathikAomAM cakrezvarI Adi jaina yakSIonAM rUpo jovA maLe che. A maMdira mULa zivAlaya hovAnuM ane jainoe te laI lIdhuM hovAnI vAto ajJAna ane sAMpradAyika daSTivALA mANaso kare che; paNa abhilekho, prAcIna sAhityika pramANo, ane zilpanAM pramANothI A vAta pUrNapaNe nirAdhAra kare che. caityaparipATIkAra ratnasiMhasUriziSya temaja zavarAja saMghavIvALA tIrthamAlAkAra maMdirane "pRthvIjayaprAsAda" nAma Ape che, je tenA zikharanI aMDakAdi vibhakita jotAM satya jaNAya che, vAstuzAstra "aparAjitapRcchA" (IsvIsananA 12mAM zatakanuM trIjuM caraNa)mAM ApelA pRthvIjayaprAsAdanA varNana sAthe Ano meLa bese che. - prAsAdanA gUDhamaMDapanAM pITha ane bhIMta paNa prAsAda pramANe sAdAM che. gUDhamaMDapane uttara, dakSiNa, ane pUrva tarapha IllikA-toraNavALAM cokIdvAra karyA che. gUDhamaMDapa para 37 ghaMTAvALI paNa koraNInI vigata vagaranI bRhad saMvaraNA karI che : (citra-2). gUDhamaMDapa aMdarathI to ghaNo ja sapramANa che. staMbho para to koraNI thoDI hatI. (stabbo cAreka dazakA pahelAM ArasajaDita karI dIdhA che). paNa temAM uccAlako ThekI) karI upalA bhAge vacce vacce IllikA toraNo karyA che. temaja pATaDA upara paNa siddharAjanA yugamAM pracalita hatI tevI ghaTapallava-ratnanI koraNI karI che : (citra-3); ane bhArapaTTonA saMdhipAlo para yakSa-yakSiAdinI rathikAo karI che. uccAlaka para mUkelI nAyikAonI keTalIka pratimAo paNa mULanI che. aDhAMza para 12 staMbhonI upara "sabhAnAbhi' prakArano, soLa nAyikAvALo, lagabhaga For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 u nnagirinAM jinamaMdiro paMdareka phITanA vyAsano, kALA paththarano nakazIdAra gajatAla ane kolanA tharathI zobhato karoTaka karelo che : (citra-4). ahIM nAyikAonI mUrtio paNa asala hatI te sacavAyelI che. vijayasenasUri A maMdiranuM AMkhe daluM sarasa varNana kare che, jemAM prastuta pUtaLIono paNa ullekha kare che. gUDhamaMDapanI aMdaranI bhIMtomAM karAvela gokhalAomAM hemacaMdrasUri, kumArapALa, ane kuMjarApadrIyagacchanA AcArya zAMtisUrinI saM1275(I. sa. 1219)mAM pratiSThita karela mUrtio che. (AcArya narendraprabhasUrinA kathana anusAra A zaiveyacaityamAM maMtrIzvara vastupAle potAnI ane nAnAbhAI tejapAlanI sapatnIka mUrtio mukAvelI, je Aje jovA maLatI nathI.) ahIM maMdiranA staMbho para saM1333 (I. sa. 1278), saM. 1335 (I. sa. 1280) ane saM. 1339 (I. sa. 1284)nA dAna saMbaMdhInA lekho che. (keTalAka jaina lekhako ahIM staMbho para saM1113no neminAtha jinAlaya karAvyA saMbaMdhano, saM 114pamAM pratiSThA karAvyAno, ane saM1174mAM devAlaya samarAvyAno ema traNa lekha hovAno ullekha kare che, te nirAdhAra jaNAya che, ane te uparanA traNa lekho khoTI rIte vaMcAyAnI ane prastuta bhUlanuM punarAvartana thatuM rahyuM hovAnI hakIkata pragaTa kare che. A ja pramANe karnala ToDanI bilakula avizvanIya lekha-vAcanAonA saMdarbho paNa mUlyahIna che.) jinaharSagaNinA kathana anusAra A maMDapanA traNe dvAre maMtrIzvara vastupAle traNa toraNo karAvelAM, je Aje paNa mojUda che ane tenA ghATa aMdaranA toraNa mujaba IllikA prakAranA rAkhyA jaNAya che. atyAre gUDhamaMDapanI pazcime eka bIje, pAchalA samayano, maMDapa joDelo che, jene pazcime rahela balANakanA jharUkhA sudhI meLavI dIdhelI che. sadarahu maMDapamAM vacce 420 gaNadhara-pagalAM dharAvatI paDakhe paDakhe be pITha saM. 1694(I. sa. 1628)mAM banAvelI che. AnI pUrve paNa koIka prakArano maMDapa, temaja tenI aMtargata pagalAM haze tema lAge che. kema ke 15mA zatakanA caityaparipATIkAro A sthaLe "pAumaMDapa" ke pAUmaMDapa" (pAda-maMDa5)no ane temAM rahelI pAdukAno ullekha kare che. (jinaprabhasUrie paNa A pUrve pAdukAno ullekha karyo che. tenAthI paNa pahelAM AbunI lUNavasahInA saM. 1296 I. sa. 1240nA varaduDiyA kuTuMbanA lekhamAM paNa giranAranA neminAthanA pAdukAmaMDapano ullekha che.) paNa vastupALanA samayamAM to jinaharSagaNinA kathana anusAra, gUDhamaMDapanA moDhA AgaLa trika (cokI) hatI. temAM maMtrIzvare potAnA pitA(AsarAja)nA zreyArthe ajitanAtha ane zAMtinAthanAM biMba mukAvelAM ane temAM uttara-dakSiNe pitA(AsarAja) ane pitAmaha(soma)nI azvArUDha pratimAo mukAvelI. (A pratimAo Aje astitvamAna nathI.) For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujyantagirinAM jinamaMdiro 19 jinaharSagaNinA vizeSa kathana anusAra ahIM saMkaDAza TALavA maMtrIzvare IndramaMDapa baMdhAvelo, je prastuta pAdukAmaMDapa hoI zake. paNa purANI chacokI ane tenI sAthe agAu meLavyo hato te maMtrIzvaranA IndramaMDapa(ke pAdukAmaMDapa)ne sthAne A navo gaNadhara-pagalAMno maMDapa 17mA saikAmAM thayo jaNAya che. neminAthanuM maMdira sajjanamaMtrInA uddhAra pahelAM mULa kASThanuM hovAnuM merUtuMgAcArya kahe che, jema teo zatruMjayanA AdinAthanuM maMdira paNa "vAbhaTTa maMtrI"nA uddhAra pUrve lAkaDAnuM hovAnuM kahe che tema : paNa e bAbatamAM anya koI pramANa prApta nathI. vijayasenasUrinA kathana anusAra sajjanamaMtrInA maMdirano AmalasAraka mAlavAnA bhAvaDa zreSThIe suvarNano (sonAnA patare mahelo haze) karAvelo. (A ghaTanA saM1129 ane I. sa. 123ra nI vacce banI haze.) jyAre saM 1509-10(I. sa. 1453-54)nA arasAnI "zANarAja zilA prazasti" anusAra rAMmAMDalika prathame 13mA zatakanA aMte ke pachI 14mA zatakanA AraMbhe?) neminAthanuM maMdira (zikhara haze) suvarNanA patarAMthI maDhAveluM. (I. sa. 1287mAM ahIM samArakAma thayAno lekha hovAnuM barjesa noMdhe che, paNa lekhano pATha Apyo nathI. ane Avo koI lekha mULa maMdiramAM jovAmAM Avato nathI. bhamatInA eka staMbha para saM. 1333/ I. sa. 1287 no khaMDita lekha che.) maMdirano bRhatapAgacchIya jayatilakasUrinA upadezathI khaMbhAtanA saMghavI harapAla zAha saM. 1449(I. sa. 1393)mAM uddhAra karAvyAnI noMdha maLe che. A uddhAramAM zuM karyuM haze tenI vigato maLatI nathI. kadAca gUDhamaMDapanAM dvArA navesarathI karyA hoya, yA to bhUlanAyakanI pratimA navesarathI karAvI hoya, kema ke te sivAya maMdira to spaSTatayA sajjanamaMtrInA samayanI zailI pragaTa kare che. - maMdiranuM uttAnapaTTavALuM (chobaMdha) prAMgaNa, devakulikAo sameta 10 phITa lAMbuM ane 130 phITa pahoLuM che. mULa talaskaMda ane Ayojana anusAra to pharatI 76 devakulikAo hovI ghaTe, paNa naiRtya khUNe parvatanI dhAra khAMgI hoI te kAraNe, ke pachI anya koI kAraNe, tyAM gaNatarImAM AvatI 9 derIo thaI zakI nathI ke karI nathI. maMdira pazcimAbhimukha che. ane tenuM mALacokIvALuM pUrva dvAra, jene paripATIkAro siMhadvAra, mUladvAra, savAlAkhI cokIghara ke pUrva taraphanI navacokI kahe che, to 19bhI sadImAM ke te pachI baMdha karI, tyAM oraDA jevuM karI, pratimAo besADela che. (eka tIrthamALAkAra A dvAramAM vastupAle mukAvela nemijinanuM biMba hovAnI noMdha kare che.) A sivAya gUDhamaMDapanA uttara-dakSiNa dvAronA sUtre, jagatanA koTamAM devakulikAonI hAramAM parovAyelAM che, jyAre pUrva tarapha, parvatanI khINa para jhaLuMbI rahela, TUMkuM zuM paNa jarUkhA ane For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro mALavALuM cokI-balANaka kareluM che. (dakSiNa dvAranI bAjumAM karela eka 15mA zatakanA pUrvArdhamAM banelI, rUpasuMdara jALI citra-32mAM rajU karI che.) mUlaprAsAdanuM sthAna ekaMdare balANakanI ghaNuM ja najIka hoI, raMgamaMDapa banI zakayo nathI. ane devakulikAo paNa ghaNI ja dUra rahI jatI hoI, prAsAdane raMgamaMDapa hota to paNa tenuM uttara-dakSiNa saMdhAna lAMbuM paDI gayuM hota. mUlaprAsAdanI pAchaLa ghaNI korI jagyA paDI che, temAM atyAre garbhasUtre poravADa jagamAla goradhananI saM. 1848(I. sa. 1792)mAM karAvelI, AdinAthanI vijaya jinendrasUrie pratiSThita karelI, deharI che, ane tenI bAjumAM pazcAtkAlIna rAmatInI derI che. 15mA zatakanA eka anAmI caityaparipATIdAra neminAtha pharatI devakulikAo vastupAle karAvyAnuM kahe che, paNa te vAtane samakAlika-uttarakAlika koI paNa lekhakano Teko nathI. vAstavamAM devakulikAonAM chAdya ane saMvaraNA saM1215(I. sa. 1159)mAM thayAno uttara dvAramAM lekha che. devakulikAo mULa maMdiranA samayanI temaja kALA paththaranI che. sajjanamaMtrInA samayamAM je kAma apUrNa rahyuM haze te trIseka varSa bAda pUruM thayeluM tema uttara dvAra paranA prastuta lekha parathI jaNAya che. devakulikAonI paTTazAlAomAM thaMbho vacce jALI pAchalA kALe bharAI hatI, je keTalAka kALa pUrve dUra karavAmAM AvI che. bhamatImAM eka kALe ahIM be naMdIzvara paTTo hatA; eka saM. 1256 (I. sa. 1200)no (je hAla sagarAma sonIvALA kahevAtA maMdiranA maMDapamAM mUkyo che), ane bIje saM1287 (I. sa. 1231)no, je hAla tyAM pazcima bAjunI bhamatImAM che. A sivAya eka saM. 1290 (I. sa. 1234)no vasa-viharamAnano manAto (vAstavamAM sametazikharano) paTTa paNa tyAM uttara bAjunI bhamatImAM che. giranArastha bhagavAna neminAthano "skandapurANa"nA prabhAsakhaMDa aMtargata "vastrApathakSetra mAhAbhya"mAM ullekha che. tyAM temane samAdara ane samabhAvathI "ziva" kahyA che ane temanI sthApanA vAmane karI hovAnuM jaNAvyuM che. neminAtha-jinAlayanA gUDhamaMDapanA dakSiNa dvArane aDIne Avela bhagavatI ambAnI derI Adhunika che. teno ullekha prAcIna sAhityamAM nathI. gajendrapadakuMDa pAse zreSThI sAlavAhaNe I. sa. 1159mAM karAvela aMbikAnI mUrti tyAMthI pAchalA kALe ahIM lAvavAmAM AvI hoya tema bane. For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajayantagirinAM jinamaMdiro prapAmaTha : pApAmaDhI : pApAmaDhI : apApAmaDhI : apApAmaTha jinaharSagaNi neminAtha maMdirane anulakSI eka "prapAmaTha" nAmanA sthAnano ullekha kare che. A agAu pApAmaThamAM neminAthanI mUrti hovAnuM jinaprabhasUri paNa "coryAsI mahAtIrtha" aMtargata noMdhe che. paNa A kaI saMracanA hatI teno patto to 15mA zatakanA caityaparipATIkAronA vivaraNamAM maLe che. teo A sthAnane "pApAmaDhI", "pApAmuThI" ke "apApAmaTha'' vA "apApAmaDhI" kahe che, ane te neminAthanA (mukhya bhavananA) parisara-aMtaraMgamAM hovAno nirdeza kare che. (eka caityaparipATIkAra tene devakulikAonI hAranI aMdara hovAnuM jaNAve che. rANakapuranA giranAravALA saM. 1497(I. sa. 1451)mAM sthapAyela paTTamAM paNa tene neminAthanA bhavananI taddana najIkamAM darzAvela che. A "pApAmaDhImAM paripATIkAro gata covIsI (paTTa haze) ane bIjAM sAta biMbonA darzana karatAM hovAnI vAta kare che. zivarAja saMghavInA saMghavALA paripATIkAra temAM AThamuM AmarAye karAveluM ane bappabhaTTasUrie lAvela biMba hovAnI vAta kare che. anya eka paripATIkAra tyAM kula ATha biMba hovAnuM kahe che. A sthAna kayuM? te viSe vicAratAM te atyAre jemAM amIjharA pArzvanAthanI pratimA mUkI che, ane jemAM neminAtha, rathanemi, ane neminAthanI eka anya-kharataragacchIya jinacaMdrasUrie saM. 13pa(I. sa. 1302)mAM pratiSThita karela mUrti che, te vizALa, bhoMyarAvALI devakulikA ja hovI ghaTe. prastuta amIjharA pArzvanAthanI mUrti saMprati rAjAnA vakhatanI hovAnI pazcAtkAlIna kiMvadaMtI che : paNa e vAtane koI ja prAcIna-madhyakAlIna lekhakonuM samarthana prApta nathI. vastutayA te pratimA mauryarAja saMpratinA kALathI ghaNI arvAcIna che. ArAsaNanA ArasanI banAvela A surekha pratimA, zailInI daSTie to vahelAmAM vahelI uttara solaMkIkALanI jaNAya che. paMdaramA zatakamAM AmarAyanI manAtI pratimA A haze tema lAge che, joke te AmarAya eTale ke pratIhArarAja nAgabhaTTa dvitIyanA samayathI cAra pAMca sadI pachInI che.) amIjharA pArzvanAthano AThamAthI laI 15mA-16mA zataka sudhInA prApta giranAra saMbaMdhI AdhArabhUta sAhityamAM bilakula ullekha nathI. teno sauthI pahelo upalabdha ullekha cheka 17mI sadInA aMtabhAge tapagacchIya zIlavijayanI "tIrthamALAmAM prApta thAya che. (nAgendragacchIya bhuvanasuMdarIkathA (I. sa. 1054) anusAra prabhAsanA rahevAsI gopAditye nemimaMdiranI pAse maTha karAvelo te A sthAne haze ?) For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kharataravasahI neminAthanI jagatInA uttara dvArethI heThe UtaratAM sauthI moTuM paheluM maMdira je maLe che te ''melakavasahI'' ke ''merakavasahI'' nAme Aje oLakhAya che; paNa A abhidhAna bhramamUlaka che, kemake je beeka caityaparipATIkAro ''melAgara'' aparanAma ''melAsAha''nA maMdiranI vAta kare che, te maMdira to temanA kahevA pramANe dharamanAtha(jina dharmanAtha)nuM ane kevaLa nAnI derI rUpe ja hatuM. ane te paNa neminAthanI jagatInA pUrvadvAra pAse kayAMka haze te rIte ullekha kare che; jyAre A kahevAtI ''melakavasahI'' to moTuM bAvana jinAlaya che ane te aSTApada ane sammetazikharanAM bhadraprAsAdo, gUDhamaMDapa, ane raMgamaMDapanI racanAo uparAMta ''paMcAMgavIra'' ane ''nAgabaMdha'' ityAdi kotaraNIvALI chato dharAvatuM suMdara zobhAyamAna maMdira che. 15mA zatakanA uttarArdhanA caityaparipATIkAro A maMdiranuM khUba hoMzapUrvaka ane vigate varNana kare che, je sarva rIte vartamAna maMdira sAthe maLI rahe che : ane tyAM to temaNe saue A maMdirane spaSTatayA "kharataravasahI'' kahyuM che, ane tenA nirmAtA tarIke narapAla saMghavInuM nAma ApyuM che. A maMdiranI nirmANa-miti kharataragacchanA upAdhyAya jayasoma svaracita ''jayasAgaropAdhyAya-prazasti''mAM saM 1511 (I. sa 1455) Ape che, paraMtu rANakapuranA giranAravALA saM 1507(I sa 1451)nA paTTamAM paNa kharataravasahI batAvavAmAM AvI hoI, prastuta maMdira te pUrve baMdhAI cUkayuM hovuM joie. zailInI dRSTie jenI miti nizcita thaI zake tevA 15mA zatakamAM baMdhAyela giranAra paranAM anya jinamaMdiro sAthe sarakhAvatAM A maMdira I. sa 1438 AsapAsa baMdhAyuM haze tema lAge che. A maMdira viSe bIjI eka khoTI kiMvadaMtI, (je sAMpratakAlIna jaina lekhako anveSaNa karyA vagara lakhyuM ja rAkhe che te) e che ke sajjanamaMtrIe TIpa karIne taiyAra rAkheluM neminAtha maMdiranA nirmANa-kharca jeTaluM dravya siddharAje grahaNa na karatAM teno upayoga A maMdira bAMdhavAmAM thayo hato; paNa koI ja samakAlika-uttarakAlika ullekha A vAtanuM samarthana karato hovAnuM jJAta nathI : ane maMdiranI zailI to spaSTata: 15mA saikAnI che. moTe bhAge A pUrve ahIM vastupAla kArita satyapurAvatAra mahAvIranuM maMdira hatuM. ujjattagirinAM jinamaMdiro maMdiranA gabhArAmAM vartamAne saM 1859(I sa 1803)mAM vijayajinendrasUri dvArA pratiSThita sahasrarNapArzvanAtha mUlanAyaka rUpe birAjamAna che; paNa 15mA zatakamAM to temAM sa-toraNa sovanamayavIranI (pittaLanI sonAthI raselI) pratimA mUlanAyakarUpe pratiSThita hatI : ane tenI AjubAju zAMtinAtha ane pArzvanAthanI pittaLanI kAyotsarga pratimAo hatI tevuM caityaparipATIo parathI jaNAya che. (A pratimA saMpratikArita hovAnuM rAvarAja saMghavIvALA paripATIkAra kahe che, je alabatta emanA yuganI kiMvadaMtI mAtra che.) For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro have maMdiranI racanA viSe joIe. pravezadvAranI mukhacokI vaTAvI aMdara jatAM pahelAM mukhamaMDapa Ave che, jemAM paMcAMgavIra (citra-14) ane viSNu gopalIlA(citra-1pa)nAM dazyo kaMDArelAM che. (A AkRtione saM. 1932(I. sa. 1876)nA kezavajI nAyakanA jIrNoddhAra vakhate pAzcAtya kiMvA raoNmana paddhatie ghaDavAmAM AvI che.) ahIM keTalIka bIjI (vAstuzAstrokata) chato paNa che, temAMthI nAbhimaMdAraka jAtanI eka ahIM citra-15mAM joI zakAze. 23 mukhamaMDapa vaTAvatAM tenA anusaMdhAne karela raMgamaMDapamAM jovAlAyaka vastu che teno '"sabhA-padmamaMdAraka'' jAtino mahAvitAna (citra-28). ahIM rUpakaMThamAM paMcaparameSTidarzananA bhAvo 'parimANonI spaSTatA sAthe' kaMDAryA che. te pachI AvatA traNa gajatAlu, ane te pachI bahu ja ghATIlA kolanA traNa tharo che. jemAM paDakhAomAM surekha ratnono kaMDAra karyo che ane vajrazRMgomAM kamaLapuSpo bharyAM che. A tharo pachI 16 lumAno paTTo Ave che. te pachI AvavI ghaTe te (asalI) padmazilAne sthAne jIrNodvAramAM raoNmana zailInuM meLa vagaranuM ''lambana'' khoseluM che. raMgamaMDapa pachI ''chacokI'' karI che. temAM jamaNI bAjunA eka nAbhicchanda vitAnamAM bhArapaTTikA para korelI cakravAkonI suMdara hAranuM dRzya citra-73mAM rajU karyuM che. raMgamaMDapamAM gUDhamaMDapanuM mukhya koraNIyukata saptazAkhAdvAra Ave che, jenuM ArasanuM maMdAraka (mANu) Adhunika che. tenI banne bAjue mathALe IllikAvalaNavALA, lakSmI Adi mUrtivALA majhAnA gokhalA kADhyA che. mukhamaMDapa, raMgamaMDapa, ane chacokI eka ja chata para karelA hoI talavinyAsanA chaMdano upADa prabhAvazALI nathI lAgato, ne thoDIka ja koraNI hoI staMbho kaMIka zuSka lAge che. gUDhamaMDapanI bahAranI bhIMta tatkAlIna vAstuzAstromAM varNavI haze tevI, ghATavidhAna ane rUpAdi alaMkArayukata racanA batAve che : (citra-10). AmAM yakSa-yakSIo ane jaMghAmAM dikpAlo, apsarAo ane khaDgAsana jinamUrtio kaMDArelI che, jemAMnI ghaNIkharI khaMDita che. 15mA zatakanI anyatra che tene mukAbale ahIMnI keTalIka mUrtio khAsa karIne dipAlAdinI mUrtio--nA kAmamAM namanIyatA sarasa rIte dekhAya che. - gUDhamaMDapanA aMdaranA bhAgamAM dIvAlomAM gokhalAo karyA che, te prAcIna che, paNa teno alaMkArI vitAna haTAvI, te sthaLe jIrNodvAramAM Adhunika ghummaTa karI nAkhyo che. gUDhamaMDapanA paDakhAnAM dvAro ochI kotaraNIvALAM che. maMdiranA mULaprAsAdane 16mA zatakanA aMtamAM ke 17mA saikAnA prAraMbhe AmUlacUla dUra karI tene sthAne navo banAvelo che, ane temAM rUpakAmane badale paTTabaMdho karyA che : (citra-12). For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 u ttagirinAM jinamaMdiro jemAM keTalIka mughalakAlIna kArIgarI varatAya che. ahIM je narapAlasiMha kArita asalI mUlaprAsAda hato tenuM ratnasiMhasUriziSya (vAstuzAstro anusAra) "zrItilaka' nAma jaNAve che; upAdhyAya jayasoma paNa tene "lakSmItilaka" nAmano "vara vihAra" kahe che : paNa AgaLa kahyuM tema, A prAsAdanI bahiraMganI mUrtio khaMDita thavAthI tene pUrNatayA kADhI nAkhI zahenazAha akabaranA jamAnAmAM navo prasAda karAvela che. bikAneranA rAjAnA maMtrI, akabaramAnya karmacandra bacchAvate, kharataragacchIya paMcama jinacaMdrasUrinA upadezathI zatruMjaya-giranAra tIrthamAM uddhArArthe dravya mokalAveluM tevI noMdha maLe che. teo kharataragacchanI AmnAyamAM hoI, svAbhAvika rIte ja temanuM dravya giranAra para kharataravasahInA uddhAramAM vaparAyuM haze, ane prastuta uddhAramAM khAsa to mUlaprAsAdane navo karAvyo te ja ghaTanA banI haze ema jaNAya che maMdirane pharatAM bAvana jinAlaya che. temAM dhyAna kheMce tevI to traNa ja ane moTI derIo che. temAM paNa gUDhamaMDapanA bAjunAM dvAranA sUtre dakSiNe aSTApada dharAvato zreSThI dharaNAsAhe banAvaDAvela bhadraprasAda mukhya che. aSTApadanI asalI racanA to Arasa nIce chupAI gaI che, ane bhadraprAsAdanI jUnI dIvAlo paNa Adhunika Dhabe badalI nAkhavAmAM AvI che, chatAM ahIM dhyAna kheMce tevI ane bahumUlya kahI zakAya tevI eka asalI racanA rahI gaI che : te che teno sabhA-padmamaMdAraka vitAna (citra-29-30). ahIMrUpakaMThamAM bahu ja sarasa, saceta bhAsatI cakravAkonI AvalI kADhI che ane temAM AMtare AMtare vidyAdevIone ubhavA mATe 16 ghATIlAM madalo (ghoDAM) karyA che : (vidyAdevIonI A mUrtio, alabatta, saltanata samaye khaMDita thatAM dUra karavAmAM AvI jaNAya che.) A pachI gajalAlunA traNa sughaTita tharo, ane te pachI be navakhaMDI, gALe gALe padmavALA, gajalAlunA thara che. tatpazcAt 16 padmabhUmAno valayAkAra paTTa ane tenI vaccethI pAMca aNiyALA kolanA tharavALI, khUNe khUNe caMpaka ane arka(AMkaDA)nA puSpanA chaMTakAva sahitanI ane vacce kamaLanA puTavALI manohara lambanAkRti padmazilA karI che : (citra-29). sAme, uttara bAjue, prativinyAse karelA bhadraprasAdanI bahAranI mULa bhIMto kAyama che. temAM kuMbha-kalazane ratnAlaMkArathI khUba zobhita karyA che : ane jaMghAmAM paNa rUpAdi karyA che paNa temanI khaMDita thayela mukhAkRtio ItyAdi punaruddhAramAM TocIne vaNasAvI dIdhA che (citra-32). aMdara rahelI sametazikharanI racanA paNa Arasa nIce dabAI gaI che. ahIM paNa darzanIya vastu che prAsAdano sabhA-maMdAraka vitAna (citra-31). A vitAnamAM gajalAlu ane kolanA tharo raMgamaMDapanA tharo barAbara che. rUpakaMThamAM madalo (ghoDA) che paNa lumAno valayapaTTa nathI. padmazilAnI racanA aSTApadavALA vitAnamAM che tevI ja che paNa ahIM kolanAM saMdhAnamAM AMtare AMtare For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjantagirinAM jinamaMdiro mUkelAM puSpo poyaNAnI jAtinAM che ane vacce 'padmakesara'' karyuM che. mUlaprAsAdanA garbhasUtre pazcime paNa bhadraprAsAda che, paNa tenuM movALa khulluM che. caityaparipATIkAra tene zatruMjayAvatArano prAsAda kahe che. tenA nirmAtA viSe jANavA nathI maLatuM; ane zilpanI daSTie temAM kazuM dhyAna kheMce tevuM nathI. (A traNe bhadraprAsAdo ahIMnI anya devakulikAonA mukAbale ghaNA moTA che.) bAkI rahI te devakulikAomAM khAsa dhyAna kheMce tevuM kazuM nathI. sivAya pazcima tema ja uttara bAjunI derIonA gabhArAnAM ane tene lagatI paTTazAlAonAM vitAno. temAM bhamatInA vAyavya bhAganI paTTazAlAnAM vitAno to 15mA zatakanA vitAnasarjananI parAkASThA dAkhavI rahe che. AmAMthI dazeka jeTalA cunaMdA namUnAo ahIM mULa citro sAthe joIzuM. citra-11mAM darzAvela samatala vitAnamAM vacce kamalapuSpa karI, pharatI be paTTIomAM sadAsohAgaNa jevAM bhAsatAM cha pAMkhaDIvALAM phUlonI hAra kADhI che (jevAM phUlo pachIthI amadAvAdanI rANI rUpamatInI masjida tathA suprasiddha aDAlajanI I. sa 1501mAM baMdhAyelI vAvamAM jovA maLe che.) citra-17mAM samatala paTTamAM golAkRti kolanI pratikramamAM hAro karI, temAM gALe gALe paDatA cokamAM AgaLa kahyA te cha pAMkhaDIvALAM phUlo chAMTelAM che. ghaNAMkharAM phUlo khaMDita thaI gayAM che, paNa nIcenA bhAgamAM je thoDAM bacyAM che te tenAM ghATIlApaNA ane sajIvatAne chatAM kare che. citra-18nI chata citra-17ne maLatI ja che, paNa temAM gALAomAM kamaLanAM puSpo kADhyAM che ane kolanI hAro pratikramamAM nahIM paNa ekasUtramAM kADhelI che. banne chato potapotAnI rIte suMdara che. (citra-18 vALI chatanuM taLiyethI dekhAtuM pUrNadarzana citra-19mAM ApyuM che.) 25 A pachIthI chata(citra-20)mAM eka paMktimAM pAMca, evI cAra hAromAM paMcamaMDA kola karyA che ane gALAmAM UMDA TAMkaNe upasAvela, valayapaTTI vacce, moTAM kamaLapuSpo koryAM che. tenA pachI citra-21mAM Apela chata lakakaDakAmamAM ja hoya tevI phUla ane gajanetra bhAtanI jhINI gUMthaNI batAvI rahe che. tyAra bAdanA namUnAmAM (citra-22) pahoLI kinArImAM bahu ja surekha ane sapramANa corasa khaMDomAM, cokora paMcakhaMDA 12 kola karyAM che. 15mI zatAbdInA mevADanAM maMdiromAM Ane maLatI bhAto jovA maLe che, paNa ATalI svacchatA ane ATalI pUrNatAne te dRSTAMto AMbatAM jaNAtAM nathI. uparanA prakAranuM eka vizeSa AgaLa vadheluM dRSTAMta have joIe. ahIM asala racanAmAM terakhaMDA nAbhiM MdamAM karelI traNa lUmAo (lAMbasAo) eka hAramAM, evI traNa hAra haze; paNa tenA kevaLa be ja TukaDA bacyA che, jemAMthI eka (citra-23) rajU karyo che. For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unnagirinAM jinamaMdiro bhamatInA bilakula naiRtya khUNAmAM rahelo, kolanA ghaTatA kramamAM UMDA UtaratA jatA cAra tharothI sarjAtI cAra ukSipta lUmAonA saMyojanathI racAto A padmanAbha jAtino vitAna solaMkIyuganA kArIgarone paNa stabdha karI de tevo che (citra-24). pratyeka lUmAnI nAbhimAMthI nIkaLatAM padmapuSpa, ane chatanA vacalA, UMcakAI AvatA biMdumAM karela komaLa pAMkhaDIothI sarjAtA kamaLaphUla, temaja karNa bhAge grAsanAM mukho ane bhadra bhAge caMpAnA pAnathI sohato A suMdara vitAna paMdaramA zatakanAM sarjanomAM to bejoDa kahI zakAya tevo che. kolanA tharonA UMDA UtaratA jatA vinyAsathI sarjAtA eka nAbhichaMda jAtinA virala vitAnanuM daSTAMta citra-25mAM jovA maLaze. kolanA eka pachI eka, kSayakramathI, aMdara UtaratA jatA kula 11 jeTalA tharothI sarjAtA A vistAnanI to solaMkIkALamAMye joDI nathI jaDatI. maMtrIzvara udayananA putra AdmabhaTTa dvArA navanirmita zakunikAvihAra(I. sa. 1166)mAM AvA siddhAMta para racAyelAM vitAno hatAM. (hAla te sau bharUcanI jumA masjidamAM che.) paNa temAM paNa ATalA badhA tharo levAnuM sAhasa zilpIoe karyuM hoya tevuM jANamAM nathI. ghaDImAM vAdaLonA tharone pele pAra rahela lokAlokano pAra pAmavA mathato lAge, to ghaDImAM pAtALa-pANImAM zevALanAM bAjhelA eka pachI eka tharane vIMdhIne taLiyAne AMbavA yatna karato lAge evo A vitAna samagra bhAratamAM eka ja che! vastupAla-tejapAlanA sUkSmAtisUkSma koraNI karanArA zilpIo paNa jenAM vakhANa kare tevo eka padmanAbha jAtino cetohara vitAna citra-26mAM rajU karyo che. racanAmAM sau pahelAM pAchaLa ullikhita cha pAMkhaDIvALAM, cetanathI dhabakatAM phUlonI kinArI karI (citra-ra7), aMdara corasa chaMdamAM gajalAluno thara laI, vacalA kSetramAM cAra daLavALI cAra bahubhaMgI kSiptoklipta lUmAonA saMyojanathI pragaTa thatAM A manohara vitAna(citra-26)nAM mULa to solaMkIkALamAM che, paNa daLadAra-coTadAra kalpanAmAM to AnI sAme delavADAnI vimalavasahInA sUtradhAro paNa eka kora UbhA rahI jAya, ane jomano bhoga ApyA sivAya nipajAvelI ghATanI mulAyama saphAI ane temAM rahelAM moTAM kamaLonI pAMkhaDIomAM siphatathI utAravAmAM Avela kumAza ane sajIvatAnI sAme to ArAsaNanA Arasane mINanI jema prayojI gayelA lUNavasahInA zilpIo paNa ghA khAI jAya ! giranAra para kAma karI gayelA A zilpIono mukAbalo emanA jamAnAmAM bhAratamAM anya koI sthaLanA gajadharo nahIM karI zakyA hoya, 15mA zatakamAM AvuM diMga thaI javAya tevuM kAma thaI zake te mAnavuM muzkela bane che! For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttagirinAM jinamaMdiro adbhuta AdinAtha A kharataravasahInI jamaNI bAjue, khaDaka samANuM uttarAbhimukha adabadajInuM maMdira che. paMdaramA zatakanA tIrthamAlAkAro teno ullekha kare che, paraMtu te pUrvenA sAhityamAM teno bilakula nirdeza na hoI, adbhuta AdinAthanI A vizALa pratimA 15mA zatakanA madhya bhAganA arasAmAM kaMDAravAmAM AvI hoya tema jaNAya che. zatruMjaya paranA prAcIna adbhuta AdinAthanA anukaraNa rUpe A pratimA avatArI hovAnuM anumAna thaI zake. kalyANatraya caitya maMtrIzvara tejapALe ujjayanta para "kalyANatraya" nAmaka uttuMga prAsAda karAvyAnI pahelI noMdha vijayasenasUri Ape che, te parvatanI dhAra samIpa hovAno nirdeza dharmaghoSasUri kare che. prabandhakozakAra rAjazekharasUri paNa teno ullekha kare che. ratnasiMhasUriziSyanA kathana anusAra, temaja samakAlIna caityaparipATIkAra bhAvaharSaziSya raMgasAranA kathana anusAra A prAsAdano uddhAra sonI samarasiMha-mAladee saM. 1494(I. sa. 1438)mAM karAvelo. caityaparipATIdAromAMnA keTalAka tenuM vigate varNana Ape che, paNa te tejapALa kArita mULa kalyANatraya ke kalyANatritaya nahIM paNa samarasiMha-mAladee AmUlacUla uddhAra karI, taddana navo ja nirmANa karAvela prAsAda che, kema ke tamAma paripATIo IsvIsananA 15mA zatakanI hovA chatAM visaM. 1494 bAda banelI che. sAMpratakALamAM A maMdira vidyamAna che, paNa te sagarAma sonInA (saMgrAma sonInA) maMdira tarIke khoTI rIte oLakhAya che. (mohanalAla dalIcaMda dezAI, paM. aMbAlAla premacaMda zAha, Adi vidvAnoe kharA nirmAtA aMge sapramANa nirNaya lIdho hovA chatAM keTalAye jaina lekhako haju paNa A maMdirane saMgrAma sonI kArita kahe che.) somasaubhAgyakAvya (saM. 1534 / I. sa. 1468) anusAra A maMdiranI pratiSThA gacchanAtha(somasuMdarasUri)nA vacanathI jinakIrtisUrie saM. 1494 | I. sa. 1438mAM karelI. * * maMdiramAM mUlaprAsAda, majalAvALo gUDhamaMDapa (meghamaMDa5), ane te pachI mAthukata meghanAda maMDapa ke balANaka maMDapa karelo che. (A vigato caityaparipATIkAro Ape che te ja pramANe Aje paNa jovA maLe che. banne maMDapomAM koraNI vagaranA thAMbhalA che, tema chatAM pramANatolana jaLavAyuM hoI maMDapo aMdarathI sArA lAge che.) prAsAda pharatI haradevakulikAo ane temAM uttara-dakSiNa ane pazcime bhadraprAsAdo paNa jovA maLe che. (zavajI saMghavIvALI caityaparipATI anusAra dakSiNano bhadraprAsAda mAladevanI karAvelo hato. ane temAM pittaLanA mULanAyaka temaja ratanade gurunI mUrti For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 u nnagirinAM jinamaMdiro hatI, jyAre pazcimano bhadraprAsAda koI hAjA nAmanA zrAvake ane uttarano zrAvaka sadA vacharAje karAvyo hato.) A kalyANatraya prAsAdamAM praveza enI jagatanA koTanA dakSiNa dvArethI thAya che. mUlaprAsAda ghaNo moTo che, paNa tenA para alaMkaraNa ochuM che ane kaMDArakAma kaDaka che (citra-9). meghamaMDapanI pILA paththaranI dakSiNAdi dvArazAkhamAM karaNI che. aMdara A maMDapanA ane meghanAda maMDapanA staMbho temaja vitAno taddana sAdA che. paNa garbhagRhanuM sarasa koraNIyukata dvAra khAsa dhyAna kheMce tevuM che. temAM uccAlaka ApIne tene khUba UMcuM karyuM che, tenuM kAraNa e che ke temAM traNa bhUmivALI ane ethI ThIka ThIka UMcI ane pratyeka majale neminAthanI zyAmala comukha mUrtiovALI racanA hatI. nIcenI bhUmie kAyotsarga ane uparanI banne bhUmimAM padmAsana mUtio, je neminAthanAM dIkSA, kevalya, ane nirvANa e traNa kalyANakone sUcavatI pratIka racanA hatI. Aje to te vidyamAna nathI. paripATIkAro varNita, 15mA zatakamAM je racanA haze te mULa tejapALanI hatI ke samarasiMha-mAladenI teno Aje nirNaya thavo lagabhaga azakaya che. maMdiramAM atyAre birAjamAna mULanAyaka sahastraphaNA pArzvanAthanI pratiSThA saM. 1859(I. sa. 1803)mAM vijaya jinendrasUri dvArA thayelI che. garbhagRhamAM nIce ane upara gaeNlarIo karI temAM badhI maLI pacIsa anya nAnI nAnI jinamUrtio besADelI che. zikhara aMdarathI poluM che, ethI uparanI gailarIo paNa dvAramAMthI dekhI zakAya che. saM. 1843(I. sa. 1787)mAM zeTha premAbhAI hemAbhAIe maMdirane samarAvyuM che. maMdiranuM meLa vagaranuM zikhara prastuta jIrNoddhAra samayanuM jaNAya che. zilpa-sthApatyanI daSTie A bhArekhama lAgatuM maMdira ochuM mahattva dharAve che. maMtrIzvara tejapALanI mULa vAstu racanA 15mA saikAmAM samULagI cAlI gaI e bInA khare ja aphsosajanaka che. (vidhamI vidhvaMsako dvArA thayelI hAnimAM vadhAro keTalIka vAra ajJAnavaza thayela jIrNoddhArathI thayela che te vAta zocanIya che.) prAsAda-saMlagna maMDaponA staMbho sAdA che, paNa aMdaranI racanA ekaMdare sapramANa hoI prabhAvapUta bhAse che. pUnasIvasahI : (zAMtinAthatya) kalyANayamAMthI tenI jagatInA uttara taraphtA dvAramAMthI nIsarIne thoDuM nIce jatAM vartamAne "kumArapALa rAjAnA maMdira' nAme oLakhAtA jinAlayamAM javAya che. kumArapALanA be samakAlika lekhako-AcArya hemacaMdra ane somaprabhAcArya-kumArapALe ujajayantagiri para maMdira baMdhAvyAnuM jaNAvatA nathI. te pachI revaMtagirirAsunA kartA vijayasenasUri ke giranArakalpakAra dharmaghoSasUri, For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujayantagirinAM jinamaMdiro 29 ke kalpapradIpakAra jinaprabhasUri paNa ahIM kumArapALa kArita koI maMdira hovA viSe noMdha letA nathI. maMtrIzvara vastupALanI 6 zilAprazastiomAM, ke temanA samakAlika prazastikAro-AcArya narendraprabhasUri, udayaprabhasUri, arisiMha, ane bAlacaMdra, temaja rAjazekharasUri ke jinaharSagaNi sarakhA uttarakAlIna lekhako je sau vastupAlanA sukRtonuM vigate vivaraNa kare che-te saunA lakhANamAM paNa giranAra para "kumAravihAra" hovAnI ke temAM vastupAle kazuM karAvyAnI noMdha maLatI nathI; eTaluM ja nahIM paNa te pachI 14mAthI 18mA zataka sudhInA tIrthagaMdanAkAro-caityaparipATIkAro paNa giranAra para kumArapALa nirmita maMdira hovAno jarA sarakho paNa nirdeza karatA nathI. solaMkIkAlIna tathA uttara madhyakAlIna lekhakonA samarthanano saMpUrNa abhAva jotAM A maMdirane kumArapALanuM maMdira kahevuM samIcIna nathI. jema zatruMjaya para kumAravihAra hovAnI kiMvadaMtI 18mI-19mI sadIthI pracAramAM AvI, tevuM ja giranAranA A maMdiranA saMbaMdhamAM paNa banyuM jaNAya che. tyAre A maMdira koNe baMdhAvyuM? 15mA zatakanA uttarArdhamAM thayelA caityaparipATIkAro A maMdirane sAha pUnAnuM ke pUnA koThArInuM zAMtinAthanuM 72 jinAlayavALuM maMdira kahe che. pratiSThAsoma somasaubhAgyakAvya (saM. 1524, I. sa. 1468)mAM A maMdirane bedara (bidara) nagaranA pUrNasiMha koThArI ane temanA baMdhu ramaNe karAvyAnuM kahe che. rANakapuranA dharaNavihAramAM saM. 1507(I. sa. 1451)mAM sthApela giranAravALA paTTamAM "pUnasavasahI" batAvavAmAM AvI che. tethI A maMdira te sAla pUrve baMdhAI cUkayuM hovuM joIe. A maMdiranA ane samarasiMha-mAladenA(I. sa. 1438)mAM pratiSThita "kalyANatraya" maMdiranA pratiSThApaka AcArya eka ja (jinakIrtisUri) hoI, saMbhavatayA A pUnasavasahI paNa I. sa. 1438nA arasAmAM banI hovI ghaTe. tenA purANA avaziSTa bhAganI zailI prastuta anumAnanuM samarthana kare che. . A maMdirano durbhAgye vadhu paDato punaruddhAra thaI gayelo che. barjesanA kathana anusAra 19mI sadInA prathama caraNamAM jainoe A maMdiranA punaruddhAranI zarUAta karI, paNa jUnAgaDhanA koI zrImaMta mahesarI zarAphe temAM zivanI sthApanA karavAno nirNaya karatAM jhaghaDo thayelo. zrAvako AmaraNAMta anazana para UtaryA hatA. te samaye jUnAgaDhanA nAgara gRhastha bhagavAnalAla madanajI, jeo kAThiyAvADanA neTiva ejanTa hatA, temaNe te maMdira asalamAM bhImakuMDezvara hovAnuM TharAvyuM; paNa amadAvAdathI tapAsa mATe Avela anya ejanTa ThAkarasI puMjAzAe dvAranA utaraMga (otaraMga) parathI maMgaLamUrti rUpe birAjela padmAsanastha jinanI nizAnI parathI maMdira mULe jaina hovAnuM sAbita karatAM jhaghaDAno aMta Avyo ane I. sa. 1824mAM zeTha pAMcA haMsarAja jeThAe navanirmANanuM kArya zarU karyuM. ne saM1875(I. sa. 1829)mAM tapAgacchIya vijayajinendrasUrie abhinaMdanajinanI For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujyantagirinAM jinamaMdiro mUlanAyakarUpe pratiSThA karI. mUlanAyakanI bAjubAjumAM AdinAtha ane saMbhavanAthanA biMbanI pratiSThA I sa 1824nA jIrNodvAramAM dUra thai, tene sthAne navI racanA thaI. jUnA gUDhamaMDapanI bahAranI bhIMta paNa navI karI, paNa teno aMdarano jUno bhAga sadbhAgye bacI gayo che. temAM rahelo vacalo vIseka phUTanA vyAsano vizALa karoTaka citra-34-35mAM rajU karyo che. temAM nIce rUpakaMTha pachI gajatALunA traNa tharo karI, tenA para navakhaMDA kolanA traNa tharo ane vacce moTA pAnanI, aNIdAra-jALIdAra kolanA pAMca tharavALI, puSpakhacita ane padmakesarayukata bahu ja suMdara padmazilA karelI che, jenI gaNanA pazcima bhAratanA 15mA saikAnAM sarvottama udAharaNomAM thaI zake tema che. ekaMdare tenuM karoLiyAnI jALa jevuM kAma kharataravasahInA AvAM samAna vitAnonI padmazilAone bahu ja maLatuM Ave che, ane A badhI eka ja paraMparAnA kArIgaronI ekakAlIna kRtio che. 30 gajapadakuMDa pAse navo kuMDa karavA mATe phoDelI suraMgamAM A maMdiranA AgaLanA bhAgane nukasAna thatAM kocInavALA zeTha jIvarAja dhanajIe, hAla je kAcanI bArIovALo raMgamaMDapa che, te jUnAne sthAne karAvelo che. pUrNasiMha koThArInuM A maMdira asalamAM bahArathI ane aMdarathI khUba ja zobhAsaMpanna haze. du:khanI vAta e che ke, ajJAnamUlaka punarudvAro ane purAvastu pratinI upekSA-udAsInatAne kAraNe enA moTA bhAganA purANA hissAno doDhasoeka varSe vilaya thayo che! gajapadakuMDa : gajAgrapadakuMDa : garyadapayakuMDa : garyadamukuMDa : hAthIpagalAno kuMDa jyAre daMDanAyaka sajjananuM ''karNAyatana'" maMdira pUrNa thayuM tyAre uttara bAjunI jagatInA koTamAM cokIvALuM dvAra mUkeluM. eno hetu zuM haze? e kALe to Aje tyAMthI nIce dekhAya che temAMnuM eka paNa maMdira banyuM nahotuM. prastuta dvAra mUkavAnuM prayojana e jaNAya che ke tyAMthI eka vATa nIce khaDakanI paDakhe paDatA nAga-mora-jharA tarapha jatI hatI. madhyakALamAM yAtrIo temAM snAna karIne neminAthanuM pUjana karavA jatA. neminAthanI jagatInA uttara dvAranA eka saM 1215(I. sa. 1159)nA lekha anusAra Thakura sAlavAhaNe A jharA para kuMDa banAvyo ane tenI bAjumAM aMbikAdevInI kulikA karAvI. saMbhava che ke hAthIpagaluM to te kALe paNa hoya ane tene prastuta kuMDanI aMdara samAvI levAmAM AvyuM hoya. A gajapadakuMDa, gajAgrapadakuMDa, gaNaMdapayakuMDa ke gayaMdamukuMDano ullekha 13mA zatakathI 15mA zataka sudhI racAyela giranAra saMbaMdhI lagabhaga tamAma jaina sAhityamAM maLe che. ''skandapurANa'' aMtargata ''prabhAsakhaMDa''mAM paNa teno ullekha che. A sAdo kuMDa Aje paNa (jIrNoddhAra pAmI) vidyamAna che, ane temAM AvatA jharaNanuM zItala jala For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajayantagirinAM jinamaMdiro ati vimala che. tyAM javAno rasto kharataravasahI ane pUnasavasahI vaccenI gALImAM thaIne jAya che. (nAgajharA parano A kuMDa dharaNenTe karAvyAnI ane moravALo bhAga carinTe karAvyAnI mAnyatA 15mI sadImAM pracalita hatI tevI bhALa eka navaprApta giranAra caityaparipATI stotramAMthI maLI che.) IndramaMDapa : devendramaMDapa : vAsavaThANa (vAsavasthAna) koI depAlamaMtrIe IMdramaMDapano uddhAra karyAnuM vijayasenasUri noMdhe che, ane paripATIkAro gajapadakuMDa pAse te hovAno nirdeza kare che. depAlamaMtrI koNa hatA, kayAre thaI gayA. te viSe anya koI mAhitI maLatI nathI, paNa maMtrIdhara vastupAla potAnI eka yAtrA daramiyAna rAjanI maMtrI mudrA je depAlane soMpI gayAnI noMdha 14mA zatakanA eka prabaMdhamAM maLe che te depAla A hoI zake che. atyAre to kuMDa pAse eka kALA-bhUrA paththaranI chatrI che, e ja asalI IMdramaMDapa haze ke ene sthAne rahelI bIjI koI racanA haze te kahevuM kaThina che. ratnasiMhasUriziSya A sthAnanI racanAonA saMdarbhamAM tyAM "vAsiSTharikhi" (vaziSTha RSi)nI pratimA hovAno ullekha kare che. ahIMthI AgaLa chatrazilA ane tenI najIkathI sAMkaLIyALI pAja zarU thAya che, je banneno hemahaMsagaNi ane anya tIrthamAlAkAra ullekha kare che. anya racanAo "adbhuta AdinAtha" (adabadajI)thI nIcenA hissAmAM AgaLa AvatI, ane 15mAM saikAmAM vidyamAna, paNa hAla naSTa thayelI keTalIka racanAonI noMdha eka caityaparipATIkAra Ape che. temanA kathana anusAra gajapadakuMDa tarapha javAnA mArge adabadajI pachI caMdraguphA, pachI pUnimavasahI AvatI, jemAM mULanAyaka sumati jiNavara hatA. (karNavihAranA gUDhamaMDapanA eka staMbha paranA saM. 1339(I. sa. 1283)nA lekhamAM dAtArUpe prAgvATa pUnamasiMhanuM nAma Ave che. saMbhava che ke temaNe sumatinAthanI prastuta derI karAvI hoya. alabata Aje te vidyamAna nathI.) A pachI vayajAgaranA karAvela alavesara ane somasI-varade sthApela hImasara (ema be kuMDa?), sAraMga jiNavara, ane kharatara jeThA vasahI, pachI caMdraprabhanuM maMdira je vidyamAna che, joke te jIrNoddhAra bAdanuM jaNAya che ane temAM vartamAne je caMdraprabhanI mUrti che. tenI pATalI para visaM. 1781(Isa1645)no lekha che. (ahIMthI tAjetaramAM eka sArA sAraMganI pAMca strIo sAthenI ArAdhaka mUrti saM1494 For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 (I. sa. 1438)nA lekhavALI prApta thaI che. upara kathita ''sAraMga jiNavara' A sAha sAraMga sthApita hoI zake che.) ujyantagirinAM jinamaMdiro zANagara prAsAda : zANavasahI : (vimalanAtha jinAlaya) kharataravasahInI sAmenI dhAra para hAla saMpratirAjAnA maMdira tarIke oLakhAtuM, karNavihAra ane vastupAlavihAranI vaccenA rastAne cheDe AvI raheluM, je vizALa jinAlaya che te vastutayA khaMbhAtanA harapatisAhanA putra vyavahArI zANagara ke zANarAja ane saMghavI bhuMbhave baMdhAveluM. enI pratiSThA (harapati sAhanA kulaguru, bRhattapAgacchIya jayatilakasUri ziSya) ratnasiMhasUrie saM 1pa9(I. sa. 1453)mAM karI tevo ullekha ratnasiMhasUriziSya racita ''giranAra tIrthamALA''mAM maLe che. prastuta maMdira zANarAje baMdhAvyuM hovAnI vAtane hemahaMsagaNi ane anya be caityaparipATIkArono paNa Teko che. A maMdiramAM eka kALe hatI te ''zANarAja prazasti''no jUnAgaDhanA cUDAsamA rAjAonuM vaMza-varNana karato khaMDa paNa agAu A maMdiramAMthI maLI Avyo che, je Aje neminAthanA maMdiranA prakAranI pUrva bAjunI dIvAla para praveza pAse lagAvyo che. A maMdiramAM mUlanAyakarUpe vimalanAthanuM pittalamaya biMba pratiSThita hatuM, tevuM caityaparipATIkAronA ullekha parathI jaNAya che. saM. 1523(I sa 1467)mAM prastuta vya zANA ane saM bhUMbhave enuM gacchanAtha ratnasiMhasUri tathA bhaTTAraka udayavallabhasUrinA ziSya temaja anya paripATIkAronA kathana anusAra A maMdiramAM pittaLanAM ciMtAmaNi pArzvanAtha, jina ajitanAtha ane samavaraNa sthita vIranAM biMba paNa hatAM. (ahIM bhoMyarAmAMthI pittaLanA samavaraNanI besaNI paNa maLI AvI che.) ratnasiMhasUri saM 1507(I. sa. 1451)mAM jUnAgaDhamAM vidyamAna haze tenuM pramANa detuM, rA'mAMDalikanuM amAri ghoSaNAnuM zilAzAsana uparakoTamAMthI prApta thayuM che. te pachI ekAda doDha sAla bAda emanA dvArA giranAra para pratiSThA thayelI jaNAya che. AthI zANarAjanA khaMDita prazasti-zilAlekhanI miti saM 1509nI hovI ghaTe, ane ethI maMdiranA nirmANanI paNa teja miti hovI pUrepUrI saMbhave che. nyAyavijayajI ahIMnA raMgamaMDapa(gUDhamaMDapa)mAM saM 1pa09 ane mahA suda bIjane divase ratnasiMhasUri dvArA pratiSThita 48 iMca UMcI vimalanAthanI lekhavALI pratimA hovAnuM kahe che. (A pratimA to che, paNa Aje tenA lekhanI sAla ghasArAne kAraNe barAbara ukelI zakAtI nathI.) ratnasiMhasUrinA ziSyanA kathana anusAra A maMdiranA mukhya prAsAdanuM nAma (vAstuzAstromAM varNavela) ''iMdranIlaprAsAda" hatuM, ane te bAvana jinAlaya hatuM. jema punasIvasahImAM banyuM For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro che tema, ahIM paNa atyAre to eka kALanI pharatI devakulikAo lupta thaI che; chatAM vAyavya khUNAnI derIonI bhIMtaDIo balANaka sAthe haju UbhI che. brAhmaNIya lokavAyakA A bhAgane ''rA'kheMgArano mahela'' ke 'rANakadevIno mahela" kahe che, ane prastuta mahAlayane kumArapAlanA samayamAM jaina maMdiramAM parivartita karI nAkhyAno apavAda keTalAka sajjano Aje bhramamUlaka temaja sAMpradAyika daMtakathAonA AdhAre jaino para mUke che. (sAMpradAyika dRSTikoNathI vahetI mUkavAmAM AvelI prastuta janavAyakA ane teno ajJAnavaza svIkAra, e aitihAsika-vaijJAnika daSTino abhAva sUcave che: prastuta pravAda anveSaNanA niSkarSo sAme TakI zakato nathI.) sArAye maMdiranI zailI pUrNatayA 15mA zatakanI che. (rA'kheMgAre 12mA zatakamAM 15mA zatakanI zailImAM mahela kevI rIte banAvyo ane te paNa jaina maMdiranA tala Mda ane uddaya anusAra, te vAta samajamAM AvI zake tevI nathI !) 333 maMdiramAM mUlanAyakanuM parivartana thaI gayuM che, ane atyAre to koI karNarAma jayarAje saM. 1517(I. sa. 1461)mAM bharAvelI, (ratnasiMhasUri ziSya) udayavallabhasUrie pratiSThA karela neminAthanI mUrti garbhagRhamAM birAjamAna che. raMgamaMDapamAM keTalIka kAyotsarga pratimAo, jemAM eka lagabhaga sADA traNa phUTa UMcI che, te uparAMta cakrezvarInI pratimA paNa che. maMdirano mUlaprAsAda 15mI sadInI zailI mujaba che. temAM karNapITha, maMDovaranA kuMbha para yakSa-yakSIo, ane jaMghAmAM dikpAlAdi devonI zobhanamUrtio karelI che. (maMdiranuM zikhara pramANamAM Adhunika che.) gUDhamaMDapanI dIvAla para paNa evI ja koraNI che : (citra-38). jyAre laMbacorasa vizAla raMgamaMDapanA dakSiNa dvArathI zarU karI balANaka sudhImAM bahArathI vedI ityAdi koraNIyukata ghATa karelA che, paNa sauthI dhyAna kheMce tevI vastu to tyAM kakSAsana para mAMDelI ekavIsa ekavIsa khaMDanI evI traNa traNa hArovALI sudIrgha chidrahIna jALI. A jALInA pratyeka khaMDamAM alaga alaga ane manohara zobhana kareluM che (citra-7). caityaparipATIkAra A mukhamaMDapa(raMgamaMDapa)ne 'raLiyAmaNo' hovAnuM kahe che, je vAta kaMIka aMze yathArtha che. raMgamaMDapamAM aMdara staMbho alpa koraNIvALA che. vacce lagabhaga 25 phUTa vyAsano, giranAranA maMdiromAM sauthI moTo kahI zakAya tevo sabhAmaMdAraka jAtino karoTaka karelo che. tenA para nAyikAonI pratimAo mUkelI che. traNa gajatAlu ane kolanA tharo pachI vaccenI padmazilA para paNa rAjasthAnamAM rANakapura ane varakANAnAM jaina maMdiromAM che tema pUtaLIo lagAvI che. raMgamaMDapamAM nAnI nAnI kula covIseka jeTalI ghUmaTIo che, jemAM koraNIvALAM vitAno For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ujayantagirinAM jinamaMdiro jovA maLe che. thoDo thoDo pharaka choDatAM te sau eka zA che. AmAnAM ekanuM citra kramAMka 39) eno khyAla ApI raheze. ekaMdare ahIMnAM vitAnonI koNI kharataravasahInAM vitAnonI jevI sApha ane kalpanAsamRddha nathI. maMdiramAM praveza pahelAM pazcime cokIvALI nALamAMthI thato. prastuta cokI para tilaka toraNavALuM balANaka karyuM che, te suMdara che. emAM rANakapuranA dharaNavihAra (I. sa. 1440) temaja AbU-delavADAnI kharataravasahI(Isa1459)mAM dekhAya che tevAM kamalAdi zobhano gavAkSomAM taLiyAnA bhAge koryA che. mukhya dvAra pazcime hovA chatAM Aje to praveza raMgamaMDapanA dakSiNa dvArethI thAya che, jenI cokImAM jUnA saM1236nA lekhavALA smaraNataMbhano upayoga karavAmAM Avyo jaNAya che.. jIrAulAvatAra pArzvanAtha hemahaMsagaNi, ratnasiMhasUriziSya, ane eka anya zavarAja saMghavIvALA caityaparipATIkAra zANavasahInI najIkamAM saMghavI goImA sAha ke goIAgara dvArA nirmita "jIrAulAvatAra' (jIrApalyAvatAra) pArzvanAthanA maMdiranI vAta kare che. temAM mUlanAyakanI mUrti pittaLanI hatI. ane sAthe dAdupAsa(dAdA pArzvanAtha)nI paNa mUrti hatI tevuM ratnasiMhasUriziSyanA kathana parathI jaNAya che. prastuta maMdira te zANavasahInI uttare raheluM, hAlanuM caturmukha saMbhavanAthanuM maMdira hoya tema jaNAya che. maMdira aSTakoNa che ane pUrNatayA jIrNoddhAra pAmI gayuM che, tene maMDapa nathI. (tyAM mULe maMtrI salakSaNasiMhe I. sa. 1249mAM karAvela pArzvanAthanuM maMdira haze.) - rANakapuravALA giranAra-paTTamAM jIrAulAvatAra caitya batAvyuM hoI, mULa maMdira I. sa. 1451 pUrve banI cUkayuM haze ema nizcitapaNe lAge che. tAraMgAnA ajitajinacaityano uddhAra karAvanAra goviMda zreNInuM karAvela A maMdira hoya to te asalamAM I. sa. 1423nA arasAmAM ke tethI thoDuM pUrve banyuM hovuM joIe, kema ke e kALe ja goviMda zreSThI giranAra para yAtrA nimitte AvelA. bhImakuMDa zANavasahInA mukhya pazcima dvAranI nIcethI DhALamAM jato rasto bhImakuMDa tarapha jAya che. prastuta kuMDa pUnasavasahInI barobara uttaramAM lagabhaga tene aDIne Avelo che. ane temAM prastuta For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unnagirinAM jinamaMdiro 35 jinAlayanI jagatInuM uttara dvAra temaja pagathiyAM paDe che. A kuMDano prAcIna-madhyakAlIna sAhityamAM ullekha maLato nathI. karNavihAra, vastupAla-vihAra, ane anya purANAM maMdiro giranAranA taLapada kALA paththaranAM hatAM. tene mATenA paththaro kADhavA je khANa khodAvavI zarU karAvI haze tene pAchaLathI ghATa ane pagathiyAMthI sajAvI, vyavasthita rIte A kuMDanuM rUpa 15mA zatakamAM ApyuM jaNAya che. kuMDa lagabhaga 70 phUTa lAMbo ane 50 phUTa pahoLo che. pazcAtkAlIna jaina anuzrutio anusAra A kuMDa bhIma sAthariA ke bhIma kuMDaLIAe banAvelo hato : prastuta bhIma, daMDanAyaka sajjanano samakAlika hato ane nemibhavananA kharcanuM dravya siddharAjane devA mATe te sajjana pAse gayo hovAnI anuzruti che, paNa te sAcI jaNAtI nathI. A kuMDa 15mA zatakamAM banelo hoI, prastuta bhIma sAtharIA sAthe koI ja saMbaMdha nathI. A kuMDamAM pUnasavasahInuM (hAla baMdha karI dIdhela) dvAra pagathiyAM sAthe paDatuM hoI, kuMDa mULa jaina nirmita hovA saMbaMdhamAM koI zaMkA rahetI nathI. AMcaliyAprAsAda : (mAnasiMga bhojarAjanI TUka) have jamaNI bAjunI hAranAM maMdiro joIe. ahIM Aje mAnasiMga bhojarAjanI TUkanA maMdira tarIke oLakhAtA jinAlayane karnala ToDe "digaMbaronuM neminAtha maMdira" mAneluM, paNa digaMbaronuM maMdira uparanA bhAgamAM hatuM, ahIM nahIM. zavarAja saMghavIvALI 15mA zatakanI caityaparipATImAM poLa pAsenA A maMdirane "AMcaliyAprAsAda" (aMcalagacchanuM maMdira) evuM nAma ApyuM che. 15mA saikA pahelAM teno ullekha na maLato hoI, te maMdira prAya: 15mA zatakamAM - ke jyAre ahIM anya keTalAMye maMdiro baMdhAI rahyAM hatAM te arasAmAM baMdhAyuM haze. 15mI sadImAM giranAranI aMcalagacchanA zrAvako, saMghavIo yAtrArthe AvI gayAnA aMcalagacchanI vahIonA AdhAro maLe che. maMdiranI zailI paNa prAya: 15mA zatakanI che. temAM gUDhamaMDapa ane mUlaprAsAdanA bhadrabhAge gavAkSo karelA che (citra-40). alpa karaNIvALA mUlaprAsAda ane gUDhamaMDapavALA prastuta kALA paththaranA maMdirano kacchanA aMcalagacchIya vIzA osavALA zreSThI mAnasiMga bhojarAje saM. 1901(I. sa. 1855)nA arasAmAM uddhAra karAvelo che. A TUkamAM rahelo sUrajakuMDa paNa temaNe karAvelo. te pachI kuMDano uddhAra narazI kezavajIe saM1932 (I. sa. 1876)mAM karAvelo, maMdiramAM Aje jina saMbhavanAtha mUlanAyaka rUpe pratiSThita che. For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ujajayantagirinAM jinamaMdiro vastupAlavihAra - karNavihAranA pUrve pravezadvAranI barAbara sAme, sUtra meLavIne je maMdira kareluM che te vastupALavihAra che (citra-5). acalagacchanA jinAlayathI te uttaramAM AveluM che. mahAmAtya vastupAla ahIM saM1288(I. sa. 123ra)mAM zatruMjayAvatAra AdinAthanuM maMdira potAnA kalyANArthe vedIvALA raMgamaMDapa sAthe baMdhAvyuM, tene emanA saM. 1289(I. sa. 1233)nA anya traNa (eka sarakhA zilAlekhomAM) "vastupAla vihAra" saMjJA ApelI che. prastuta prAsAdanI moDhA AgaLa mukhamaMDapa racI, mukhamaMDapane uttara-dakSiNa dvAre anukrame aSTApada ane sametazikharanI pratIka racanAo dharAvatA vizALa ane alaMkRta, traNa dvAravALA gUDhamaMDaparUpI prAsAdo joDelA. aSTApadAvatAra tIrthanI racanA potAnI dvitIya patnI sobukAnA zreyArthe, ane sametazikharanI racanA prathama patnI lalitAdevInA kalyANArthe karAvelI. mUlagabhArAmAM, mUlanAyaka AdinAthanI AjubAju, potAnA pUrvaja caMDapa, ane caNDaprasAdanA kalyANArthe ajitanAtha ane vAsupUjyanAM biMba sthApelAM ane maMDapamAM caMDapanI pratimA tathA aMbikAdevI ane vIra jinanAM biMba sthApelAM, garbhagRhanA dvAranI dakSiNa tathA uttara bAjue kramathI potAnI tathA laghubaMdhu tejapALanI azvArUDha (ke gajArUDha?) mUrtio mukAvI. garbhagRhanI aMdara uttara taraphanI bhIMtamAM moTo khattaka (gokhalo) karI, temAM vastupAle potAnI be mUrtio, eka lalitAdevI sAthe ane bIjI sokhu sAthe mukAvelI (A matalabanA be TUMkA lekha prastuta gokhalA nIce, temaja maMDapanA be bhAroTa para korelA che). jyAre aSTApadaprAsAdamAM potAnA pUrvajonI (ArAdhaka) mUrtio karAvI ane sametazikhara prAsAdamAM mAtA kumAradevI ane sAta bhaginIonI mUrtio mukAvI. traNe prAsAdane traNa toraNo karAvyAM. maMdiranI pratiSThA maMtrIzvaranA kulaguru nAgendragathvIya AcArya vijayasenasUrie saM. 1288(I. sa. 1232)mAM karelI. AmAMnI ghaNIkharI hakIkato jaNAvatA svayaM vastupAlanA ja traNa traNa ekasarakhA prazastilekho aSTApada ane sametazikhara prAsAdanAM dvAra para coDelA che. A sivAya AcArya naracaMdrasUrinI paNa eka vastupAla-prazasti A maMdiramAM hatI, jenI hastaprata nakala maLI AvI che. A maMdiramAM varahuDiyA kuTuMbano eka nAno prazastilekha paNa saM1299(I. sa. 1243)no hato. je tAjetaramAM maLyo che, jemAM A caitya aMdara maMtrI tejapALanA AdezathI kharaka sahita neminAthanuM biMba parivAranA sabhyoe sthApeluM. (prastuta kuTuMbanA, AbU-delavADAnI dhUNavasahInA saM. 1296 (I. sa. 1240)nA prazasti lekhamAM paNa giranAra paranA A sukRtano ullekha che.) 15mA zatakanA paripATIkAro AmAMthI potAnA samayamAM upasthita hatuM tenI yathAvalokana For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujyantagirinAM jinamaMdira noMdha le che. ratnasiMhasUriziSya "giranAra para zetruMjayane vastupAle avatAryA"nuM kahe che, to eka caityaparipATIkAra (zavarAja saMghavIvALA) aMdaranI vigato ApatAM temAM aMdara gaja para vastupALa-tejapALa temaja soma ane AsarAjanI mUrtio hovAnuM kahe che ane tenA karoTakamAM rahela pUtaLIonI tema bahAranA tilaka-toraNanI noMdha le che. Aje to A badhuM adazya thayuM che. vastupAlanuM A maMdira vartamAne mojUda che, paNa 15mA zatakanA uddhAra daramiyAna traNe prAsAdono, chAthI uparano badho ja bhAga ane tamAma chato badalAvavAmAM Avelo che. AthI mUlaprAsAdanuM zikhara, maMDapanI chato ane saMvaraNA ItyAdi sarva palaTAI gayuM che. maMdira kALA paththaranuM hatu ane aMdara jUnA alpa kArIgarIvALA kALA staMbho haju kAyama che, jyAre vitAno retiyA paththaranA che. aSTApadanI racanAne Adhunika jIrNoddhAra daramiyAna ArasathI maDhI, gopavI devAmAM AvI che, paNa sametazikharanI pILA retiyA paththaranI virala ane amUlya racanA khaMDita thaI hovA chatAM, jIrNoddhAramAMthI bacI javA pAmI che. bahAranI dIvAlonI koraNIne jIrNoddhAramAM plAsTara-simenTathI ane mUrtione navAM ghareNAM temaja marAThaNa jevI sADIo paherAvI, tenI koraNIne vikRta karI mUkI che. AyojananI daSTie gujarAtanA gauravarUpa A maMdiramAM have darzanIya vastuo thoDI ja rahI che, jemAM khAsa to mukhamaMDapa ane raMgamaMDapanA vitAno gaNAvI zakAya. mukhamaMDapanA karoTaka kiMvA mahAvirtananuM dazya citra-6mAM rajU karyuM che. ahIM rUpakaMThamAM vidyAdevIone UbhavA mATenAM madalanAM Asano karyA che, te pachI traNa gajavAnuM ane vacce puSpakavALA paMcakhaMDA kolanA tharo, te pachI aMdara utArelo 16 lUmAno paTTa ane madhya bhAgamAMthI pragaTa thatI aNiyALA kolavALI jhINI jALIdAra, bahu ja bArIka puSponA bharAvathI banatuM kolayukata benamUna kamala Ave che. vitAnano vyAsa Azare 15 phUTa jeTalo jaNAya che. AgaLa rahela raMgamaMDapano moTo vitAna pAchaLanA mukhamaMDapanA vitAna jevo ja che (citra-7), paNa ahIM madalasaMlagna vidyAdharo ane upara vidyAdevIonI mUrtio TocAI javA chatAM sAbUta che. kolakamalanI jhINI jhINI vigato ahIM vizeSa spaSTa rIte joI zakAya che. jarIbharatano kasaba paththaramAM bharyo hoya tevI A padhdhazilA urpha kola-kamalanA padmakesara para nRtyamUrtio (AbU-kuMbhAriyAnAM maMdironI jema) mUkelI che, je kharataravasahI ke pUnasavasahImAM nathI. A vitAnanuM nIce bhoM parathI dekhAtuM dazya citra-8mAM rajU karyuM che. karoLiyAnA vizALa jALA jevuM padmazilAnuM A jaTila, vigatapUrNa, paNa bhUmiti-nibaddha guna emAM spaSTatayA dazyamAna banI rahe che. A badhuM kAma 15mI sadInA uddhAra daramiyAna thayuM che. paNa kaI sAlamAM? zailInI daSTie te kharatarasahInA nirmANakALanA arasAmAM ja haze tema jaNAya che. atyAre maMdiranA 13/2 phITa pahoLAIvALA garbhagRhamAM zAmaLA pArzvanAtha mULanAyaka che, ane je gokhalAmAM vastupAlanI For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ujayantagirinAM jinamaMdiro sapatnIka mUrtio hatI tyAM mallinAthanI mUrti che. sAMprata bhUlanAyakanI mUrti nIce saM1305 (I. sa. 1249)no mahattama sAmaMtasiMha tathA mahAmAtya salakSaNasiMhano lekha dharAvatuM pabAsaNa che, te vastutayA ahIM anyatra rahelA temanA pArzvanAthanA prAsAdanA mUlanAyakanuM hatuM. A maMdirone ane ene koI ja saMbaMdha nathI. (sAMpratakAlIna jaina lekhako A lekhanI ahIM upasthitine kAraNe A jhumakhAnA vacalA mULanAyakanA maMdiranA kartA viSe niSkAraNa bhramamAM paDI gayelA che. A pabAsaNa to ahIM jINadvAra daramiyAna goThavI devAmAM AvyuM che.) vastupALanA A maMdiranAM mAna-pramANo, bajese ApyA mujaba A pramANe che: vacaluM maMdira mukhadvArathI pa3 phITa lAMbuM ane mUlaprAsAda (bhadra vyAse) ra9/ phITa che, jyAre banne bAjunA tIrvAvatAra prAsAdo aMdarathI 34/raphITa che ane bahArathI 44 thI 45 phUTa che. maMdira movADanA bhAge "jagata" para UbheluM che, jeno thoDoka bhAga 14mI sadIno jaNAya che. mukhoddaghATanaka staMbha vastupAla vihAranA cha prazastilekho anusAra mahAmAtya vastupAle ahIM neminAtha biMba sameta potAnI, pUrvajonI, agraja (moTAbhAI malladeva), anuja (tejapALa) ane putrAdi (jahatrasiMha)nI pratimAovALo mukhoddaghATanaka staMbha karAvelo. joke te girivara para kaye sthaLe hato te jaNAvyuM nathI. paNa jinaharSagaNi prastuta staMbhane neminAthanA maMdira AgaLa (mukhadvAra saMmukha) hato tema jaNAve che. Aje A mahattvapUrNa racanA vidyamAna nathI. kapardayakSanuM maMdira vastupAlanA ahIM zilA para kaMDArela saM. 1289(I. sa. 1233)nA eka anya lekha anusAra maMtrIzvare zatrujayAvatAranA pazcAt bhAge kapadayakSanuM maMdira karAveluM. vijayasenasUri ahIM maMtrI rAje kapadayakSa temaja marudevInAM be uttega maMdiro karAvyAnuM kahe che. (zatruMjayagiri para yakSarAja kapada ane jinamAtA marUdevInAM nAnAM paNa prasiddha maMdiro hatAM, maMtrIzvaranI bhAvanA ahIM zatruMjayapatinA maMdira sAthe saMkaLAyela A be khyAtanAma maMdironuM paNa giranAra para avataraNa karI, "zatruMjayAvatAra" nAmane pUrepUruM sArthaka karavAnI haze.) vastupAlavihAranI pAchaLa khaDaka korIne korI jagyA nirmANa samaye banAvavAmAM AvelI, tyAM Aje ekadama pAchaLa UMcANamAM rahela, gumAstAnI TUka tarIke oLakhAtA, maMdirano kacchanA gulAbasAhe uddhAra karAvelo che. A maMdiramAM atyAre to saMbhavanAthanI pratimA che, paNa maMtrIzvara kArita kapadayakSanuM maMdira mULa A sthAne hovuM joIe. 15mA zatakanA For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro 39 zavarAja saMghavIvALA caityaparipATIkAre A maMdirano koI siddharAje uddhAra karAvyAno ullekha karyo che, je 15mA saikAnI zarUAtamAM thayela bhaMga pachI banyuM hovuM joIe. (zavarAja saMghavIvALA paripATIkAra kapadayakSanA dare AvatAM pahelAM caMdraprabhane praNamyAnI vAta kare che, AthI prastuta jinanI derI paNa ATalAmAM hovI joIe.) (asalI) melavasahI : (dharmanAtha jinakulikA) ratnasiMhasUriziSyanA kathana anusAra (neminAthanA bhavana pAse) usavAla sAliga ane melAgara dvArA vinirmita dharamanAthanuM nAnuM deruM hatuM. eka anya caityaparipATI (zavarAja saMghavIvALI)mAM paNa melAsAhInI dharamanAthanI derIne namaskAra karyAno ullekha DuMgara upara AgaLa caDatAM pUrve kare che. asalI melakavasahI A hatI, je Aje vidyamAna nathI. uparanAM jinAlayo ghaNAkharA caityaparipATIkAra kapadayakSa pachI kramamAM marudevImAta, rAmatInI guphA, rahenemi (rathanemi)nuM maMdira, ane tyAra bAda aMbAdevInA maMdire pote gayAnuM kahe che. paNa A maMdiro sivAya paNa bIjAM keTalAMka maMdiro hatAM jenI noMdha kaMIka ratnasiMhasUriziSya ane vizeSe zavarAja saMghavIvALA caityaparipATakAra le che, je viSe ahIM e kALanA kramAnusAra joIzuM. marUdevInuM maMdira pAja caDIne, devakoTanI bahAranI rAMga upara caDhatAM Aje prathama je zAMtinAthanuM maMdira Ave che te caityaparipATIkAroe dazArvela mArga pramANe to mULa vastupAla kArita marudevInuM maMdira hovuM ghaTe : (citra-41). paripATIkAra marudevI mAtAnI saMgAthe te kALe bharatezvaranI mUrti hovAnuM paNa kahe che. A maMdiranI 15mA zatakamAM pahelo uddhAra thayelo, ane Aje vidyamAna che te racanAmAM mUlaprAsAdano chajA nIceno bhAga e kALano che : (citra-38). te pachI mAMgaroLanA zeTha dharamazI hemarAje teno saM. 1972 (I. sa. 1876)mAM punaruddhAra karAvelo che, jemAM zikharano upalo bhAga ane gUDhamaMDapa navesarathI karAvyAM jaNAya che. For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 rAmasiMha-DuMgaranI derIo vyavahArI rAmasiMha ane DuMgara nirmita, jinapagalAM dharAvatI ane rAjImatInI akeka mUrti dharAvatI, be derIonI vAta ratnasiMhasUriziSya temaja zavarAja saMghavIvALA paripATIkAra kahe che. zavarAja saMghavIvALI paripATImAM A banne derInI vaMdanA marudevInA bhavana pachI kahI che, eTale te beu tyAM AgaLa hovI joIe. paNa Aje to te banne vilupta thaI che, ke pachI pazcAtkALe tene bAjunA zAMtinAthanA maMdira sAthe meLavI devAmAM AvI haze. ujjantagirinAM jinamaMdiro rAjImatInI guphA caityaparipATIkAro marudevInA maMdira pachI rAjImatInI guphA bhaNI jatI, A guphA zAMtinAtha (jorAvaramallajI)nA maMdiranI nIce AvelI che. eno prathama nirdeza dharmaghoSasUrinA giranArakalpamAM ane pachI jinaprabha sUrinA ''ujjayaMta stava''mAM maLe che. prastuta guphAmAM Aje to rAjImatInI khaDaka para kaMDArela Adhunika mUrti che. (rANakapuravALA saM 1pa07nA paTTamAM kapardIyakSa upara rAjImatInuM sthAna batAvyuM che. marudevInuM maMdira paNa temAM darzAvyuM che jeno meLa paripATIkAronI vAta sAthe bese che.) pAtAvihAra zavarAja saMghavIvALI caityaparipATImAM A maMdirano ullekha che. atyAre jyAM jorAvaramallajInuM zAMtinAthanuM maMdira rAjImatInI guphA upara che. te sthAne najIka asalamAM A ''pAtAvihAra'' nAmaka (zreSThI pAtA nirmita?) digaMbara jinAlaya hatuM. ane temAM AdinAthanI digaMbara mUrti hatI. (prastuta paripATIkAra apApAmaThamAM paNa pittaLanI digaMbara mUrti hovAnI noMdha le che.) A maMdira mULa 15mA zatakamAM, ke tethI thoDuM pUrve banyuM haze. ane moTe bhAge te sAMpratakAlIna digaMbara maMdiranA sthAne ke AsapAsamAM ja haze. alpa koraNIvALuM A maMdira sAdAM ghATaDAMthI racAyeluM che. For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjattagirinAM jinamaMdiro bhAvasAra DAhAvihAra marudevInA bhavanathI saheja trAMsamAM ane pAtAvihArathI jamaNI bAjue AjanA digaMbara maMdiranI najIkamAM bhAvasAra DAhAnuM bAMdheluM maMdira hatuM ane temAM pittaLanA ''ajitanAtha jiNesara'' hovAnuM zavarAja saMghavInA paripATIkAra jaNAve che. rAjImatInI guphA upara Avela jorAvaramallajIe samarAvela maMdira te mULa DAhAvihAra haze. maMdiranA maMDapamAM thoDuM jUnuM kAma che. bAkInAno uddhAra thaI gayelo che. 41 kAMcanavihAra : caturmukha maMdira pagathiye pagathiye AgaLa vadhatAM je jinamaMdira Ave che, tene ratnasiMhasUriziSya ''kaMcaNahavihAra'' (kAMcanavihAra) nAma Ape che. joke bIjI kazI vigata tyAM ApI nathI. A pachI gaMgAvihAra kuMDa Avato hovAnuM kahyuM che. A nirdeza dhyAnamAM rAkhIe to hAlanA digaMbara maMdira pachI je caumukha zAmaLA pArzvanAthanuM maMdira kahevAya che te maMdira ja te hoI zake. pratiSThAsomanA kathana anusAra gaMdhAranA zreSThI lakSobAe ujjayanta zaila para je caturmukha maMdira karAveluM te A maMdira hovuM joIe. zavarAja saMghavIvALI caityaparipATImAM lakhapatie (lakSobAe) bAMdhela caturmukha maMdira, pachI gaMgAkuMDa ane gaMgAdeula AvatA hovAnuM kahyuM che. AthI upara karelI oLakha sunizcita banI jAya che. A maMdiramAM mUlanAyaka rUpe kayA jina hatA te viSe kazuM kahevAmAM AvyuM nathI. tyAM vartamAnamAM upalabdha saM 1511(I sa 1455)nA pabAsaNanA lekho anusAra garbhagRhasthita caumukhamAM jinaharSasUrie (''vastupAla carita''nA lekhaka?) jinamunisuvrata, caMdraprabhu, neminAtha, ane supArzvanAthanI pratimAo pratiSThita karelI tema kahe che. paNa pratiSThAsomanA kathana anusAra to AmAM pratiSThA somasuMdarasUrie karelI. A visaMvAdano khulAso vizeSa saMzodhana mAgI le che. saMvat naSTa thayelA . paNa yadukulatilaka mahArAja mahipAladeva-rA'mahipAladevarA'mahipAladevaprathama-nuM nAma detA eka truTita lekhamAM (ujjayantagiri para) eka parivAre (nemi)nAthanuM maMdira karAvyAno ullekha che, temAM AgaLa pAchaLano bhAga naSTa thaI javAthI saMdarbha vagarano ''kalyANatraya'' zabda paNa che. saMbhava che ke, A maMdira mULe IsvIsananA 14mA zatakanA prathama caraNamAM baMdhAyela kalyANatrayanuM maMdira hoya ane bhaMga bAda lakhapatie teno punaruddhAra karAvyo hoya, Akhare kalyANatraya paNa moTA bhAge caturmukha racanA hoya che, tethI sAMprata prAsAda caturmukha hovA sAthe te vAtano baMdha bese che. maMdira kALA paththaranuM ane alpa kArIgarIvALuM che. (citra-42). For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajayantagirinAM jinamaMdiro gaMgAvatArakuMDa : gaMgAkuMDa : gaMgAdeula : gaumukhI : (gaumukhI gaMgA) ahIMthI upara jatAM brAhmaNIya saMpradAyanuM prasiddha sthAna gaumukhI gaMgA Ave che. zANarAja prazastimAM gajapada sAthe " IIMnne jaumuva'no ullekha Ave che. ratnasiMhasUriziSya paNa gaMgAvatAra kuMDano ullekha kare che, jyAre zivarAja saMghavIvALI paripATImAM "gaMgAkuDe gaMgAdeula" evo nirdeza maLe che. AnI najIka devarAje ANelA jiNavaranA biMbanI vAta prastuta paripATIkAra kare che. Aje tyAM covIsa jinanAM pagalAM che. 13mA-14mA zatakanA jaina lekhako gaumukhI gaMgAno ullekha karatA nathI. tethI prastuta tIrtha 15mA zatakanA AraMbhamAM astitvamAM AvyuM haze ema kahI zakAya. gaNapati (gaNapati) ane rahanemi (rathanemi)nAM maMdiro ahIMthI AgaLa janArI pAja cItara sAhe baMdhAvI hovAnuM upara kathita banne paripATIkArone abhISTa hovAnuM jaNAya che. A pAja upara AgaLa vadhatAM rahaneminuM maMdira Ave che (citra-43). A maMdirano ullekha 15mA zatakanA badhA ja caityaparipATIkAro kare che. AthI te 15mA zatakanA uttarArdha pahelAM baMdhAI cUkyuM haze. tenA nirmAtA viSe koI mAhitI prApta nathI. kALA paththaranA A maMdiranI zailI nIcenA aMcalagacchanA prAsAdane maLatI che (citra-40). zavarAja saMghavIvALI paripATImAM tyAM AgaLa gaNapati hovAno nirdeza che. aMbikA bhavana ambA zikhara para sthita devI aMbikAno prAsAda caityaparipATIkAronA varNano anusAra, zreSThI sAmale uddhAra karyo hoI, "sAmalaprAsAda'nA nAmathI 15mA zatakamAM oLakhAto. saM. 1524(I. sa. 1468)nA eka suvarNAkSarI kalpasUtranI prazasti anusAra paNa prastuta prAsAdano sAmala sAhe uddhAra karAvelo evuM spaSTa kathana che. caityaparipATIkAroe temAM rahela je pratimAnuM varNana karyuM che te jaina samudAya anusAranI yakSI aMbikAnuM che. rANakapuranA giranAravALA saM. 157nA paTTamAM paNa tenuM e rIte ja citraNa karyuM che. maMdirano talachaMda ane enI zailI paNa jaina praNAlI anusAranAM che. maMtrIzvara vastupAle Isa. 1232 AsapAsa aMbikAsadanano raMgamaMDapa karAvelo ane devInI mUrti mATe ArasanuM parikara karAveluM. AcArya narendraprabhasUrinA kathana anusAra For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro maMtrIzvare temAM potAnI ane anuja(tejapALa)nI mUrtio temAM mukAvI hatI. jinaharSagaNi paNa prastuta vAtanuM punarAvartana (prastuta AcAryanA kathananA AdhAre) kare che. maMtrIzvara vastupAle girizikharastha aMbikAne uddezIne je stotra racyuM che temAM paNa ''Di'' ''sahAranumnambre'' ane '"ninazAsanarakSaLAya'' sarakhAM udbodhana prApta hoI, emanA kALamAM paNa A pratimA jaina graMthomAM kahela svarUpanI hatI. jinezvarasUri (11mI sadIno pUrvArdha) kRtamaMtragarbhita ''aMbikAstotra''mAM paNa evA ja ullekho maLe che. vijayasenasUri temaja jinaprabhasUrinuM varNana paNa zAsanAdhiSThAtrI, Amralumbi dhAraNa karela, zubhaMkara-vizaMkara-(vikalpe siddha-buddha) putra parivRta, siMhavAhanA yakSI aMbikAnuM ja che. A maMdiranA darzane jaina zrAvako-upAsako uparAMta jaina munio paNa 15mA zataka sudhI to jatA hovAnAM bahu ja spaSTa pramANo maLe che. bIjI tarapha skandapurANamAM zizudhAraNI A devIne ''bhavAnI'' ane ''skandamAtR'' kahI che, ane tenA (AmralumbiMdhAraNa karela) bAhune ''UrdhvasaMsthita'' kahyo che. ane A devI ''aMbA'' tarIke paNa oLakhAya che, tema kahyuM che. brAhmaNIya saMpradAyamAM aMbikAnuM svarUpa kAM to '"durgA-kSemaMkarI''ke ''durgA-mahiSamardinI'' hoya che. AthI ahIM purANakAre zizusampannA jainAmbikAne sadbhAvathI ''skandamAtA'' kahI che. ane te kALe pAse rahela jina neminAthanI dhyAnastha pratimAne ''buddharUpI, jaTila, kuzAMga, ane sarvajJaziva"nI kahI che. 43 maMtrIzvara vastupAle (emanA prazastilekha anusAra temaja samakAlika AcArya narendraprabhasUri ane jinaharSagaNinA kathana anusAra) A ambA zikhara para caMDapanA zreyArthe neminAthanI devakulikA karAvelI ane temAM caMDapanI ane malladevanI pratimAo mukAvelI. te derI Aje to vilupta thaI che. abhilekho uparAMta graMthonAM pramANo jotAM, temaja tenA talacchanda, trikamAM khattako, vitAna ityAdi lakSaNo parathI A maMdira mULa jaina AmnAyanuM hatuM tema spaSTa rIte jaNAya che. barjesa Adi vidvAnoe paNa tene bauddha, athavA ema na hoya to jaina mAnyuM che. uttara madhyayugamAM koIka samaye te brAhmaNa saMpradAya aMtargata gayuM che. Aje to zaiva-vaiSNavo uparAMta te maMdiranA darzane jaina zrAvako paNa jAya che ja. mULa pratimA vidharmI humalAnA samaye khaMDita thatAM vartamAne temAM ''lahI''nI pUjA karavAmAM Ave che. hAlanA A maMdiranI zailI 15mA zatakanA uttarArdhanI che. tenA raMgamaMDapanI vizALa, padmazilAyukata 16 vidyAdharavALI chata paNa nIcenA jaina maMdironI chatane maLatI ja che, jemAM mULe 16 vidyAdevIo hovI joIe. For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 avalokana, sAmba, pradyumna zikharatIrtho -- vastupAlanA prazastilekho temaja samakAlIna, samIpakAlIna ane uttarakAlIna jaina lekho anusAra aMbA pAchaLanAM traNa zikharo -- gorakhanAtha, oDaghanAtha ane gurudattAtreyanAM asalI nAmo "avalokana'", '"sAmba", ane "pradyumna" hatAM. ane jinasenakRta harivaMzapurANa(I sa 784)mAM e ja abhidhAno jovA maLe che; skandapurANamAM paNa ambA pachI sAmba ane pradyumnano ullekha maLe che; tyAM sAMprata kALe pracAramAM Avela gorakhanAthAdi nAmo nathI. aMbA sameta A traNe zikharo para paNa maMtrIzvara vastupAle neminAthanI devakulikAo karAvI hatI, tevuM temanI saM. 1288(I sa 1232)nI cha zilAprazastiomAM kahyuM che. tenI vizeSa vigata narendraprabhasUri ane temano anusarI jinaharSagaNi A rIte Ape che : avalokana zikhara para caMDaprAsAdanA puNyanI vRddhi mATe maMtrIzvara vastupALe nemijina tathA caMDaprAsAdanI ane potAnI mUrti mukAvI. zAmba zikhare (pradyumna hovuM ghaTe) pitAnA zreyArthe naimijina ane pitR (AsarAja) ane mAtR(kumAradevI)nI mUrti mukAvI. (A badhI ArAdhaka mUrtio sahamUrtio (joDiyA mUrtio) rUpe haze.) vastupALe karAvela prastuta derIo pUrve A aNiyALAM zikharo para paNa jaina tIrtha hovAno saMbhava che. jaina lekhako ahIM (moTe bhAge dattAtrayanI TUMkamAM) saM 1244(i. sa 1188)no neminAthanI pAdukA parano pratiSThAno lekha hovAnuM jaNAve che. chatrazilA para neminAthanI pravrajyA, sahasAmravanamAM kaivalyaprApti, ane avalokana zikhara para nirvANa thayAnuM madhyakAlIna kalpakAro te kALe jANItI vRddha anuzrutione AdhAre noMdhe che. ahIM neminAthanI zyAma-zilAnI mUrti hovAnuM kahe che te moTe bhAge vastupAla pratiSThita mUrti hoI zake che. sAMpratakALe alabatta ambA uparAMta avalokana sAmba ane pradyumna zikharo pUrNatayA brAhmaNa saMpradAyane adhIna che. ane jaina yAtrIo aMbA pachInI TUMkonA darzane sAdhAraNatayA jatA nathI. (pradhumna zikhara para ''siddhI vinAyaka''nI pratimA hovAnuM dharmaghoSasUri ane pachInA lekhako kahe che; rANakapuravALA I. sa 1451nA paTTamAM paNa prastuta deva aMbAdevI pachI batAvyAM che.) uttpannagirinAM jinamaMdiro lAkhArAma, sahasAvana, (sahasAmravana / sevAvana) vijayasenasUri, ane temane anusarIne jinaprabhasUri giri para caDatAM jamaNI bAju lAkhArAma (lakSArAma) hovAnuM kahe che, je kadAca jamaNI bAju rahela lAkhAmeDI stUpavALuM sthAna hoI zake che, jyAre sahasAvana ke sahasrAmravana javAno rasto gaumukhI gaMgAthI nIcANamAM jAya che. (agAunA yAtrIo avalokana zikharathI te tarapha durgama raste jatA hovAnA paripATIkAronA For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unnagirinAM jinamaMdiro 45 ullekho che. hemahaMsagaNi lAkhArAmano ullekha prastuta saMdarbhamAM karatA hoI, bharatavana paNa purANuM lAkhArAma hoI zake che. paNa A vAta vizeSa saMzodhana mAgI le che.) sahasAvanamAM neminAtha bhagavAnanI pAdukAnI derI che. ahIM temane kaivalyaprApti thayAnuM teramA zatakanA kalyAdi sAhityamAM kahyuM che, ane lAkhArAmamAM prathamopadeza thayAnuM paNa noMdhyuM che. dvArakA pAse rahela Agamakathita raivataka udyAnane pUrvamadhyakALathI giranAra pAse kalpavAmAM AvyuM hoya tema lAge che. eka samasyA maMtrIzvara udayananA vaMzaja mahattama sAmaMtasiMhanA pAsenA kATelA gAmanA revatIkuMDanA saM. 1320(I. sa. 1264)nA prazastilekha anusAra, sAmaMtasiMha ane temanA baMdhu mahAmAtya salakSaNasiMhe raivatAcalacUla para neminilaya AgaLa pArzvajinezano prAMzu (UMco) prAsAda baMdhAvyAno ullekha che. prastuta nirmAtAonI prazasti karato truTita zilAkhaMDa, gajapadakuMDa javAnA rastethI prApta thayo hoI uparanI vAtane puSTi maLI rahe che. eTaluM ja nahIM paNa saM1305(I. sa. 1249)nI miti dharAvato ane baMnne baMdhuonuM kartArUpe nAma deto pArzvanAthanI pratimAno lekha paNa (agAu kahyuM tema, hAla vastupAlavihAramAM) mojUda hoI, prastuta bhavananA nirmANa viSe koI ja zaMkA nathI rahetI. paNa AzcaryanI vAta e che ke dharmaghoSasUri (A. I. sa. 1264) ane tyAra bAda jinaprabhasUrithI mAMDI pachInA koI ja lekhaka teno ullekha karatA nathI. revatIkuMDanA lekha anusAra te tIrthapati neminAthanA maMdira AgaLa ke upara (semininayA) hatuM. paNa kaI taraphI pazcime to moDhA AgaLa khINa che ane pUrvamAM vastupAlavihAra hato. AthI tenuM sthAna atyAre jyAM dharmazALAdi che tyAM, dakSiNamAM hoya, athavA to kharataravasahIne sthAne uttaramAM hoya, eka trIjI saMbhAvanA e jIrAulA pArzvanAthane sthAne hovAnI che, ane saMghavI goIoe prastuta khaMDita thayela maMdira kADhI nAkhI, tene sthAne navuM maMdira banAvyuM hoya. prastuta maMdiramAM 'dAdupAsa"nI (dAdA pArzvanAtha) mUrti hovAnuM noMdhAyela hoI, tyAM eka anya prAcIna pArzvanAthanI mUrti 15mA zatakamAM hatI tevuM sUcita thAya che, je A saMdarbhagata pArzvanAtha hoI zake che. ("dAdA pArzvanAtha"no artha "purANA pArzvanAtha" evo thAya che.) paNa A maMdirano patto meLavavA mATe vizeSa saMzodhananI jarUra che. For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajayantagirinAM jinamaMdiro vidharmI AkramaNo ane uddhAro I. sa. 1305mAM somanAtha ane I. sa. 1313mAM zatruMjayagiri para thayelA muslima AkramaNa samaye kadAca jUnAgaDha ane giranAra bacI gayAM haze, kema ke 14mI zatAbdImAM to tyAM punaruddhAra thayA saMbaMdhI noMdho ke zilAlekho maLatA nathI. paNa 15mA zatakamAM, ochAmAM ochuM I. sa. 1438thI, uddhAro zarU thAya che, je tapUrve thayela amadAvAdanA sultAnanAM (ahamadazAhanAM) AkramaNone kAraNe haze. 15mAM zatakamAM baMdhAyelAM maMdiro paNa pharIne I. sa. 1469-70nA mahamUda begaDAnA AkramaNa samaye khaMDita thayAnuM ne pachI cheka zahenazAha akabaranA jamAnAmAM punaruddhAra thayAnuM jaNAya che. begaDAnA AkramaNa pachI cUDAsamA vaMzanuM jUnAgaDhamAMthI thayeluM unmelana, jUnAgaDhamAM sthapAyela IslAmI zAsana (ane tenuM paheluM "mustaphAbAda" nAma) ItyAdi kAraNone laIne soeka varSa bAMdhakAmo baMdha rahyAM lAge che. A pachI karmacaMdra bacchAvata, jAmanagaranA aMcalagacchIya zreSThI baMdhu vardhamAnasAha ane padmasiMha sAha, ItyAdi prabhAvazALI zrAvakoe eka pachI eka uddhAra karAvyA che, je Adhunika kALe kacchanA zreSThI kezavajI nAyakathI laI Aja divasa sudhI cAlu che. anupUrti vastrApathakSetra : giranAranI taLeTIthI laI lagabhaga uparakoTanI pUrvamAM jyAM sonarakha nadI maraDAya che tyAM sudhInuM kSetra vastrApathakSetra' kahevAtuM hatuM ane tenuM skandapurANa aMtargata "prabhAsakhaMDa"mAM khUba mAhAbhya kahyuM che. temAM kevaLa brAhmaNIya tIrtho ja hatAM; ane eka paNa jaina maMdira temAM nahotuM. jema giranAra parathI adyAvadhi eka paNa brAhmaNIya abhilekha ke zilpa prApta nathI thayAM tema vastrApatha"mAMthI eka paNa jaina lekha ke pratimAdi maLyAM nathI. paNa ahIMnA brAhmaNa saMpradAyanAM maMdiromAMthI giri-dAmodara, hari-dAmodara ane kAlameghano ullekha vijayasenasUri kare che. temanA kathana anusAra maMtrIzvara vastupALe kAlamegha kSetrapALa anulakSamAM kaMIka racanA karAvela. (narendraprabhasUri temaja jinaharSagaNi anusAra tyAM tejapALe Azvina maMDapa umerelo.) narendraprabhasUri ahIM rahela bhavanAthanA purAtana maMdirano tejapALa maMtrIe uddhAra karAvyAno vizeSa ullekha kare che. 15mAM zatakanI eka caityaparipATImAM vastupALe dAmodarakuMDanAM pagathiyAM karAvelAM tevo ullekha che, paNa vastrApathamAM jaina maMdira hovAnuM koI ja jaina lekhako kahetA nathI. For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayantagirinAM jinamaMdiro "jIrNadurga" ane "tejalapura" prAcIna "jIrNadurga"nA paryAya "jurNadurga"mAMthI jakhkhadugga" thaI teno gUrjara bhASAmAM jUnaIgaDha" ane "jUnUgaDha paryAya banI Aje "jUnAgaDha' rUpe rUDha thayo che. madhyakALamAM jIrNadurga"thI kevaLa jUnAgaDhano uparakoTano bhAga ja samajAto. nIce 13mA zataka pahelAM koI ja zahera nahotuM. (prAcIna girinagara ghasAI jatAM chevaTe uparakoTa pUratuM ja gAma sImita thayuM haze. cUDAsamAonI rAjadhAnI to tyAMthI daza mAIla pazcime vaMthaLI" vAmanasthalImAM hatI.) paNa 13mA zatakamAM Isa. 1232nA arasAmAM, maMtrI tejapALe ahIM potAnA nAmathI "tejalapura" gAma vasAvyAnAM, vijayasenasUri, jinaprabhasUri, rAjazekharasUri, ane anya lekhakonAM, tema ja tenA astitva viSe caityaparipATIkAronAM ane giranAranA neminAtha maMdiranA 13mI sadInA uttarArdhanA eka lekha sahita vizvasta pramANo maLe che. vartamAna jUnAgaDha zaherano taLapada bhAga-taLAva daravAjAthI zarU karI uparakoTa sudhIno bhAga prAcIna tejalapura hoya tema jaNAya che. "jIrNadurga" (uparakoTa)nA jinaprabhasUri bIjA be paryAyo "ugrasenadurga" ane "aMgAradurga" paNa Ape che. "ugrasenadurga" e nemikumAranA zvasUra ugrasenanI jaina paurANika vAta parathI udbhavyuM che, jyAre "khaMgAradurga" nAma rAkhaMgAre prastuta durga samarAvyo haze te parathI paDyuM haze. gaDha to rA'graharipu kartaka ane e kAraNasara mULe dazamA zatakanA pUrva ke madhya bhAgano hovAnuM prabaMdho parathI pratIta thAya che. hAlanuM jUnAgaDha Ama prAcIna jIrNadurga ane madhyakAlIna tejalapuranA saMyojanathI banyuM che. | tejalapuramAM maMtrI tejapAle pitAnA nAmathI "AsarAja vihAra" nAmaka pArzvanAthano prAsAda, gAma pharato durga, ane satata (gAmanI pazcime) mAtA kumAradevInA nAmathI "kumAra sarovara" temaja anya keTalIka racanAo karAvelI. pArzvanAthanA prastuta prAsAdano punaruddhAra ujajayanta para tejapALa kArita kalyANatracaityanA uddhAraka) samarasiMha-mAladee karAvelo, 15mA zatakanA uttarArdhamAM te "tejalavihAra' nAmathI oLakhAvA lAgelo. 15mA zatakanA paripATIkAronA kathana anusAra tene vizALa maMDapa, tathA pharatAM 24 jinAlaya hatAM. 15mA saikAnA madhyabhAga AsapAsa saMghavI dhUdhale ahIM AdinAthanuM maMdira karAveluM tathA te arasAmAM zreSThI lAkhArAje (giranAravALA "lakSobA" ke "lakhapati" haze?) pittaLanI AdinAthanI mUrtivALI "khamANAvasahI karAvelI. I. sa. 1469nA mahamUda begaDAnA AkramaNa daramiyAna A tamAma jinamaMdirono nAza thayo For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajyantagirinAM jinamaMdiro jIrNadurga-uparakoTa-nI aMdara paNa jinamaMdiro hatAM. temAM AdinAthanA maMdirane "medinImukuTa" kahI. jinaprabhasUri tenI gaNanA "corAzI jaina mahAtIthI''mAM kare che. A maMdira purAtana hovuM joIe. Ano salakSa zreSThIe 15mI sadImAM (ke te pUrve ) uddhAra karAvelo. giranAra parvata para kharataravahImAM je dharaNiga zreSThIe sametazikharayukata bhadraprAsAda karAvelo. moTe bhAge to te ja dharaNige jIrNadurgamAM "dharaNiga vihAra" nAmaka satyapurAvatAra virajinano prAsAda karAvelo. temAM pUniga zreSThIe (giranAranI paranI "pUnasavasahI" vALA pUniga kiMvA pUrNasiMha lAge che) bhadraprAsAda karAvelo. A tamAma maMdiro nAza pAmyAM che. prAcIna srotonA AdhAre ujjayantagiri temaja tenI samAvartI jIrNadurga ane tejalapuramAM A mahAtIrthanA mahimAne prakAzita karatAM purAtana jinamaMdiro uparAMta ghaNAM jinAlayo madhyayugamAM sthapAyAnI kalpanA uparanA saMdarbhothI thaI zake che. nIcenAM badhAM ja maMdiro to kALanA garbhamAM vilIna thayAM che, paNa ujjayantagiri para je kaMI bacyuM che temAM, khAsa karIne 15mA zatakanAM maMdironA vitAnoe, A garimApUta tIrthanuM kalAkSetre gaurava vadhAryuM che, ane maru-gurjara sthApatyano prANa vidhamI AkramaNo bAda paNa marI na paravAratAM gujarAtanuM nAma ajavALe tevAM sarjano pachInA kALe paNa karI zake che tenI pratIti karAve che. revatAcalanAM jinamaMdiro kevaLa jainonI ja gauravagAthA che tevuM nathI, te gujarAtanuM bhAratIya saMskRtine potAnA taraphathI apAyelAM uttama pradAnomAMnA eka che. citrasUci : 1. daMDanAyaka "sajjana" dvArA navanirmita, tIrthanAyaka "jina ariSTanemi"no prAsAda : "karNavihAra" : (saM. 1185 | Isa. 1129). 2. neminAthanA prAsAdanuM ("karNavihAra''nuM) tenA "gUDhamaMDapa"nI "saMvaraNA"ne vizeSarUpe batAvatuM dazya : (saM. 1185 / I. sa. 1129). 3. "neminAtha jinAlaya"nA ("karNavihAra'nA) "gUDhamaMDapa"nA "toraNa" tathA koraNIyukata "bhArabhaTTa"nuM darzana : (saM. 1185 / I. sa. 1129). 4. "neminAtha jinAlaya"nA ("karNavihAra"nA) "gUDhamaMDapano "sabhAmArga" jAtino "koTaka | (mahAvitAna) : (saM 1185 / I. sa. 1129). 5. maMtrIzvara "vastupAla" kArita "vastupAla vihAra"nA "sametazikhara maMDapa"nuM bahArI dazya ("chAgha" For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujajyantagirinAM jinamaMdiro 49 sudhIno bhAga saM. 1287 / Isa. 1231. uparano bhAga 15mA zatakanA pUrvArdhano, Adhunika kALe samArita). 6. "vastupAla vihAra"nA "gUDhamaMDapa'no "sabhAmaMdAraka' jAtino "mahAvitAna" : (IsvIsananI 15mI sadIno pUrvArdha : A saM1481 ( I. sa. 1425). 7. "vastupAla vihAra"nA "gUDhamaMDapa"no "sabhAmaMdAraka" jAtino "mahAvitAna" (IsvIsananI 15mI sadIno pUrvArdha A saM. 1481 I. sa. 1425). 8. citra 7 vALA mahAvitAnanuM nIcethI dekhAtuM dazya. 9. "samarasiMha-mAlade" dvArA saM. 1494 | Isa. 1438mAM navanirmita "kalyANatraya caitya'no mUlaprAsAda. 10. kharataragacchIya "narapAla saMghavI" dvArA kArita "kharataravasahI"nA gUDhamaMDapanuM bahArI dazya : (A saM. 1507 | I. sa. 1451 thI thoDuM pUrve : moTe bhAge saM. 1494 / I. sa. 1438. 11. "kharataravasahI"nA "gUDhamaMDapanuM mukhya (pUrvanuM) karaNIkhacita dvAra (saM. 1507 | I. sa. 1451 thI pUrve : vA saM. 1494 | Isa. 1438 AsapAsa). 12. "kharataravasahI no "mUlaprAsAda" : (zahenazAha akabaranA kALamAM "karmacaMdra bacchAvata" dvArA navanirmita). 13. "kharataravasahI"nA mukhamaMDapa"nuM viSNu (kRSNa)-gopalIlAnuM dazya (saM. 1507 / I. sa. 1451 pahelAM athavA A saM. 1494 | AI. sa1438. romaka zailInI mukhAkRtio Adhunika). 14. "kharataravasahI"nA "mukhamaMDapa"nA samatalavitAnamAM rahela "paMcAMgavIra"nuM dazya. (saM. 1507 | I. sa. 1451 thI thoDuM pUrve, athavA A saM. 1494 | Isa 1438. romaka zailInI mukhAkRti Adhunika). 15. "kharataravasahI"nA "mukhamaMDapamAMno eka "nAbhipadma" jAtino vitAna : (saM. 1507 / I. sa. 1451thI thoDuM pUrve athavA A saM. 1494 / I. sa. 148). 16. "kharataravahIsahI"nI pazcima dizAnI "bhamatI" ("paTTazAlA')no eka puSpamaMDita "samatala" jAtino vitAna : (saM. 1507 / I. sa. 1451thI thoDuM pUrva, ke A saM1494 | Isa 1438). 17. "kharataravasahI"nI uttara taraphanI "paTTazAlAmAM vAyavya bAjuno "kola" sarjita, "puSpaka" maMDita "samatala vitAna" : (saM. 1507 / I. sa. 1451thI thoDuM pUrva, moTe bhAge saM. 1494 / Isa 1438). 18. "kharataravasahI"nI uttara bAjunI "bhamatI"nA pazcima bhAganI "paTTazAlA"no "kola" janita ane puSpakAMti "samatala vitAna" : (saM. 1507 / I. sa. 1451thI thoDuM pUrva, athavA A saM. 1494 / A I. sa. 1438). 19. "kharataravasahI"nI uttara dizAnI "bhamatI"nA pazcima bhAganI "paTTazAlA"no "kola"janita ane puSpakAMkita "samatala vitAna" : (saM. 1507 | I. sa. 1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM. 1494 / A I. sa. 1438). For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ujajayantagirinAM jinamaMdiro 20. 'kharataravasahI'nI uttara dizAnI 'bhamatI'nI pazcima bhAganI paTTazAlA'no kolajanita ane puSpakAMti "samatala vitAna' (saM. 1507 | Isa. 1451 thI thoDuM pUrve athavA A saM. 1494 | A0 I. sa. 1438). "kharataravasahI"nI uttara dizAnI "bhamatI"nI pazcima bhAganI "paTTazAlA"no eka bhaumitika ane "puSpaka" zobhanonI saMyojanalIlAthI sarjAto "samatala vitAna" : (saM. 1507 / Isa. 1451thI thoDuM pUrva, athavA A saM. 1494 | Isa. 1438). 22. "kharataravasahI"nI uttara dizAnI "bhamatI"nA pazcima bhAganI "pazAlA"no "lUmA maMDita "samoklipta vitAna" : (saM. 1507 | Isa. 1451thI thoDuM pUrva, athavA A saM. 1494 / A I. sa. 1438). 23. "kharataravasahI''nI uttara dizAnI "bhamatI''nI "paTTazAlA"nI madhyamAM jaDelo "samanAbhi' jAtinA vitAnano khaMDa : (saM. 1507 | Isa. 1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM. 1494 / Isa. 1438). 24. "kharataravasahI"nI uttara dizAnI "bhamatI"mAM vAyavyakoNamAM Avelo "nAbhijIMda" jAtino vitAna : (saM. 1507 | I. sa. 1451thI thoDuM pUrva, athavA A saM. 1494 / A. Isa1438). 25. "kharataravasahI nI uttara dizAnI eka devakulikAmAM "nAbhicchanda" jAtino aneka tharayukata vitAna : (saM. 1507 | Isa. 1451thI pUrve, athavA A saM. 1494 / A0 I. sa 1438). 26. "kharataravasahI"nI uttara dizAnI "bhamatI"nA pazcima bhAganI "paThThazAlA"mAM rahela padmanAbha jAtino vitAna : (saM. 1507 | Isa. 1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM. 1494 / Isa. 1438). 27. citra-26'vALA vitAnanI kinArInAM manohara puSpo : (saM. 1507 | I. sa. 1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM. 1494 / I. sa. 1438). 28. "kharataravasahI"nA "raMgamaMDapa"no "sabhApadmamaMdAraka"jAtino koTaka (mahAvitAna) : (saM. 1507 | - I. sa. 1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM. 1494 { I. sa. 1438). hInA dakSiNa bAjunA bhaNasAlI joge karAvela "bhadraprAsAda''no 'sabhAmaMdAraka vitAna'' (A saM. 1494 / A. I. sa1438). 30. citra-29 vALA vitAnanA rUpakaMThamAM "cakravAkanI hAra ane madalo. 31. "kharataravasahI"nA uttara taraphanA "dharaNigazreSThI" kArita "bhadraprAsAda"no "sabhAmaMdAraka" vitAna : (A saM 1494 | A. I. sa1438). 32. "pUnasavasahI"no "sabhAmaMdAraka" vitAna : (A saM. 1494 / A. I. sa. 1438). 33. citra-3ra vALA vitAnanuM taLiyethI dekhAtuM dazya. 34. "karNavihAra' (neminAtha jinAlaya)nI bhamatInI eka jALI : (A IsvIsananA 15mA zatakano madhya bhAga), For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttagirinAM jinamaMdiro 51 35. "zANavasahI"nA "raMgamaMDapanI jALIno eka bhAga. (saM. 1509 | I. sa. 1453). 36. "zANavasahI no gUDhamaMDapa : (saM. 1509 / I. sa. 1453). 37. "zANavasahI"nA "raMgamaMDapa"no eka "nAbhimaMdAraka" vitAna : (saM. 1509 / I. sa. 1453). 38. "AMcaliyAprAsAda" (hAla saMbhavanAtha jinAlaya) : (IsvIsananA 15mA zatakano madhyAhana). 39. zAMtinAthanuM maMdira : jUno bhAga 15mA zatakano pUrvArdha : (mULa maMtrIzvara vastupAlakArita marUdevI mAtAnuM maMdira). 40. caumukha zAmaLA pArzvanAthanuM maMdira : kAMcanavihAra : zreSThI lakSobA | amaranAtha lakhapati kArita caturmukha maMdira : IsvIsananA 15mA zatano madhyabhAga : moTe bhAge Isa. 1440 AsapAsa). 41. rahanemi (rathanemi)nuM maMdira : 15mA zatakano madhya bhAga. For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. daMDanAyaka 'sajjana'' dvArA navanirmita, tIrthanAyaka ''jina ariSTanemi''no prAsAda ''karNavihAra'' (saM. 1185 / i. sa. 1129). For Personal & Private Use Only Bousou Mas Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che, mA aka , iiiiiiiiivini 2. neminAthanA prAsAdanuM ("karNavihAra"nuM) tenA ''gUDhamaMDapa"nI "saMvaraNA"ne vizeSarUpe batAvatuM dazya (saM. 1185 / Isa. 1129). For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. "neminAtha jinAlaya"nA (''karNavihAra''nA) "gUDhamaMDapa''nA "toraNa" tathA koraNIyukata 'bhArabhaTTa'nuM darzana (saM1185 / I. sa. 1129). For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R : A 4. "neminAtha jinAlaya"nA ("karNavihAra"nA) "gUDhamaMDapa'no sabhAmArga" jAtino "koTaka" (mahAvitAna) (saM. 1185 / Isa. 1129). For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 ETSI , (7) Unit mA, 5. maMtrIzvara "vastupAla" kArita "vastupAla vihAra"nA "sametazikhara maMDapa"nuM bahArI dazya (""chAgha" sudhIno bhAga saM. 1287 | I. sa. 1231. uparano bhAga 15mA zatakanA pUrvArdhano, Adhunika kALe samArita). For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .!! ! | kI TITL 'III 3:::::: paun 1K ME bhImaelviiiliilii'l) ma '1' UTTI '' *,* ' . rAdhattpkamahan ' = paws == = * haarat attapart fhuk// ke liliilli , ! ulilill" D t * ne katerrivalif, it still all the ''' '' ' * che ETT . *:/vt !' ' '' . '1" 6. "vastupAla vihAra"nA "gUDhamaMDapano "sabhAmaMdAraka" jAtino "mahAvitAna" (IsvIsananI 15mI sadIno pUrvArdha A saM. 1481 I. sa1425). For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ #gnan OFRAM 7. "vastupAla vihAra''nA ''gUDhamaMDapa''no ''sabhAmaMdAraka'' jAtino ''mahAvitAna'' (IsvIsananI 15mI sadIno pUrvArdha A saM 1481 / I. sa. 1425). ERED For Personal & Private Use Only *&t&> a Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. citra 7 vALA mahAvitAnanuM nIcethI dekhAtuM dazya. For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ACCENCECEN wwww Pamu ARDE 90EN WIEEE 80 For Personal & Private Use Only wwwww 9. 'samarasiMha-mAlade' dvArA saM 1494 / I sa 1438mAM navanirmita ''kalyANatraya caitya''no mUlaprAsAda. EVER dresses to Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private tee only che a 10. kharataragacchIya "narapAla saMghavI" dvArA kArita "kharataravasahI"nA gUDhamaMDapanuM bahArI dezya (A saM. 1507 / I sa. 1451 thI thoDuM pUrve moTe bhAge saM. 1494 / I. sa. 1438). Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. "kharataravasahI'nA ''gUDhamaMDapa"nuM mukhya (pUrvanuM) karaNIkhacita dvAra (saM. 1507 | Isa. 1451 thI pUrve vA saM. 1494 / I. sa 1438 AsapAsa). Jain Education Internatiba : e : : TItlupaviA Turi 7> $p &che. . zaRI 8aa List S - 19seeeeeeeeee For Personal & Private Use on ALATLATAUTALALAU ta Aii para vo en ja lainelibrary.org Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. ''kharataravasahI''no ''mUlaprAsAda'' (zahenazAha akabaranA kALamAM ''karmacaMdra bacchAvata'' dvArA navanirmita). Have For Personal & Private Use Only EL RE 1000000000000 XNXX 7773 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaikaimaicairee 1 * E1:11tv 055055555555555 145055 kharataravasahI''nA "mukhamaMDapa'nuM viSNu (kRSNa)-gopalIlAnuM dazya (saM. 1507 | Isa. 1451 pahelAM athavA A saM. 1494 | A0 Isa. 1438, romaka zailInI mukhAkRtio Adhunika). rahela kharataravasahI"nA "mukhamaMDapa''nA samatalalitAna'mAM "paMcAMgavIra''nuM dazya. (saM. 1507 / I. sa. 1451 thI thoDuM pUrve, athavA A saM. 1494 | I. sa. 1438. romaka raulInI mukhAkRti Adhunika). Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja8999998 gajhala.. \\ Ajaka, /..' zaTED / ); ::/:::::::: 2:/???? ??? ???? "} 15. "kharataravasahI''nA mukhamaMDapa'no eka "nAbhipadma" jAtino vitAna (saM1507 / Isa. 1451thI thoDuM pUrve athavA A saM. 1494 / I. sa. 1438). For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t/c/ r777777://ti zvft< d wd 1 ))]1 w hvgn.. /<>li \\\\TSvg l`yvvrvn `nyyn` pvvyyTSvr yvz HyySHynSHyyn ...vnh< Ayn" //:7(v), >/c/< , yz >/ " byn ) g`, gb{ 2 gvylKHh }R}nn 7777777 Baannaiymaalaa triticircottirect gvmy g'n/KHll `vlmy - - v 1. "42d7eedleagle-l v[aa [Eau-( **adldeg* ("4galuat')-l as quoisc "Hadadail adler (2i) 1909 | 8% 21% 18474l als 14, 34 3io 1xex | 6 21 1832). For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ f//1/2 18. "kharataravasahI''nI uttara bAjunI "bhamatI"nA pazcima bhAganI 'padRzAlA"no "kola" janita ane puSpakAMkita "samatala vitAna" (saM. 1507 | I. sa. 1451thI thoDuM pUrva, athavA A saM. 1494 | A I. sa. 1438). " tir ATT 17. (kharataravasahI"nI uttara taraphanI "paTTazAlA'mAM vAyavya bAjuno "kola' sarjita, "puSpaka" maMDita "samatala vitAna" (saM. 1507 / - I. sa. 1451thI thoDuM pUrva, moTe bhAge saM. 1494 / I. sa. 1438). For Personal & Povale use.com - tet 1 c isa taraha w - ch) 2 )))))); thaI, anaejiwary or Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) ) ) ) ) ka, 'kharataravasahI"nI uttara dizAnI ''bhamatI''nA pazcima bhAganI 'padRzAlA"no "kola''janita ane puSpakAMkita ''samatala vitAna' (saM. 1507 | Isa1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM. 1494 | Ai I sara 1438). D) //8 ( ) crab che. je r rIpaS 5)\ /crctci \\\\\ * 2. kharataravasahI'nI uttara dizAnI 'bhamatI'nI pazcima bhAganI 'paTTazAlA'no kolajanita ane puSpakAMkita 'samatala vitAna' (saM. 1507 | I. sa. 1451 thI thoDuM pUrve athavA A saM. 1494 | A0 Isa 1438). (krtircrk O ) '8488888 /8/301200000003) . A , * che ' : che. - - - - - axxxxxxxxxxxxxx .<1st11st r(t Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purururururu t t ter . . KAKSESUBUSSOS terA DPSSC C - A ja rIte ADITAL 21. "kharataravasahI nI uttara dizAnI "bhamatInI pazcima bhAganI "paTTazAlA"no eka bhaumitika ane "puSpaka" zobhanonI saMyojanalIlAthI sarjAto "samatala vitAna" (saM. 1507 | I. sa. 1451thI thoDuM pUrva, athavA A saM. 1494 | Isa. 1438). Jain Education Intel For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ? A SEM 1 jI (155c02//2/ Pi s tics()))))))))))) ICES = 22. ''kharataravasahI''nI uttara dizAnI bhamatI'nA pazcima bhAganI paThThazAlA"no ''lumA' maMDita ''saMmolleikha vitAna'' 23. "kharataravasahI"nI uttara dizAnI bhamatI'nI 'paTTazAlA''nI madhyamAM jaDelo "samanAbhi" jAtinA vitAnano khaMDa (saM. 1507 | I. sa. 1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM. Jain 1494 / I sa>>1438). For Personal Private Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ((((8(8 (848 88 8 (81/8 (8)))))))))))))) Ki) mae 3 | ra 2. Skip Cen? ti) - 2 (c E p>> Step)?ka (((((((((((((((((((((((((r ((((8) /(((((((t8 ((((((((((It" B '' ke sibly (til) LSL 1 ezclarecie HITT DIIii che. A ca )))))))) )))) ) )) cc 1 1c1ccts | 24. "kharataravasahI''nI uttara dizAnI "bhamatI''mAM vAyavyakoNamAM Avelo "nAbhijIMda" jAtino vitAna (saM. 1507 / I. sa. 1451thI thoDuM pUrva, athavA A saM1494 / A0 I. sa. 1438). For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INNNN T ' '. 6 6 18 * \ \ \* * * * * * * * * T' D ), 25. "kharataravasahI"nI uttara dizAnI eka devakulikAmAM "nAbhicchanda' jAtino aneka tharayukata vitAna (saM1507 / Isa. 1451thI pUrve, athavA A saM. 1494 | A I. sa. 1438). For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VCIACICICICACICILACAPUCCI. W S W SAARISCIACICE NGUACATOARCA 23072 CHRIEBOREECTRICICD ZUCCIS SIIT CICLE ))))) SESE >> CCCCCC 21 C L T ) ) ) ) ) ) ) ) tccclcctcctciICCCCCCCCCCC crecicSSICCICKS camerella ricicuricien , Jain Education Intematon Privale Use Only hoog Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. ''kharataravasahI''nI uttara dizAnI ''bhamatI''nA pazcima bhAganI '"paTTazAlA''mAM rahela padmanAbha jAtino vitAna (saM. 1507 / I. sa. 1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM 1494 / I sa 1438). wwwwwwww 28. ''kharataravasahI''nA ''raMgamaMDapa''no ''sabhApadmamaMdAraka''jAtino karoTaka (mahAvitAna) (saM. 1507 / I. sa. 1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM 1494 / I sa 1438). 27. citra-'26'vALA vitAnanI kinArInAM manohara puSpo (saM 1507 / I sa 1451thI thoDuM pUrve, athavA A saM 1494 / I sa 1438). . For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WH ablabbishont EXE2622222222) aaaaaddddd 2/5/2/22/222)2) anal Private use only TRECACA SKEERCADOS bbbb www Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. "kharataravasahI''nA dakSiNa bAjunA bhaNasAlI joge karAvela "bhadraprAsAda"no "sabhAmaMdAraka vitAna'' (A saM. 1494 | A0 Isa1438). vyvyvyvyvyvyvy ja che" I GIR kakakakakakaka )))))))))) 5) to )))))))) , ), kAma karI ne ja - Dra - . istiti !tREi zakAya kAma karI rAI - ja momAM karatA pakA ' t tttttttttttt - The karI che te cheesa . karo annapadar *ii Left . sa karI Irist para ema icticistettu SHEET ta maya " karI, pAka mA pharI ... che + sAmAM +- - Ettetett ** * OF che Tietoleraine Shik ( TWITTER -R, L ef,'-' '' FreePle hka paNa 2 HEHERBS S - Bab Tira . 1 1 = " che + + = 1 ' = = '' '' narrrr RITESH 31. "kharataravasahI"nA uttara taraphanA ""dharaNigazreSThI" kArita ''bhadraprAsAda"no "sabhAmaMdAraka" vitAna (A saM. 1494 | A0 I. sa. 1438). 30, citra29, vALA vitAnanA rUpakaMThamAM "cakravAka"nI hAra ane madalo. Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ''''' GUITOCURREN da t tt tin''t d I RE: Htt< * * * * * . che - che. joke * **** ** . **** * rA , **, *** ja 2 std kahe ke ke che . 1 - F ke F: *e 10ttrfer, * * * * * * * * * * mIna : reff: jo :: : ht: 2, * * EAR. - 1 koka . * mA devatA ' :: * * ( * * Hiriliii tti . -1 na hai : nI * 3 che . * * * * * t , 'ke * * TRETCHBACEAE ? , : * [; fit * ***;Jai , E * * * * - RE 5321 720p); Essibility TakaTa keBail;wWww Xxxra 32. "pUnasIvasahI"no "sabhAmaMdAraka" vitAna (A saM. 1494 / A0 I. sa1438). 33. citra-35 vALA vitAnanuM taLiyethI dekhAtuM dazya. For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ;;;;;ggvny ;;;;;vKHl :::::::::: lyvvy lyvvy :: pnvmhmyny vKHnvyv pg`TSvyn vhvrvgvvAy . y : Avvvvvvvg y . SHr htgvnnnnnnnn Ayyng`g` d`n SHy`vr . 5), hry . `ynvgynTSy yyyyyyyyyyyyyyy vvy yvny?y?ygyyny gggggggggg. ygy`v mSHvg` : mngnv . ` lyy : `vd (((((((((((( n vyrvlvgyh yyy vntnh (( ggggggggggggggg yhv, ngny ltynvk yyv - ::;: : KH lly KHgvn :gvgKHvlvgy `yly .. yv 2: ".:: ...... lyyds A dyby For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI :::: - :: - - :: 2 34. "karNavihAra' (neminAtha jinAlaya)nI bhamatInI eka jALI (A IsvIsananA 15mA zatakano madhya bhAga). For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35. "zANavasahI"nA "raMgamaMDapa"nI jALIno eka bhAga. (saM. 1509 / Isa. 1453). For Personary ranA 2 Da ( huM chuM, ki IT IS HEET. : Em III. , ka8i rary.org Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 Jain Educati TEJECTE 11'' /}}}}} * * *$'; HITO ERE 36. '"zANavasahI''no gUDhamaMDapa (2 1509 / I. sa. 1453). 37. ''zANavasahI''nA '"raMgamaMDapa'"no eka ''nAbhimaMdAraka'' vitAna (saM. 1509 / I. sa. 1453). Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.In]. Thngtc)" 38, "AMcaliyAprAsAda'' | (hAla saMbhavanAtha jinAlaya) (IsvIsananA 15mA zatakano madhyAhana). 39. zAMtinAthanuM maMdira jUno bhAga 15mAM zatakano pUrvAdha (mULe maMtrIzvara vastupAlakArita marUdevI mAtAnuM maMdira). T For Personalmente Use Only www.jainierbary.org Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. rahanebhi ( rathanebhi) nuM maMdira 15 mA zatakano madhya bhAga. 7 narapi 382009 zrImahAvIra jaina ArAdhanA kendra zrIvAlA sasAgarasUri jJAnamandira 40. caumukha zAmaLA pArzvanAthanuM maMdira kAMcanavihAra zreSThI lakSobA / amaranAtha lakhapati kArita caturmukha maMdira IsvIsananA 15mA zatakano Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only