Gruhastha Dharmana Bar Vrato Pustika 6

Author(s): Kushalchandravijay
Publisher: Nemi Vigyan Kastursuri Shreni Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001084/1

Page #1

$1
0 3 શ્રીમહાવીરસ્વામિનેનમાં ફે
ધરમપાય શ્રીનેમિ-વિજ્ઞાન-કસ્તૂરસૂરીશ્વરેભ્યો
શ્રીવિક્ષેપ.010: (રસૂરિસ્મૃતિક
@
નમ
પુસ્તિકા ६
ધર્મ શ્રવણ કરે તે શ્રાવક : ધર્મ શ્રવણનુ ફળ વિરતિ પાપથી અટકેવું-નિયમ લેવા તે વિરતિ :
વિરતિનું ફળ જન્મ-મરણથી મુકિત તે મેક્ષઃ ગૃહસ્થ ધર્મના માર તા :
પ્રેરણા દાતા
૫.પૂ.આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયચંદ્રોદયસૂરીશ્વરજી મહારાજ ૫.પૂ.આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજય અશોકચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ
સૂચયકાર મુતિ કુશલચંદ્રવિજયજી મ.
સંવત. ૨૦૩૭
શ્રેણી
સૌજન્ય
શ્રી માતીશા લાલબાગ ચેરીટી ટ્રસ્ટના જ્ઞાન ખાતા તરફથી પ. પૂ. સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજશ્રીએ તથા જ્ઞાન લ’ડારાને ભેટ ભુલેશ્વર, પાંજરાપાળ કમ્પાઉન્ડ, મુ`બઈ-૪૦૦ ૦૦૪,
Las
આવૃતિ ચેાથી

સર્વો ૧૯૬૦
www.jaine

Page #2

( ૨ )
હૈયાની શુદ્ધિ-નૈત્રિ ચાર ભાવનાઓ
-: શ્રી વિજય નેમિ-વિજ્ઞાન-કરતૂરસૂરિ સ્મૃતિ શ્રેણિએ :
( પ્રકાશન પ્રારંભ-સ. ૨૦૩૩ પ્રાર્થનાસમાજ, મુ મઇ-૪૦૦ ૦૦૪. ) પુસ્તિકાનું નામ
શ્રેણિ નંબર
આવૃત્તિ કુલ સખ્યા
( ૧ ) શ્રી છગેાની મગલમય નિયમાવલી
આઠે
૧૯૦૦૦
(3)
નવકારમંત્ર આરાધના – પ્રભાવ
―
૧૨૦૦૦
(૩)
બાવીસ અભક્ષ્યા-બત્રીસ અનંતકાય
૧૫૦૦૦
(૪)
માનવભવમાં માર્ગાનુસારીના ૩૫ ગુણા
૧૩૦૦૦
૧૩૦૦.
(૫) શ્રી અષ્ટ પ્રકારી દેવપૂજન વિધિ ( ૬ ) ગૃહસ્થ ધમ'ના ભાર ત્રતા
૧૩૦૦૦
૧૨૦૦૦
૧૨૦••
૧૩૦૦૦
૧૨૦૦૦
(૬)
(૮) શ્રી અચિંત્ય ચિંતામણી સામાયિક
( ૯ )
(૧૦)
મહામંગલકારી તપોધમ' ને વીશ સ્થાનક તપ
અતિમ સમાધિ મરણુ
દશ પુસ્તિકાની મા દર્શીકા (પ્રશ્નોત્તરી)
એક લાખ સાડત્રીસ હજાર ...
•
...
ત્રણ
પાંચ
ચાર
ચાર
ચાર
ત્રણ
ત્રણ
ચાર

veams Gu
ત્રણ
એક
••
– છઠ્ઠી પુસ્તિકાના છ ચિત્રના પરિચય :
\\\\\\\૭૭
કુલ્લે સખ્યા : ૧,૩૭,૦૦૦ °°°°
૧
२
૩
૪
૫
ચિત્ર નબર ૧- ઇંગાલકમ'- વનકમ'- સાડીકમ'- ભટીકમ'- ફોડીકમ -- એ પાંચ કાર્યા નહીં કરવા માટેના દક્ષે.
3000
ર
3
૪
ચિત્ર નંબર ૨- દતાણિજ્ય- લાખવાણિજ્ય- રસવાણિજ્ય- કેશણિજ્યવિષવાણિજ્ય- એ પાંચ પ્રકારના વેપાર નહિ કરવાના દશ્યા.
૨
3
૪
ચિત્ર ન’બર ૩-- યંત્રપિલકમ’– નિત્રાંøિનક્રમ - ક་- શેષણુકમ'અસતી પોષણકમ – એ પાંચ પ્રકારના કાર્યાં નહિ કરવાના દશ્ય ચિત્ર ન‘બર ૪- ચૌદ નિયમામાંથી અપકાય અને વનસ્પતિકાય અને ધેડામાડી વગેરે નિયમાની સમજણના દા
ચિત્ર નબર પ– સુત્રત શેઠ પૌષધમાં છે– ચેર ચેરી કરે છે- આગ લાગે છે છતાં સ્થિરતા રાખે છે. તેના દક્ષ્યા.
ચિત્ર નંબર ૬- આનંદ-કામદેવ વગેરે દશ શ્રાવકા-શ્રાવિકાએ ભુ પાસે તે ગ્રહણુ કરે છે તેના દૃશ્યે.
666666666666666666

Page #3

TAG:6 (3) AG GST પ્રા સગિ કે
♦પ્રભુએ કમથી મુકત થવા સવ` વિરતિ ધમ' (સાધુ ધમ')ના પાંચ મહાવ્રતા બતાવેલ છે તથા દેશ વિરતિ ધમ' (રહસ્ય ધમ) એમ પ્રભુએ એ ધમાં બતાવેલ છે. જેઓથી સાધુ ધમ' ન સ્વીકારી શકાય તે માટે ગૃહસ્થ ધમ બતાવેલ છે. તેનાં બાર વ્રતા છે. તેમાં પાંચ અણુત્રતા, ત્રણ ગુણવ્રતા ને ચાર શિક્ષાવ્રતા છે. સતીથ કરીએ અહિંસારૂપ એક જ વ્રત બતાવેલ છે, પરંતુ એક અહિંસા વ્રતના રક્ષણ માટે ખીજા વ્રતો ખતાવેલ છે. તે નાના હોવાથી અણુવ્રતા શ્રાવક માટે કહેવાય છે.
♦ અદિલા તમો ધર્મ એ સર્વ જીવા છ પ્રકારના છે પૃથ્વીકાય-અપકાય— તેઉકાય–વા કાય–વનસ્પતિ ને ત્રસકાય-એ છ કાર્યનું સર્વથા રક્ષણુ સાધુપણામાં
થઇ શકે છે.
ગૃહસ્થા સ'સારમાં રહીને સવ'થા જીવાનુ` રક્ષણ કરી શકે નહિ. સાધુઓએ સવ થા જીવેાની હિંસા ન કરવી. તે વીશ વસા (વીશભામ) અહિંસા ગણાય છે. જ્યારે ગૃહસ્થા સવા વસા (સવા લાગ)ની ઉત્કૃષ્ટી મા પાળી શકે છે,
“ વીશ વસા ચાની સમજણ
જીવેા એ પ્રકારના છે, ત્રસ અને સ્થાવર. ત્રસ એટલે હાલતા ચાલતા જીવે એઇન્દ્રિયથી પચે દ્રિય સુધીના છે.
સ્થાવર–રિચર રહે તે. સ્થાવર પાંચ પ્રકારના છે:પૃથ્વીકાય-અપકાય—તેઉકાય-વાયુકાય તે વનસ્પતિ ય
૫
૧
ર
૪
વીસ વસાની સમજણ ઃ
૨૦: ત્રસ અને સ્થાવરની અહિંસા સાધુએ સ′થા પાળી શકે. તે સાધુની વીશ વસા અહિંસા છે.
૧૦ :-ગૃહસ્થા સ્થાવર જીવાના બચાવ કરી શકે નહિ તેથી તેટલા ઓછા.
૫:–ગૃહસ્થો અપરાધી ત્રસ જીવેાને બચાવ કરી શકે નહિ તેથી તેટલા એ. રા:- ગૃહસ્થી વ્યવહાર ઉપયેગી મારભ કય માં ત્રસ જીવેાને બચાવી શકે નહિ. ૧૪:- ગૃહસ્થો સાપેક્ષ પણ સશકપણે ત્રસ દવેના બચાવ કરી શકે નિહ. ભાવાથ: : ૭ ગૃહસ્થ ત્રસ જીવેાના નિરપરાધી-અનાર ભામાં-નિરપેક્ષ્પો ચાલ કરી શકે, તે દ્યુત સવા નશા મા વધુમાં વધુ પાળી શકે છે.
3
♦ નિરપરાધી– ત્રસ જીવેશને- આરંભ વિના- નિરંક્ષણે- સહપીને– મારવાની બુદ્ધિથી મારવા નહિ તે સવા વસા યા છે.

Page #4

33008 (૪) : 983
–મન્ડજિણાણુની સજઝાયમાં શ્રાવકના ૩૬ કર્તવ્ય – જ શ્રાવક પૌષધ કરે છે ત્યારે આ સજઝાય ખાસ બેલવાની હેય છે. * આ સજઝાય તેરમી સદીમાં શ્રીધર્મ શેષ સૂરિના શિષ્ય શ્રી મહેન્દ્ર
સુરીશ્વરજી એ રચેલી છે.
(૧) શ્રી જિનેશ્વરની આજ્ઞા પાળવી. (૨૦) શ્રી જિનેશ્વરની સ્તવના કરવી. (૨) મિથ્યાત્વને ત્યામ કર.
(૨૧) ગુરની સ્તુતિ કરવી. (૩) સમ્યકત્વને ધારણ કરવું.
(૨૨) સાધર્મિક ભકિત કરવી. (૪ થી ) છ આવશ્યક (પ્રતિક્રમણુ) (૨૩) વ્યવહાર શુદ્ધિ રાખવી. સવાર સાંજ કરવા.
(૨૪) રથયાત્રા કરવી. સામાયિક-ચઉવિસા -વંદન (૨૫) તીર્થયાત્રા કરવી. પ્રતિકમણુ-કાઉસગ્ગને (૨૬) ઉપશમ ધારણ કરે. પચ્ચખાણ
(૨૭) વિવેક ધારણ કરે. (૧૦) પર્વના દિવસે એ પૌષધ કરવો. (૨૮) સંવર=સામાયિક વગેરે કરવાં. (૧૧) યથાશકિત દાન કરવું.
(૨૯) ભાષા સમિતિ રાખવી. (૧૨) સદાચારી બનવું.
(પ્રિય-પશ્ય-નેતધ્ય બોલવું) (૧૩) યથાશકિત તપ કરે.
(૩) મિજીની સેબત કરવી. (૧૪) આત્મ ભાવના ભાવવી.
(૩૧) છ કાયના જીવોની કરૂણું રાખવી. (૧૫) સ્વાધ્યાય કરે. હું
(૩૨) ઈદ્રિને વશ રાખવી. (૧૬) નમસ્કાર મંત્રનો જાપ કરે. (૩૩) ચારિત્રની ભાવના રાખવી. (૧૭) પરોપકાર કરે.
(૩૪) ચતુર્વિધ સંઘનું બહુમાન કરવું. (૧૮) જયણાનું પાલન કરવું.
(૩૫) પુસ્તક લખાવવા. (૧૯) શ્રી જિનેશ્વરની ત્રિકાળપૂજા કરવી. (૩૬) તીથપ્રભાવના કરવી.
પૂર્વના શ્રાવકે વ્રત નિયમ લઇ દઢ રીતે પાળતા હતા તેઓ સંયમ ન લેવાય
પરંતુ સંયમની તુલના ગૃહસ્થ પણામાં કરતાં હતાં. છે ચાલુ સમયમાં ૨/૪ વ્રત – નિયમ લઇ અભ્યાસ પાડવો જે અભ્યાસ વડે ભવાંતરમાં
તે સરકાર ઉદયમાં આવે તે પરંપરાએ કમથી મુકત થઇ પરમપદને પમાય છે.
જીવનમાં સંસ્કાર પડે તે જ માનવજીવનની સફળતા છે.' જ પ્રભુ વીરે સાધુઓને સ્થિર કરવા શ્રાવકોના દષ્ટા આપતા હતાં ને જણાવતાં કે
ગૃહસ્થ કેવાં દઢ વ્રત પાળે છે. * પૌષધ કરનાર ગૃહસ્થ તેમજ સાધુઓને સંથારા પિરસી રાતે ભણાવતી વખતે
સંથારા પારસી સૂત્ર બેલાય છે –

Page #5

જ 8 8 8 8 (૫) 3838
सागरचंदी कामो चंदवडिसो, सुदसणो पन्नो: जेसिपीपह पडिमा, अखंडिमा जीविअं ते वि ।। घना सलाहणिजा, सुलसा आनंद कामदेवा; '
पास पसंसह मय वटव्वय तं महावीरो ॥ ભાવાર્થ
સામરચંધરાજર્ષિ–ચંદાવર્તસ રાજા-સુદર્શન શેઠ- ધન્ય છે જેમની પૌષધની પડિમા અખંડિત રહી-ખંડિત ન થઈ અને જીવનના અંત સુધી પાળી. તે ધન્ય છેપ્રસંસનીય છે. ભગવાન મહાવીરની શ્રાવિકા સલસા આનંદ અને કામદેવ શ્રાવકે જેમના દઢ વ્રત પશુને શ્રમણ ભગવાન મહાવીર પ્રસે છે. કે સાતમા ઉપાશક દશાંગ સૂત્રમાં-દશ શ્રાવકના ચરિત્ર છે તેના નામ નીચે મુજબ છે.
આનંદ શ્રાવક-કામદેવ-ગાથા પતિ ચુલણિ પિતા- સુરાદેવ-ગુહલ શતક
C
ગાથા પતિ કહકોલિક – શબ્દાલ પુત્ર – મહાશતક – નંદીની પિતા
શાલીહિ પિતા જ પૂર્વના શ્રાવ અગીયાર પડિમા વહન કરતા હતા તેનું સ્વરૂપ નીચે મુજબ છે (૧) દશન પઢિમાંઃ સુદેવ, સગુરૂ ને સુધમ ઉપર સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા રાખી સમજવા
સવીકારે છ આગાર રાખે નહિ-નાચારના આઠ પ્રકારો સારી રીતે નિરતિચાર પાળે. (૨) વ્રત પડિમા: પ્રાણીવધ, અસત્ય ભાષણ, અદગ્રહણ, અબ્રહ્મસેવન અને
પરિગ્રહ વગેરે વ્રત ગ્રહણ કરે–તેના અતિચારોને છેડે-ધમકવણમાં પ્રવર્તે અને
અનુકંપાથી ભાવિત રહે.. () સામાયિક પડિમાઃ ઉદાસીનતા, માધ્યસ્થ, સંકલેશની વિશુદ્ધિ અનુકૂળતા
અમપણું એ પાંચ ગુણને સમુદાય તે સામાયિકપડમાં ઉત્કૃષ્ટી પરિમિત કાળ
સુધી પાળે. (૪) પિષધપહિમા-પૂર્વ પૂર્વની પડિકાઓનું (૧થી૩) પાલન કરતા પર્વતાથીએ
પષ સ્વીકારે-અતિચારેને તજે- આહાર વગેરેનું સમગ્ર અનુપાલન કરે. (૫) પ્રતિમા પડિમા- પષધ પડિકામાં રાત્રે કાઉસગ્ન કરે-પૌષધ સિવાયના
દિવસમાં સ્નાન કરે નહિ-દિવસે જ જમે- જિનેશ્વરનું સ્થાન ઘરે- અને પાંચ
મહિના પૂર્વની પતિમાઓ સહિત પાલન કરે. (૬) અપ્રસવજનહિમા- બ્રહ્મચર્ય પાળે શરીર શેભા કરે નહિ-સ્ત્રી સાથે
એકતિમાં બેસે નહિ. અતિપરિચય કરે નહિ. શૃંગારી વાત કરે નહિં– છે મહિનાપાલન કરે.

Page #6

86-87 (૬)
G€£8
(૭) સચિત્તત્યાગપશ્ચિમા- પૂર્વ'પદ્મિમાના ગુણવાળા અપ્રમત રહે- ચિત્તને ત્યાગી બને અને સાત મહિના સુધી પૂર્વ'પુત્ર'ની પડિમાનું પાલન કરતા રહે. (૮) આરભવન પહિમા :- પુવૅ' શરૂ કરેલા આજીવિકા માટેના આરભા પોતે સ્વયં કરે નહિ. નાકર કરે તેની જયણા રાખે- પુત્ર'નીપડિમા સહિત આઠે મહિના પાળે.
(૯) પ્રેષ્ય વન પરિમાઃ- પુત્ર કે નાકરને ધરના ભાર સોંપી-લેકવ્યવહારથી મુકત થઈ મક્રમમત વાળા-પરમ સવેગી બની-નેકરા મારફત પાપારભ કરાવે નહિ, અને નવમહિના સુધી પૂર્વની પદ્મિમા સહિત પાલન કરે. (૧૦) ઉદેશ વજન પડિમા– પોતાના માટે કરેલા ભાજનને વાપરે નહિ-લેષ્ણદેણનુ
પુછે તે જેતે જાણતા હેય તે કહે- અને પુત્રની પદ્મિમા સહિત દશ મહિના પાળે. (૧૧) શ્રમણ ભૂત પઢિમા- ચકરાવે ૨જો હરણાદિક ઉપકરણો ધાક સાધુ
જેવા થઇ રહે અને દૃઢતાથી વિચરે-સ્વજનને મળવા જાય-સાધુની જેમ આહાર પાણી ગ્રહણુ કરે– જતાં પહેલાં બનેલા આહાર પે પછીને બનેલે આહાર કલ્પે નહિ ધરમાં પેસતાં એલે- “અહા! ડિમા ધારી ગૃહસ્થને ભિક્ષા આપે’ ખીજા કેઈ પુછે તે કહે-“હું શ્રાવકની ડિમા સ્વીકારેલા શ્રાવક છુ”
એમ જવાબ આપે.
&
+
ઉત્કૃષ્ટથી ૧૧ મહિના પાળે- જધન્યથી તે શેષ ડિયામાં એક બે દિવસ પણ પાળે પડિમા પુરી થાય- ઘેર રહેવા છતાં પાપ માપારથી મુક્ત રહે પેતાનું ધન સાત ક્ષેત્રામાં વાપરે-મભાળે-ચિંતા રાખે, માન શ્રાવક્રે ૧૧ ડિમા વહેન કરી હતી.
.
આનંદ શ્રાવકનું દૃષ્ટાંત
વાણિજય ગ્રામ નામનું એક નગર હતું ત્યાં જિત શત્રુ નામના રાજા હતા. તે નગરમાં માનદ નામના ગૃતિ રહેતા હતા તે કાડાધિપતિ ધનવાન હતા. તેની પાસે ચાર ફ્રેંડ સાનામહોર રાકડા-ચાર ફ્રેડ સેાના મહોર વેપારમાં, ચાર ક્રેડ સોના મહોરના દાગીના અલંકારો-અને ચાર ફ્રેડસાના મહોર-મકાનજમીન-ધન-ધાન્ય –પશુ- વગેરેમાં રાકાઇ હતી.
ચાર ગાકુળ (૧૦ હજાર ગાયનું એક ગેાકુળ) હતા.
* ..તે બહુ રાજમાન્ય હતા અને પ્રજામાં પ્રતિષ્ઠીત આગેવાન તરીકે તેની મણુના થતી હતી તે નમરમાં ક્રાસાદ સન્નીવેશ (મહેલ્લા) રહેતા હતા તેની સ્ત્રીનું નામ શીવાન’દા હતુ. ત્યાં પ્રભુવીર એક સમયે પધાર્યા હતા. તેની દેશના સાંભળી ૫૦ વરસની ઉમરે ખાર ત્રતા સ્વીકાર્યાં હતા
બાર વ્રતોનું પાલન કરતાં ૧૪ વરસ પછી પંદરમાં વરસે કુટુબીઓને ખેલાવી –જમાડી પુત્રને ધરના કારભાર સવ'ના દેખતા સાંપ્યા અને જણાવ્યું કે હું હવે
~~

Page #7

1 ઇંગાલમ:ચુનો-ઈંટ-નળીયા કુંભાર ભાડભુંજા હોટલો ફાર્મસીવિ.ભાથીથતા કાર્યો કરવા
કરાવવા લેપ કરવો નહિ
Why
વર્મ:વનવાડી બગીચા બનાવવા તેમજ ફળ-કલ શાદ અનાજ વનસ્પતિનો વહેપાર કરવાને
||સાડી: ગાદી-ગાડા-મીટર-જહાજ વિજ્ઞાનાદિ વાહનો તૈયાર કરાવવાને વેપાર કરતાનહી
ચભાડી મનાડી-પા-મોટરસાયલ-રીક્ષા વિગેરે ભારવવાનો બંથો કરો નહિ.
કોડમાં ક્વા તળાવ-સરોવર-બા-બોરીગ- વોટર વર્ક્સ વિ જમીન ક્વાનો લેપાર કરવો નહિ.

www.jainelibrary

Page #8

Page #9

32 333 ( ૭ ) 1938 પૌષધ શાળામાં રહીશ. તમારે મને કોઈપણ વ્યવહારિક કાર્યોમાં મારી સંમતિ લેવી નહિ તેમ જણુતા પિતે પાષધ શાળામાં ધમનું પાલન કરી રહ્યા છે.
સર્ગ કરતાં એક દિવસે કોઈ કુતુહલ દેવે તેને કોટી કરી તે સમયે તેના બતમાં દઢ રહ્યા હતા ક આનંદ શ્રાવકને ૧૧ ડિમાનું વહન કરતાં સુકાઈ ગયા ત્યારે મરણતિક
સંલેખના કરીને શુભ પરિણામથતાં અવધિજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. તે સમયે શ્રી ગૌતમ વવામિ ગૌચરી નીકળ્યા છે તેમને આનંદ શ્રાવકને અવધાજ્ઞાન થયાના સમાચાર સાંભળી તેઓ આનંદ શ્રાવકને ઘેર આવે છે. આનંદ શ્રાવક શ્રી ગૌતમ રવામિને વંદન કરે છે ને જણાવ્યું કે મને અમુક ક્ષેત્ર સુધીનું અવધી જ્ઞાન થયું છે અને જોઉં છું ત્યારે ગૌતમ રવામિએ કીધું કે
શ્રાવાને તું કહે છે તેટલું જ્ઞાન થાય નહિં. માટે તું પ્રાયશ્ચિત લે? + આનંદ કહે છે કે “જન શાસનમાં સત્યનું પ્રાયશ્ચિત લેવાનું કહ્યું છે ખરું?
ગૌતમ સ્વામિ કહે છે કે “સત્યનું પ્રાયશ્ચિત ન હોય?” ગૌતમને શંકા થતાં
હું પ્રભુને પુછીશ? * પ્રભુ પાસે ગૌતમ સ્વામિએ આવી પૂછ્યું કે હે પ્રભુ આનંદને કે મારે
આલેચના લેવી જોઈએ! ભગવંત કહે કે હું મૌતમ! તું આલેચના કર અને આનંદની ક્ષમા માંગ, ગૌતમ ગણધરે આલોચના કરી અને આનંદની ક્ષમા માંગી.
કેવી સરળતા! નમ્રતા ! ભકિતભાવ! આનંદ શ્રાવકે ૨૦ વરસ સુધી શ્રાવક ધમ પાળે ૧૧ પડિમા વહન કરી અને એક મહિનાની સંખના કરી સમાધિથી કાળ ધર્મ પામી સૌધર્મ દેવલેકમાં દેવ પણે ઉત્પન્ન થઈ ત્યાંથી ચવા મહાવિદેહમાં મેક્ષે જશે. પૂર્વના શ્રાવકે ઘતે સ્વીકારી કેવી સ્થિરતા રાખતા હતાં તે આપણે પણ માનવજીવનમાં ધમ સાંભળી ભેડા ઘણું ૧/ર તે સ્વીકારીને પણ જીવન ધના બનાવીએ એ જ માનવ જીવન પામ્યાને સાર છે.
જ સાચા સુખને માર્ગ मापदां कथितःपन्था इन्द्रियाणाम् असंयमः ।
तम्जय संपदा मागों, येनेष्टं तेन गभ्यताम् ॥ ઈનિ અસંયમ એ દુખને માગ છે, ઈને સંયમ એ સુખને માગ છે તને યોગ્ય લાગે, તે માગે તું જા.

Page #10

38 39 (૮) ઉ ઉs છે જડ જેવી વસ્તુઓ પણ જો અંકુશ મૂકીએ તે ધાર્યા કાર્યો આપે છે, તે
માનવ વ્રત પણ અંકુશરૂપી નિયમો-પ્રહણ કરે તો કર્મથી મુકત થઇ, જન્મ મરણને નાશ કરી, પરમ-પદ મેળવી શકે છે. માટે યથાશકિત નિયમો બતે ગ્રહણ કરવા જોઈએ. નવા પાપના દરવાજા બંધ કરી, સંચિત પાપ દૂર કરવા
ધમ કરવાને છે | (વધુ માટે શ્રી ગૃહસ્થના છ કર્તવ્યની મંગળમય નિયમાવલી શ્રેણુ નં. ૧ વાંચવી.)
-: સભ્ય કુત્વ :કે બાર વત ગ્રહણ કરતાં પહેલાં સમ્યવ-એટલે શ્રદ્ધા ખાસ કરીને જરૂરી છે. શ્રદ્ધા
ન હોય તો બાકીના વ્રતે એકડા વગરના મીંડા જેવી છે, માટે પ્રથમ સમ્યકત્વ બાર
વ્રત કે કઈ પણ વ્રત સાથે લેવાનું છે. જ શ્રદ્ધા - જીવ-અછવ-પુણ્ય-પાપ-આશ્રવ-સંવર-
નિર-બંધ-મક્ષ
એ નવ તત્વ ઉપર સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા તે સમ્યકત્વ છે. સુદેવ - નવતત્વને બતાવનાર - અઢાર દુષણ રહિત એવા અરિહંત ને સિદ્ધને શુદ્ધ
દેવ તરીકે માનવા. સુગુરુઃ પંચમહાવ્રતના પાળનાર શુદ્ધ ધર્મ પ્રરૂપક- કંચન કામિનીના ત્યાગી
ચારિત્ર પાળનારને શુદ્ધ ગુરુ માનવા. સુધ:-પી કેવળ ભાષિત અહિંસા-સંયમ ને તપ પ્રધાન એ શુદ્ધ ધર્મ માનવો.
નિયમ –સુદેવ-સુદુર ને સુધર્મ ને તરણ તારણ માની મોક્ષ સુખના દાતારને કમ' બુદિએ માનવા-તે સિવાય અન્યને તે બુદ્ધિએ માનવા નહિ-નમસ્કાર કરવો નહિ, અન્ય બુધિએ વ્યવહાર સાચવવા પુરતા માનવા અગર કરવું પડે તેની જયણ.
પાંચ અતિચાર તજવા - (૧) શંકા – પ્રભુના વચનમાં શંકા કરવી નહિ. (૨) આકાંક્ષા: બીજા ધર્મોની વાતમાં લેભાઇ તે ધમને સાચે માન નહિ. (૩) વિચિકત્સા - ધમ ક્રિયાના ફળમાં શંકા રાખવા નહિ ત્યાગ મા વખોડવો નહિ. ( મિથ્યાત્વની પ્રશંસા - મિથ્યાત્વીના ઐહિક સુખને ઉપદેશક્રિયા વ્યવહારને
વખાણવા નહિ. (૫) પરિચય -
મિત્રીને વધુ પરિચય કર નહિ, મિથ્યાવીને બહુ વિશ્વાસ કરવો નહિ.

Page #11

Isીદેતવાણિજ્ય - કસ્તુર-હાથી ઇંત-મોતી -ચામSા-હાડકા-ળરાડા -ખાતરવિગેરે સ સ્તા
જીિવોનેસરી તેના/અંગેની પણ કરી
Sલાખવાણિજ્ય -લાખ-લસાલલાર sનાલ - ૨ અતિ વેપાર Rવો ન*
truy
ચું
,
Rાલ
હડતાલ
SICA
રમવાય • મઘ-સાંસ* માખણા-ઘી-તેલ-ઇ-ટૉળ-ખજૂર આનો વૈપાર રવી નહિ.
કેશવાણિયુ . પશુ- પક્ષીના કેશ- પfછે - ઉન-
નરેનો પર ફરવા નહિ.
Io
'ષિ વાહિત્ય:અહીટા-કેર-સોમલ
stalemો - ક-તલવાર ભાલા-નાર - રસ-હળા aur seat of
Education International

Page #12

Page #13

GGAGE ( ૯ ) * GGTG8 -ઃ છે જયણા
(૧) શાસન દેવ દેવીઓ, માણીભદ્ર, ગાત્રજ, સરસ્વતી, લક્ષ્મીદેવી, વહીપુજન, લક્ષ્મી પુજન, વગેરેને સહાયક તરીકે માનવા પુજવા તે જયણા.
(૨) શરમ, દક્ષિણ્યતા, માસ્તર, કલા શિક્ષક, વજ્રીલ, આગેવાન વગેરેને વ્યવહારથી, ઉપકારથી નમસ્કારની જયણા.
(૩) શ્રાપ્ત, ગેારણી, અજૈન ઉત્સવૅા ધમ પુષ્પિથી માનવા નહિ. દક્ષિણ્યતાથી માનવા તે જયણા.
(૪) વ્યવહારથી, ઉપકાર મુધ્ધિથી કરવું પડે તે જયણા.
(૫) ભૂલથી તત્ત્વને અતત્વ, અધમને ધમ' મનાઇ જાય તે જમણા. (!) દેવ-ગુરુ-ધમ'ના સેગન ખાવા નહિ પરંતુ સત્ય વાત માટે જયા.
ઃ ચાર આગાર ઃ
(૧) ખ્યાલ બહાર થઈ જાય
(૨) ઉતાવળે સૂક્ષ થઈ જાય
DO**rd*) પાંચ અણુ વ્રતઃ Grcamos.com)
૧. સ્થૂલ પ્રાણુાંતિપાત વિરમણુ વ્રત
૨. સ્થૂલ પૃષાવાદ વિરમણ વ્રત ૨. સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણુ વ્રત ૪. સ્થૂત્ર મૈથુન વિરમણુ વ્રત પ. સ્થૂલ પરિગ્રહ પરિમાણુ વ્રત
૯. સામાયિક વ્રત પોલ
૧૧.

(૩) મેટા લાભ માટે કરવું પડે (૪) એભાનપણાથી થાય
*a* ત્રણ ગુણ ગતા: Gremorseanord
૬. દિશા પરિમાણૢ વ્રત
૭, ભાગાપભાષ વિરમણ વ્રત ૮. અનચ' 'ૐ વિરમણુવ્રત
so0*
: ચાર શિક્ષા તા: ~*~
\
૧૦. દિશાવઞાસિય વ્રત ૧૨. અતિથિ "વિભાગ વ્રત

maa

Page #14

O OO OOO (10)
O CTOBER (૧) પહેલું વ્રત સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણ વ્રત છે કેઈપણ નિરપરાધિ ત્રસ (હાલતા ચાલતા) જીવને ઇરાદાપૂર્વક સંક૯પીને, વિનાકારણ
જાણી જોઇને મારવાની બુદ્ધિએ મારવા નહિ-બીજાને બચાવવા પ્રયત્ન કરવો. પાંચ અતિચાર ટાળવા :
(દલ ન લાગે તેની કાળજી રાખવી). (૧) તીવ્ર કેધથી મરી જશે તેની પણ દરકાર કર્યા વગર મનુષ્ય તથા પશુ પક્ષીને
બાંધવા–મારવા, (૨) વિના પ્રજને કે ધના આવેશથી ચામડી છેવી. (૩) જનાવરો કે મનુષ્ય ઉપર તેમની શકિત ઉપરાંત ભાર ભરે કે કાર્ય કરાવવું. (૪) મરણ થાય તેવા મર્મ સ્થાનમાં પ્રહાર કરવો. (૫) નિશ્રામાં રહેલા મનુષ્ય તથા જનાવરને ભૂખ્યાં રાખવાં.
(૨) બીજું સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણ વ્રત ક પાંચ મોટા જૂઠાને ત્યાગ કરો :(૧) કન્યા સંબંધી – સગપણ વિવાહાદિક, રૂપ, ઉંમર, ગુણ કે આદત સંબંધી
જૂઠું બોલવું નહિ. સલાહ માગે તે “ભાઈ, આમાં તે તમારે જિંદગી નિભાવવાની છે. માટે તમને
ઉચિત લાગે તેમ કરી, પરંતુ જૂઠું કાંઈ બોલવું નહિ (૨) પશુ સંબંધી:- ગાય-ભેંસ વગેરે ચેપમાં જાનવરનાં દૂધ, ઉંમર, વેતર કે
આદત સંબંધમાં જૂઠું નહિ. (૩) ભૂમિ સંબંધી-જમીન, ખેતર, મકાન, દુકાન, વાડી વગેરેમાં સામાન માટે
અથવા કેસમાં નુકશાન પહોંચાડવા જૂઠું બોલવું નહિ. (૪) થાપણ સંબંધી - પારકા નાણું–વસ્તુઓ મૂકી ગયા તે એળવવા નહિ. (૫) જૂઠી સાક્ષી સંબંધી:- બીજાને નુકસાન કરે એવી જૂઠી સાક્ષી પૂરવી નહિ.
કોઈને દેહાંત શિક્ષા થતી હોય તે પ્રસંગે જયણું. પાંચ અતિચાર જાણવા ને ટાળવા :(૧) સહસાકાર - ઉતાવળે સ્વભાવે વગર વિચારે કલંક આપવું અને મામિક
વચન બોલવું નહિ.

Page #15

tia મિલણ વિગેરે કર્મ-મીલ-જન સંચા -ધાણી - ટી પીલવાના ધંધા |
કરવો નહિ.
પીઠ ગાળવી કરવી Gર) નિલાંછન ક્રમ:પા-પક્ષીનાં પુછડા કાપવા-કામદેતા હિરે હરવું નહિં
33| દવકર્મ. દવમાં ,સીમમાં ખેતરમાં, જંગલમા નહિદાહ
દિવા નહિ .
વિઝ iષણ કર્મ-વા-તળાવ-સરોવર.-ટાફા- ભોય, વિગેરે સ્થળે પાણીનું શોષણ કરાવવું પણ
અસતી પંજણા કર્મ-કુતરા - લીલાડા, નૈના પોપટ - વેરૂમા ચા પોષવા નહિ.'
Jan Education International
For Private
Personal Use Only

Page #16

Page #17

GS: 3:38 (૧૧) D: 3:33:
(૨) રહસ્ય ભાષણ – ખીજાતી માગી ત તરીકે કામ કરવું નહિ.
(૩) સ્વદ્નારા મંત્ર ભેદઃ-ગુપ્ત વાતા ખુલ્લી કરવી નહિ, પ્રાણુ જાય તેવી વાત કરવી નહિ, ચાઢી ચુગલી કરવી નહિ.
(૪) મૃષા ઉપદેશ:- ડાહ્યા બનીને ખોટી સલાહ આપી નહિ.
(૧) કુર્દ લેખઃ-ખાટા દસ્તાવેજ કરવા, ખાટા ચેપડા બનાવવા વગેરે કાર્યો કરવાં નહિ.
હિંસી આઇ. ડી.
(૩) ત્રીજું સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રત
( મેાટી ચારી કરવી નહિ )
♦ રાજદČડ ચાય—લેક્રનિદા કરે તેવી ચેરી કરવી નહિ. ખાતર, પાવું નહિ, ખીસ્સા કાતરવી નહૂિ લૂટાટ કરવી નહિ. રસ્તામાં પડેલી વસ્તુ લેવી નહિ. જરૂર પડે તો જાહેર કરીને લેવી.
× જાત, ટેક્ષાની ચેરી કરવી નહિ, જૂમાં તામ્ર-માપની ગરબડ કરવી નહિ. વસ્તુની ભેળસેળ કરવી નહિ. લાંચ લેવી નહિ. વજ્રીશ્ચાત કરવી નહિ, માતાપિતા સાથે તેમ જ ધમ' વગેરેમાં ઠગાઇ કરવી નહિ.
પાંચ અતિચારો જાણીને મળવા:– (૧) ચેરીના માલ લેવા નહિ. (૨) ચેરીને ધે શીખાડવા નહિ. (૩) ભેળસેળ કરવી નહિ (૪) રાજ્ય વિરૂદ્ધ ચેરી રવી નહિં. (૫) ખાટા સિકકા પાડવા નહિ, ખાટા માપ રાખવા નહિ.
(૪) ચેાથું સ્થૂલ મૈથુન વિરમણુ વ્રત
♦ સ્વદારા સ ંતોષ ને પરસ્ત્રીના ત્યાગ.
(૧) શરીરથી ધારણા પ્રમાણે બ્રહ્મચય' પાળવું. (૨) પરસ્ત્રીને ત્યાગ. તિયચ, નપુંસક । દેવગતિ સ્ત્રીના ત્યાગ. (૩) કુમારિકા, વિધવા, વેશ્યા વગેરેના ત્યામ.
(૪) સામાન્ય સ્પશ' તે સ્વપ્ન દોષની જયા.
પાંચ અતિચાર જાણવા ને ઢાળવા
(૧) અપરિગૃહિતાગમન :- ક્રાઇએ પણ જે સ્ત્રીને ગ્રહણુ કરી નથી એવી સ્ત્રી સાથે ગમન કરવું તે.
(૨) ઇશ્વર પરિગૃહિતા ગમન કરવુ :– વૈશ્યા પ્રમુખ ને કાઇએ રાખી હાય તેતી સાથે ગમન કરવું તે.

མདུམ་

Page #18

28 99 (૧૨) 8 3 33 (૩) અનંગ ક્રીડા - મીના અગપમ જોવા અને કામ-ચેષ્ટા કરવી તે. (૪) પરવિવાહ કરણ - પારકી છોકરીને કન્યાદાન આપવું તે. (૫) તીવ્રાનુરાગ - કામવાસનાની અતિ તીવ્ર ઈચ્છા કરવી તે. બવચર્ય પાલનને લાભ - નવ લાખ ગર્ભ જ છ અસંખ્ય બેઇદ્રિય તથા સંમછિમ મનુષ્યના અભયદાનને એક સમયના બ્રહ્મચર્ય પાલનથી લાભ મળે છે. (સંધ પ્રાકરણ)
(૫) પાંચમું સ્થૂલ પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રત
પરિપ્રહ નવ પ્રકારે છે. ધન - ધાન્ય - જમીન - મકાન - ચાંદી - સેનું -
સર્વ ધાતુઓ – નોકર – પશુપક્ષીઓ
गेही गेही मणंतं, परिहरिय परिगहे नवविहंमि ।
પંચમgvમાળ, શરિફછછાપુ માળેf I. ગૃહસ્થાએ અનંત વસ્તુઓ સંબંધી આસકિત, મૂછ–મમતાને ત્યાગ કરીને પાંચમાં અણુવ્રતમાં નવ પ્રકારના પરિગ્રહ સંબંધમાં ઇછાનુસાર નિયમ કરવો. પરિગ્રહના નિયમ જુદા જુદા ધારણ કરવાની અનુકૂળતા ન હોય તે સ્થાવર જંગમ મિહકત, ઘર, દુકાન, જમીન, રેકડ, દાગીના શેર, લોન, ફનીચર વગેરેની સવ' મળી કિંમત નકકી કરી લેવી ને વધારે પરિગ્રહ રાખવો નહિ. થાય તે પુણ્ય
કાર્યમાં વાપરવું. જ રાખેલ પ્રમાણુ કિંમત વધી જતાં તથા અજાણતા પ્રમાણમાં વધી જાય તેની
જયણા, પછી પ્રમાણસર કરી લેવું. તેમજ સ્ત્રી, પુત્ર, પુત્રી વગેરેના નામ ઉપર
કરી લેવું નહિ. ૨ પરિગ્રહના પાંચ અતિચાર જાણવા ને ટાળવા.
ધન-ધાન્ય-પ્રમાણતિકમઃ- લેણ-દેણ કે વેપારમાં વધુ રકમ (૨) ક્ષેત્ર પ્રમાણતિક્રમ - ખેતર કે મકાનમાં બેને એક કરી નાખવા અને ધારણા
પ્રમાણ કરતાં વધારે રાખવી નહિ. (૩) રૂપું સેનું - તેલમાપમાં ઓછું પાછું કરવું નહિ. ધારણ કરતાં વધે નહિ (૪) સવ ધાતુઓ - ધાર્યા કરતાં વધારે થવા દેવી નહિ.

Page #19

દુનિયા ભરની વસ્તુઓ વાપરતા નથી
અપકાયની અસંખ્યાતી જીવોને પાયાન આપવાબાર કલાક માટે ૦-૧૫-૫ ઊલપાણી વાપરવાનો
કરો.
છતાં અવિરતીનું પાપ લાગે છે.
બાર કલાક્માં ૨૫-૫૦-૬૦ વનસ્પતિની સંખ્યા વાપરવાનો સંકલ્પકરી અસંખ્યાતી વનસ્પતિ ના જીવોનો અભયદાન
આવો
બા કલામાં ધોડાગાડી-મોટર-સલ્વેવિગેરે ૧-૫૦-૬૦થી વધારે નદિવપરવાનો સંકલ્ કરો જેથી તેમાથી વતી દિસાના પાપથી બચવાનો લાભમળે.
Tain &ducation International

Page #20

Page #21

ENGG3(૧૩)
8868
(૫) દ્વિપદ ચતુષ્પદ :- દાસ, દાસી, ગાય, ભેંસ, પ્રમુખ પશુ, પક્ષીગ્મા પરિમાણુથી વધારે રાખવા નહિ.
(૬) છઠું દિશા પરિમાણ વ્રત (પહેલું ગુણવત)
( ગુણુ કરે તે ગુણવ્રત કહેવાય )
દશ દિશા છે. : ઉત્તર-પૂર્વ-પશ્ચિમ-દક્ષિણ – ઊંચે – નીચે
૩
૫
ૐ
૧ ૨
ઇશાન- નૈઋત્ય વાયવ્ય અગ્નિ
७
'
-
-
♦ દશે દિશામાં જવા આવવાના માઈલ અથવા છીલેમીટર ધારી લેવા. આપણે ભારત બહાર અમેરિકા, જાપાન, ઈંગ્લેન્ડ, ચીન, આફ્રિકા વગેરે દેશોમાં જવાના નથી, જવાની શકયતા નથી, છતાં ત્યાં જે કાંષ પાપા થાય છે, તેના પાપેના ભાગીદાર બનીએ છીએ, માટે જેટલા માઇલ-કલેામીટર રાખ્યા હાય તેનું જ પાપ લાગે માટે નિયમ લઇ પાપની ભાગીદારીમાંથી છૂટવું જોઇએ.
દિશાના પાંચ અતિચારા જાણવા ને ટાળવા
(૧) પરિમાણુથી વધુ ઉપર જવુ' નહિ.
(૨) પરિમાણુથી વધુ નીચે જવું નહિ.
(૩) પરિમાણુથી વધુ ચારે બાજુ જવું નહિ.
(૪) એક દિશાનું પરિમાણુ બીજી દિશામાં વધારવું નહિ. (૫) દિશા પરિમાણુ લવુ નહિ.
(૭) સાતમુ ભાગાપભાગ પરિમાણ વ્રત
( ખીજું ગુણુવ્રત )

भोगो विगईओ तंबोलाहार पुष्प फलमाई परिभोग वत्थुसुवन्न माईय इथ्थिगेहाई
ભામમાં વિષ, તખેલ, આડાર, પુષ્પ, ફળાદિ વગેરે માય છે. ઉપભેામમાં વસ્ત્ર-દાગીના–સ્ત્રી-મકાન વગેરે ગણાય છે.

Page #22

33) B (૧૪) : 308 જ વિગઈના દશ પ્રકારઃ
મધ માખણ માંસ મદિરે [] એ ચાર મહા વિગઈને શ્રાવકે ત્યાગ ૧ ૨ ૩ ૪ કરવાનો છે. દૂધ દહીં ઘી તેલ ગેળ અને કડા વિગઈ (તળેલી વસ્તુ) છ વિગઈમાં દરેકને
વારાફરતી અથવા બને તે છ વિગઈને તેમ જ ૧/૨/૩ વિદને ત્યાગ કરવા
ઉપયોગ રાખો. (૧) દૂધ વિગઈ ત્રણ પ્રકારે ત્યાગ થાય છે. જ મૂળથી ત્યાગ હોય તે દૂધ તેમ જ દૂધની બનાવેલ તમામ વસ્તુઓને ત્યાગ
થાય છે. જ કાચી વિગઈ ત્યાગ હેય તે ફકત દૂધને ત્યાગ થાય છે, માવો-બાસુંદી
બરછીની છૂટ. + નિવિયાતી ત્યાગ હોય તે દૂધપાક માવો–બરફી વગેરેને ત્યાગ થાય તે ફકતા
દૂધ વપરાય છે. (૨) દહીં વિગઈ ઃ ઉપર પ્રમાણે મૂળ તેમ જ કાચીને, નિવિયાતને ત્યાગ કરાય છે, () ઘી વિગઈ : ઉપર પ્રમાણે મળ તેમ જ કાચીને, નિવિયાતીને ત્યાગ કરાય છે. (૪) તેલ વિગઈ તલ, સરસવ, અળસી, કસુંબી ઘાસનું તેલ વગેરે તેલ વિગઈ કહેવાય
છે, તેને ત્યામ પણ ત્રણ પ્રકારે મૂળથી તેમ જ કાચીને, નિવિયાતીને ત્યાગ ૫.ય છે. (૫) ગાળ વિગઈ? તે પણ ઉપર પ્રમાણે ત્રણ પ્રકારે મૂળથી તેમ જ કાચીને
નિવિયાતીને ત્યાર થાય છે. (૬) કડા વિગઈ ? ઘીમાં કે તેલમાં તળેલ હોય તે કયા વિના છે. તેને પણ ત્રણ
પ્રકારે ત્યાગ થાય છે. છે વધુ જાણવા માટે ગુરુમમથી સમજી પિતાની ધારણાને યથાશકિત ત્યાગ કરવા ધ્યાન રાખવું. ઘણા મતાંતરો છે. વિગઈ વિકૃતિ કરે માટે બને તેટલે ઉપયોગ રાખી
ત્યામ કરવા, જ ચૌદ નિવમેની સમજણ (પુસ્તિકા નં. ૧ ની વાંચવી)
सचितवन्य विगई वाणह तंबोज वत्थकुसुमेसु । वाहन शयन विलेपन बंभदिशिन्हाण मत्तेसु ॥

Page #23

જાજના સીપાહીઓ, ચોરોને પડી
maછે...
સુજશેઠ દરે ચૈlyકે, માં બેઠા છે. સાથે... ચોરી રેછે. છતાં પણ પોતાની સ્થીરતા રુમાવતા નથી...
સ્વસ બેસેજધ પાળીને રાજ રબારમો (ભેટ સોગાદ લઈ જાય છે.અને શોરોને છોડાવેછે જ્ઞાવિશુદ્ધ ભાવના જોઈપોરેંનું જીવન
સુધારે છે.
ડેવિઅનુપમ
સ્થી૨તાં?
એક દિવસ સુન્નત ઠT
લે છે. નવામાં આાજ નજતાં મકાનોમાં આગ લોn લોકો તને બહાર નિકળવો 8છે . છિના પાટુનોઠયોધની
રસ્તા માવતા નથી.
અાસ આજ ની
ઝારાજ ના ભજે છે.
/જુQT 27ઠી નિતાના પ્રભાવી Jain Education Internati par 2517

Page #24

Page #25

32 338 (૧૫) =
88888 સચિત- દ્રય- વિગઈ- વાણહ (પગરખ– તબેલ
વસ – સૂઘવાની વસ્તુઓ– વાહન - શિયન – વિલેપન -
બ્રહ્મચર્ય – દિશા – નાન – ભોજન પાણી ૧૧ ૧૨ ૧૩
૧૪ ક નિયમ ધારવા માટે શ્રેણી નંબર ૧ ગૃહસ્થના છ કર્તવ્યની મંગલમય
નિયમાવલી ધારવાના કોઠા સાથે સમજણપૂર્વક છપાવેલી છે, તે મગાવી, વાંચી - નિયમે અવશ્ય ધારવા. જ બાવીસ અભઃ અનંતકાય વગેરે શ્રાવકે એ અવશ્ય ત્યાગ કરવાના છે, તે માટે - શ્રેણી નબર ૩ અવશ્ય વાંચવી. * પંદર પ્રકારના કર્માદાન શ્રાવકે અવશ્ય ત્યાગ કરવા જોઈએ. (૧) ઈગાલ કર્મ : ચ - ઈટ - નળિયાં, કુંભાર – ભાડભુંજા – હેટલો –
ફાર્મસીઓ વગેરે ભઠ્ઠીથી થતાં કાર્યો કરવા કરાવવી ને તેને વેપાર કરવો નહિ. (૨) વન કર્મ - વન-વાડી-બગીચા બનાવવા તેમજ- ફળ- ફૂલ-શાક- અનાજ
વનસ્પતિને જાપાર કરવો તે. (૩) સાડી કમ - ગાડી–ગાડાં-મોટર-જહાજ-વિમાન પોર્ટ વાહન તયાર કરાવવા
ને તેને વેપાર કરે તે (૪) ભાડી કમ :- ગાડી- ઘેડા-મેટર- સાઈકલ– રીક્ષા વગેરે ભાડે ફેરવવાને
ધ કરવું તે. (૫) કોડી કર્મ : કુવા- તળાવ- સરોવર- બંધ- બેરીંગ-ટર વર્કસ વગેરે
જમીન ફેડવાનો વેપાર કરવો તે. (૬) દંતવાણિજ્ય :- કસ્તુરી, હામીદાંત, મોતી, ચામડા, હાડકાં, શિંગડા, ખાતર
વગેરે તેમ જ ત્રસ જીવોને મારી તેને અંગે વેપાર કરવો તે. (છ લાખ વાણિજ્ય :- લાખ, ગુંદર, સાબુ ખાર, હડતાલ, રંગે આદિને વેપાર
કરે તે. (૮) રસ વાણિજ્ય :- મધ, માંસ, માખણ, ઘી, તેલ, દૂધ, ગોળ, ખજૂર આદિને
વેપાર કરવો તે. (૯) કેસ વાણિજ્ય :- પશુ-પંખીના કેશ, પીંછા, ઊન વગેરેને વેપાર કરે તે. ૧૦) વિષ વાણિજ્ય - અફીણ, ઝેર, સમલ, દારૂગોળે, બંદુક, તલવાર, ભાલા,
તીર, કસ્તુર, હળ કોદાળી, પાવડા વગેરેને વેપાર તે.

Page #26

T (1)
SPG GG (1) સત્ર પિતૃણ કૅ :- મીલ, જીન, સંચા, ધાણી, ધંટી વગેરે પીલવાને ધંધા કરવા તે.
(૧૨) નિર્ભ્રાંછન કૅમ ઃ- પશુ-પંખીનાં પૂછડાં કાપવાં, દામ દેવા, પીઢ માળવી, ખસી કરવી વગેરે કરવું' તે
(૧૨) દલ કૅમ :- વમાં, સીમમા, ખેતરમાં, જંગલમાં અગ્નિદાહ દેવે નિહ.
(૧૪) શાષણુ કમ :- કુવા, તળાવ, સરાવર, ટા, ભેાંયરા વગેરે થળે પાણીનુ શોષણ કરાવવું નહિ.
(૧૫) અસતી પાષણુ કર્મ :- કુતરા, બિલાડા, મેના, પેાપટ, વેશ્યા સ્ત્રીએ ાષવાં નહિ.
ભાવિકા ચાલે નિષ્પાપ જીવન જીવાય તે રીતે વ્યાપાર વ્યવહાર, પાપના ડંખ રાખી યથાશકિત નિયમા લ વિરતિનત માવક બનવા લક્ષ રાખવું, સ્નેહાધીન બધા નિયમે ન લેવાય તો પણ થેાડા નિયમો લઇ શકાય
• પાંચ અતિચાર જણવા ને ટાળવા
(૧) સચિત્ત આહાર ભક્ષણૢ : સચિત્ત (જીવવાળી વસ્તુ) વસ્તુ વાપરવી તે. (૨) સચિત્ત પ્રતિભખ્ખુ ભક્ષણુ : સચિત્તના ભેળસેળવાળી વસ્તુ વાપરવી તે. (૩) અપકવાહાર ભક્ષણુ : કાચેા આટા કે હિ પાકેલી વસ્તુ ખાવી તે (૪) દુષ્પદ્મવાહાર ભક્ષણ : અડધી કાચી પાકી વસ્તુ વાપરવી તે. (પેાંક વગેરે) (૫) તઔપધિ ભક્ષણ : અસાર ફળફળાદિ વગેરે ખાવા તે.
(૮) આઠમુ અનથ દંડે વિરમણ વ્રત (ત્રીજું ગુણુવ્રત)
अबञ्झाण पावउएस, हिंसवाणाप्पमाया चारिएहिं । चचउहासो मुक्कई, गुणव भवे સર્ડ્સ ॥
❖
ખરાબ આત્ત રૌદ્રધ્યાન-પાપના ઉપદેશ
૧
હિંસાનુદાન-પ્રમાદવાળું આચરણે
3
r
ચાર પ્રકારના ત્યાગરૂપ ત્રીજુ... ગુણુ વ્રત છે,
શરીર કુટુબાદિ માટે ક્રૂરજ બજાવવા જે કાર્ય કરાય તે અથ' દડ છે.

Ph

Page #27

www.jainelibrary.or
પ
9 સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત વિરમણ વ્રત ૨ સ્થૂલ મુઝાવાદ વિરમણ વ્રત ૐ સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણ વ્રત ૪ સ્થૂલ મૈથુન વિરમણ વ્રત ૫. સ્થૂલ પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રત
1)
TH
) આનંદ 40 કામદેવ 1) ગુલાણી પિતા ૪ સુરાદેવ ૫) ચુલ્લાતક પ્રભુના દશ શ્રાવકો-શ્રાવિકા
hun
૬) કુણ્ડ કૌલિક ૭) ફાલ્કાલ પુત્ર છે સહાANS )ન્દિની પિતા 1) શાલિહી પિતા
સહિત બારવતો ગ્રહણ કરે છે.
તું
(9) शी परिभाग व्रत ૭) ભોગોપભોગ પરિક્ષાવ્રત અનથ દંડ વિરમણ વ્રત ) સામાયિક વ્રત ૧૦) દેવગાસિય વ્રત ૧) પૌષધ વ્રત 10 અતિથી સંવિભાગ વ્રત.

Page #28

Page #29

83 38(૧૭) ૩૩૩૩ વિના સ્વાર્થે, નાહા જેમાં આપણને કશે લાભ જ થવાનું નથી, તેવા કાર્યોમાં
કમ બંધ થાય તે સર્વે અનર્થ કંડ છે. જ પશુ-પક્ષી-કૂતરાં-બિલાડાં-હાથી-ઘેડા-કૂકડા આખલા વગેરે પાળવા નહિ, લઠાવવા
નહિં. લડતા હોય તે જોવા જવું નહીં. ક પાના-શેતરંજ-સેગઠાબાજી-ગંજીફા–વગેરે રમવા નહિ, ઘટી હળ-હથિયાર-પડિણિયા
વગેરે કાઇને આપવા નહિ, તેમ જ તેને વ્યાપાર કર નહિ. હેળી–પુજન-દારૂખાનું-ય–પશવ-તામૃત–મલકુસ્તી – જપ્તી – નાચ, તમાસા, રામલીલા, સીનેમા, સરસ, સી. વી. રેડિયે, ઘેડાની રેસ વગેરે જેવા જવા નહિ, લીલી વનસ્પતિ ઉપર બેસવું નહિ. મીયા, ભેજનકથા વગેરે કરવી નહિ. આતધ્યાન, રૌદ્રધ્યાન થાય તેવી પ્રવૃત્તિ કરવી નહિ. તેમ કરવાથી ન લેવાદેવાથી કર્મબંધન થાય છે. બીજાને પાપ થાય તેવી સલાહ આપવી નહિ. તેમજ હિંસા થાય તેવી વસ્તુઓ આપવી નહિ તેમ જ મદ, વિષય, કષાય, નિંદા, વિકથાને પ્રમાદાચરણથી અનેક કર્મ બંધ થાય છે તે પ્રવૃતિ કરવી નહિ.
કે અનર્થ દંડના પાંચ અતિચાર જાણવા ને ટાળવા: ' (૧) કંદર્પ - કામ વિકાર ઉત્પન્ન થાય, રાગદ્વેષાદિને પોષણ મળે એવા હાસ્યાદિ
વચને બોલવાં નહિ. (૨) કીકુચ - સ્વપને મેહ ઉત્પન્ન થાય તેવી ચેષ્ટા કરવી નહિં. () મૌખી વાચાળપણું, એક બીજાને લડાવી મારવા, તેવી વસ્તુ બલવી નહિ. () અધિકરણ –બંદુક, તલવાર, પિસ્તોલ, વટી, ચપુ, છરી વગેરે અધિકરણ રાખવા નહિ, તેમ બીજાને આપવા નહિ. (૫) ઉપભેગારિત - પિતાની જરૂરિયાત કરતાં અધિક વસ્તુઓને સંગ્રહ કર નહિ.
(૯) નવમું સામાયિક વ્રત
(પહેલું શિક્ષા વ્રત) પહેલું શિક્ષાવતઃ આત્મસ્થિરતા જેમાં વારંવાર મળે તે.
सामाइयमिहपठम, सावन्ने जथ्य वज्जिय जोग ।
समाणणं होइ समो, दसेण देस विरोपि ।। જેમાં સાવલ બાપાને ત્યાગ કરાય છે, તે સાધુ સરખે ગૃહસ્થ હેય છે. તે પ્રથમ શિક્ષાવત સામાયિક છે.

Page #30

33(૧૮) ૩૩ 38 1 * સામાયિકને સમય ૪૮ મિનિટને છે (એક હત-બે ઘડી) સમ–આ–ઇક–સમ
પરિણામે–રાગ દ્વેષની ગૌણુતાવાળી સ્થિરતા અને જ્ઞાનાદિકને લાભ થાય તે સામાયિક છે.
સામાયિકમાં વાંચન–રવાધ્યાય ને ધર્મ શ્રવણ કાળ વ્યતીત કરવાં, ઘર સંબંધી, વ્યવહાર–પાપાર સંબંધી મન, વચન, કાયાના પેગેને સ્થિર કરી રહેવું. પુણિયાનું સામાજિક પ્રભુએ વખાણ્યું હતું તેવા મહાપુરુષની કથાઓ વાચી સમજાવતાં વૃદ્ધિ થાય તે રીતે સામાયિક કરવું. સામાયિક વ્રતના પાંચ અતિચાર જાણવા ને ટાળવા. (વધુ માટે પુસ્તિકા નંબર ૮ વાંચવી.) (૧) મન દુપ્રણિધાન :- મનમાં કુવિકલ્પ કરવા ને બેટા વિચાર કરી દુષ્ટ
રીતે પ્રવર્તાવવું તે. (૨) વચન દુપ્રણિધાન :- પાપવાળાં વચને બેલવી તે કકરા વચને કહેવાય છે. () કાયા દુ:પ્રણિધાન - કાયાથી ઈશારા કરે છે, તે કે લઇ બેસે
વગેરે ચેષ્ટા કરવી તે. () અનવસ્થા દોષ – સામાયિકના ટાઇમને ખ્યાલ ન રાખે, અનાદરપણે
સામાયિક કરે તે. (૫) સ્મૃતિરહિત - નિંદ્રા લેવી તે, સામાયિકને ટાઇમ પૂરું થયું કે નહિ
તે ખ્યાલ કરે નહિ, બુલી જાય છે. વધુ માટે હિં . ૮ વાંચવી.)
(૧૦) દસમુ દેશાવગાસિય વ્રત
(બીજુ શિક્ષા વત)
આ સર્વ વ્રત, નિયમેને સંક્ષેપ કરવો તેમજ દિશાઓને ત્યાગ કરી ધાર્મિક સ્થળ
કે અમુક સ્થળમાં રહી ધર્મધ્યાન કરવું, તે આ વ્રતમાં ધારવાનું છે.
(૧૪ નિયમો માટે પુસ્તિકા નબર ૧ વાંચવી.) જ આ વ્રતમાં ચૌદ નિયમે ધારવાના છે, તેમ જ ગૃહ વ્યાપારના આરંભ સમાર
છોડીને એકાસણું, આયંબિલ, ઉપવાસાદિક તપ કરી દિવસમાં ૮ સામાયિક ૨ પ્રતિકમણ સહિત દશ સામાયિક કરાય છે. વરસમાં એક-બે–ચાર કરવાનાં છે
દેશાવગાસિય વ્રતના પાંચ અતિચારે જાણવા ને ટાળવા : (૧) આણવણ પ્રગ:- ધારેલ ભૂમિ ઉપરાંત ભૂમિમાંથી વસ્તુ મંગાવવી તે. (૨) શિવણ પ્રયોગ:- હદ બહાર વસ્તુ મોકલવી તે.

Page #31

*GS(૯)
(૩) સક્રાણુ વાય :– ખેાંખરા કરીને હદ બહારથી વસ્તુ મંગાવી તે. (૪) રૂપાણુ વાય :- રૂપ દેખાડીને હદ બહારથી વસ્તુ મંગાવવી તે.
(૫) પુગ્ગલપખેવ :– કાંકરા નાખી, ઇશારા કરી હૃદ બહારથી વરતુ મંગાવી તે.
આન', કામદેવ વગેરે શ્રાવક, સલસા રેવતી આદિ શ્રાવિકાઓએ જે રીતે ત્રતા લગ્ન પાળ્યા, તે રીતે હું પણ તે લષ જીવનને સમૂળ કયારે બનાવું ?
* શકિત હાય તેા તે મુજબ ૧-૨-૩ વ્રતો લઇને માનવજીવનના સદુપયોગ કરવ
તેજ જીવન મળ્યાની સફળતા છે.
+
&
G*GG8
જેવા ગુણ કે દેખને અભ્યાસ આ ભવમાં પાડીએ તેવા અભ્યાસ આવતા ભવમાં આવે, તે પરપરાએ કમ' મુકત થઇ પરમ સુખતે પ્રાપ્ત કરીએ,
(૧૧) અગિયારમુ પૌષધ વ્રત (ત્રીજુ શિક્ષા વ્રત)
आहार देह सकार गेहषावार विरइवमेहिं । पबबदिणाणुहाणं, तईयं पोसहवयच उहा ॥
આહાર, શરીર સત્કાર, ગૃહ વ્યાપાર અને અબ્રહ્મચગ એ ચારથી પાછા હવું તે પૌષધ આત્મગુરુતે પોષણ આપે, પુષ્ટિ કરે તે વૈષધ તે પત્ર'ના દિવસે અવશ્ય કરવા જોઇએ. ચાર પહેાર કે આઠ પહારના સામાયિક સ થે પૈાષધ ઉચ્ચારવાના છે. પૈષધમાં ઉપવાસ, આયંબીલ કે એકાસણાતુ તપ કરવાનુ છે.
પૌષધના પાંચ અતિચાર જાણવા ને ટાળવા :
+
(1) અપ્પડિલેહય સજ્જા સુથારએ :- જીવેાની હિંસા ન થાય તે પ્રમાણે માતરું, સ્થલિ, ક્રાદિને ત્યાગ કરે
(૨) અપ્રમાōિત દુષ્પ્રમાર્જિત ઃ- સંથારાઆદિ ઉપાધિને કે જરૂરિયાત વસ્તુ વાપરવા જોઇ પ્રમાજન કરી વાપરે
(૩) અપ્રતિલેખિત-દુ:ષપ્રતિલેખિતઃ- જોયા કે પ્રમાર્યાં વગર સયારે કરવા તે. (૪) ઔષધવિધિ-વિપરિતતાઃ– પૌષધમાં અનાદર, હૃદયમાં પ્રેમ કે લાગણી વિના
ક્રિયા કરવી તે.
(૫) ઐાષધ વિસ્મૃતિઃ- પૌષધ કર્યાં કે નહિ તેની વિસ્મૃતિ થવી, તે ભૂલી જવુ :
«v

A

Page #32

3
:3 8(૨૦) : (૧૨) બારમું અતિથિ સંવિભાગ વ્રત
(ચોથું શિક્ષા વ્રત )
तिथिपर्वोत्सवाः त्यकत्वायेन महात्मना । अतिथितं विजानियाच्छेषमभ्यागतं विदुः ॥
આજે તિથિ છે, પર્વ છે, માટે અમુક ખાવું કે અમુક ન ખાવું, સારા વચ્ચે અલંકારો ધારણ કરવા, તે સવને મહાત્માએ ત્યાગ કરે છે. તે મહાત્મા ને અતિથિ જાણવા, તે સિવાયને સૌ અભ્યાગત છે. ખા વત પૌષધ આઠ દિવસના ઉપવાસ સહિત બીજે દિવસે પારણે એકાસણું. સાધુ મહાત્મા વહારે તેટલું જ વાપરે તે અતિથિ વિભાગ છે, સાધુની ગેરહાજરીમાં શ્રાવકને જમાડી વ્રત કરી શકાય છે. વરસમાં એક, બે વાર યથાશકિત શ્રાવકે
કરવાના છે. • બારમા વ્રતના પાંચ અતિચાર જાણવા ને ટાળવા (૧) સચિતનિર્લેપ -અચિત વસ્તુ સચિત વસ્તુમાં નાંખી વહેરાવવી. (૨) સચિત વિધાન-સચિત વસ્તુ વડે કિલી વસ્તુ વહેરાવવી. () અન્ય વ્યપદેશ –નહિ આપવાની બુદ્ધિથી બીજાની વાત કહેવી. () સમત્સરાન કે ઇર્ષાથી દાન આપવું તે. (૫) કાલાતિક્રમ :- ગૌચરીને સમય થઈ ગયા પછી વહેરાવવાને આમહ કર. જ વધુ માટે ગુરુમમથી સમજી લઇ–લેવા આદર કરે. જ જિનાજ્ઞા વિરુદ્ધ લખાયું હોય તે બદલ ક્ષમા.
હષાં પ્રિન્ટરી, મુંબઈ–૯. ફોન : ૮૬૫૬૮૮-૮૬૫૫૬૯