Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa 4 zuM buddhiprabhA (The Light of Reason ) brahmAnandavidhAnake paTutaraM zAntigrahadyotakam // satyAsatyavivekadaM bhavabhaya-bhrAntivyavacchedakam mithyAmArgAnivartakaM vijayatAM syAdvAdadharmapradam / loke sUryasamaprakAzakamidaM 'buddhiprabhA' mAsikam tA. 15 mI julAI, sana 1912 aiaiaiaiaiM namaH bhaluM kara ! sarvajIvonuM karNAla bhalA mATe thaye tu zreSTha, bhalu karavA dharI te deha; gumAvIza bya nahi zakti, bhalu kara sarva jIvAtu sadA upakArane mATe, nadI sarADa ne nadIe; thA mAnava bahu puNye, ghaNA upakAra kara jagamAM! karI upakAra anyAyara, pachIthI kaleza AdithI; ahA pastAya te nahisujJa, anumedana bhalAnuM kara ! sadA nisvArtha prItithI, jagata sevA karI leje; jagata sevA pharajamAnI, yathA zakti pravRtti kara ! prathama zevA thakI sevaka banIne ucca thAvAnu jagat sevAtha saha zakti, maLI te vAparI leje. kadI kabrusa nahi ane tu, yathAzakti, maLyuM te kharca, kharU e AryanuM kRtyaja, smaraNamAM rAkhaje cetana ! karI upakAranAM kRtyo, sadA tu cAlaje AgaLa; maLe ahu vApare tethI, kharekhara bhAvibhavamAM te. gaNI nija Atmavat sahune, kA sava para dharajhaTa; " sudhayadhi" epa mAnIne, sudhArI le jIvana bAkI. 1968. mAha sudI cha navasArI. #I aka 4. 3 * * 8
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. adhyAtmajJAnanI AvazyaktA. bhAva adhyAtmamAM praveza karavA mATe vyAdi nikSepanI jarUra che. aneka bhavanA abhyAsathI bhAvAdhyAtma tarapha gamana karI zakAya che. ApaNe adhyAtma tarapha gamana karavAne mATe IcchA rAkhIe chIe paraMtu te pahelAM eka upayogI sUcanA e layamAM rAkhavAnI che ke mAro adhikAra te mATe thayo che ke nahi tene nirNaya kara, adhyAtma mArga tarapha AvatAM je jesata kriyAo karaNIya heya tene Adara karavo ane ghara bAMdhatAM pahelAM jema pAye majabuta karAya che tema adhyAtma tarapha vaLatAM pahelAM sadAcaraNano pAyo majabuta karavo. adhyAtma jJAnathI mArA AtmAnA guNe prakaTa thavAnA che ema manamAM daDha nizcaya kare ane satakAryonA vyavahAramAMthI pAchuM na pharAya te mATe pUrato upayoga rAkhavo. adhyAtma jJAna rUpa AgaLoTamAM besIne mikSa nagara tarapha prayANa karavAnI jarUra che. je manuSya saMsAramAM zuM satya che tenI khaLa kare che teo adhyAtma tarapha Ave che. je manuSyo pitAnA AtmAne sahaja AnaMda prApta karavA icche che teo adhyAtma tarapha vaLe che. je manu bo sAMsArika duHkhono nAza karavA che ke teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. je ma nuSyo viSaya vRkSanI chAyAthI kaMTALI gayA hoya che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo jIdagIno mukhya hetu zodhe che teo adhyAtma tarapha vaLe che. jenI tava buddhi thaI hoya che teo adhyami mArga tarapha vaLe che. jeonI sAdhya lakSya buddhi thaI hoya che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeonI vairAgya pariNati thaI hoya che teo adhyA tma mArga tarapha vaLe che. jeone sthULa jaDa padArthomAM sukha jaNAtuM nathI teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeonA hRdayamAM anubhava dazA prakaTI hoya che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jene karmanuM ane AtmAnuM bheda jJAna vaDe svarUpa samajAyuM hoya che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo krodha mAna mAyA ane lobhano nAza karavA Icche che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo jagatanA jIvonuM bhaluM karavA Icche che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo paMca mahAvratanI ArAdhanA karavA Icche che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo davAnuM taravA icche che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo jagatane nidorI banAvavA Icche che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo pitAnuM kharuM svarUpa avadhavA prayatna kare che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo tanuM rahasaya samajavA icche che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo zAnita che che teo adhyAtma mArga tarapha gamana kare che. jeo samAna bhAva prApta karavA icche che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jeo dharmanAM gupta to jANavA icche che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. jene mokSa prApta karavA icche che teo adhyAtma mArga tarapha vaLe che. je manuSya adhyAtma mArga tarapha vaLe che teo potAnA AtmA samAna anya AtmAone mAnatA hovAthI teonAthI vastutaH bI javanuM azubha thaI zakatuM nathI. je manu adhyAtma mArga tarapha vaLe che teo karmanAM bIjo bALe che ane Atma sRSTimAM praveza kare che. bhasavuM ane ATo phAkA e be kArya jema kUtarAthI eka vakhate thatAM nathI tema rAgadveSane vadhAre ane muni mArganA adhyAtma mArgamAM rithara rahevuM e be kArya
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicArasAmartha ane tenI zarIra tathA taMdurastI upara thatI asara. 89 ekI vakhate thaI zakatAM nathI. adhyAtma ane meha e bannene meLa AvatuM nathI. mArUM sArU thAo, mArA AtmAmAM sukha pragaTe evI icachAvALA manuSyae manamAM thatI azubhavAsanAonA sAme thavuM joIe. manamAM utpanna thanAra kaSAyanA pariNAmane jItave joIe. manuSyae haLave haLave manane AtmA tarapha vALavuM joIe. kSaNe kSaNe manamAM thanAra pariNAma tarapha upayoga dhAravo joIe. karmanA zubhAzubha vipAkanuM svarUpa avadhavAthI saheje A saMsAra tarapha thatI mananI pravRtti aTake che. ajJAna dazAmAM bAhya duniyAdArInI hIlacAlomAM rasa paDe che ane pazcAta adhyAtma dazAmAM AntarikaguNonI prApti mATe rasa paDe che. AmAnA guNa upara prema prakaTavA mAMDayo eTale manuSyoe samajavuM ke have amArI dazA badalAI che ane ame AtmAnA mArga tarapha vaLyA chIe. je vakhate potAnA zuddha svarUpa tarapha vaLavAmAM Ave che te vakhate AmAnI pariNati mAM ghaNe pheraphAra thaI jAya che. soyane doro parovavAmAM AvyA bAda saMya kacarAmAM paDI jAya che te paNa te jaDe che te pramANe adhyAtma tatvanuM svarUpa sparyA pachI kadI karmanuM jora vadhI jAya che te paNa pAchuM mekSa mArga tarapha vaLI zakAya che ane potAnA zuddha dharmanI ArAdhanA karI zakAya che. " vicArasAmarthya ane tenI zarIra tathA taMdurastI upara thatI asara." (lekhaka. cunIlAla mulacaMda kApaDIA. ema, e, bI. esa. sI. khaMbhAta) evuM kahevAya che ke zarIra e manane cAkara che. zeTha jevo hukama Ape te pramANe karavAne cAkara baMdhAyelo che. sevya sevaka pAse sad kArya karAve che ane asat kArya paNa karAvI zake. ApaNI dhAraNA che vA na ho paraMtu ApaNuM mananI aMdara jevI vicAranI kriyAo pravarte che tadanusAra zarIra paNa pitAnuM vartana calAve che. A to eka sAdhAraNya anubhavanI vAta che ke mANasanA mukhAviMda uparathI tenA mananI sthitinuM anumAna nIkaLI zake che. je manuSya duniyAnA anubhavamAM paripakava hoya che, janasvabhAvane vistRta abhyAsa karela hoya che, tathA jeenI avalokanazakti ati tiNa ane bArIka hoya che te manuSyo sAmA mANasanI mukhAkRti uparathI tANuM tenA manamAM kevA vicAre ramI rahelA hoya che te kahI Ape che. saMsargamAM AvatA manuSya svajIvana kevA vicAromAM vahana karyuM che tathA tenI stutipAtra kenindavA yogya che vigere bAbatenI mAhitI tenuM mukhAviMda pUrI pADe che. kudaratathI virUddha, gera kAyadesara, ane manuSyasvabhAvane aNagamatA evA vicAro je manuSyanA manamAM uMDA muLa ghAle che te manuSyanI deha tvarAthI rogAviSTa thaIne nAza tarapha deDatI dekhAya che. prasannatA, paramArtha ane sAhityamAM jeNe sAtvika vicAro karelA che evA vicArayukta mANasanuM zarIra pavana ane cAratAthI bharapura bhAse che. kahevAne bhAvAI e che ke jevA vicAre tevuM zarIra, jevI mananI sthiti tevI mukhAkRti ane jevI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 muddhiprabhA. tamArI mananI kriyA tevI tamArI lAkapriyatA. jema tamArA sa Mjoge tamArA vicArAne AvalakhIne rahela che tema tamArA rAge ane taMdurastI paNu tamArA vicArene AbhArI che. be eka mANusa amuka lAina pakaDIne ke amuka dhaMdhAmAM paDIne tehamadInA ane mAna nA vicArAmAM vyApta rahe che tene avazyameva vahelA meDAkiya maLyA vagara rahetA nathI. manuSyane svAtmabaLanI AvazyakatA che, svAtmabaLanI prAbalyatAthI ja mANya zubha vicArAne khIlavIne peAtAnA dhaMdhA calAve te tenA ye khIlyA vagara rahetA nathI. te tame rAganA vicAra| karyo karaze! to rAga jarUra tamane pakaDIne potAnA dAsa karI mUkaze. paraMtu taMdurastInA, khaLanA ane zaktinA vicArAne pravAtu cAlatA haze, te tamArA sa rIra AnaMdamaya, AreAgyatAthI kholelu ane prattimaya thAya emAM kaSTa detu rahetA nathI. manuSyanuM mana mAMdu hAya che te tenI prakRti paNa mAMdI haiAya che. je manamAM pravRtti ane zakti arthe evA vicAreya cAlatA na hoya te tenI detu paNa prakRtirahita ane sUkti hINu thai jAya che. goLIbahAra karavAthI mANusA jema jaladIthI mRtyuzaraNa thAya che tema bhaya'karatA, bhiti, muzkelIe ityAdi vicAre je manuSyanA manamAM dhara dhAle che te te mAsa tvarAthI mRtyunuM AvAhana kare che ema samajavu, je vyakti amuka rAganA bhaya vicAra aheAnizca rAkhe che teja te rAganA bhAga thai paDe che. e teA sAdA anubhavathI vAta che ke je mANasA laeNMgavALA bhukhkhA samIpa rahIne te rAganI bhiti rAkhe che te zakhsa upara plega vagara vilaMbe peAtAnu sAmrAjya calAvyA vagara rahetA nathI. mana pavitra rAkhIne niDaratAne Azraya laine dardInI sAravAra karavAmAM Ave che to plega kaI asara karI zakatA nathI. ciMtA paNa manuSyazarIrane bhasmIbhUta kare che. kAryamAM aniyamitatA, mana upara dAbanI gerahAjarI, sad pravRttimAM mananI saMkrAcatti vagere ciMtAnA kaLe che, apavitra vicAre niraMtara cAlatA hAya ne kadAca kSarIradvArA tenA amala na thatA heAya te paNa tevA vicArA jJAnataMtuone niLa banAvI daine samagra zarIrane ane mukhyatve karIne mukhAviMdane tejarahita ane aNugamatu banAve che. vakArya parAyaNutA, jIvanaeNnnati, ane akhila vizvanA sukhanA vicArA sAMdhyuM ane zakti ApI zarIrane sudraDha banAve che. zarIra eka nAjUka ane jenA upara jhaTa asara thAya aevu yaMtra hovAne laine jevA vicAreAne pravAha tevI asara thAya che. amuka prakAranA vicAre lAMbA samaya sudhI e mAnruSika manamAM jaDa dhAlI bheMse che te te potAnI zubha athavA azubha asara zarIranA judA judA avayave! upara karyAM vagara rahetA nathI. jyAM sudhI amuka vyakti apavitra vicArene Azraya le che tyAM sudhI tenu hRdaya ane zarIra apavitratAnA paramANue phelAve che, tenuM rUdhira viSamaya hAya che, ane tenA sakhunene janasamudAya vacanAyukta ane hAnikara vileke che, svaccha hRdaya dhAraNa kareluM haiya che teA jIMdagI pavitra vyatIta thAya che, pavitra jIvana gALanAra manuSyanuM zarIra paNu zAzanIya, madreraka tathA AkarSaka hAya che. mANasa je kAi paNa kArya Adare che tenuM mULa kAraNa tenA vicAra ane kriyAne kAraNu kAryanA sabaMdha che. je ApaNe vicArane ApaNI AsapAsanA sava pradeza pavitratA dhAraNa karaze. vicAra che. arthAt pavitra banAvatAM
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicArasAmarthya ane tenI zarIra tathA taduMrastI upara thatA asara. atre eka sAmAnya draSTAMta ApIne vicArenI sattA keTalI che te samajAvavuM. aprAsaMgika nahi lekhAya. keTalIka vakhate gAviSTa mAsa dainika AhAramAM pheraphAra kare che paraMtu peAtAnA manamAM ramI rahelA vicAreyamAM pheraphAra karyAM vagara evI AzA bAMdhe che ke phakta khArAkanA pheraphArathI tAtkAlika asara thai rega vinaSTa thaze. A mAnyatA keTalA pramANumAM bhUlabharelI ane udhe mArge dAranArI che te aneka dAkhalAonuM avalokana karavAthI ApaNune raheje mAlama paDI Ave che. AhAra ane sthAnamAM game tevA mahAna pheraphAra karA, rAgIne mAtherAna, mahAbaLezvara ke dArjIlIgajevA cyAreAgyahavAvALA sthaLamAM laI jAai paraMtu jo dardInuM mana raN ane nirAzAnA vicAreAthI gherAyalu haze te te sthAne raMgInA zarIra ane ta-durastI upara kaMI asara nipajAvI zakAze nahi. khArAka ane sthAnane pheraphAra kai masara upajAve evuM IcchatA hA te rAgInA mananA vicArAnA pravAha badalAya evI vyavasthA karI. nizA ane rAganA vicArene nirmULa kADhI nAMkhIne AzA, AreAgya, AnaMda ane evA sudraDha savicAre tenA manamAM dakhanna thavA ghA ke tarata ja asarakAraka rItyA tevu zarIra rema tarapha vaLatuM jaze, atre ApaNA jaina dhuAe. paDA levAnA che ke je gIne rAga TALavA haiyA tenu mana zayukta ane prasanna rahe evA prayatna pratyeka kSaNe thAya evA prabaMdha karavA. pavitra vicArenI sattA eTalI badhI che ke manuSya tenA AdhAre pavitra Teve zIkhe che, sAmAnya vyavahAramAM paDIne mAjIsa pavitra vicArAnA parityAga nathI karatA, te tenAmAM nirNamatatA, pramANikapaNa, cAlAkI, pravRttimaya vabhAva, vizvasanIyatA yAdi sadguNe Tevai pariName che. cAlu jamAnAmAM jaMtuo--carmacakSuthI na dekhAya evA jaMtu dareka rAganA kAraNa bhUta manAyA che. vividha reganA lai janArA judA judA jaMtue che. je manuSyanA zarIramAM A jaMtue praveza kare che te mAsa reganA bhAga thaI paDe che. AvI vastusthiti che chatAM je manuSya zubha vicAramAM jIvana vahuna kare che te tene AvA jaMtuothI bhaya rAkhavAne rahetA nathI. pavitra vicAreyanI prabaLatA zarIra upara eTalI badhI rahe che ke jaMtuo te zarIra upara humalo karavAne mATe vijayavAna nivaDI zakatA nathI. zarIranuM saMrakSaNu karI, tene jALavavuM hrAya tA prathama mananI saMbhALa rAkhI, temAM cAlatI vicAranI kriyAe! upara sayama rAkhatAM zIkhavu joie chIe. zarIra dhavanamaya, cAlAka ane zaktimaya banAvavu. DrAyate tevA vicArene manamAM dAkhala karI, sadaiva peSaNu ApatA rahevuM. ApaNA zAstramAM kAma, krodha, leAla, mAna, ane mAyAne kAyA tarIke lekhavAmAM AvyA che. jeTalA pramANamAM kaSAye manamAM raheThANu kare che, teTalAja pramANumAM mana--kikara adhAtine pAme che ane zArIrika sAMdhyatA ane taMdurastInA vinAza thAya che. jagama vyavahAramAM ApaNe avaleAkIe chIe ke keTalAka janenA mUkhA sAmA mANusane dhI upajAve evA tathA janasamAjane manapasaMda na Ave evA heAya che. zu evA mUrkha ekadama acAnaka sa MjogathI thAya che ? nahi, apavitra azubha vicArene Azraya lAMkhI muddata sudhI levAthI tenI drazya asara tenA mukhAviMda upara jaNAi Ave che. je vyakti manuSyanAM maheADAM vAMcatA zIkhe che te vyakita, mAkhyuM ane viSayetpAdaka kAryo thayelAM hoya tathA abhimAnanA Aveze AvelA hoya evI jIMdagIvALA manuSyane
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 buddhiprabhA. " AAN khAsa pArakhI kahADe che. matima, viSayanA sevako tathA uddhata purUSa je janana paricayamAM Ave che te jana temanA upara avizvAsa lAvI, temano tyAga karavA lalacAya che. jagatamAM amuka mANaso vRddhAvasthA prApta kare che chatAM temanuM mukha nAnI vayanI vyaktinA jevuM caLakatuM ane nAjuka bhAse che. bIjI bAju keTalAka ardha vaye pahocelA hoya che chatAM temanuM mukha vikArathI bharapura ane varSa hoya che. prathama paMktinA jananuM cAritrya zuddha heAya che. svabhAva khuza athavA Adajanaka hoya che. viSaya ane asatenA sevanathI tenA pariNAma rUpe bIjI paMktinA jane vyavahAramAM avalokAya che. jyAM sudhI ApaNA gRhamAM tathA gRhanA dareka vibhAgamAM nirogI havA tathA prakAzane pravezavA daIe nahi tyAM sudhI manahara sukhAkArI gharanI AzA vyartha che. temaja jayAM sudhI ApaNu mananI aMdara gaMbhIratA, zAMti, svasthatA, ane samatolapaNAnA vicArone avakAza ApIe nahi tyAM sudhI sudraDha, tejomaya, sukhI ane gaMbhIra dekhAvavALA zarIranI prApti AkAzapuSpavata che. vRddha manuSyanA mukhaupara je karacalIo nIhALIe chIe te tenI sadaguNa ane durguNanI pratimArUpa hoya che. keIka karacalI tene dayAmaya svabhAva prakaTa kare che, kaIka tenA pavitra vicArene prakaTa kare che, te keIka tenA kapAyAnuM bhAna karAve che. matalaba e che ke jevA saze ane durguNemAM aMdagI vyatIta karI hoya che tevA saNu tathA daNa darzaka karacalIo mANusa uttarAvasthAmAM potAnA mukhaupara dhAraNa kare che. je vyakti jIvanaparyata satyatA, pramANikatA tathA paramArthane sevaka heya che te vyakti vRddhA vasthAmAM zAMti, svasthatA, ane samAnazIlatAno dekhAva Ape che. - zarIranA nAnA prakAranA rogane mArI haThAvavA hoya tathA bhayaMkara rogone paNa je zanaiH sane kAbumAM levA hoya te tamAre zubha,AzAjanaka svAmabaLanA vicArenA Azrita banavuM. zubha vicAra ati tIvra asara upajAvanAra vaidya tathA dAkatara che. ISyAM, 1 Tega, zaMkAzILa svabhAva mANasane svahaste kArAgRha lAvI Ape che. kAyamaya ane viyetpAdaka karmothI mANasa dhIkAravA yogya tathA janasamAjane tyA thAya che, AvA manuSyane jIMdagImAM ejyAM rahevuM paDe che, ane jIMdagI akArI tathA kArAgraharUpa lAge che. manuSyanA manane eka udyAnanI upamA ApI che. eka buddhizALI mALI bagIcAne kheDIne, lekIne upabhoga karavA lAyaka, manoraMjaka tathA kudaratanI cArUtAno sAro khyAla ApI zake evuM banAvI zake agara enA e ja bagIcAne eka mukha mALI jaMgalarUpa banAvI zake. mananA saMbaMdhamAM paNa temaja samajavAnuM che. je mANasa keLavAyela, nitivAna tathA dharmiSTa hoya te svamanane sArI rIte kheDI A lokamAM tathA paralokamAM potAne sahabhUta banAvI zake, nahitara teja mana vagara kheDAyelA jaMgalanI garaja sAre. atra eka di khAsa yAda rAkhavAne che. khetara je bedarakArIne bhegA thAya to paNa temAM kaMika u. yA vagara raheze nahi. bAgamAM upayogI bIjanI vAvaNI karavAmAM nahi Ave te bIna upa gI nirarthaka asaMkhya choDavAo tathA vRkSa ugI nIkaLaze ane te sthiti bedarakArInA maya sudhI cAlu raheze. mAnuSika manamAM paNa jo sadicArone praveza karavAmAM na Ave
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAsya maMjuSA. te durvicAno udbhava eTalA badhA pramANamAM thAya ke manuSya eka janAvaranI sapATI upara AvavAnI adhogati prApta kare che. cAlAka mALI pitAnA bagIcAmAM bIna upayogI choDavAnuM nakaMdana kahADI pitAne joitAMpuSpa ane phaLanI vAvaNI kare che tema mANasa paNa potAnA mananA saMbaMdhamAM ema karI zake. asad, apunita, ane azubha vicArane hAMkI kahADI mANasa potAnA manamAM zubha ane pUnita vicArarUpa puSpa ane phaLanI vAvaNI karI zake. mananI upayogitA viSe jaina temaja hiMduzAstramAM khuba bhAra mukavAmAM Avyo che. mana eja ApaNane AlekamAM tathA paralokamAM sukha prApta karAve che. mana eja A paNane A jIdagImAM narakane bhAra Ape che. eTalAja mATe kahyuM che ke mane gva manuNAdf freLa kulla Tu mana e mANasanuM sukha du:khanuM kAraNa che A nIti vAkayane janasamudAya je rU5 artha kare che te keTalo bhUlabharelo che te ApaNe have joIe. A sUtrane artha leka e kare che ke prApta karelI amuka vastune jo sArI heya te tene narasI mAnI levI athavA manapasaMda na hoya te tene manapasaMda mAnI levI e ApaNuM hAthamAM che arthAta mAnyatA eja mAnane viSaya che. A mAnavuM bhUlabhareluM che, satyArtha e che ke mananI prAbalyatAthI sadvicArono pravAha vahevaDAvI ApaNe ApaNI nabaLI sthitine paNa sudhArI zakIye. sArA saMjoge heya te paNa azubha vicArono Azraya levAthI tathA asadu kAryo karavAthI sArA saMjogone kharAbanA rUpamAM pheravI zakIye. saMkSepamAM ATaluM kahI upasaMhAramAM ApaNe eja bhAvanA bhAvIe ke sarva jIva tarapha samadraSTi rAkhI, AnaMdadAyaka svabhAva rAkhavo. AvA niHravA vicAre mekSamAM laI janArA dutAnuM kAma karaze. dareka prANI tarapha zAMtinA AzIrvAde kSaNe kSaNe mokalavA. irSyA, Sa, DhoMga ane mAkhaNIya svabhAva A durgaNe ApaNuM samAjamAM eTalA badhA pramANamAM pracArane pAmyA che ke kaI paNa vicArakane vicAravuM saheluM paDe che ke jaina samAjamAM, suvicAraNuM naSTaprAya thaI gaI che ema kathavAmAM bhAgyeja atizakti jaNAze. sadiyAre ApaNI samAjanA cAre aMgene adhunA durlabha thaI paDyA hoya evI vastusthiti che. prathamakartavya pratyeka janabhAInuM e che ke sadvicAronuM avalaMbana laI, zubha vicArone manamAM praveza karAvI tenAM mIThAM phaLa cAkhavA prayatnazILa thavuM. Teva pADe " koI paNa sArI Teva paDI gaI hoya te tene jarA paNa visare nahi, kemake zubha Teva upara upekSA rAkhaze te ekAda azubha Teva dAkhala thavA pAmaze, mATe AtmAne amasvarU5maya thavAnI zubha Teva pADa; burI Tevone haThAvI kADha-dezavaTo gha. tamAruM anukaraNa bIjAo karavA devAya tevI Teva pADe, tame tethI amara thaze; (jJAnIo thayA tema.) vakhata na gumAvo " eka kSaNa samaya paNuM upayogavInA eLe na gumAvo. ghaDI che zuM thaze te koNa jANe che. prabhu mahAvIra teja kahI gayA che ke "kSaNa paNa pramAda na karA" manane jarA paNa jaMpa nathI mATe tene je pramAvaze rajhaLatuM mukaze te tamArI Atma rI. hine dhuLamAM meLavaze.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 04 buddhiprabhA. sadbodha sUcaka prastAvika doharA. "kudaratanA e khela" (lakhanAra zAha. nAraNajI amarasI. vaDhavANa zahera,) nabha maMDaLa dIpAvata, zazI kare che zela; tene jaI rAhu naDe, kudaratanA e khela. vera jhera sAthe maLyAM, mUkAyAM mUzkela; spRhA zira sahune jaDI, kudaratanA e khela. harika eka bIja taNA, kadI na mUke mela; kAraNa vinA laDI mare, kudaratanA e khela. caMdra cAlane Are, vadhatI ghaTatI rela; bharatI oTa thayA kare, kudaratanA e khela. eLa taNI bhamarI bane, raMka bane che chela; taraNAno merU bane, kuratanA e khela. madhukara mahI kamaLamAM, prema karavA sela kALa taNe phAMse paDe, kudaratanA e khela. pha6 jaI dIve paDe, khAte karatuM khela; cuMbaka kheMce lehane, kudaratanA e khela. rAtadIna roLa raLe, bhAra upADe bela; veTha badhI chUTI paDe, kudaratanA e khela. eka gurUnA celakA, sAthe je zIkhela; sama sthiti nava bhegave, kudaratanA e khela. jagyuM te mare kharUM, ke amara nahI rahela; eLe meLe sAMpaDe kudaratanA e khela. uMdara vera bIlI taNuM, parA pUrva nimela; hareka zIra raka hoya che. kudaratanA e khela. samartha siMha ajADie, karato rUDA gela; pIMjara phose jaI paDe, kudaratanA e ela. chapana upara bhera paDe, hAthI hade zela; rAMka thaIne mAthaDe, kudaratanA e khela. sajacinha mAthe dhare, bhUpa ghera jamela; veiLAe duHkha pAmatA kudaratanA e khela. maLe taMI sarve maLe, jotAM sAdhana zela; veLAe keLAM thaze, kudaratanA e khela. eka dina bhaya pathArie, Ape maLeTela; seja palaMge pitA, kudaratanA e khela. ghera ghera jaI AthaDe, meLavavAne hela; zrIpatI thaIne zobhatA, kudaratanA e khela. guNa jana guNa gAvatAM, baMdara jana ubhela: anAtha thaine AthaDe. kudaratanA e khela. nAraNajI nehe kahe, eke nahIM akela; mazaraNu sahue thaze, kudaratanA e khela.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainariyA vigerenuM sattaramI sadIthI ArabIne a che. jemaka jainamUriyo vigerenuM sattaramI sadIthI AraMbhIne aitihAsika vRttAnta. ( anusadhAna gAMka pAne ra thI. ( lekhaka-muni buddhisAgara, 15 zrI vijayasena sUrie khaMbhAta baMdaranA akabarapuramAM cAsa sAdhunA ane AThe upAdhyAyanA parivArathI padhAryAM hatA ane tyAMja temanu svargagamana thayuM. zrI vijayasena ritI pArTa devara ane aNusura e che ke pakSa thayA. zrI vijaya devaskaranA pakSamAM rahyA te devasUra gaNAyA ane zrI trijayAnaMda rinA pakSamAM rahyA te az sura gaNuAyA. gujarAta vagere dezamAM devasura ane asuranA bhinna bhinna upAzraye dekhavAmAM Ave che, zrI dIpavijaya kavi bahAdUra paTTAvalIna! rAsamAM devasUra ane aNusara e pakSa paDavAnuM kAraNu nIce pramANe batAve che. zrI vijayasena sUrinA vakhatamAM dharmasAgarajI upAdhyAye kumati kudRAla nAmanA stha banAvyA. ghaNA paDitanI sammatipUrvaka zrI vijayasena rie te granthane apramANika rAjye ane temane guccha bahAra karyo. zrI dharmasAgarajI upAdhyAyanA zrI vijayadevasUri bhANeja thata hatA ane zrI dharmasAgarajI upAdhyAya temanA mAmA thatA hatA. zrI dharmasAgarajI upAdhyAye zra vijayadeva sUri upara patra lakhyA tenA uttaramAM zrI vijayadeva sUrie zrI dharmasAgarajIne lakha jaNAvyuM ke tame kaMI AtanI pIkara karazeA nahi. gurU nirvANa pAmyA pazcAt tamane chama lekhkhu, A patra leIne kAsada AvyA ane teNe te patra bhUlathI zrI vijayasena sUrina hAthamAM Apyo. je bhAvI bhAva banavAnu hoya che te kATI upAya te kAgaLa vAMcIne zrI vijayasena sUrinA manamAM lAgI AvyuM nathI mATe mArI-mAjJA pramANe cAlaze nahI! anyasUri pATa upara sthApIza. A upAdhyA cAne melAvIne kahyuM ke ekavAra vijayadevasUri pAse jaze ane je te mArU vacana pramANa kare ! anya AyA thApA nahi ane te mArU vacana na mAne te huM sUrimaMtra sabanI sAkhe sapu bru te vaDe anya AyAya thApA ema kahyA bAda zrI vijayasena sUri svage padhAryo. A vAkA amadAvAdamAM zrI vijayadevasUri pAse AvyA, zrI vijayadeva sUrinI pAse dhasAgarajI upAdhyAya meThA hatA. zrIsainagurUnI TukIkata teoe zrI vijayadeva sUrine kahI paNa zrI vijayadevarsArae tenuM vacana mAnyuM nahiM tethI te ATha upAdhyA yAe zrI vijaya tilaka sUrine zrI vijayasena sUrinI pATapara sthApana karyo. alpAyuSyanA yogathI vijayatilakasUrie traNa varSa jIvIne svargagamana karyuM. tethI temanI pATa upara vija5 guMdasUrine thApyA. amadAvAdamAM vijayAnada surine maLavA mATe zrI vijayadeva sUri padhAryAM. e suri bhegA thayA. maeNnA nAme navadezamAM paTe lakhAya evI vyavasthA thai. e vyavasthA traNa varSa cAlI. bhAvI bhAvanAyege zrI vijayadevasUrie cAthA varSe potAnAja nAmanA paTe! muniyAne mATe lakhyA. tethI sRrie paNa judo paTA lakhyA tethI e sUrinA karatAM paNuM TaLatu nathI ane e vinIta sui
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ '} buddhiprabhA. nAmathI be guccha judA paDayA. paNa AcaraNAnI sarva ekaja rIta hatI. zrI vijayadeva sUrie tapAgacchane sArI rIte sAyanyeA. zrI dharma sAgarajInA kAraNe e AyA thayA ema uparane! lekha vAMcatAM jJAna thAya che. zrI vijayadAna sura. zrI hIra vijaya sUri, zrI vijayasena ri ane zrI vijaya devasUri e cAra AcAyone dekhanAra ane temanA samayamAM vidyamAna zrI dharma sAgarajI upAdhyAya hatA. zrI hIravijaya sUrine AcArya padavI apAvavAmAM temanI khAsa preraNA hatI. ema pAdarAnA bhaMDAramAM temanA sabaMdhI lakhela patrathI siddha thAya che. zrI vijayadeva sUrinA samayamAM ghaNA vidvAna hatA. zrI vijayadevasUrie pacAza upAdhyAye manAvyA hatA. traNone pAMcane panyAsa pachI ApI hatI. bAkInA sAdhumAM te temanA durjArAnI saMkhyAmAM ze ema anumAna thAya che. zrI vijayadevasUrinI svAdhyAya ke jenA racanAra zrI vijayaprabhu ri rAjyamAM kRpAvijayanA suziSya meghavijaya tA. temAM zrI vijaya devaranu sa. 1912 mAM svagamana lakhyuM che paNu khIru pratemAM sa. 1913 nI sAla lakhI che ane te Aja sudhI amane pramANika sAla lAge che. pAka vinItavijaya ane pAThaka zAMtivijaya vagere upAdhyAye tathA zrI vijayaprabhasUri vagere zrI vijayadevasUrinA svagamana vakhate sAthe hatA ema vijayadeva suri svAdhyAyI nizcaya thAya che. sAdhue te vakhate hajArenI sakhyAnA zrI vijayAna dasUri mAravADa dezanA varAhu gAmamAM janmyA hatA. temanuM saMsArI nAma kalA hatu. sAmavijaya upAdhyAyanA ziSya kamavijaya tarIke dIkSA ApIne temanu nAma rAkhavAmAM AvyuM. saMvat 1942nI sAlamAM temanA janma thayA ane sa. 1651mAM temaNe dIkSA aMgIkAra karI. sa. 1670nI sAlamAM temane pati pada ApavAmAM AvyuM ane jI. 1786nI sAlamAM zrI vijayatilaka surie zAhImAM vijayAnaMda sUri e nAmanI A cAya padavI ApI. mAravADathI dakSiNa dezasudhI temanA vidyAr thayA hatA. temaNe peAtAnI pATe zrI vijaya rAja sUrine sthApyA. daupAdhyAye karyAM. sakaDA sAdhuone panyAsa karyo. dhaNI pAtrAe karI. sUrimaMtranI ArAdhanA karI, te marazuLa najIka thayA tyAre khaMbhAta nagaramAM padhAryAM. sakala jIvAtI razine khamAvIne tesa, 1711 ASADha sudI punamanA dIvase nirvANapada pAmyA. sattararsanI sAlamAM tienI zithIlatA amuka AkAre ane amuka aMze vadhavAlAgI. munivaramAM irSyAe pAtAnuM sAmrAjaya pratrya. gaccha kadAgrahathI parapara kleza karavA lAgyA. A vakhate keTalAka jainanI rUci huThavA lAgI ane sthAnaka !!! satrue phAvavA lAgyA. A vakhate uttama verAgI tyAgI munavara ijarUra hatI. zrI vija{sahu surinA anta vAsI zrI saryAe pItavastra dhAraNu karIne ThAra karyo. ANu vimala suri vagere pUnA AcAryoMe kriyAdhAra karyA hatA paNa cenavasra badalyAM nahAtAM ane zrI satyavijayajIe pItavastra karyA temAM zu' kAraNu haze tene vicAra karavAnI sAgaragaccha, aNusUtra, devasUra, vagere mamskAnA pramANamAM hatA U~cAdvArakazrI savijaya sanyAsa.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenasUri vigerenuM sattaramI sadIthI bAra bane aitihAsika vRttAnta. 107 jarUra che. temaNe patavastra dhAraNa karyA te vakhate sarva kavio ane sUrioe pata vastrane pramANabhUta gayAM ke kema ? te Adi zaMkAonA uttaro levA hoya to gItArtha sAdhuone pRchA karavI ane samAdhAna karI levuM. savegane zobhAvanArA zrI satyavijayajI pacAse aneka gAma ane zaheramAM vihAra karIne sAdhune khare mArga batAvya-teo zrI zrI vijaya siMha suranI AzAmAM hatA ane temane zrI vijayaprabhasUrie 17ra9nI sAlamAM panyA sapadavI ApI tethI mAluma paDe che ke zrI vijayasiMha sUrinA nirvANa bAda teo zrI vijayaprabhasUrinI AvAmAM hatA. zrI vijaya prabhasUrinA nirvANa bAda teo zrIvijaya ratna sUrinI AjJAmAM hatA-hAlamAM keTalAka saMvADAnA sAdhue pitAnA ziSyane dIkSA ApatI vakhate AcArya zrI vijayasiMha sUri ane zrI sakalacaMda upAdhyAya e benAM nAma kahyA bAda vartamAna kAlanA gurUnuM nAma kaye che tenuM vAstavika zuM kAraNa che te barAbara samajAtuM nathI- zrI satyavijaya panyAsa pachI thanAra saMvegI sAdhuoe amuka sUrinA rAjayamAM amuka pratha, pUjArI vagere dekhavAmAM Ave che mATe zrI vijayasiMha yuri vagerenAM dIkSA vakhate nAma devAM emAM kAMI pramANa jaNAtuM nathI. hAlamAM sAMbhaLavA pramANe-AtmArAmajI mahArAjanA saMdhADAmAM vartamAna kAlanA AcArya ane upAdhyAyanuM nAma devAmAM Ave che. tapAgacchanA kayA AcAryanA samayamAM prAyaH kayA kayA saMvegI sAdhuo thayA. zrI vijayasiMhasUri re, }zrI satyavijayapanyAsa. zrI vijaya ratnasUri-zrI karavijayapanyAsa. zrI kSamAvijayasUri-panyAsa kSamAvajayajI. zrI vijayadapAri-paM. jinavijayajI. zrI vijayadharma ri-paM. uttamavijayajI. zrI vijaya jinendrasUri-paM. padyavijayajI. zro. paM. rUpavijayajI. prAyaH sAMbhaLavA pramANe zrI rUpavijaya panyAsa sudhI savegI sAdhuo zrIpUmone mAna ApatA hatA ane temane rinI AjJA pramANe keTalAMka kAryo karavAM paDatAM hatAM. saMgI paMnyAsa sAdhuo vagerenAM nirmala cAritra ane jeno zrIpUjaya ane pati taraphathI temanI zithIlatAnA vAge bhAvaghaTavA lAkha ane saMvagI sAdhuo tarapha pUjayabhAva vadhavA lAgyA. ogaNIsamAM saikAnA uttara bhAga ane ekavIzamA saikAne pUrva bhAgamAM yatio ane zrI pUjAnuM jora paDI bhAgyuM, ane saMvegI sAdhuonI vijayavajA svataMtrapaNe pharakavA lAgI Aga zamA sikAnA uttara bhAgamAM ane vazamA saikAnA pUrvabhAgamAM gujaradezamAM saMvegI sAdhuonI svataMtratAno Adya vijayavAvaTo uDAvanAra zrI-masAgarajI mahArAja thayA bInema sAgarajI jodhapuranA uttama vratadhArI zrAvaka hatA. temaNe amadAvAdamAM sAgaragachanA upAzrayamAM rahenAra sAdhunA jevA AyAra pALanAra zrI mayAsAgarajIne gurU tarIke karIne temane saMvega pakSamAM leIna paricaha dhArI thI pUnI AjJAne dezavaTo dIdhuM ane AganA A dhAre sAdhuo ane sUrinAM lakSaNo-AcAra batAvavA lAgyA. temanA rAjya upadezathI jainAnI rAjadhAnI jevA amadAvAdamAM ghaNuM AvA sAdhuena.khara AcAra samajavA lAgyA. zAMtidAsa zeThanA kuTuMbI zeTha surajamala ane zeThANI rUkhamaNue zrI nemasAgarajI mahArAjane
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mudriprabha guphatarIke svIkArIne sayaipadeza ApavAmAM sahAya karI ane zrInemasAgarajI mahArAjane gAmegAma satya upadeza ApAmAM sahAya karI. zrInemasAgarajInI utkRSTa kriyA vaDe zrAvakAnI zraddhA temanA tarapha vadhavA lAgI. sAgara zAkhAtarIke gaNIzamA saikAnA uttara bhAgamAM kriyA uddhAra karanAra zrI nemasAgarajI mahArAja gaNAyA. temaNe sa. 1913nI sAlamAM sakhI gAmamAM vagagamana karyuM. sa MvegI sAdhune zrInemasAgarajI mahArAjanI ghaNI lAya maLI. kharekhara jyAre zithIlatA vadhe che tyAre kAi uttama putra prakaTI nIkaLe che ane te jainadha nuM rakSaNu kare che. 108 strI keLavaNInI agatya. ( lekhaka.--mAstara. bhAgIlAla maganalAla zA. geAdhAvI. ) (1) ApaNI sthiti ane srI keLavaNInI agatya. ApaNe strI keLavaNInI bAbatamAM bahu pachAta chIe. jyAM sudhI ApaNe kanyAone sArI keLavaNI ApI zakayA nathI tyAM sudhI sukhI gRdusa'sAranAM darzanathI ApaNe dUra ja chIe. A viSaya saMbaMdhe ApaNA jaina bhAie dRSTi pheravavAnI khAsa agatya che. bALa keLavaNInA mukhya AdhAra strI keLavaNI upara rahe che. bALaka zarUAtanA cAra ke pAMca varSa sudhI dhara AgaLa strIonA sahavAsamAM hare che kare che tethI te samayamAM temanA manapara mAtAnA vicArAnuM pratibiMba paDe che. mAtAnA vicAranI upajAvelI sArI vA naratI sara dIkALa paryaMta rahe che ane te asarane nirmULa thatAM dhaNA samaya lAge che eTaluMja hi paNa kAI prasaMge te te sayegAnA pramANumAM aMta sudhI rahe che. be mAtA sudharelI heya che te zarUAtanA A! varSomAM bALakanuM cAritrya evu uttama dhaDe che ane evA uttama saskArI pADe che ke tethI ALakanuM vana uttama ane che. (ra) bALa keLavaNI ApavAmAM sIenI yogyatA. emAM svAbhAvika rIte mRdutA, kemalatA, premALapaNu Adi sahRdayatAnA guNo vizeSa aMze rahelA che. AthI bALavayanA ucharatAM AlphAnAM mana te jaladI harI zake che, ane tegmAnA manapara sArA va! nasA sarakAranI uMDI asara upajAvI zake che. nAnAM bALakAne purUSa zikSakanA hAtha nIce mUkavA karatAM sahRdaya strI zikSakAnA hAtha nIce mUkavAthI atyaMta lAbha thAya che. ApaNA dezamAM A paddhati je zarU karavAmAM Ave te preraka dhA lAbha thai zake ! paraMtu prazna mAtra uttama strI zikSAnI taMgIne che. zarUAtanAM dhAraNA uttama strI zikSAnA hAthamAM mUkavAthI niHsade ghaNAlAbha thai zake ! purUSa zikSAnA bALa krA para prema, temanI ramata gamata, hAvabhAva, jajJAsA, dimAM teenI sahAnu bhruti; strI enA pramANamAM bahuja nyUna hoya che. putrenA svabhAva kaDaka ane sakhta heAvAthI bALakAnI premALa vRtti temanA tarapha jAgRta thai zakatI nathI. bALakAnuM ramujIhAsya, mRdu paNa teAtalI vANI, AsapAsanA sacege jaine temanA manamAM utpanna thatI aneka jajJAsA ane citya, meTI vayane paricita ane zuSka lAge tevA paraMtu ALavayane AnaMda ApanAra viSaya tarA tenA premALa vRtti AvibhAbate sahRdaya puSa zikSakane AnaMda upajAvI rAke che ane te varganA zikSakane mATe jANe eka prakAranA uttama svargIya AhalAda utpanna kare che paraMtu bALa svabhAva prati sahAnu kRti darzAvavAnA kAryamAM strIe kudaratI rIte eka vizeSa
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ strI keLavaNInI agatya. 109 lAyaka che. kudarate temanI lAyakAta joIne bALakone ucheravAnuM kArya temane sepiluM che, te teja pramANe zarUAtanA varSomAM bALakane keLavavAnuM kArya paNa temane soMpavAmAM Ave te atyaMta lAbhadAyaka thaI paDe ! strIo mIThI vANuthI ane manahara saraLa ane priya zabdomAM evI zikhAmaNa Ape che ke jenI bALako para uMDI asara thAya che. suzikSita ane saMskA. rI strIonA uttama guNonI asara temanAM bALakopara jaladI thAya che, ane bALakanuM hadaya uttama ane saMskArI bane che. AthI bALakone ucheravAnuM ane temane sArI rIte keLavavAnuM kArya karavAne strIone lAyaka banAvavAne e atyaMta jarUranuM che ke temane sArI keLavaNI ApavI joIe. je strIo sArI rIte keLavAya te bALakane ucheravAmAM temaja temane keLavavAmAM paNa bahu upayogI thaI paDe ! 3 keLavaNIne kapita artha. strI keLavaNIthI upalabdha thate arthe sAmAnya rIte be cAra copaDIo bhaNavAmAMja parisamApta thatuM nathI. keLavaNIne artha vizALa che. lekhana, vAMcana, gaNitaAdi viSayonA sAmAnya jJAnamAM strI keLavaNI pUrNa thatI nathI. keTaleka sthaLe to tenA karatAM paNa vicitra mAnyatA jovAmAM Ave che. mAtRbhASAnA leza paNa jJAnavinA vA svabhASAmAM lekhana vAMca nanA jJAnavinA judI paddhatie saMskRta agara mAgadhI lIpInA akSara oLakhavAmAM ane temanI bArAkSarI parathI sahaja vAMcana taiyAra karavAmAM ekAda be varSane kALakSepa karavAmAM Ave che tyArabAda (mAtRbhASAmAM lekhana vacana AdinA jJAnavinA) uparokata bhASAmAM lakhAyelAM-temanA arthanA jJAnavinA-be pAMca sUtrAdinAM paThana pAThanamAMja keLavaNI parisamApta thatI ghAravAmAM Ave che. keLavaNInI upara junI agara navIna paddhatine ja keLavaNI kahevAmAM AvatI hoya te ApaNe hetunA AbhAsane hanumAnI ApaNI jAtane ThagAyelIja mAnIzuM. vAstavika kelavaNI kAMI hALanI paddhatie zikhavAtAM becAra dhAraNomAMja samApta thatI nathI. te mAtra sAdhana means ja che. tene sAthe end tarIke mAnI levuM che moTAmAM moTI bhUla che. uktasAdhana means vaDe sAba vastu end je siddha karavA puratija te upayogI che. A hetuthI te sAdhana vaDe keLavaNI zabdathI phalita thatA arthane siddha karavAmAM ApaNuM lakSya rahevuM joIe 4 lekhana vAcanane jJAnane karavo joIto upayoga, vAcana lekhana AdinuM jJAna, uttama pustakanuM adhyayana karavA mATe che, te jJAna vaDe mahA purUSonI vANI je hAla purataka rUpe amara che teno A svAda leI zakAya che ane jIvananA sama viSama saMyogomAM cittanI svarathatA, samAnatA jALavI zakAya che. adhyayanathI prApta karelA jJAnanAM zuddha rapura ane preraNAo jIvanabhAra vahevAnuM baLa Ape che, ane ukta zuddha purane anukuLa vatana vaDe jIvanano mArga saraLa ne sugama bane che. A phala prApta thAya teja keLavaNI, teja vAstava hetu phalita thaye ema kahevAya. vAcana lekhananA jJAna vaDe uttama pustakanuM adhyayana karavAmAM Ave ane tenA dIrtha saMskAra vaDe caritra saMskArI thAya teja tene vAstava keLavaNI kahevAya ! ane tyAre ja te dhAreluM phala ApI zake, 5 mAnasa zAstra psychology pramANe keLavaNIno udeza sAmAnya rIte mAnasa zAstrIo Psychologists mana para asara karanAra bAhya ane sAmAjIka ema be prakAranI paristhiti gaNe che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 buddha prA. zrAvya . zrIgatamAM eka mayUrane saMbodhana* pracaMDa tApe avanI tapelI, "manuSya hIna akhilA banelI; dhulI uDI aMdha banAvI detI; carAcare lu ati ugra vAMtI. grAmAnta bhAge hatI eka vADI, ve'tA hatA kesa tahIM agADI; kayArA badhA pANI thakI bharyA'tA, pakSI pazu antaramAM tA. samIpa ubhI hatI eka bAlikA, urADavAne zuka kSetra mAlikA: paSTi paDelI hatI anya bAjumAM, yuvAna ubhela hate samIpa jyAM. atrAnIre eka mayura AvyA, tRSArti tRSAja chipAvavAne; zAnti ane bhIti thakI pIto, pANI rahyuM je hatuM Ala vAle, 4 kanyAe tehane joyo, hakAro savare kayA; bicAro mArate tene, tevI bIkathI gayo. madhUra tune ahIMthI uzaDyA, e bAlikAe tujane DarAve; bhale ahIM te tujane haraDe, na keI Ave "maraNAnta ADe. khaze tene miSTa salila A yuM, "hAruM ane tenuM samAna sthApyuM; "anyAya temAM kayama tuM kare che, svahastathI pApa ure bhare che. "bApu! ! tuM ene dane uDe, nasIbamAM e nahi bhAga paDe; hate na je vADI hate na pANI, te zIdane Avata kaI zANa. AzAnI javAM mAM jarA dise che, samagra jIvo ja patha te dharma che; je kAyado IzvarathI thayo che, prANI taNuM aMtaramAM karyo che. - maganalAla bhAIzaMkara. zAstrI varnAkayulara koleja. vaDodarA, sucanA -A kavitA anya darzanInI banAvelI che. mATe temAM ze tune miSTa salila AkhuM x ane "je kAyade izvarathI thayo che " e lekhakanI mAnyatA pramANe che. jenadharmanI mAnyatA pramANe te siddhAMta satya nathI mATe jenoe kAvyamAMthI vivekathI sala sAra prahaNa karo. * A kAvya unALAnI mosamamAM eka ajJAna bALAe taSI morane urADI mukelo te uparathI raNa thavAthI lakhAyuM che. lI, ma, bhAzAstrI, 1 mANasa vagaranI. 2 gAmanI najIka. 3 hadayamAM. 4 khetaranI dhaNIANI. athavA khetaranI hAra. 5 najara. 6 A arasAmAM. ka tarasathI pIDAta. 8 kayAre. 9 maraNanA avasAna kALe. 10 pADyuM. 11 pitAnA hAthathI. 12 zANI zabda sahaja anyonadarzaka atra che. 13 rasta
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakyu R, sadagurU kara sAsura, umaMga ANuM. anaMgane bhaMga karI, aMga raMga dura karI; aMtare nizcaya dharI re, umaMga ANI. 1 dharama marama name, garama cArama pAme; naramaja duHkha vAmere, umaMga ANI. 2 divya jJAna, nitya bhAna, mAna, mAM, na apamAna, ahaM brahma kAra tAre, UmaMga ApyuM che duniyAmAM hare phare, zuddha karI bedha kare; videhI viSaya varere, umaMga ANI. 4 dhuLayA pAse jAze, retIthI kaMcana thAze; nahIM te page UDAze re, UmaMga ANa. 5 deha A kaMcana tulya, tenuM mulya, A, amulya; jANIne na karaya bhulya re, UmaMga ANI. 6 muDI kADhavI na pAI, aMtanI karI le kamAI; pharI na vepAra bhAI re, umaMga ANI. 7 vepAre garaja kharI, nANuM deze khaMta karI; rahe putrAdika DarI re, UmaMga ANI. gurU khaMta na karAve, mana mAnatuM bharAve; DAhyo ke na ke DarAve re, UmaMga ANI 9 pati. DAhyAbhAI nathubhAi desAi amarelI, sajana-vRtti 3 zArdUla vikrIDita. avyAbAdha anaMga zAMtisAdane, harniza vAsa vase, mAyAvata manIna vAgha vadane, bhAve vasudhA viSe AkAMkSA ati Avare akhilanI, Apad uvekhe ane, evA sajajana sarvadA avagahe, sarvatra sakhedake. dharmadhyAna-sabaMdha dhruva dhUnithI, dhArI dhave pApane, daSTimAMhi dave dayA pratidina, dA durAcArane;
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. samyapha sAdhavitavya sukRta sadA, sArdha zurA sAdhana, evA sajjana sarvadA avagahe, sarvatra sakhodake. Ave nA abhimAna abhyadayamAM, duHkhe tathA zocane, lAve lava kedhane nita rahe, AnaMdane Azraye rAdhAcAra sajI sadA trikaraNe, preme prabhune paMje, evA sajjana sarvadA avagahe, sarvatra sodo. AtmAvat gaNuM sarva anya jivane, mitrAI bhAve rame, tatvajJAna paropakArI mAnavata sara saMge mude lukhkhAye nava AtaraMga viSaye, nizcita cite rahe, evA sajajana sarvadA avagahe, sarvatra saupoke. sva . verAvaLa nAmanI. ( rana ) - - - - cArI niSedhaka pada, rAga sAraMga, mana mAne nahi so pherA samajAvuM te zuM thAya, e rAga para prANa samAna, para dhana haratAM jagamAM cAra gaNAIe; daDe darabAra, A bhAva parabhava naraka taNuM du:kha pAIe. Teka. dhana jAya coranuM caMDALe, te cAra hAtha haiyuM bALe; karI pApa jAya marI pAtALe. kaI gerane nava pAse rAkhe, gukhya vAta na era kane bhAkhe, ghara sAMpe nahi bagaDI zAkhe. para0 2 kaI na lakhe cera taNe nAme, apajaza pAme dAmo hA; vizvAsa na rAkhe keI kAme. para0 3 paDyuM visaryuM aNa dIdhuM letAM, para vastu pitAnI kahetAM sa cerane laMbha detAM. para0 4 dhana cira taNI pAse na kare, gAya hAya daridrI cAra khare; nava paTa bharAya bhUkheja mare. para 4 paranI thApaNa navI eLavIe, para tRNa tusa paNa navagopavIe, sAMkaLacaM surasukha anubhavIe. para0 6
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNuM zarIranuM satyAnAza vALatI keTalIka badIo. 113 ApaNA zarIranuM satyAnAza vALavI keTalIka badIo. (re. re. sAkaracaMda mANekacaMda ghaDIALI, mu. muMbaI) ApaNI kema hAlamAM eka evA vAtAvaraNamAMthI pasAra thAya che ke jenA pariNAma viSe vicAra karatAM samartha purUSonA mana paNa khinna thAya che ane tenuM pariNAma zuM Avache tene kAMi paNa khyAla teo karI zakatA nathI. hAlamAM janma pAmelA sAMsArika, Arthika, nainika ane dhArmika savAlo evA te gaMbhira che ke jeno nirNaya karavAmAM Avaze nahi te hAlamAM ApaNI je sthiti che te karatAM paNa vadhu kharAba sthiti thaze ane temAMthI bacavA mATe ApaNane moTI muzkelI naDaze ke je nyAta jAta kema ane dezanA samartha mAsu AvI gaMbhIra sthiti thAya te vakhate paNa ALasa, mada, mAna, ane svArthane tyAga karatA nathI. teo sarve potAnI nyAta jAta, kAma ane dezane droha kare che ema je kAI kahe che te khoTuM nathI ane te mATe bhaviSyanI prajA ApaNane zrApa Apaze. te chatAM sAMsArika, Arthika, naitika ane dhArmika savAla upara hAlamAM je prakArane uhApoha thAya che te khacIta AvakAradAyaka che. ane cheDe vehale paNa tenuM sAruM pariNAma Avaze evI ApaNe AzA rAkhIzuM. paNa je savAla upara huM Aje ApaNI kAmanuM dhyAna kheMcavA mAguM chuM te e che ke te upara tenuM dhyAna, mArI jANa pramANe kadI paNa kheMcavAmAM AvyuM nathI ane je kadAca koIe kheMcyuM hoya te te ghaNuM narama pramANamAM. kenpharansane lagatI bAbate upara, bALalagna, vahemI cAle, vepAra udyoga adhyAtma jJAna vagere bAbato upara temaja cAlu carcAtA savAla upara ghaNAka lekhakee pitAnI kalama kazI che paNa je sarvane pAyo pitAnA dehanI zuddhi upara che. te upara teonuM dhyAna kheMcAyuM nathI temaja kheMcavAmAM AvyuM nathI ema mAnIne huM te bAbata upara "buddhiprabhA"nA vAMcakonuM dhyAna kheMcuM chuM. te bAbata te "AhAra zuddhi" ane "dehazuddhi tenI che. sudhArA vadhArAmAM AgaLa vadhatA A jamAnAmAM ApaNI kAmane eka ghaNo moTo bhAga-ane khAsa karIne surata, muMbaI, amadAvAda, vagere zaheramAM rahe te moTe bhAge eka evA rastA para dorAte jAya che ke je temane AcAra vicAramAM bhraSTa karato jAya che ane temanI kAyAne baLahiNa ane zakti hiSNu karate jAya che. hoTelo-cAha, kAphI, ane judI judI jAtanI khorAkI ApIne lokone bagADavAnAM sAdhana utpanna karanAra ghare--e bAbatamAM mukhya bhAga bhajave che, ane koIne svane paNa khyAla nahi haze ke e ghara mANasane kSatihaNa ane AcArabhraSTa karavAmAM mukhya bhAga bhajavatAM haze. muMbaI, amadAvAda, surata, bhAvanagara vagere zaheronA keTalAka bhAgomAM hAlamAM upara jaNAvyA pramANenA ghare mATI yA nAnI saMkhyAmAM-ochA vadhatA pramANamAM che, enI te keIthI na paDAya ema nathI, temAM ApaNuM bhAIono meTo bhAga divasa ane rAtrinA koI paNa vakhata jaI cAha, soDA AIsakrima jaMjara, pataravelIyAM, bhajIA, masAlAnuM dudha
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 suprabhA. vagere magAvI nathI dostI ane mitra sAthe khAya che e paNa jANItI vAta che, vaLI keTalIka strIe paNa e hArTalIno lAbha, chAnI rIte le che, e zuA thADAja jANatA haze. ArasanA TebalA; khurazI, rakALIe, kAcanA jarmana sIlavanA pyAlAge, AsA ane meka chakhIo vagerethI zuzebhIta dekhAtAM A dharAmAM bhUkhane TALanArI, tRSAne chIpAvanArI ane jene jamavAnu sAdhana nahi hoya teone khArAka ApIne dareka svAda pUrA pADanArI vastue vecavAmAM Ave che ane temAM upara uparathI tenArane kAMi pazu khATuM nahi dekhAze paNa je uMDANumAM utaraze tene temAM meTA bagADa mAlama paDayA vagara nahi rahe. Arasa pahANunAM TebaleAupara geThavA vAsaNuMAne e vicAra karavAmAM Avaze te tarata samajAze ke teo gAnA ja tuAnA phelAve karanAra meTAM sAdhana che, e vAsaNane jyAre sA karavAnAM hAya che tyAre tene pANIthI bharelA vAsaNAmAM jhamALIne bahAra kADhavAmAM Ave che ane tarataja temAM je yAhyA, dudha, ke kAMi khAvAnuM heAya che te mukAya che. je pANImAM e vAsaNA ameALAya che te aneka mANusAthI vaparAyalA vAsaNe! dhAvA mATe paNa agAu traparAyalu heAya che ane kadAca ja svaccha heAya che. eka mAsa eka vAsaNumAM jamyA bAda te vAsaNu temAM tarata nAkhIne kADhI levAmAM Ave che ane svaccha pANInA upayeAga cAvIsa kalAkamAM bhAgyeja eka ae vakhata thAya che. pariAme eka mANusa vAparelA vAsaNA khInna mANusanA vaparAsamAM AvatAM te aneka prakAranA raMgI jaMtuene peAtAnA peTamAM nAMkhe che ane pAte rAgI ane che. tuTele vIsIe vIgaremAM AvI kriyA dararAja thatI rahe che. AreAgyabhUvane vagere A rIte aneka prakAranA rAge lAve che ane jee mAbA, vANIA, ane uMca gaNAtI varNInAja mAtra nahi aDakavAnA, eka vAparelA vAsaNa nahi vAparavAnA, eke pIdheluM pANI niGe pIvAnA junA vicAranA manuSyanA niyamAne dhIkkAre che te ajANurtA pAtAnA zarIramAM moTA rege| dAkhala kare che. vadhu duHkha lakhu tA e che ke pAzcAtya vidvAnA paNu jyAre eke vAparelI cIjo taddana svaccha karyAM vagara bIjAne mATe vAparavAne nA pADe che ane te mATe DIsainphekasanane upAya sucave che, tyAre sudhArA vadhA rAmAM AgaLa vadhI gayalA gAvA mAMgatA ApaNA hATeladAsA kharA sudhArAthI dUra thai dezamAM aneka anarthI Akhala kare che. phelAya DIsainphekazana viSe marInA dAkhalA thavA pachI dhaNA te sabadhamAM vadhu kahevAnI jarUra nathI rahetI. marI je bhAgamAM utArU dariyA ke jamIna mArge bIjA dezamAM jatAM tene sAmAna zAstrIya Ave che te eka prakAranuM " DIsaInphekaTrAna che, jyAre anya manuSye barAbara mAjIne athavA culAmAM tapAvIne sApha karavA e eka sAdA sana che. pazcamanA sudhArAA yAgya DhAya te dAkhala karavAmAM kAMipaNuM hATalA, visIA bheAjanagRhe vagere paNa pazcimanA dezonuM keTalAka prakAre che te yAgya hAya tA dAkhala karavAmAM kAMi pazu aDacaNu nathI pazu ApaNe zuM karIe chIe ? vilAyatanA DATalA ane atre mukhya gaNAtAM ane aMgrejI Dhaba upara cAlatAM DeTa hAnI nathI ane anukaraNa mAtra lAnA kAmaranI tapAsa karavAmAM Avaze te teemAM " svacchatA Avaze. ApaNI tuTele) tethI ulaTIja DhabanI che. dhArA, pavana mukhya karIne evAmAM vagaranA, tApamAM tapAvI cr "" . . jANItA thayA haiAvAthI hAya te bhAganA rItIe dhavAmAM vaparAyalA vAsI prakAranu DIsainphe
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA zarIranuM satyAnAza vALatI kalIka badIo. 11' nAkhanArA oraDAomAM mAtA jevAM kapaDAM paherIne pasInethI TapakatA, darAja, khujalI phelA ane evAja bIjA rogothI pIDAtA nAnA pagAre kAma karatA gaMdI rIta bhAta vALA rasoIe je khorAka ApaNe hoMze hoMze svAda laI khAIe chIe te banAve che ane te cIjomAM masAlA bharapUra hovAthI temAM kIDI kaMcavA, kAMkarA ke chavajaMta heya che ? nahi te tapAsavAnI kanavAra kadAca ja kei kare che. sTraga cAha, sTroMga kaeNphI, unAM unAM bhajIA, pUrI ane baTAkAnuM zAka, kesarIo zrIkhaMDa ane meMdAnI banelI vAdadAra kacerIe Aja rIte ApaNuM saMkaDA baMdhuo dararoja vAparyA jAya che, pitAnI sAthe pitAnA nAnA nAnA putra, baMdhuo ane bhAIone te raste deratA jAya che, ane pariNAme te ene hoTelane e cA paDe che ke je dIvase tene lAbha levAya nahi te dIvase teone khAvA pIvAnuM bhAvatuM nathI. haoNTela, visIe ane bhejanagRho upara pramANe dehanI pAyamAlI kare che ane tethI hAlanI praja, mAMdI zaktihINa ane AcAra bhraSTa thatI jAya che, e koI paNa samajI zakaze. vadhu dIlagIrI bharyuM to e che ke ucharatI prajAno moTo bhAga potAnA vaDIjenA pratApe ke kahevAtI ucI keLavaNInA pratApe e mArge vahema AgaLa vadhyA jAya che. zALA, nizALe, hAIskula ke kolejanI pAse upara jaNAvelA prakAranI hoTelo nAnI pA moTI saMkhyAmAM hoya che ja ane teo tene lAbha letAM pitAnI mane vRtine kadI paNa aTakAvI zakatAM nathI. ethI AgaLa vadhIne kahIe te eja gharamAM teo aneka prakAra nI kharAba Tevo bIDI pItAM-pAna-sopArI khAtA-gAMjo ane bhAMga pItAM ane aneka kharAba AcaraNa-gRhaNa karatAM zIkhe che. tyAM ja aneka prakAranI khoTI bAbatenA saMketa thAya che. haiTele jugAra vagere badI mATenA saMketasvAnA thAya che-ane ghaNAonI bhaviSyanI paDatIne pAme tyAMja naMkhAya che. dehazuddhimAM hoTelo keTalo virUddha bhAga bhajave che te bInA para vAMcakonuM dhyAna kheM. vyA pachI eka bIjI bAbata upara teonuM dhyAna kheMcavAnuM bAkI rahe che. duniyA jema AgaLa vadhatI jAya che, tema medhavArI moTA pramANamAM mAlama paDatI jAya che ane lokone mioTo bhAga evI rIkaramAM paDato jApa che ke have pachInI prajA potAne nirvAha kevI rIte karI zakaze ? phezanebala pilakAM, uMcA prakAranA senTo. telo, nekaTAI, kelaro vagerenA kha. cuM vahema vadhyA jAya che ane asalI sAdAIne tilAMjalI maLatI jAya che--are je asala sAdI rIte vartatA hoya che teo tarapha tIraskAra ane mazkarI mIzrIta sAgaNIthI jovAmAM Ave che. meM evAM kuTuMbe amadAvAdamAM rahetAM joyAM che ke jeo varasa dahADe daza hajArathI vadhu rUpiyA senTa sAbu-ane attaramAM vApare che. jeo A rIte hajA. rone kharca kare che teone bIjo kharca ke haze tene khyAla vAMcakoe karavAno che. jeo pitAnI bApIkI detanA pratApe AvI moja majhAmAM hajAro rUpiyA uDAve che teone mATe ApaNe kAMIpaNa belI zakavAnI sthitimAM nathI paNa je bInA upara ApaNI kemanA AgevAnonuM dhyAna kheMcavAnI jarUra che te eke AvI rItanA kharcenI ucha. stI paja upara bahuja judA prakAranI asara thAya che. anukaraNa ane sebata e duniyAnA mahAna gurUo che. moTA gaNAtAonI sebatamAM pharatA garIba ane madhyama varganA mANaso
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 buddhiprabhA. 1 + 2 = = teonuM anukaraNa karatAM zIkhe che ane pote paNa AvI meja majhAnI cIjo pAchaLa kamAI nahi chatAM moTo kharca karI potAnA kuTuMbanI pAyamAlI kare che. hAlanAM nATa, sInemeTo grApho, jAdunA khele, gAyana pArTIo vagere paNa ApaNe prajAnA dehanuM sayAnAtha vALe che ane ucharatI prajAne kharAba raste dera che. - hAlanA jamAnAmAM ApaNe prajAnuM satyAnAza vALanArI je keTalIka bAbata che te u. para batAvavAmAM AvI che ane have mAtra eka ja bAbata rahe che te bAbata te ati AhAranI che. aMta AhAra eTale ke mAtra jIbhane saMdhivA khAtara jarUra karatAM vadhu ane zarIrane nukazAna karanArI aneka cIjo khAvAnI kriyA. hoTelo, vIsIo, mIThAInI dukAne, gAMDIA, seva, vagere vecavAvALAo, cA, kophI, vagere A bAbatamAM mukhya bhAga bhajave che, e kAraNathI savAramAM uThatAM ja cAha eka jarUrIAtanI vastu gaNAya che, ane te sIvAya nAstAnI cIjo te ghaNI che. cAne kherAka ane nAstAnA AhAra sIvAtha dIvasanA dhaNuM kalAke evA jAya che ke jyAre koIne kAMI khAvAmAM Ave che ane zarIrane bagADa vAmAM Ave che, upavAsa, ekAsaNuM ane bIjA tapa e rIte bhUlI javAmAM AvyA che ane anIyamita khAvAnI TevAthI zarIra bagaDatAM zaktihI thatAM ApaNe najare bhALIe chIe mATe Arogya saMrakSaNa IchanAra janoe zarIranuM satyAnAza vALatI badIeAnA nimitabhuta vhoTala vigerethI vimukha rahevuM evI lekhakanA hadayanI haioTalenA zekhIne pratye abhyarthanA che. hAsya maMjUSA. (pAdarAkara. ) zIkSaka-vinuM samaja. tArA bApa tArI mAne Aja bamaNuM Ape ne kAle cAlIsa Ape to zuM thAya ? vinuM-( tarataja ) tene harSavAyu thAya sAheba! S kArakuna-tamArA kAgaLanuM vajana eka telA aMdara che tene be AnAnI TIkITanI jarUra nathI. phezanebala prahastha-mane te khabara che paNa be AnAnI TIkITane raMga mArA kavarane baMdha bate Ave che. kema tyAre AmanuM ghara vecavuM nathI ja che ?" prathama vecavAno vicAra hatuM paraMtu hamArA ejaTe vartamAnapatramAM ApelI amArA gharanA varNanI suMdara jAherakhabara vAMcI evuM vilakSaNa suMdara ghara vecavuM nahI ema meM TharAvyuM che. DAkaTara-chokarA tArI jIbha kADhe te ! chokara-nA sAheba ! kAla mAstara pAse mArI jIbha kahADI te badala teNe mane pAMca seTI mArI-hajI baraDe dukhe che. zikSaka ( gaNatanA kalAkamAM )-chokarAo ! cAra Ane zera pramANe savAzera dALa, AThaAne zera pramANe aDhI zera ghI, puNAbene zera pramANe savA bazera sAkara malI zuM thayuM ?
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAsya maMjUSA. eka khadhare. chekarA--vesananA lADuM sara ! 115 samudra che paNa jemAM pANI nadhI. zahera che paNa jemAM dhara nathI. AkhI pRthvI che paNa jemAM rahevA nathI evuM zuM ? nakazA ! " sara. * maiM ane 4 beunA janma ekaja cha paNa maiM te maiMne bhAi nathI bahenane| sara. DAkaTara ( eka strI reNIne )--tamArI badhI jIbha bahAra kADhe ne ? hajI kADhAhajI vadhAre-kATA--A~ hajI kADho. strI--vADa !DAkaTara sAheba srIyAnI jIbhane! aMtaja nathI ema tameA dhAre cheke zu mA bApathI thayelA che, maiM e va ne bhAI thAya tyAre ane va ne ze! sabaMdha thAya vArU bhASa U . eka TTAkhAra mANuse eka hAmanA nAnA chokarAne pUchyu"alyA tane gadheDAnI hAmata karatAM AvaDe che ke ? chekA--nA sAheba ! paNa Apa mArA sAme mesA te huM prayatna kar` eka vakhata nAnA bApue kAine cazmA ghAlIne vAMcatAM joyelA. te uparathI tenI khAtrI thai hatI ke cazmA dhANyAM ke vAMcatAM AvaDeja ! te uparathI bAbucazmAvALAne tyAM jai cazmA mAMgavA lAgyA. teNe cazmA ApyA ne bApue te caDhAvI pAse paDelI buka vAMcavA mAMDI. paNu vAMcatAM AvaDenA eTale khIne cakramA caDhAvyA paNa vyartha eTale cazmA vALAe pUchyuM ke--alpA vAMcatAM AvaDe che ke ? kare kahyuM-vAMcatAM AvaDatu nathI tethI te cazmA levA Avye chuM. kartavyazIlatA. ( lekhaka, zeTha. jethI gabhAi premAbhAi kapaDavaNuja. ) manuSya janma pAmI je manuSya jIvananI sArthakatA karatA nathI te manuSyane manuSya te kahevAja noMDhuM paNa mArU mana tene pazu paNu kahevAne lalacAtu nathI tethI pazu te halakI padavIne lAyaka che. te manuSya pRthvIpara khAlI bhAra varSana karanAraja che. manuSye pAtAnAM prApta kalpa karavAM temAM kAMi tene vadhu karyuM. kahevAya tema nathI pazu je manuSyA pAtAnAM prApta kanyA pazu khareAbara karatA nadhI te manuSya jIvatA che ke muelA te kahevuM samajAtuM nathI. ucca kartavya karI jvanasAkatA karavI e te vadhu moTI vAta che paNa prApta prata bya tA prathama avazyameva karavAMja joie ane te karyo vinA ucca vyanI dizA tarapha caDhAya tema nathI ne ucca caDhavAne mATe te prathama avaSe svIkAravuMja paDe che. have prApta tavya kAne kahevAM te upara vicAra svAbhAvika rIte derAze. mArI samaja pramANe te tene javAba huM cAra akSarathIja kahIza ke lokIka samudAyathI jaNAtAM kartavya ke je karavA taraka
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 buddhiprabhA. aMtaranI raheja paNa lAgaNuM uzkerAya teja, khoTuM kartavya karatAM te aMtara DaMkhyA kare che mATe tevAM kartavyone choDI devAM ja joIe te have sAdhAraNuM rIte ApaNane saheja raste khule thAya che ane tethI have ApaNe ApaNuM rastAmAMja vahIzuM. prathama sarva kartavya samajavAne temaja buddhi khIlavavAne jJAnanI jarUra paDe che, mATe jJAna prApta karavAnI prathama agatya samajAya che ane te jJAna ekaja prakAranuM meLavavAthI isitArtha siddha thatA nathI. vyavahAramAM vyavahAraupayogI ane jIvananI ugratA karavA mAnasika temaja AdhyAtmika ane A sarva TakAvavAne mATe zArirIka sthiti uttama joIe tyAre zArIrika sthiti kema sArI rahe te bAbatanuM jJAna paNa avazya levuM joIe. eTale have ema nakkI thAya che ke manuSya vyavahArika, zArIrika, mAnasika, AdhyAtmika e cAra prakAranuM jJAna meLavavuM joIe jethI buddhi paNa khIle che temaja kayuM karavuM ane kayuM tyajavuM e sarva vastu samajAya che ane A samaja manuSya ucca kartavya karavA derAvuM ja joIe. bIjuM vicAratAM ema mAlama paDe che ke dareka manuSya potAnA naitika viSaya paratve lakSa ApavuM joIe. A viSaya para je manuSyo lakSa ApatA nathI te manuSyo duniyAnA koI paNa mArga AgaLa cAlI zatA nathI. nIti vinAne manuSya pazu jIvana ja bhogave che. te have tarataja savAla thaI paDe che ke nIti kone kahevI, A bAbata ghaNIja laMbANathI samajavAnI agatyatA che kAraNa, jamAnAne jotAM paNa amuka kArya karavuM te nIti manAtI, amuka kArya na karavuM ane te je koI kare te tenI anIti manAtI. jemAM prathama anIti manAtI temAM keTalAka kartavya hAla lo kare che ane tethI lokasaMsthAmAM temane je koIpaNa jAtane dhake lAgatuM nathI te tene anati mAnatA nathI paNa A samajavuM e bhUlabhareluM che. kadAca amuka kAraNane laI temaja amuka saMjogone laI tema bane eTale ke evA keTalAka manuSyane dhoke na pahere paNa sAmAnya sthiti vicAratAM ghaNuMja aniyamIta pariNAma ubhAM thAya tema che te have ApaNane ema samajAya che ke A viSayane AdhAra lokasaMsthAnI mAnInatA upara mukAya che. vicAramAM vyaktinA vicAra darekanA eka heya tema saMbhavatuM nathI te pachI saMrathAnI mAnInatA kharI ja kema karI zake paNa e mAnavuM bhula bhareluM che kAraNa ke kartavya lokasaMsthAomAM khunAmarakI temaja bakheDA utpanna thavAnuM kAraNa bane te kartavya zuM karavA lAyaka gaNI zakAze nahIja tethI ema siddha thAya che ke lokasaMsthAmAM je niyamo baMdhAyA che te AvAM kAraNone avalaMbIneja mATe te niyamo pramANe tenAM ja kartavyane nIti kahI zakAze te have nIti anItinA savAlane dhaDe Avyo ema samajAze. jo ke keTalAka niyamo amuka saMjogomAM amuka kAraNene laI baMdhAyA hoya che ane jamAno badalAtAM eTale ke tevA saMjogono nAza thatAM tevA niyamomAM pheraphAra thavAnI jarUra hoya che paNa te pheraphAra upara bahuja lakSa ApavAnI paNa jarU che kAraNa ke amuka niyama baMdhAi jAya che ane je te barAbara yuktithI nathI baMdhAte te tenAM phaLa ApaNane temaja ghaNAne eTale ApaNI peDhIonI peDhIo sudhInAM manuSyane sarvane bhogavavA paDe che mATe niyama pheravatAM na niyama racatAM ghaNuMja lakSa ApavAnI jarUra che. pariNAmano temaja bhAveSyano vicAra karIne niyama ghaDA joie. jo ke A viSaya paratve huM mULa viSayathI dUra
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ kartavyazIlatA. 119 mazI gayA chuM paNa teTaluM kahevAnI mane agatyatA samajAya che. have ApaNe mULa viSaya para cAlIzuM. nIti vinAnA manuSyomAM bhaya Adi durNane samAveza thAya che kAraNuM kartavyathI virUddha kRtya karatAM ja hadaya Dakhe che ane tethI temAMthI bhaya, anizcitatA, ciMtA vigerenI utpatti thAya che. AvA durguNone jItavAne ucca sthitie jIvanane gheravA mATe nIti pAlananI A vazyakatA che. have ApaNe bIjA kayA kayA guNone avalaMbavA joIe te upara AgaLa vicArI zuM. pramANikapaNuM, cokasa paNuM, mItAhArIpaNuM, temaja khaMtIle svabhAva e vinAnAM manuSyo pitAne vahavahAra calAvI zakatAM nathI. kadAca jema tema gADu gabaDAve paNuM joIe te utamottama vyavahAra calAvI zakatA nathI. temaja uccatAne te prApta thaI zakatA nathI. uttama jIvana gALanAre uparanA guNAnuM AvAhana karavuM joIe. AnI sAthe vinayazALI vivekI, maitrIbhAvavALA temaja dayA bhAvavALA thavAnI jarUra che. sarve jIvanI sAthe mitrIbhAvanA rAkhavAthI vyavahAra temaja jIvana baMne ucca bane tema che. vaLI premabhAvanA paNa sarva upara rAkhavI joie. saMbaMdhane laIne kadAca vadhAre ochI rahe paNa amuka mAre duzmana che, amuka te sAro nathI, e mAnavuM che te bhUlabhareluM che. ApaNA saMsArI manuSyo ochA adhika saMbaMdhane leI ochI adhika lAgaNInA saMbaMdhathI joDAIe chIe e vAta satya che paNa duzmanAvaTanA vicArathI te dura ja rahevuM joIe kAraNa ApaNe AgaLa vadhavuM che, uMcce caDhavuM che. dayA pALavI eno artha eTalo na kara ke amuka jIva agara manuSyane jIvanaghAtamAMthI bacAvavo eTale basa che paraMtu tenI eka paNa lAgaNI na dubhAya tema karavuM kAraNa ke tene dubhAvavo e tenI jIvana ghAta karyA barobaraja thAya che. vaLI ApaNe ApaNuM vartana saMbaMdhI ghaNuMja saMbhALavAnI agatyatA che. ApaNe ApaNuM vartana jevuM ropIe chIe tevuM ja vartana anya taraphathI ApaNane maLe che mATe AgaLa vadhavAnI khAtara leka samuhamAM ApaNI AbarU barAbara rAkhavAnI khAtara vartana ucca rAkhavuM joIe. koInI upara AzA rAkhavAthI kaMIpaNa kArya banatuM nathI. ApaNe ApaNuja sattA upara AzA rAkhavAnI che, mATe Abhaga jyAM sudhI ApIzuM nahi. tyAM sudhI AgaLa caDhIzuM nahi e vAtanI khAtarI rAkhavI. ApaNe ATaluM sutra khAsa gokhI rAkhavAnI jarUra che ke " ApaNe te AgaLa caDhavuM che, zIkhare sthiti karavI che" A meLavavA ne mATe upara kahelA niyama para khAsa lakSa rAkhavAnI jarUra che ane A sarvane mATe khAsa karI nenigrahanI agatyatA che. manavastu evI che ke game tevI sArI vRttine haDaselI kADhe che mATe tene kAbumAM rAkhatAM zIkha vuM joIe. krodhAdi durgaNono tyAga karavo joIe. saMtoSavRtti dhAraNa karavI joIe. bhaya vinAnA thaI rahevuM joIe. duniyA para bhaya e vastu ja nathI ema mAnavuM joIe. A mATe mahAna purUSa nelasanane dAkhalo cIrasmaraNIya rAkhavAnI jarUra che. nelasana pitAnI cha eka varSanI ummare varSARtumAM nadInI dhAMsa upara ekaTho beThelo hato. tenI ghera bahu khonathai_chevaTe thoDA vakhata pachI pote ghera AvyA te vakhate tenI dAdImAe tene kahyuM ke beTA ! tane AvA vAvAjhoDA mAM ane ATalA varasAdamAM nadInI dhAMsapara besatAM bIka na lAgI ?
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 buddhiprabhA. tyAre nelasane javAba dIdho "mAjI bIka? I don't know whThat is fearmother bIka zI vastu che te huM jANato ja nathI. AvA vicArathI chevaTe AgaLa jatAM te eka meTa prakhyAta vaidho thaya mATe bhaya rAkhavA joIe nahiM tema laya AvatAM tene zAMtithI ane viryathI nAza karavo joIe. ApaNAmAM keTalIka aAmAtAe chokarAMne nAnapaNathI " e be llI AvI, vAgha Avyo, mahetAjI AvyA vigere zabdothI bALakone bIka batAvI temanAM aMtaHka. raNu bIkaNa ne bAyalAM kare che ne pariNAme teo moTAM thatAM bIkaNune bAyalA bane che mATe prasaMgavazAta kahevuM paDe che ke koIpaNa divase bALakone evI beTI dhamakI ApavI nahi ane temane bIka batAvI temanAM aMtaHkaraNa bIkaNu-bAyalAM banAvavAM nahiM. apUrNa jainaguru kUlanI AvazyakatA. (lekhaka-Atma-sANaMda) vahAlA baMdhuo! duniyAmAM dareka dharma tarapha avalokana karatAM ane dareka dharmanI sthiti jenAM jaina jevA uttamottama gaNAtA dharmamAM saMkhyA ane jJAnanI khAmI joI kharekhara eka mATe niHzvAsa mUkavo paDe che. kharekhara jJAnanI khAmI ane saMkhyAne ghaTADo joI dilagIrI thavA vinA rahetI nathI. eka samaya evo hato ke duniyAmAM jaina dharma pALanArAonI saMkhyA cAlIsa kareDanI hatI ane lagabhaga aDhI varSa pahelAM mahAna upAdhyAya zrImadda yaza vi. jayajI mahArAjanA vakhatamAM cAlIla lAkha jainenI saMkhyA hatI ane hAla mAtra nAmanA jene phakta vetAMbara mUrtipUjaka jaine traNa cAra lAkhanA Azare rahyA chIe temAM paNa jJAnavALA thoDAja. A sthiti joI kharekhara te viSe eka moTo agatyane vicAra thAya che. he baMdhuo ! ApaNe je nIkhAlasa hadayathI buddhipUrvaka tenuM kharuM kAraNa zuM te vicArIzuM te ApaNane tarata tene mATe eja javAba maLaze ke tattvajJAnanI khAmI che. A jamA ne jJAna ane keLavaNIno che paNa besI rahevAne nathI ane jJAna phelAvo karavAne mATe gurU phUlanI atyaMta AvazyakatA che. A sthaLe ApaNane svAbhAvika prazna thaze ke gurUkUlanI zI jarUra ? to bezaka mAre kahevuM joIe ke baMdhuo ! ApaNe samajaNapUrvaka pakSapAtanAM camA utArI vicArIe te gurUkulanI jarUra ApoApa bhAkhyA sivAya raheze nahi. jagatamAM sUrya ugatAM kAgaDAo kAkA kare che ane manuSya AnaMdita thAya che. tema dune kAgaDAnI peThe cAMdAM jevA prayatna kare che paNa sajane tethI potAnuM kArya karavAne mATe pachAtapaDatA nathI ne haMsanI peThe pitAnuM kArya karyA kare che tema kApI je gukUlana mATe thAya te sajjanoe pitAnA kAryathI pachAta paDavuM na joIe ? A sthaLe bIje paNa eka prazna thaze ke gurUkUla eTale zuM ? te teno javAba e ke yogya sthaLe jyAM havA pANuM sArAM hoya ne jayAM strI jAtino bIlakula paricaya thAya nahi ane vidyAthIo brahmacarya sArI peThe pALI zake temaja bALakone pAMca ke sAta amuka niyamIta vakhata sudhI mUkavAmAM Ave ane jyAM dhArmika jJAna vyavahArika, naitika
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ divya pitR prema. 121 mAgadhI, saMskRta Adi jJAna maLatu rAya tevI saMsthAne gurUkULa kahI zakAya ane tevI saMsthAnI keTalI badhI agatyatA che te A lekha uparathI vidita thaze. gurUkULamAM rahelA vidyAthI o zarIre majabUta ane keTalA jJAna vALA bane che te Arya samAjanA gurUkUle jaivAthI jaNAi Ave che. kAi ema kaheze ke pAThazALAomAM vidyArthI ene jJAna maLatu hAya te| pachI gurUskUlanI zI jarUra ? parantu huM badhue ! Apa vicAre| te| tarata A 5 sarve ne jaNAze ke pAThazALAmAM rahela vidyArthI kharekhara gurUkULanI mAphka keLavI zakAtAM nathI mATe gurUkULanI ghaNIja AvazyaktA che. vhAlA dharma priyakhadhue ? aMtaHkaraNamAM ragAraga dha phelAvavAnI titra anusA vatI hAya, ne tame! zubha kAryomAM Atmabhega ApavA icchatA hAya teA tamA gurUkULa sthApavAne mATe Ama bhega ApavA tatpara thAe ? yathA zakti te sabaMdhI khanatu kare| pratinA kare. A samAja mata ke je vedamAMthI nIkaLela che ne tenA sthApaka dhyAnaMda sarasvatI che ane jemaNe Thera Thera gurUkULa sthApI temaja veda pracAra maMDaLe sthApI Aje temaNe ghaNA samAjIsTa karyAnuM saMbhaLAya che tevIja rIte huM badhue ? ApaNe gurUkULanI saMsthAe sthApI jaina dharmanI vijaya dhvajA dezI deza karakAvavA prayatna karavA joie. gurUkULa jevI mahAna saMsthA sthApavAmAM zuAja sArAkuMDanI jarU rIyAta che ane te phreMDa ekaThuM karavA dareka enI pharaja che, je badhue maLelI lakSmIne sadupayoga karatA nathI te kharekhara bhUla bhareluM che, jamAnAne anusarIne jJAna mArge je lakSmIne sadupayeAga kare che. teja kharekhara sadupayeAga karyo kahI zakAya. ne ApaNe vivekathI gurUskUla sabaMdhI vicAra karIe te te sabaMdhI uttamAttama khyAla AvyA zivAya raheze nahi ! sa ene A lekha uparathI vidita thayuM haze ke gurUkULanI keTalI badhI AvazyakatA che. chevaTe lekhanI pUrNAhutImAM vAMcakA pratye lekha pratye thayela bhUlanI kSamA icchI viramuM chuM. divya pitR prema. cAlu vAtA. ( gatAMka pRSTa 84 thI cAlu) gaMbhiratA, ne prema tathA kratu zitaLacaMdranA sapheda kharA jevAM kirAmAM snAna karatI lalitA, ajItasiMhanu Aveza yukta bhALyu sAMbhaLIne, tathA premavirAdhana karanArU havu vilakSaNu Atmasayamana joIne cAMkata thaI ubhI, ne tene ajItasiha upara vadhAre pritI utpanna thavA lAgI. kumAranA mukhayara birAjamAna thayela dharapaNuM, sAtvikatA, mizraNu joi kumArIne tenApara vizeSa vahAla chUTavA lAgyuM pazu teTalAja AvezamAM pitRbhakti prakaTavA lAgI. tene vilaMba thayeA kAraNu game tema paNu Akhare te eka brIja hatI ne tenA hRdayakSetramAM tyAre patipremane pitRbhakti vaccenuM muLa sagrAma macI rahyuM. A rAjaputa bAlIkA chevaTe kaMika nirNayapara AvI hoya tema lAgatuM hatuM. chevaTe te khelI, " jIta ! mahA" ajItapremamaya hradaya, pitRprema tarakheDI catu nathI. vana arpanAra, ucheranAra, ne ATalA samaya pazu teja peAtAnuM hradaya vakhate tenA hradayamAM zodhana karatAM vadhu a
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 buddhi prabhA. sudhI jIvana vRkSane peSaNa karanAra mAyALu, pitAnA amApa upakAra visarI, tenAthI kRtaghnI hu thai zakatI nathI. mane tamAsa paranA prema karatAM pitRprema vizeSa lAge che, huM khUllu kahuM chuM ke ne ke Ape mArU mana harI lIdhuM che. tepaNu A de te pitRkAyAzja paDaze. kadAca yuddhamAM mane tamArI sAthe laDhavAnA prasaMga Avaze, agara pitR vijaya arthe ApanA prazu levAne pazu prasaMga kadAcIta Avaze tApaNu mahArU hradaya bilakula DagamaganAra nathIja paNu, hradayeza ! pitRkAryanI simApti thai ke turataja ApanI dazA teja mahArI dazA ! Apa svargamAM te huM paNa tyAMja ! pitRrUkhamAM chUTavA pachI turataja patizyumAM aMdhApA ne tadartheja prAdhyApaNa karavu dhRti kartavya gAraze. prANa ! vadhu zuM kahuM ! paNa nahiM ! lalita ! tuM zUra, dhairyazIla, yuddha kuzaLa, premALa che ! jA. have praNaya pra lApa na karatAM rajaputANIne ucIta evu ka kara. jA. gmAkAzavAsI pitRdevatAe ! mahAra' manakSalyubhar vikAravaza thaIne kartavya pammukha thayuM, te badala kSamA karA ! have kSagulara paNa vizrAMti na letAM mahArI raja adA karavAmAMja tana-mana-dhana samarpaNuM karU hU ne teja kAryaM have Arabhu pU. lRpAtALamA~ArthanAdhami. prabhu hAya kara. gaMbhira nizA kALamAM achatanA zabdo pratatIta thayA. * * * "C * d khAla pathikane zitaLa pAtAnuM Arakta mukhakamaLa uMcu karI tejasvI kiraNa vaDe sthiracara padA maeNne prakAzIta karavA lAgyA. prAtaHkAlanA maMdamaMda paNu suvAsita pavana karI detA hatA. rAjamaMdira para karI rahela vijayadhvajA jANe khIjAone AmaMtraNu kI hAya tema madabharI mAnInInI mAphaka DelatI hatI. mIThA suthI vAgI rahelAM vAghevAjA A ane gaDagaDI rahelAM ceAdhaDIyAMthI saiAnA masti DeAlI rahyAM che. AvA ramya prasa Mge citeDa nivAsI prajA-varga, amaladAre -sAmatAne bALavRddha tamAma prAta:kama tvarAthI ATaeNApIne rAjadarabAra tarapha javA lAgyA. phAMkaDA rAjaputa svAre vAMkaDIyA vALapara TeDI pAghaDIyeA TekavIne, tIkhI talavArA ramADatA ramADatA, ne pAtAnA mAnItA gheDalAe nacAvatA nacAvatA jANe paraNavAja na jatA hAya tema Ana Mdabhera rAjadarabAra tarapha cAlyA jatA hatA. sarva dakSAra maMDapa svIkAra bharAi gaye hate. viMTaLAI vaLelA sAmAnA madhya bhAgamAM, bahu mulya si MhAsanapara asararAya nirvikAra mudrAe adhavaddana rAkhIne beThA hatA. beu bAjue rAjakumAra terjAmaMta tathA kumArI lalitA nAnA nAnA siddhAsanapara beThAM hatAM. temanAM Atura mukhapara utsukatA drazya thatI hatI. kavacadhArI, vIrayuvaka suMdara aLasiMhuM takhta najadIka sAbhi mAna rimatabhaye mukhaDe ubhA hatA. tenu ke vilakSaNlR rAja teja eI sarva sabhAsade mA - kita mudrAthI tenA taraph naii rahyA hatA. vRddha vRddha vIreAne kaika aspaSTa--pUrva smRti jAmRta thatI hatI. badhI sabhAmAM, atyAre zAMtinu niSkaMTaka sAmrAjya vatu hatu. vRddha rANA ama rarAyanI sacita mukhamudrA taraph savanI najara TharI rahI hatI. darakhArI niyamAnusAra rAkhe sanA mujarA svikAryo, ne have kaSNu camatkArIka banAva banavAno hAya tema dareka darabArI utsukatApUrvaka rAhu evA lAgyA. eTalAmAM rASTrA amararAya gaMbhiratA pUrvaka mAlavA lAgyA " sarva sAmata, saradAra, pradhAna, ne prajAjane ! Aja mATI rAjavaMtI thanAra
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ divya pitRprema. 123 che. A mahArAjA sajjanasiMhanuM pUnama siMhAsana, meM, tArUNya mathI adha banIne, temaja patritra rANI vimaLa kumArInA sauMdaryathI aMjAi jai rAjalAbhathI bhAna bhulI, mahArA duSTa padASAtathI malina karyuM che. tenuM prAyazrita levA mATeja, vRdghapAmAM, je pradhAna pAse thI je senApati pAsethI, je mahArI zUra senA pAsethI ane prajAjanA pAsethI kheATI rIte si MhAsanAdhizvara-rANA tarIke AAjasudhI je vartana karAvyuM-mujarA lIdhA ezaArAma bhAgavyA teja chuM. tamArI samakSa mAjI nisarapaNe takhtaparathI nIce utar chu. jenApara mahArA hukka nathI tenA huM tyAga karU chuM, je A sihrAsanane hakkadAra hAya jene A sihAsana para besavu hAya teNe pAtAnA hu ceAgya purAvAthI sAkSIta karI ta khtapara mesavuM ne takhtAdhipati je zikSA mane puramAvaze te bhAgavavA huM taiyAra chU. mahA rUpUrvaka yAda Ave che tyAre mahArU maLyu kare che, cAre bAju aMdhakAra dekhAya che, sarva gAtro DhIlAM paDe che, mahArANAnI krUra mUrti mahArI najara samakSa taravarI uThe che. heya ! prabhu ! arere tArUNya ! yuvAnImAM ame tarUNe pAse tu kevAM avicArI kAma karAve che ! te vakhate kASThanI paryAM haitI nathI. yuvatInA praya pralApa prADamAM apaNe ame tazuAie chIe ne kAi paNa kRtya karatAM Adhu pAchuM zvetA nathI. phakta eka strIne dhana mATe na karAya tevAM kSudra karma karavA a`A pravruta thaIe chIe ne bhAvine vicAra uMcA muye chIe. gurUjanAnI vRdhdhAnI zikSA mAnatA nathI. dhikkAra hA e juvAnIne ! " amararAyanuM hRdayadrAvaka bhASaSTamAM sarva darabArIe lIna thai heThe utaratAMja sutra lAka ubhA rahyA. amararAya temane pUjya lAgatA siMhuM Azcarya cakita thaIne pitAnA mhAMDA tarapha jovA lAgyAM. vR karUNuAmaya vANI sAMbhaLI tathA eka seMkaDa pUrve je rAjAdhirAja te atyAre eka sAmAnya manuSya karatAM paNu kSudra --are eka aii sarva sabhAjane vidhinA cakranI khurkImAM tallIna thatA ubhA rahyA. rANA te nIce uAMye sacita mudrAe, te khInna vadane ubhAja hatA. gayA. te siMhrAsanathI hatA. lalitA ne teja amararAkSanI niSkapaTa ja hatA-mahArANA have khUnI che ema parAvatana sa zAMta nistabdha che evu naiine achata melyA, sAjana ! mahArA sAme jIve ! A darabAramAM mane ALakhe evu kAi che ? nA ! nA ! mane keANa ALakhe ? huM oLakhAveza kaThINu paraMtu A ThekANe be kAi svAmIbhakta, rAjasevaka haze te! te mane eLakhI zakaze khare. hu` svargavAsI mahArANu! sajjanasiMhane putra chuM ne vimalakumArI mahArI mAtA thAya. mhe. viza varSa kevaLa ajJAna vAsamAM gALyAM che. saradArA-mA sa-te rAjasevake ! vizva varasa uparanI vasa Mta raMtu yAda karA ! sakhyAkALanA vakhata mA je kRtaghna maMtrIe udyAnanA sa` paheregIrIne vaza karI laIne, daza yamadUtane rANI rA hyune kumArane! dhAta karavA rAjyedAnamAM maikalIne, cite'dhipatinA rakatathI ne svAmi bhakta sevakanA lALa roANItathI te kusuma rajapurItane hRdayAna'da dAi sutrAsIta bhUmikalakata karI, te vakhata AmAMnA koI pazu rAjaputa vIne smaraNamAM che ke ? samarANumAM zama zerI gajAvIne jeNe potAnI kAtti himAlayanAM uttareMga zikhara paryaMta prasarAvI che, evA zUra, raNukSa, vIranuM rakta jenI narse nasamAM, rAme rAmamAM deADI rahyuM che, rakSetranA duH tt
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 buddhiprabhA. ninAda, talavAronA khaNakhaNATa-ullATa TA) yaMtranA zatru hadaya bhedI dhaDAdhaDa thatA avA che jenA kAnamAM bhaNakArA mArI rahyA che, evo vara, kadAcIta te eMzI varSane buka thaye haze, jenuM DekuM hAlI rahyuM haze, paga sthira rahetA nahI haze, kiMvA talavAra pakaDavAnuM jora tenA hAthamAM rahyuM nahI hoya te paNa, te vara A vakhate te satya pakSa choDI anyapakSa vikAraze nahIMja ! mAjI rANAne je pUrNapaNe oLakhatuM haze, mahArI varNavelI vakhata ne te udyAna bhumI parano rAjarata siMcanane divasa jene yAda haze te huM koNa chuM te satvare kahI zakaze? bele svAmIbhakta rAjasevake ! eka niSa darabArI | belo huM keNuM chuM ! zuM badhAya kSatrIvIne te bhutakALa viramRta thayo che ?!!" vIrarasathI ubharAI jatuM A kumAranuM 25STa bhASaNa sAMbhaLI sarva sabhA cata thaI gaI. amararAma nIce mukhe ubho hato, vRddha vIrenAM DakAM hAlavA lAgyAM ne belavA lAgyA ke "te rAjasthAnane kalaMka lagADanAra dIvasa amone yAda Ave che. te vakhate sarvanI buddhi kSiNa thaI gaI hatI. maMtrI zreSTha amarAya! ATalA badhA rAjakArya tatpara-kuzaLa-svAmI nijha hevA chatAM paNa te vakhate duchavAsanAnA bhoga thaI paDyA! ekaMdara rItyA te vakhata ghaNo kharAba hate. ame sarva rAjaputAne te divasa yAda Ave che tyAre amArA aMgapara romAMca khaDAM thAya che. paNa zura tarUNa? ATalA bhASaNa uparathIja tame yuvarAja che ema zA parathI hamAre mAnavuM ?" A prazna puro thatAM thatAM mati tyAM ekadama vijaLInA jeTalI capaLatAthI lilAvatI AvI pahoMcI. A vArtA AvatA aMkamAM apUrNa khalAsa thaze. pAdarAkara, hIra saubhAgya mahAkAvya. (anuvAdaka-vakIlakezavalAla premacaMda medI. bI. e. ela, ela. bI.) (anusaMdhAna gatAMka pRSTha. 88 thI.) he citraratha mArA dekhavAvaDe karIne devakanAM tamAma vano dAsarUpa thayelAM che tevA mArA AgaLa tuM zuM utsAha vahana kare che ema kahelI vanalakSmInA hasatA dAMta heyanI zuM ema te vanamAM mUcakundanAM jhADe zebhe che. jANe indanA ghoDA, svarganA hAthI, tathA aparAo vALA kSIra samudranA sarovaranuM pratibIo hAyanI zuM tema gheDa, hAthI, tathA vilAsI strIo jemAM kIDA kare che tevA kIDA arthe banAvelA sarovaro te UpavanamAM zobhatA hatA 94 madhyamAM vividha racanAe karIne jaDelA che marAmaNa jemAM tevA sarovaronI lakSmIonA ghareNA hAyanI zuM tema makaranda ne mATe deDIne AvatA bhramarethI vyApta suvarNa kamaLAvaDe te upavana zetuM hatuM, 5. IndranA sarovaranI lakSmIne jItavAnI IchA vALA hAyanI zuM tathA mitIe jaDelA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIra sobhAgya mahAkAvya. 125 chatra heyanI zuM tema taLAvamAM (rahelA) pAMdaDAonA cheDA upara zobhatA jaLabiMduo vALA vikaselA dhoLA kamaLa vaDe te Upavana zobhatuM hatuM. 96. A upavanane viSe sarparUpI jene eTalo che, koyalono madhura svara jemAM che, pAka galAM rUpI eka che jenA, jemAM hAthIonuM AvAgamana che, puSpa rUpI jenAM netra che, puSpa guccharUpI jenA stana che, evI vanalakSmI te upavanamAM pavanavaDe bhAgavAtI hatI. A thavA sa jevo kALo jene roTalo che, ke je jene madhura svara che. pAkAM galAM jevA jenA hoTha che. hAthI jevI jenI cAla che. khIlelA puSpa jevA jenAM netra che. puSpanA guccha jevA jenA stana che tevI koI strIne te upavanamAM ( kasturI, caMdana vagerenI ) sugaMdha jeo pAse tevA yuvAna purU bhagavatA havA. 97. koI kAmAtura ane paisAdAra juvAna purUSa sAthe saMga karavAne icchatI asatI strI pAse rahetI koI dUtIne ghera jANe jatI hoyanI zuM tema manejha ane maNanI kAntIvALA killAne maLavA icchatI te vananI lakSmI nagaranI pharatI khAIne tI karavAne ItI hoyanI zuM tema te khAI (nA pANI)mAM pratibIMbarUpa rahelI che. 98 svargane jItavAvALI nagaranI A khAI jANe pitAnA taraMgarUpI hAtha uMcA karIne deDakAnA zabdoe karIne A nagara AgaLa tArI smRddhi zA hisAbamAM che ema alakApUrInI nIMdA karatI hoyanI zuM ? 89 te khAInA pANImAM paDatA caMdramAnA pratibIMbane jenAra lene evo bhAsa thato hato ke caMdranA khoLAmAM rahelA tarasyA ane bhUkhyA thayelA mRgane pANI pAvAne ane lIluM ghAsa carAvavAne zuM caMdra pote ja A khAImAM Avyo heyanI zuM. 100. AkAzane AlIMgana karavAnI lAlacamaNIonI paMkitanA tejanA kiraNa karIne varasAda vinA tathA comAsA vinA paNa Indra dhanuSyane ADaMbara karate heyanI zuM tevo te nagarane kile che. 101. sanAtana (eTale niraMtara rahevAvALI) jemAM lakSmI che athavA viSNu ane lakSmI jenA upara bese che, kamADa rUpI jenI pAMkhe che. sUvarNamaya jenI kAyA che ane gagana (mAM je phare che athavA) sudhI je uMcAinA lIdhe pahoMce che tevA A nagarano A kilo garUDanuM sAdrazyapaNu kema na pAme ? arthAta A killo garUDanA jevo ja che-sAdrazyapaNAne pAmeleja che. 12. ratnonI kAtinI zreNIoe karIne dUra karyA che aMdhakAra te jemaNe ane AkAzane lAgI rahelA te pUrInI agAsIo samuha hovAne lIdhe purajane te purIne niraMtara udayazIla che (karmanA sAkSIrUpa) lAkhe sUryo che jemAM tevI hoyanI zuM tevI dekhatA havA. 103. ke juvAna purU caMdrakAMta maNIo vaDe banAvelA gharanA jevuM jenuM maMda hasavuM che, kaTAkSa mAratI (pitAnI) strIne snehathI AlIMgana karatA hoya tema te kilo candrakAnta maonA banAvelA gharorUpI hAsyane vahana karatI ane dhoLApatAkAo vaDe kaTAkSa mAratI te prArahAdana purIne snehathI jANe AlIMgana karate heyanI zuM ? 10. varga, pAtALa tathA pRthvImAM utpanna thatA tamAma padArthonA jevA sarvottama padArthonA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 buddhi prabhA. - - samUhoe karIne pUrNa rIte bharelA oraDAo vALI dUkAnanI na varNavI zakAya tevI zubhA tathA traNa lokanI dukAnonA vaMzamAMthI utpanna thayelI heyanI zuM tevI A nagaranI zobhA che. 105. jema uttama purUSo potAnI kIrtithI tamAma dizAne sugaMdhamaya kare che tema A nagaranI A dukAnamAM rahelA kesara, dhupa, caMdana, kasturi, barAsa vaDe tamAma dizAo sugaMdhImaya thaI rahelI che. 16. te nagaranI dUkAne (nI hAra)mAM dhanavAna lokonA bALake gaMgA nadInI retI hoyanI zuM tema barAsanA bhUkAmAM lIlA zaMkhalA heyanI zuM tema dIvyamAna lIlA ra vaDe rame che. 107. te pUrInA candrakAnta maNI tathA tenAthI banAvelA gharone viSeja sUrya ane caMdra na jItI zakAya tevA parAkramavALA ApaNuM zaruM rAhune zI rIte tIe evA te gharamAM rahelA manuSyonA zabdonA bhISathI jANe mAMhamAMhe vIcAratA hoyanI zuM ? 11 8. A nagaramAM hIrAthI jaDelA gharanA AMgaNuomAM jaDelA hIrAomAM paDatA caMdanA pratibIone joIne te caMdrane mAgatA nAdAna bALakone temanI mAtA mahA muzkelIthI ramavA AvelA rAjahaMsanA baccAothI lalacAvI pAzvAsana ApatI hatI. 108. te nagaramAM caMdranA udaya vakhate caMdrakAnta maNanI jenA madhya bhAgamAM racanA che. tevA. dhUmaTone zIkhAmAMthI pANInA jharAo jemAMthI vahe che tevA (rUpAnA) ujajavala dharo zIkhara UparathI vahetI gaMgA nadIvALA hamAcaLa parvatanuM anukaraNa karatA havA. 110. A nagarI pitAnI saMpattinA harSabhAvathI ahaMkAravALI thaI ghugharInA raNakArarUpI zabdo vaDe tathA pavanathI ati pharakatI dhajAo rUpe hAtha vaDe IndranI nagarI amarAvatIne yuddha karavAne jANe bolAvatI heyanI zuM. 111. taMbAku ane vidyArthIo. ( lekhaka. zA. nAthAlAla cakubhAI. mu. amadAvAda. ) AjakAla samagra bhAratane adhogatimAM mukanAra taMbAkune upaga niHzaMzaya hindurastAnamAM divase divase ghoja vadhato jAya che. temAM paNa pUrva taraphanA vidyArthIomAM tenuM baLa vadhu pramANamAM phelAyeluM jovAmAM Ave che, e thaI zocanIya nathI. eka vidyArthI ke jenI ummara ATha varSathI vadhu nathI, te anachananI varALa mAphaka bIDInA dhumADAnA goTegoTA kahADato nizALe jAya che. tenuM bhaviSyamAM zuM thaze te dekhItuMja che. te nibaLa thaI jaze. magajazakti nAbuda thaze. niHsava thavAthI dareka jaNa tene dhikkAraze ne chevaTe duniyAne keI paNa jAtane upayogI raheze nahI. taMbAku e kalIyuganI nIzAnI che. rAjAne raMka, bahANa ne zuddha, gorone hindu, dareka te vApare che. eka bhArata kavI kahe che ke ? eka purU taMbAku ne puchayuM. are bhAI tame koNa cho. taMbAku e javAba dIdhuM huM taMbAku chuM.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ tabApu ane vidyArthI e. 127 savAla-tame kyAMthI Ave che ? javAba-- samudranI pelI pAI. savAla-tame zuM che ? javAba---tame jANatA nathI! huM kalI mahArAjAnA caparAsI chauM, savAla--tamArA dhaMdhA zuM che ? javAba--mArA rAjA kalI mahArAje mane A duniyAmAM jJAtibaMdhana sajjanatA satva ane maLane tyAga karAvI, badhAne eka banAvI devA mAkaye che. savAla--tamArUM kAya tame kharekhara khajAvA ? javAba-hA ! zuM tame jotA nathI, rAjA rajavADAmAM, amaladAra, zeThIyA vidyA thI Ane halakA varganI sromAM, amArA jhADu vALanAra DheDa-bhagInI kA relI tabAkunA pracAra NIja uttama rIte moTA pramANamAM karyo che. savAla karanAra ThaMDAgAra jevA thai gyA. bIDI pIvAnI Teva duniyAmAM badhe prasarI gai che. te uparAMta tabAku cAvavAnI ne su'dhavAnI paNa prasarI che. nAnAM baccAM tamAku ghaNI khuzIthI pIe che. khAya che ne sudha che. vidyArthI nA khIssAmAM bIDInI Dakhkho hoya che. purUSo, uparAMta halakA varganI strIe suddhAMtamAM te 2 prasarI che ne taMbAku ni vAparanAra seMkaDe yukta pAMcaja TakA haze, keTalAka mUrkha pItA te peAtAnA putranA mukhamAM bIDI mukI kahe che ke, mAre putra Ama bIDI pIze. hA ! murkha pitA-hokarAnA mukhamAM bIDI muke che--ke tenA kAmaLa kALAmAM puLA muke che ? apacAne thAka utAre che evu' bAnu mUkha mANusA kahADI bI. DIne uttejana Ape che. "C bhAgyeja " paNa ATha varSa ne tethI ekavIza varSanI aMdaranA vIdyArthI Ane mATe te te jheraja che. paNa hA ! mAja te sabhyatAnI te eka nIzAnI che. eka prakaTara kahe che ke, eka che. je bIDI pIe che te bhA yeja manuSyatvane samaje che. sAlIka ne zarIkamaLane anubhave che ane magajakti ke hunnaraLAnA vaibhava bhAgyeja bhAgavI zake che, te yu. vAnAne cetavaNI Ape che ke jemaNe dunIyAmAM AgaLa vadhavuM che-caLakavuM che nAma kADhavuM U teNe tA tamAkune jhera gaNI tyAgava, atizaya cukavAnI aniyamita Teva manuSyanA AhAra pacAvavAmAM khAmI lAve che. zvAsa ghuMTAya ane kALane dravyanA vyaya uparAMta mukhanI durgaMdha bahuja du:khada che. vaLI bIDInI gulAmagIrImAM selAM manuSyA babaDe che ke, " have amAre te sivAya cAlatu nathI. " AhA ! AjanA jIvAneA ! bIDInA gulAmA ! hajI paNa zArIrika sthiti Arthika sthiti-dezanI ne bhArata varSanI sudhAravI hoya te! uMDA-bIDI rUpI meDInA tyAga kare ! phUlene kAlerjInA agra purUSane vinaMtI karUM chuM ke, cheAkarAene nyAta nahiM pazu temane geraphAyadA samajAvI peAtAnA khAtAnA karAene zarzArarIka, sa AMtanI unnati arthe bIDI cheDAvavI evI mArI namra vijJapti che. ilam .
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 buddhi prabhA. gALavA zo. gezataLA virUdhanI laData mi. kekhuzarU jamazedajI tArAcaMda bI. e. jeo pArasI grahastha che ane dayAna kAmamAM keTalAka varSothI pote maMDyA che. teo bIjA keTalAka kAmAnI joDe zitaLAna pharajyAta kAyadAmAMthI hiMdusthAnane mukta karAvavAne mATe IglAMDamAM keTalAka mAsathI hIlacAla karI rahyA che jenA parINAmamAM hiMdI vajIre A bAbata upADI lIdhAnA zubha samAcAra malyA che. icachIzuM ke mI. kekhazarUnI athAga mahenatanuM sAruM pariNAma Ave. majakura AzAma vadhAre thavAnuM kAraNa e che ke mI. kekhuzarUe hiMdI vajIra upara lakhelAM asarakAraka page hiMdI sarakAra jega malI ApavAmAM AvyAM che. temaja mI. tArAcaMdanI pharamAsathI pAralA meMTanA membara mI. jyorja grIna uDe A savAla upADI lIdhA che ane te AmanI sabhAma vAdavivAda calAvanAra che uparAMta pAralAmenTanA membaronI moTI saMkhyA A hilacAlana madadamAM che. ma. kekhazarUnI A hilacAla madadane pAtra che ema hamAre Adhina mata che, kemake jIva dayAno prakAza sattAnI madada vinA joItA pramANamAM thato nathI ema anubhavAya che mATe hiMdusthAna ane yuropadi sthale jIvadayAnuM saMgIna jJAna phelAvavA mATe, jenee jema bane tema yathAzakti prayatna karavo. evI kahevata che ke jyAM sUI jaI zakatA nathI tyAM DokTara jAya che. sAyansanI zodha thayA pahelAM paNa anubhavathI ema mAluma paDayuM hatuM ke najare dekhAya nahIM tevAM saMkhayAbaMdha jaMtuo pedA thAya che, manuSyone je darada thAya che tenI sAthe te jaMtuone saMbaMdha che; sArA taDakAmAM AvA jaMtuo nAza pAme che; aMdhakAvALAM makAnomAM mAMdagI ghaNI vadhAre thAya che ane je lokonA gharamAM sUryane taDake sArI rIte jaI zake che, tyAM duHkha darado ochAM hoya che. sAmAnaya rIte je mahInAomAM sUryane taDake ocho heya che, ane te vAdaLAmAM DhaMkAyelA rahe che, te mahInAomAM dara vadhAre thAya che, jyAre khuba taDake paDatuM hoya che tyAre DerAno dhaMdho maMda paDI jAya che. sakhata unALAmAM jhADA ane atIsAra ne lIdhe keTalAMka bALake maraNa pAme che, te uparanA nIyamanA mAtra apavAda rUpa che; ane ghaNe bhAge to te darada khorAkanI yogya pasaMdagI karavAmAM AvatI nathI tene lIdhe ja pedA thAya che. agIAra kuTanI lAMbI DADhI-utara keTAmAM eka mANasane agIAra phiTa ane cha iMca lAMbI suMdara pharaphara uDatI DAdI che, ane te AkhI dunIyA sAme heDa baM che ke tenA jevI lAMbI DAhI bIjA koInI nathI. e DADhI rAkhanAra mANasa netarane rahI. zra che, ane tenuM nAma mAtra henasa ena leMgasaMda che. eTalI moTI phAMkaDI DADhI ugADatAM tene bahu mahenata paDI che ane chatrIsa varasa sudhI te mATe tene kALajI rAkhavI paDI hatI. evuM kahevAya che ke dara varase cAra ica lekhe tenI DADhI vadhe che. mI. leMgazeTha evo dAvo dharAve che ke tenI potAnI gAdI kaI rIte aDacaraNakAraka thatI nathI, paNa ulaTI menA ghareNurU5 lAge che, ane te pitAnI chAtInA rakSaNa karanArAM DhAMkaNu tarIke ThaMDI memamAM bahu kIMmatI nIvaDI che.