________________
૧૦૨
બુદ્ધિપ્રભા.
" AAN
ખાસ પારખી કહાડે છે. મતિમ, વિષયના સેવકો તથા ઉદ્ધત પુરૂષ જે જનન પરિચયમાં આવે છે તે જન તેમના ઉપર અવિશ્વાસ લાવી, તેમનો ત્યાગ કરવા લલચાય છે. જગતમાં અમુક માણસો વૃદ્ધાવસ્થા પ્રાપ્ત કરે છે છતાં તેમનું મુખ નાની વયની વ્યક્તિના જેવું ચળકતું અને નાજુક ભાસે છે. બીજી બાજુ કેટલાક અર્ધ વયે પહોચેલા હોય છે છતાં તેમનું મુખ વિકારથી ભરપુર અને વર્ષ હોય છે. પ્રથમ પંક્તિના જનનું ચારિત્ર્ય શુદ્ધ હેાય છે. સ્વભાવ ખુશ અથવા આદજનક હોય છે. વિષય અને અસતેના સેવનથી તેના પરિણામ રૂપે બીજી પંક્તિના જને વ્યવહારમાં અવલોકાય છે.
જ્યાં સુધી આપણા ગૃહમાં તથા ગૃહના દરેક વિભાગમાં નિરોગી હવા તથા પ્રકાશને પ્રવેશવા દઈએ નહિ ત્યાં સુધી મનહર સુખાકારી ઘરની આશા વ્યર્થ છે. તેમજ જયાં સુધી આપણુ મનની અંદર ગંભીરતા, શાંતિ, સ્વસ્થતા, અને સમતોલપણાના વિચારોને અવકાશ આપીએ નહિ ત્યાં સુધી સુદ્રઢ, તેજોમય, સુખી અને ગંભીર દેખાવવાળા શરીરની પ્રાપ્તિ આકાશપુષ્પવત છે.
વૃદ્ધ મનુષ્યના મુખઉપર જે કરચલીઓ નીહાળીએ છીએ તે તેની સદગુણ અને દુર્ગુણની પ્રતિમારૂપ હોય છે. કેઈક કરચલી તેને દયામય સ્વભાવ પ્રકટ કરે છે, કઈક તેના પવિત્ર વિચારેને પ્રકટ કરે છે, તે કેઈક તેના કપાયાનું ભાન કરાવે છે. મતલબ એ છે કે જેવા સશે અને દુર્ગુણેમાં અંદગી વ્યતીત કરી હોય છે તેવા સણુ તથા દણ દર્શક કરચલીઓ માણુસ ઉત્તરાવસ્થામાં પોતાના મુખઉપર ધારણ કરે છે. જે
વ્યક્તિ જીવનપર્યત સત્યતા, પ્રમાણિકતા તથા પરમાર્થને સેવક હેય છે તે વ્યક્તિ વૃદ્ધા વસ્થામાં શાંતિ, સ્વસ્થતા, અને સમાનશીલતાનો દેખાવ આપે છે.
- શરીરના નાના પ્રકારના રોગને મારી હઠાવવા હોય તથા ભયંકર રોગોને પણ જે શનૈઃ સને કાબુમાં લેવા હોય તે તમારે શુભ,આશાજનક સ્વામબળના વિચારેના આશ્રિત બનવું. શુભ વિચાર અતિ તીવ્ર અસર ઉપજાવનાર વૈદ્ય તથા દાકતર છે. ઈષ્યાં, ૧ ટેગ, શંકાશીળ સ્વભાવ માણસને સ્વહસ્તે કારાગૃહ લાવી આપે છે. કાયમય અને વિયેત્પાદક કર્મોથી માણસ ધીકારવા યોગ્ય તથા જનસમાજને ત્યા થાય છે, આવા મનુષ્યને જીંદગીમાં એજ્યાં રહેવું પડે છે, અને જીંદગી અકારી તથા કારાગ્રહરૂપ લાગે છે.
મનુષ્યના મનને એક ઉદ્યાનની ઉપમા આપી છે. એક બુદ્ધિશાળી માળી બગીચાને ખેડીને, લેકીને ઉપભોગ કરવા લાયક, મનોરંજક તથા કુદરતની ચારૂતાનો સારો ખ્યાલ આપી શકે એવું બનાવી શકે અગર એના એ જ બગીચાને એક મુખ માળી જંગલરૂપ બનાવી શકે. મનના સંબંધમાં પણ તેમજ સમજવાનું છે. જે માણસ કેળવાયેલ, નિતિવાન તથા ધર્મિષ્ટ હોય તે સ્વમનને સારી રીતે ખેડી આ લોકમાં તથા પરલોકમાં પોતાને સહભૂત બનાવી શકે, નહિતર તેજ મન વગર ખેડાયેલા જંગલની ગરજ સારે. અત્ર એક દિ ખાસ યાદ રાખવાને છે. ખેતર જે બેદરકારીને ભેગા થાય તો પણ તેમાં કંઇક ઉ. યા વગર રહેશે નહિ. બાગમાં ઉપયોગી બીજની વાવણી કરવામાં નહિ આવે તે બીન ઉપ ગી નિરર્થક અસંખ્ય છોડવાઓ તથા વૃક્ષ ઉગી નીકળશે અને તે સ્થિતિ બેદરકારીના મય સુધી ચાલુ રહેશે. માનુષિક મનમાં પણ જો સદિચારોને પ્રવેશ કરવામાં ન આવે