Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - . Zhong A A ||AUMshriiviitraagaay namaH // bhaktAmara stotrm| zabdArtha; anvArtha, bhAvArtha aura bhASA pATha kaThina zabdoM ke artha. sahita / hakIma jJAnacandra jainI ne chapavAyA ..... jisako : : JAIN RELIGIOUS TRAOTS SERIES . . . . . No.:51. Yi $$$$$Dai Zhong Zhong Xue Xiao $Wu Zhong Wu Wu Zhong Wu Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Di Ha Ha Ha La Dai Ming Zhong De Xiao Wu Yu H CAN . . san1912 ii0|viir 2438 mUlya cha. milane kA patA:-. hakIma jJAnacandra jainI mAlika digambarajainadharma ..pustakAlayaM laahaur|" , pajAya ekAnomIkala' yantrAlaya lAhaura meM priNTara . lAlA lAlamana jainI ke adhikAra se chpii| ikka svAdhIna rakhA hai aura koI na chApe / 1 - . -
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA / yaha bhaktAmara saMskRta pATha zrImAnatuMgAcArya racita haiM aura isa kA zabda artha anvayArtha bhASArtha hamane likhA hai aura bhASA pATha paNDita hemarAja kRta hai kaThina zabdoM kA artha hamane likhA hai parantu kAla doSa se anyamati lekhakA ne bhaktAmara saMskRta kI 6vIM aura 45vI kAvya aura bhASA pATha ke 39 aura 44 chanda meM aise zabda pracalita kara diye the| jo strI aura puruSoM kI viSayedviyoM ke nAma haiM jaba kabhI strI aura marada yAM 'pitA aura putra yA putrI mila kara yaha pATha par3hA karate the to mahA lajjA kA sthAna hotA balki jaba kabhI koI viSayA paNDita kabhI kisI strI ko yaha pATha par3hAtA thA. to bAra bAra " .. . ina zaramanAka zabdoM kA uccAraNa karane se usa strI ke zIla aMgakA kAraNa hotA thA so daivayoga se talAza ke bAda zuddha pATha mila jAne se hamane saMskRta kA pATha ThIka kara aura saMskRta ke artha ke sAtha bhASA kA milAna kara sarva truTiyAM dUrakara donoM pATha ati zuddha kara chApe haiM bhASA chanda 32 meM ravi nahIM rakha par3ho cha 13 meM DAkapatra nahIM pIna patra- pado. .. isa stotra kA nAma bhaktAmara kahane kA yaha kAraNa haiM, ki isa stotra ke Adi bhaktAmara pATha hone se ise bhaktAmara kahate haiM athavA jo bhakta zuddha mana karake isa strotrako nita prati par3he vaha amara kahiye. devatA, athavA a kahiye nahIM, mara kahiye maranA yAni nahIM marane vAle arthAta siddha hojAte haiM /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ mktaamrstotrm| vasanta tilakachandaH / so bhaktAmarapragatamaulimaNiprabhANAvara mudyotakaM dalitapApatamo vitAnama / samyak praNamya jinapAdayugayugAdA, vAlaMbanaM bhavajale patatAM janAnAm / - zabdArtha-bhaka nasane ghaaleN| amara -devtaa| praNata praNAma krte| mauli-mAlaka (mgaatt)| maNi parala ! pramA-phAMti / udyotaka - prakAza karanevAlA. dalita dUra kara diyA hai| pApa-pApa rUpI / tmHadheraa| bitAna-samUha / samyaka nalI prakAra | praNamya praNAma krke| jinapAda - jinendra ke crnn| yuga ho / yugAdI-zuga me bhAdi meN| bhAlaMmbana sNhaaraa| bhavajala saMsArarUpI pAnI garyAta saMsAra samudra / patatA -girate huye jina-jIva // . manyayAdhaM-makti karanevAle jo devatA unake nameM hupaM jo mAthe unake mukuMToM ko maNi (ranoM kI kAMtikA bhI prakAzaka, dUra kara diyA hai pApa rUpaM sandhere kA samUha jisane aura saMsAra rUpI jala (samudra meM girate jIyoM kA sahArA aisA jo "yugAdi meM hue" jina kA pAda yugala usa ko bhalI bhAMti praNAma karake / mAMdhArtha-grahAM bhAcArya kahate haiM ki prabho mApake caraNoM meM itanI jyoti hai ki jisa samaya indra namaskAra karate haiM unake mukuTo meM jaDe hue jo ratna jagamaga jagamaga karate haiN| yaha vamakA una ratnoM meM kevala Apake caraNoM ko prabhA par3ane se hI paidA hotI hai mApake caraNapApa rUpI aMdhere ke nAzapha, saMsAra rUpI samudra meM girate ie prANiyoM ko hAtha se pakar3a kara bacAne vAle haiN| , Adi puruSa AdIzajina, Adisuvidhi krtaar| . :dharmaH dhurandhara paramaguru, namo Adi avtaar|| 7 '. // 15 mAtrA caupAI chanda // nataMsura mukuTa ratna chavi kareM / antara pApa timira saba hre|| jinapada bandaM mana kca kAya / bhavajala patita uddharaNasahAya // 1 //
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 bhaktAmara stotra | yaH saMstutaH sakalavAGmayatatvabodhA, dudbhutabuddipaTubhiH suralokanAtheH / stotrerjaMga pritayacitta harairudAreH, stoSyekilAhamapitaM prathamaM jinedram // 2 // 1. zabdArtha - yaH = jo / saMstutaH = stuti kiyA gyaa| sakala = sabhI 1 vADhAya (zAstra) tatva = yathArthasAra / bodha- jJAna / udbhUta - utpanna huI / buddhimAna | paTu = catura / suraloka = svarga | nAtha = svAmI / stotra - stutiH| jagatsaMsAra | tritaya == tIna / arthAt svarga mAyeM (manuSyaloka) pAtAla | vizva (dila) | hare hara ghAle / udAra=acche / stoSye = stuti karatA hUM / kila nizvaya se / ahaM - maiM / api bhI / taM = usako / prathama pahile / 'jinendra Adi nAtha // C 293 CL * anvayArtha -- samasta zAstra ke tatvajJAna se utpanna huI jo buddhi usa karake baiM 1 catura jo indra una karake tIna lokoM ke vitta ko harane vAle ujvala ' stotroM se jo stuti kiyA gayA hai usa Adi jinendra kI maiM bhI stuti karatA hUM // . * bhAvArtha - isa dvitIya chanda meM kavi (AcArya) ne stotra racane kI pratijJA karI hai aura yahAM AcArya kahate haiM ki indra jaise buddhimAn stotra kartA jisa prabhu kI stuti karate haiM usa bhagavAn kI maiM bhI stuti karane lagA hUM / / zrutipAragaiMdrAdikadeva / jAkI stuti kInI kara seva // zabda manohara artha vizAla | tisaprabhu kI varaNuM gaNa mAlaM |2| * Adi puruSa = prathama puruSa | Adiza, jina - prathama jinadeva | Adi suvidha karatAra = karmabhUmikai Adi meM vidhike karttA / dharmadhuraMdhara - dharma kI dhurA (bhAra) ke dhAraNevAlA // 1- natasura = nata (namra) bhakta jo sura devatA / chaSi = zobhA / antara = bhItara, kaa| pApa timira = pApa rUpI andherA / vacakrapANI / kAya = deha | bhaSa= saMsAra / - (jaladhi) samudra / patita gire hue | uddharaNa = nikAlalenA / 2-- zrutipAraga zAstra ke pAra jAne vAle / manohara sundara vizAla bahuta vistAra vAlA | prabhu svAmI / guNamAla guNoM kI mAlA (juna samUha ) // 50 ala
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra / bujhyA vinA'pi vivadhArthita pAdapITha, stotusamudyatamatirvigatacapo'ham / bAlaM vihAya jalasaMsthita miMTU biMba, manyaHkaicchatijanaH sahasAgrahItum // 3 // - 1 budhA = buddhi se / binA = gaira api = bhii| vibudha - devatA / aciMta, puujit| pAdapITha - choTI cauNkii| stotuM - stuti karane ke liye / samudyata - taiyAra mati buddhi / vigata = dUra hogaI / trapA lajjA (zarama) / ahaM = meM / vAlaM = vcceko| vihAya chor3a kara jala paanii| saMsthita visva [maNDala | anya dusarA / kaH kauna / icchati sahasA jaladI prahatuM pakar3ane ko // ThaharA huA / indu cAMda | cAhatA hai / janaH manuSya 5 anvayArtha - devatAoM karake pUjA gayA hai pAdapITa jisakA aise he svAmin ! J dUra hogaI hai lajjA jisakI aisA meM buddhi se binA ho stuti karaNe ko taiyAra hudhA hu~, pAnI meM sthita dhAnda ke pratibiMdha ko binA cAlaka ke dUsarA kauna manuSya zIghra prahaNa karanA cAhatA hai // bhAvArtha-jaise jala meM par3e huve cAnda ke pratibimdha ko mahA mUr3ha bAlaka pakar3anA cAhe vaise maiM Apa kI stuti karane lagA hu~ arthAt yahAM AcArya kahate haiM ki de bhagavan jaise pAnI meM par3e cAMda ke prativimva ko pakar3anA asaMbhava hai vaise hI merI buddhi kara ApakA stotra racanA asambhava hai, to bhI maiM zarama choDa kara ApakA stotra racane ko udyamI huA huM // vidhavadha prabhu maiM matihIna / hoya nilaja stuti manasA kIna / jala prativimva buddhako gahe / zazimaNDala bAlaka hI cahe // 3 // 3 - vibudha devatA / nilaja (nirlajja ) = vaizarama | jalaprativimva = pAnI meM par3A huvA cAnda kA prativimva / zazimaNDala - cAnda | buddha = paNDita / gadde - pakar3e | bAlaka - yaccA (mUrkha) / he icche hai //
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotr| baktuM guNAn guNasamudra zazAMka kAMtAn, kaste kSamA suragurupratimo'pi bujhyA / kalpAtakAlapavanoitanacakra, kovA tarItumalamabunidhi bhujAbhyAm // 4 // vaktuM kahane ko guNAnaM guNoM ko| guNasamudra he guNoM ke saagr| zazAMka cAMda / kAMta-sundara / kA kauna / te tumhAre / kSamaH - samartha / suraguruvRhaspati / pratimA -smaam| api bhI buddhayA = buddhise / kalpAMtakAla pralayakAla pavana vAyu / uddhata -uchAle / naka - magaramaccha / cakra samUha / kA-kauna / pA bhathavA / tarItuM tairane ko / malaM samartha / mamvunidhi samudra / bhujAbhyAbhujAoM se (hArtho se)| - anvayArtha he guNoM ke sAgara! cAnda ke samAna manohara tere guNoM ke kahane ko buddhi se vRhaspati ke tulya bho kauna paNDita samartha hai| pralaya kAla kI vAyu se uchala rahe hai nAkoM ke samUha jahAM aise samudra ko bhujAvoM se kauna taira sakatA hai| bhAvArtha-yahAM AcArya kahate haiM ki he guNoM ke sAgara bhApa ke guNa asaMkhya haiM jaba vRhaspati sArakhe buddhimAna bhI Apa ke guNa varNana karane meM azakta haiM vava merI / alpabuddhi kara bhApake guNoM kA varNana karanA hAthoM se agAdha samudra ke tarane ke samAna hai| guNasamudra tuma guNaavikAra / kahata na suraguru pAve pAra // . pralaya pavana uddhata jalajantA jaladhi tire ko bhujblvnt||||. 4--guNasamudra guNoM kA sAgara / avikAra -vikAra se rahita (shuddh)| . suraguru bRhaspati / pavana vAyu / uddhata -uchalate / jalajanta -jala ke jIva ! jaladhisamudra |bhuj bAMha se / balavanta balapAlA //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhaktAmara stotr| so'haM tathApi tava bhaktivazAnmunIza, katuM stavaM vigatazakti rapi pravRttaH / prItyAtmavIryamavicAryamagI mRgendra, nA'bhyeti kiMnijazizoHparipAlanArtham // 5 // soham = lo meM / tathApi to bhI / tava = tumhArI / bhaktivazAt =bhakti ke paza se / munIza-munIzvara / phatu = karaNe ko stava-stotra / vigata dUra hogii| zakti sAma / api-pravRtta - tatpara (mazagUla) prItyA - prema se / Atma bIrya - apanI tAkata / avirya vinA yicA / mgii-hirnii| mRgendra' =zera / nAbhyetisanmusa nahIM bhAtI / ki kyA / nizizoH apane bacce ke| paripAlanArthamabacAne ke liye // anvayArtha-to bhI he munIza zakti hIna bhI maiM tumhArI bhakti ke vaza se stotra yanAne ke liye pravRtta huA huuN| hiraNI prema se apanI tAkata ko na vicAra kara apane bacce ke bacAne ka liye zera ke sanmukha padhA nahIM jaatii| bhavArtha-jaile hiraNI apane meM zera ke mukAbale kI tAkata na hote hue bhI apane bacce kI prIti ke ghaza se zera ke sanmukha jAtI hai vaise hI maiM yaha jAnatA bhI hUM ki mere meM bhApake stotra banAne ko liyAkata nahIM hai to bhI maiM he aAhanta bhagavan bhApa ke prema ke vazIbhUta huA Apa kA stotra vAnane meM tatpara (mazagUla) huA hUM / so maiM zaktihInastutikarU / bhaktimAva vaza kucha nahIM DarUM / jyU mRgI nija suta pAlana heta / mRgapati sanmukhajAya aceta // 5 , 5-zakti hIna - sAmarthya se rahita (kmjor)| bhAva-bhAvanA / mRgI'hiraNI / nija- apanA / sata=putra / heta=liye / mRgapati zera, aceta-vinA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ J bhaktAmara stotra / alpazrutaM zrutavatAM parihAsadhAma, ' tvajJaktireva mukharIkurute balAnmAm yatkokilaH kila madhau madhuraM virauti, taccArucAmukalikAnikaraikahetuH // 6 // alpa - thor3A / zruta zAstra / zrutavatAM paNDitoM ko parihAsa -hAMsI / dhAma pAtra / svadbhakti tumhArI bhakti / eva hI / mukharIkurute = bAcAla karatI hai / calAtU - jora se| mAM mujhe / yat - jaise (jo ) kokila' - koyala | kila' nizcaya se / madhI basanta meM madhura - mIThA varauti zabda karatA hai / tat vaha / cAru-manohara / Amra Ama / kalikA - kalI (majarI vA kohara) nikara samUha / ekahetu eka khAsa lavava / 8 LF - anvayArtha - he prabho thor3A paDhe huce aura vidvAnoM kI hAMsI ke sthAna mujha ko Apa kI bhakti jorAvarI se bahuta bolane vAlA' karatI hai jo vasanta Rtu meM ... koyala mIThAgAtI hai usameM manohara Ama kI maJjarI kA samUha hI saca hai | 2 bhAvArtha- he bhagavan jaise valanta Rtu meM Ama ke kora ke prabhAva se tRpta huI huI koyala mIThe mIThe zabda karatI hai usI taraha se mujha- phama ilama AlamoM kI hAMsI ke sthAna ko Apa kI bhakti jora sora se dhArA pravAha apakI stuti karane ko majabUra karatI hai | 4 noTa - isa zrImAnataMgAcArya, racita kAvya meM kisI ne Ammra zabda dUra kara usakI jagaha eka aisA lajjA upajAne vAlA zabda gUMtha diyA thA jo strI ke usa pozodA aMga kA nAma hai jila se putra putro janmate haiM dekho jainastotra saMgraha pRSTha 4 A 'chApA cambaI saM0 1947 vi0 so isa samaya taka kisIne bhI usa doSa ke dUra karane kI koziza nahIM kI jaba hamane prathama yaha saMskRta pATha chApA taba yaha truTI dUrakarI thI | maiM zaTha buddhi hasana ko dhAma / tuma mujha bhakti bulAve rAma // jyUMpika, amna kalI parabhAva / madhaRtu madhura kare ArAtraH // 6 //
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bhaktAmara stotr| .. .. tvatsaMstavena bhavasaMtatisanni bI, pApakSaNAtkSayamupaiti zarIrabhAjAm / AkrAMtalokamalinIlamazeSamAzu, sUryAzubhinna miva zAvaramaMdhakAram // 7 // 'svarasaMstavena = tumhAre stotra le| bhavasaMtati janma samUha / sannibacha> bandhe huye / pApa gunAha / kSaNAt thor3e vakata meM / kSayaM mAsa ko / upaiti-prApta hote haiM / zarIramA -dehadhAriyoM ke| akrAMtaaloka duniyAM meM chArahA alinIlaM - bhramarake samAna naulA / ashess-kul| Azu majaldI / sUrya ravi / aMzu -kiraNa / minnaM dUra kiyA / isa taraha / zArvara = rAta kA / andhakAra andherA // * : anvayArtha-he prabho ! jaise jagat ko mAkramaNa karaNe vAlA bhaure ke samAna kAlI rAta kA tamAma andherA sUrya kI kiraNa se phaTA huA tatkAla naSTa hojAya hai vaise hI prANiyoM kA janma janmAntara se baMdhA huA pApa karma Apake strota se kSaNa meM nAza ko prApta hotA hai / * bhAvArtha he bhagavan jaise jagat meM chAyA humA bhI andhakAra sUrya ke prakAza se naSTa hojAtA hai| vaise hI Apa kA stotra paDhane se aneka janma ke bAMdhe hue pApa kSaNa mAtra meM jAte rahate haiN| tuma yaza japata jana china mAhi / janma janma ke pApa nasAhi / / ravi udaya phaTe tatkAla / alivat nIla nizA tama jAla // 7 // -jaMpata japanA (uccAraNA ) / nasAhiM - nasa jAte haiM / ravi-sUrya ... udaya jgnaa|| -:: : bhalivat-bhaure ke smaan| nIla nIlA, kAlA / nizA - raat| tamajAla- andherai kA samUha / / ..
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 . . bhaktAmara stotr| matveti nAtha tava saMstavanaMmayeda, mArabhyate tanudhiyA'pi tava prbhaavaat| cetohariSyati satAM nalanIdaleza, muktAphaladyutimupaiti nandavinduH // 8 // , matvA mAnakara / iti yaha / nAtha: svAmin / tara tumhaaraa| saMstavana -stotra miyA merese / - yaha / Arabhyate -zuru kiyA gayA hai tanudhiyA kama ghudi |mpi -bhii| tb-tumhaare| prabhAva:-pratApa / ceto-dilako / hariSyati -dhuraalegii| satAM sajjana / nalinI-kamalinI dl-ptr:| muktAphala = motii| yuti kAMti / upaiti-pAtA hai / nanu nizcaya se / udanindujalakI bUnda / . anvayArtha-he svAmin / yaha jAna kara tumhAre prabhAva se thoDI buddhi karake bhItumhArA stotra mere se zurU kiyA jAtA hai to yaha stotra sajjanoM ke cita ko hregaa| jala kI bunda kamalanI ke patte para par3I huI motI kI zobhA ko dhAratI hai| bhAvArtha-he bhagavana jaise kamala ke patra para par3I huI pAnI kI vanda motI samAna bhAsatI hai yahI mAnakara maiMne ApakA stotra banAnA zurU kiyA hai / .. so umeda karatA hUM ki mujhakama ilamase kiyA huA yaha Apa kA stotra (guNAnuvAda) sajjanoM ke cisa ko haregA / / ' , :. . tumaprabhAva te karUM vicAra / hosI yaha thuti janaH mana hAra jyoM jala kamala patra pai pare / muktAphala kI yuti vistare // 8|| -prabhAva - pratApa / holI = hovegI / manahAra=mana ko harane vaalii| patra -pcaa| para gire| muktAphala- motI thuti = phAnti /
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhaktAmara stotra | AstAM tava stavanamastasamastadoSa, tvatsaMkathAspi jagatAMdaritAni haMti / dUre sahasrakiraNaH kurute prabhaiva, padmAkareSu jalajAni vikAzabhAMni // 8 // mAstA = (dUra) rho| taba tumhArA / stavana stotra | asta = nAza (dUra) honaa| samasta = sakala | doSa -gunAha / tvat-tumhArI / saMkathA = acchI kathA | . api = bhii| jagatAM saMsAra ke durita paae| hanti nAza karatI haiN| dUre dUra meM 1 Na sarovara sahasra kiraNa - sUraja / kurute - karatA hai| prabhA tej| etra hI / padmAkara jalaja kamala / vikAzamAMji - khilane vAle / " -- ---- 11 ..., bhatvayArtha - dUra kara diye haiM sakala pApa jisane esA ApakA stotra to dUra raho ApakI to kathA hI pApoM ko dUra karatI hai sUraja to dUra raho sUraja ko kAMti hI sarovaroM meM kamaloM ko khilAne vAle kara detI hai / bhAvArtha- he bhagavana jaise sUrya to bahuta dUra hai sirapha usake ugane ke pUrva kara kiye huve ujAle se prAtaHkAla kamala khila jAte haiM taise hI Apa kA stotra to eka bahuta bar3I bAta hai kevala tumhAre nAma mAtra ke uccAraNa se hI jIvoM ke pApa dUra hojAte haiM / tuma guNa mahimA hata duHkha doSa 1 so to dUra raho sukha pauSa // . pApa vinAzaka hai tuma nAma | 'kamala' vikAse jyaMravidhAma // 9 // 1 7 7. mahimA mAhAtasya. (bar3AI) 1 hata - nAza karanevAlI vikAze - jilaayeN| ravidhAma -sUrata kA teja !!
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotr| nAtyadbhutaMbhuvana bhUSaNa bhUta nAtha, bhUtairguNairbhuvi bhvNtmbhissttvNtH| tulyA bhavaMti bhavatInanu tenakiMvA, . bhUtyAzritaMyaGkahanAtmasamaM karoti // 10 // na-nahIM / atyudbhuta bar3A Azcarya / bhuvana =saMsAra bhUSaNa = alaMkAra (jevr)| bhUta-prANi / nAtha = svAmI / bhUna-sundara / guNaguNa / bhuvi jamIna para bhavanta Apako / abhiSTuvantaH = stuti karate hue / tulyAbarovara bhavanti = hote haiM / bhavataH = tumhAre / nanu nizcaya se / tena -isa karake / kiM kyA / vAathavA / bhUti-vibhUti / zritaM =daasaayaa-jo| iha = yhaaN| na nahIM / Aramasama - apane samAna / karoti karatA hai| / bhandhayArtha-he jagat ke bhUSaNa bhato prANiyoM ke svAbhina pRthvI meM sacce guNoM kara Apako stuti karate huye bhaka yadi Apa ke tulya hojAte haiM to isameM kyA bhAzcarya hai| isa jagata meM jo apane Azrita ko vibhUti karake apane samAna nahIM karatA usa se kyaa| bhAvArtha-he nAtha isa jagata meM vahI svAmI zreSTha haiM jo apane bhAdhita ko vibhUti kara apane samAna kara dete haiM so yadi Apako bhajate bhajate jo bhakta jIva, isa hI duniyAM meM Apa ke samAna hojAte haiM to isa meM kyA Azcarya hai| nahIM acaMbha jo hoya turnt| tuma se tuma guNa varaNata santa / jo AdhIna, ko Apa smaan| kare na so nindita dhanavAn // 10 // 10-bhacana acmaa(bhaashcryy)| tumase tumajaise bhAdhIna sevk(bhkt)|
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra | dRSTvA bhavaMtamanimeSavilokanIyaM, nA'nyaca toSamupayAti janasyacakSuH / pItvA payaH zazi karadyutidugdhasiMdhoH, cAraM jalaM jalanidherasituM ka icchet // 11 // 1. dRSTavA dekha karake / bhavantaM - Apako / animeSa - binA AMkha ke prasakne 'se'|' bilokanIyaM = dekhane yogya ! na nahIM / anyantra = aura jagaha / toSa Ananda / - 1 5 , - 18 ** upa-yAti pAtI hai / janasya - manuSyakI / cakSuH- A~kha pItvA - pI karake / pUyuH - - 13 2 dUdha / zazi kara bAMda kI kiraNa vRti kAMti / dugdhasiMgha kSIrasamudra / - in 77 khArI | jala - pAnI | jalanidhi samudra / asituM pIne / ko kauna / = icchet = cAhe / - anvayArtha - he prabho na jhamakane se dekhane yogya Apako dekha kara manuSya kI AMkha dUsarI jagaha Ananda ko nahIM pAtI / candramAkI kiraNoM kI zobhA ke samAna zobhAvAle kSIrasamudra ke dUdha ko pIkara dUsare samudra ke khAre pAnI pIne ko kauna cAhatA hai| sumi bhAvArtha--he bhagavana kAla ke bhedoM meM bhAMkha camakane mAtra vakta (ekapalaka) thor3AsA samaya hai so bhApa kA yaha dekhane yogya ( dilakaza ) svarUpa nahIM sakatI hai AMkha jisa kI lagAtAra dekhanevAlA) eka palaka to kyA agara jarA bho insAna kI AMkha dekha leve to phira vaha Apako dekhato huI palakramAtra bhI darzanAbhAva nahIM sahatI huI lagAtAra Apa ko hI dekhane kI icchaka kisI dUsare ko bhI dekhanA pasaMda nahIM karatI kyoMki kSIrasamudra ke ujjala dugdha ko pIkara khAre samudra kA jala kauna pInA cAhatA hai noTa- bharatakI AMkha kabhI nahIM kSamakato ora dekhane vAloM kI bhAMkha bhI unako dekha kara yaho cAhatI hai ki maiM una ke svarUpa ko dekhe jAUM jhamakuM nahIM || ikaTaka jana tuma ko avilaya / aura viSe rati bare na soya || ko kara kSaura jaladhi jala pAna / kSAra nIra pIve mati mAna
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotr| yaiHzAMtarAgarucibhiH paramANumistvaM nirmaapitsvibhuvnaikllaambhuut| tAvaMta eva khalu te'myaNavaH pRthivyAM yattesamAnamaparaM na hiruupmsti||12|| + + 2-jinhoM krke| zAMtarAga jAtA rahA hai rAgajinakA viicchaa| paramANu = padagalakA sabase choTA hissA (jrii)|aap nirmaapit-dhnaayaagyaa| tri-tIna |bhuvn jagat / eka akelaa| lalAmabhUta bhUSaNarUpa / tAvanta: utane eva ho / khalu -nizcayase / testhe| api =bhii| aNakA (prmaann)| pRthivIjamIna / yat = jisse| te tumhAre / samAna -tulya ! apara-dUsarA nhiiN-nhiiN| rUpaM-rUpa / asti hai| ___ anvayArtha he bhagavan tIna bhuvanoM ke bhUSaNa rUpa tuma, zAMta hogaye haiM rAga (moha) athavA (raMga) aura ruci -svAhiza jinake aise jinaparamANuvoM se bhApa banAe gae ho vaha paramANu utane hI the jisase ki tumhAre samAna dUsarA rUpa pRthvI meM nahIM hai // bhAvArtha- he bhagavana Apa tInaloka ke bhUSaNa ho jina zAMtarAga icchA rahita "paramANuvoM se ApakA zarIra banA hai vaha jagat meM utane ho the yahI kAraNa hai ki Apa jaisA rUpa aura kisI dUsare kA nahI hai| tuma prabhu vItarAga guNa lIna / jina paramANu deha tuma kiin|| haiM jitane hI te prmaan| - yAteM tuma sama rUpa na Ana // 12 // 12-paramANu - sabase choTA jarrA mAna-bhaura, duusraa|
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra | vakcaM kva te suranaroraganecahAri, nizeSanirjitanagacitayopamAnam / bimbaM kalaMkamalinaMkva nizAkarasya, bhavatipAMDapalAzakalpam // 13 // yaddAsare cakraM - mukha / kva kahAM / te tumhArA / sura - devtaa| nara = manuSya / uraga - sAMpa | netra = bhAMkha | hAri manohara / niHzeSa - sakala / nirjita = jIta liyaa| jagatritayatIna loka / upamAna = upamA / biMgha = pratibimba / kalaMka malina = kalaMka se mailA / kva - kahAM / nizAkara = cAMda | yat = jo| vAsara - dina | bhavati hotA hai| pAMDu - polA C 15 ES palAza - pcaa| kalpa = samAna // anvayArtha - he bhagavan devatA, manuSya aura sarpoM ke netro ko haraNe bAlA, bhaura jIta lInI hai tIna jagata kI upamAyeM jisa ne aisA ApakA mukha kahAM aura vaha kalaMka se mailA cAMda kA pratibiMba kahAM joki dina meM pIle patte ke samAna hojAtA hai / bhAvArtha- he bhagavan Apake rUpa kI sundaratA ne jitane deva manuSya aura sarpAdi tirya haiM sarva ke netra aura mana hara liye haiM hama kaci loga saba se bar3ha kara cAMda kI upamA macchI mAnane haiM paraMtu yadi hama usa kI upamA bhI Apake mukha ko deveM to pUrNamAzi kA pUrA cAMda bhI kalaMkita bhAlatA hai aura dina meM pIle patte kI taraha camaka rahita hojAtA hai ApakA sukha nikalaMka sadA daidIpyamAna haiM sAM cAMda ko bhI jItane vAlA hai pala tIna loka meM aisA koI padArtha nahIM hai jisa kI upamA Apake mukha ko desaka isaliye ApakA mukha anupama hai / noTa- palAzazabda kA artha DhAkAbhI hai patra bhI hai so pAMDupalAza kA artha pItapatra honA cAhiye soI hamane Thoka kara diyA hai| kahAM tumamukha anupama adhikAra / sura nara nAga nayana manahAra // kahAM candra maNDala sakaLaMka / dina meM pIta patra sama raMka // 13 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 bhaktAmara stotra / saMpUrNa maMDalazazAMkakalAkalApa, zubhrAguNAstribhuvanaMtavalaM ghayanti / ye saMzritAstrajagadIzvara nAthamekaM, kastAnnivArayati saMcarato yatheSTam ||14|| maNDala prativisya / zazAMka =jAMda | phlA = soladamA saMpUrNa = pUrA - hissA kalApa samUha | zubhrA - sapheda / guNa guNa / tribhuvana = trilokI / tava - ...tumhAre ! saMghayanti = ullaMgha jAte hai / ye = le / saMdhinAH = Azrayase haiM / trijagadIzvara: tInaTokake nAtha / nAtha svAmI / eka- eka ko = kona | tAna = unako / nivArayati = nivAratA, hai, (haTAtA hai) / saMvarataH = vicAra rhe| yatheSTaM apanI icchA se | Ta 1 T-TO - anvayArtha -he bhagavan ! sampUrNa maNDala vAle yAnda kI kiraNoM ke samUha ke samAna sapheda Apake guNa trilokI ko ullaMdha jAte haiN| jo guNa tIna jagat ke eka svAmI ko Azraya karate haiM icchA se vivarate hue unako kauna nivAraNa kara sakatA hai // bhAvArtha he tIna loka ke nAtha tona loka meM jitane guNa haiM sarva ne apanI icchA se vicarate hue ApakA Azraya liyA hai arthAt yaha sarva ApameM bhAtiSThe haiM so Apa ke guNa pUrNa candramA ke maMDala kI kiraNoM ke samUha ke samAna ujjala tIna loka ko bhI ugha kara sarva lokAkAza meM vyApta ho rahe haiM unako koI bhI haTA nahIM sakatA arthAt candramA kI ujjalatA aura guNa to lirapha isa ho loka meM phailate hUM aura dina maiM sUrya kI kiraNoM se prakAzamAna nahIM rahate aura Apake guNa tIna loka ko bhI ullaMghana kara sarvatra vyApta rahe haiM jina ko koI bhI haTA nahIM sakA || pUrNa candra jyoti chavivanta / tuma guNa tIna jagat laMghaMta // eka nAtha tribhuvana AdhAra / tina vicarata ko sakai nivAra // 14 14 - chavi - zobhA / TayaMta = pArajAnA / nAtha svAmI AdhAra = trAzraya, nivAra haTAnA ||
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotr| 17 cikimatra yadi te tridazAMganAbhi, ' !taM manAgapimanI na vikaarmaargm| kalpAMtakAlamarutA calitAcalena, ki maMdarAdizikharaM calitaM kadAcit // 15 // citra aashcry| kiMkyA / atra = yhaaN| yadi jekara / te tumhaaraa| tridaza-devatA aMganA lii| nItalijAyA gyaa| masAk-thor3AsA / apibhii| mana:-dila / na-nahI / vikAramArga-vikAra kA raastaa| kalpAntakAla - pralayakAla / maruta-pavana(havA) / calatA cala-hilA diye haiM pahAr3a jisane / kikyaa| mandarAdi mandirAcala pahAr3a (merU) / zikhara cottii| calitaM hilatA hai| kadAcit = kamI bhii|| ___ anvayArtha--he prabho yadi (agara) apsarAoM se ApakA mana thor3e se vikAramArga (kAma vikAra) para nahIM lAyA gayA to isa meM Azcarya hI kyA hai / / ___-hilAdiye haiM pahAr3a jisane aise pralaya kAla kI vAyu karake kyA kabhI mandirAMcala (meru) pahAr3a kI coTI hila jAtI hai (kabhI nahIM) // bhAvArtha-he svAmina jaise pralaya kI vAyu sabhI pahAr3oM ko hilAtI hai parantu meM ko nahIM hilA sakatItaise hI indrAdikoM ke bhI mana ko vikAra upajAne vAlI apsarA yadi bhApa ke manako nahIM hilA sakI to isa meM koI Azcarya nahIM hai| kyoMki bhApa kA mana niSkampa hai use koI bhI kampAyamAna nahIM kara sattA // jo saratiya vibhrama aarmbh| mana na Digo tuma so na acNbh| acala calAve pralaya smiir| ' meru zikhara Digamage na dhIra // 15 15-suratiya =devAMganA / vibhrama - vilAsa (krIDA) acaMbha Azcayya / bhacala- phaadd'| samIrapAyu //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra | nirdhUmavartira parjitatailapUraH, atsnaM jagacayamidaM prakaTIkaroSi / gamyo na jAtu marutAM calitAcalAnAM, dIposparastvamasi nAtha jagatprakAzaH // 16 { A nirdhUma - dhUrve se rahita / vatti - (vacI) apavarjita -rahita / tailapUra tela kA pravAha / kRtsnaM sakala (tamAma ) / jagatraya - trilokI / idaM - yaha / prakaTIkaroSi prakAza karate ho / gamyaH = prApta / na- nhiiN| jAtu kabhI bhI marutU havA | calatAcalAnAM - hilAdiye haiM pahAr3a jinhoMne, dIpa- dIvA / apara = dUsarA / tvaM tuma ! asi = ho / nAtha = svAmin / jagat prakAzaH jagat ko prakAza ne vAlA / 1 * anvayArtha --he bhagavan dhUvAM vattI tela inase rahita sakala isa trilokI ko prakAza (prakaTa karatA huvA parvatoM ke hilAne vAlI bhI vAyu se kabhI na hilane vAlA: jagat kA prakAzaka tU eka dUsarA dIvA hai // ' . bhAvArtha- he prabho ! dIpaka alpa dezakA prakAzaka aura Apa trilokI ke prakAzaka dIpaka dhUAM tela aura vAsI vAlA arthAt telaksI ke Azraya hai aura dhUrvA sAhita hai aura havAdika se hilacala yA AbhAva ko prApta ho jAtA hai aura bhApa ina se rahita sadA vaidIpyamAna rahane vAle vilakSaNa dIpaka haiM | 3 dhUma rahita bAtI gati naha / parakAzaka tribhuvana ghara yeha // bAta gamya nAhIM paracaNDa / apara dIpa tuma bale akhaNDa // 16 // 16- ghUma = dhUrvA / vAtI baptI / gati - hilanA / neha nahIM / vAta havA | gama pahuMcanA / mapara dUsarA dIpa dIvA //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotr| 19 nAstaM kadAcidupayAsi na rAhugamyaH, spaSTIkaroSi sahasAyugapajjaganti / nAMbhodharI daraniruddhamahAprabhAvaH, sUryAti zAyimahimAsi munIMdraloke // 17 // na nahIM / masta -bajAnA / kadAcita -kabhI bhii| upayAsi jAtA hai| na nahIM / rAhugamyaH = rAhu karake pAsa kiyA gyaa| spaSTI karopi-jAhira karatA hai| sahasA-zIghra hI / yugapat ekadama / jaganti-tIna loka / na= nhiiN| ammodhara-bAdala / udara-peTa (madhya) / niruddha = rukA / mahA-bar3A prabhAva pratApa / sUrya = ravi / ati zAyi-jiyAdA / mahimA -mahAtmya |asi-haiN| munIndra -munIzvara / loke-saMsAra meM // anvayArtha-he prabho !tUna kabhI asta hotA hai na rASTra se grAsa kiyA jAtA hai aura zIghra tInalokoM ko eka dama prakAza karatA hai tathA nahIM rukA bAdaloM ke bIca bar3A prabhAva jisakA lo aisA tU saMsAra meM sUraja le atizaya mahimA yukta hai| bhAvArtha-he bhagavan yadi Apako maiM sUrya kI upamA dUM to sUrya saMdhyAkAla asta hojAya hai amAvasa ke dina grahaNa meM rASTra se prasA bhI jAya aura jagat ko krama se prakAze hai tathA bAdaloM ke bIca bhI AjAya so Apa meM yaha doSa koI bhI nahIM hai - bhApa sarva doSarahita nirvighna niraMtara sadA kAla tIna loka ko prakAze haiM isaliye Apa nirupama kahiye upamA rahita mahAn tejasvI sUrya hai // chipa ho na lipo rAha kI chaahi| jaga prakAzaka ho china mAhi // dhana anavattaM dAha vinivAra / raviteM adhika dharo guNasAra // 17 // ...17-lipo-DhakA jAnA / dhana anavarta bAdala se na DhakA jaanaa| dAha magaramI / vinicAra-iTAmA / ravi-sUrya /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotr| nityodayaMdalitamohamahAndhakAraM, gamyaM na rAhubadanastha naM vAridAnAm / vibhAjate tava mukhAnjamanalpakAnti, vidyota yajjagadapUrvazazAGkabimbam // 18 // nityodaya - sarvakAla meM UgA / dalita-dalA gayA / moha-mahAna / mahAndhakAra bar3A bhArI andherA / gamya prApta hone yogya / na - nhiiN| rAhuvadana - rAhu kA mukha / na-nahI / vAridamvAdala / vibhrAjate / zobhatA hai / tava tumhaaraa| mukhAjammukharUpakamala / analpa -bahuta kAMni shomaa| vidyota -prakAza / jagat vizva / bhapUrva = nayA / zazAMkabimba- candramaNDala | andhayArtha-he prabho! sadA ugA huA nAza kara diyA hai moharUpa mahAn andhakAra jisane rAhu ke mukha meM na mAne vAlA, na bAdaloM se DhakA jAne vAlA tathA bar3I zobhA vAlA ApakA mukha rUpa kamala jagata ko prakAzatA humA eka nayA candra maNDala hai // bhAvArtha-cAMda kRSNa pakSa meM kSINa hoya tathA zukla meM bar3e aura pUrNamAsI ko rAhu se prasA jAya / aura Apake mukha meM yaha koI bhI doSa nahI so ApakA mukha eka vilakSaNa candramA hai / arthAt kisI kAla meM bhI nahIM maMda hoya hai jyoti jila kI aise mApa jagat ko prakAza karane vAle eka adbhuta jAti ke candramA hai // sadA udita vidalita tama moh| vighaTatamegha rAhu aviroha // tuma mukha kalama apUrva cnd| jagata vikAzI jyoti amanda // 18 // / / 18-tama aNdheraa| moha = ajJAna / vighaTita alaga / bhaviroha-DhakA jAnA apardha candra-mayA cAnda / vikAzI-prakAzane pAlA / bhamaMda-ma'
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra | kiM zarvarISu zazinA'hnivivasvatAvA, yuSmanmukheda daliteSutamassunAtha / niSpannazAlibanazAlini jIvaloke, kArya kiyanjaladharairnalabhAranAme: // 16 // kiM - kyA | zarvarI = rAta / zazinA = cAMda se / bhahni = dina meM / vivRsvAma = sUrya / vA = athavA | yuSmad - Apake / mukhendu - mukharUpa cAMda | dalita = dale gaye tamaH andherA | nAtha = svAmin / niSpanna = paidA hue| zAlibana = cAvaloM ke kheta zAlI - zobhane vAle / jIva loka- manuSyaloka / kArya kAma / kiyatU kitanI jalaghara = megha / jalabhAra = pAnI kA bhAra / namra nIce huve / V 21 Ji & anvayArtha - he svAmin! Apake mukharUpa cAMda se andhere ke naSTa hojAne para rAta meM cAMda se aura dina meM sUrya se kyA prayojana hai jaba jagat pake hue dhAnoM ke samUhase zobhatA hai taba jalabhAra se nIceM ho rahe jo megha haiM unase kyA phAyadA hai // bhAvArtha - he bhagavan jaise cAvaloM ke kheta paka jAne para sajala megha kA jhuka kara AnA akAratha hai vaise hI jaba rAta ke andhere ko cAMda dUra karatA hai aura dina meM sUrya andhere ko dUra karatA hai so yadi donoM carcA ke aMdhere ko tumhAre mukharUpI caMdramA ne dUra karadiyA to taba ina kI kyA jarUrata hai // niza dina zazi ravi ko nahi kAma | tuma mukha canda hare tama dhAma // jo svabhAva se upaje nAja ! sajala megha to kauna hai kArja // 19 // 19-tama-andherA / sajala megha - pAnI bAlA bAdala
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 bhaktAmara stotr| jJAnaM yathA tvayi vibhAti katAvakAza, naivaM tathA hariharAdiSu naaykessu| tenaH sphuranmaNiSu yAti yathA mahatvaM, naivaM tukAcazakale kiraNA kule'pi // 20 // zAnaM zAna / tathA jaise / tvayi Apa meM / vimAti-zobhatA hai| kRta kiyA gyaa| avakAza jagaha / na nahIM / evaM aise| tathA taile / hari-viSNuhara-ziva / nAyaka mAlika / tejA-teja / sphuran =cmkiilii| maNiratna / yAti pAtA hai / yathA- jaise| mahattva ghaDAI / n-nhiiN| evaM =aise / kAvakacca shkl-ttukdd'aa| kiraNa- kiraNa / Akula-dhyAsa api-bhii|| anvayArtha he jinendra kRtAvakAza zAna jaise pApa meM prakAzatA hai vaise hari harAdika devoM meM nahIM jaise prakAzamAna maNiyoM meM teja mahatva ko prApta hotA hai vaise kiraNoM se vyApta kAca ke khaNDa meM nahIM prApta hotA / bhAvArtha-he bhagavan jaise jitanI camaka ratnoM meM hotI hai utanI kaMca ke Tukar3oM meM nahIM hoto vaise hI jaisA akhaNDita zAna Apa meM daidIpyamAna hai vaisA hari harAdika devoM meM nahIM hai| jo subodha sohe tuma maahiN| hariharAdika meM so nAhi // jo yuti mahArasna meM hoy| kAca khaMDa pAve nahiM loya // 20 // 20-subodhaH sushaan|
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra / manye varaM hariharAdaya eva dRSTA, dRSTeSu yeSu hRdayaM tvayi toSameti / kiM vIkSitena bhavatA bhuni yena nAnyaH, kazcinmanoharati nAtha bhavAMtarepi // 21 // 23 E manye mAnatA hUM | gharaM - bahuta acchA | hariharAdayaH = hariharAdika / patra - hI / dRSTA = dekhe gae / dRSTeSu = dekhe hue / yeSu - jinake / tvayi = tere meN| toSa' khuzI / eti = prApta hotI hai| kiM = kyA / vIkSitena dekhe huve karake / bhavatA - Apa karake / bhuvi = pRthvI meM / yena = jisa se / na nahIM / anyaH = dUsarA | kazcit = koI | mana = dila | harati = curAtA hai / nAtha = svAmin / bhavAntara dUsarA jnm| api bhI // anvayArtha - he prabho ! bahuta acchA huA ki hariharAdika, mere kara dekhe gaye jinake dekhe jAne para dila Apa viSe saMtoSa ko prApta huA bhUmi para Apake dekhane se dUsarA koI janmAntara meM bhI mana ko haraNa nahIM kara sakatA // bhASArtha - he bhagavan ! mere vAste yaha bar3I khuzI kI bAta hai ki maiMne hariharAdika dUsare deva bhI dekha liye kyoMki unake dekhane se Apako vItarAga rUpa pahicAna merA dila Apa viSe hI saMtoSa ko prApta huA aba kisI janmAntara meM bhI mere mana ko dUsarA koI haraNa nahIM kara sakatA // nArAca chanda / * sarAgadeva dekha maiM bhalA vizeSa mAniyA / svarUpa jAhi dekha vItarAga ta paMchAniyA / kachU na tohi dekha ke jahAM tuhI vizeSiyA / manojJa citta cora aura bhUla hU na pekhiyA // 21 // 21- sarAga rAga sahita / vizeSiyA jiyAdA / pekhiyA dekhA / 4 .
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 bhaktAmara stotra / 1 strINAM zatAni zatazo janayanti putrAn, nAnyA sutaM tvadupamaM jananI prasUtA sarvA dizo dadhati bhAni sahasrarazmi, prAcyeva digjanayati sphuradaMzujAlam |22| strI = aurata | zata= sau (100) / zatazaH = saiMkar3oM / janayanti = paidA karatI haiN| putrAn = baccoM ko| na nahIM / anyA = dUsarI / suta = putra / tvadupama= tere samAna / jananI -mAtA / prasUtA paidA karatI / sarvA = labhI / dizA = dizA / 1 t S dhati = dhAraNa karatI haiN| bhAni - tArAvoM ko / sahastrarazmi = sUrya / prAcI -= pUrva dizA / eva = hI / dik = dizA / janayati = paidA karatI hai / spharatu prakAzamAna aMzu = kiraNeM | jAla = samUha | anvayArtha - he bhagavan saiMkar3oM striye saiMkar3oM putroM ko janatI haiM parantu dUsarI mAtA ne tumhAre samAna patra paidA nahIM kiyaa| sabhI dizAyeM tAroM ko dhAraNa karatI haiM / lekina prakAzamAna horahI hai kiraNeM jisakI aise sUrya ko to pUrvadizA hI paidA karatI hai // bhAvArtha- he bhagavan jaise tAroM ko to haraeka dizA dhAraNa karatI haiM parantu sUryyaM ko to pUrva dizA hI udaya karatI hai isI prakAra aneka mAtA aneka putra janmatI haiM parantu tumhAre samAna putra sivAya ApakI mAtA ke kisI dUsarI mAtA ke utpanna nahIM hotA || aneka putravantanI nitamvanI supUta haiN| na to samAna putra aura mAta te prasUta haiM // dizA dharantatArakA aneka koTiko gine / dineza tejavanta eka pUrvahI dizA jane // 22 // 22 - nitaMbanI = strI / prasUta - paidA karanA / dharaMta - dharatI hai| tArakA sAre / himezA sarya MX
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotr| 25 tvAmAmanaMti munayaH paramaM pumAMsa, mAdityavarNamamalaM tamasaH purstaat|| tvAmeva sammagupalabhya jayanti mRtyu, nAnyaH zivaH zivapadasya munIndra pNthaa||23|| svAM tujhe| Amananti = mAnate haiN| muni - muni| parama-prakRSTa zakti vAle / pumAn = puruss| Aditya -sUrya / varNa =rNm| amala zuddha / tamalAandherai se / purastAta =Age / tvAM tujhe / evaMhI / samyak = acchI bhAMti upalabhyammAlUma karake / jayanti jItate haiM / mRtyu maun| na-nahIM / anyaaduusraa| ziva kalyANa rUpa / zivapada -mukti / munIndra = munIzvara / paMthArAstA / anvayArya-he munIndra muni tujhe parama puruSa andhere ke Age sUrya ke tulya 'prabhAva pAle zuddha mAnate haiM aura manuSya ApakI bhalI prakAra jAnakara mRtyu ko jItate haiM aura mukti jAne ke liye aura koI dUsarA rAstA nahIM hai| bhAvArtha-he sunIndra munijana Apa ko mahAn puruSa karma rUpI aMdhere ke 'mAMge sUrya samAna zuddha varaNa mAnate haiM aura ApakI male prakAra jAna kara mRtyu ko jItate haiM arthAt siddha pada ko prApta hote haiM kyoMki sivAya mApaka mukti jAne kA aura koI dUsarA rAstA nahIM hai // 23 // ' purANa ho pumAna ho punIta puNyavAn ho / ..kaheM munIza andhakAra nAza ko subhAna ho / mahanta tohi jAna ke na hoya vaza kAla ke / // 1 na aura mokSa mokSa pantha deva tohi TAlake // 23 // 23--purANa -purANA / pumAna -puruss| bhAmu basUrya / /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra | tvAmavyayaM vibhuvaciMtyamasaMkhyamAdyaM, brahmANamIzvara sanaMta anaMga ketum / yogIzvaraM viditayogamanekamekaM, jJAnasvarUpamanalaM pravadaMti saMtaH |24| tvAM - tujhe / avyaya - avinAzI | vibhu = vyApaka / acintya - jisa kA citana na ho / asaMkhya = anagina / Aya = AdikA / brahman brahmA jI / Izvara paramezvara / ananta - jisa kA anta nahIM / anaGgaketu - mahAdeva | yogIzvara yogi. rAja / biditayoga : 1- jAnA hai yoga jisane / aneka-aneka ruup| eka = advitIya / jJAnasvarUpa = jJAna (bodharUpa) | amala - zuddha / pravadanti kahate haiM / saMtaH santa ( sajjana ) // 26 anvayArtha - he prabho saMta jana tujhe avinAzI vyApaka, avitya asaMkhya Adya brahmA Izvara ananta viSNu kAma zatru (ziva) yogIzvara yoga ke jAnane vAle aneka eka jJAna rUpa amala (zuddha) kahate haiM | bhAvArtha- he prabho saMtajana tujhe avinAzI sarva vyApaka acitya bhasaMkhya Adya (pahilA) brahmA Izvara 'anaMta anaMgaketu ziva yogIzvara viditayoga aneka zAna svarUpa zuddha kahate haiM | ananta nitya cittakI agamyarasya Adi ho / asaMkhya sarvavyApa brahmaviSNu ho anAdi ho // maheza kAma ketu yoga IzA yoga jJAna ho / aneka eka jJAna rUpa zuddha santa mAna ho // 24 // 24 - ramya = manohara //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . .. . ...... " bhaktAmara stotrA 27 buddha stvameva vibudhArcita buddhibodhAt, : tvaM zaMkarosi bhavanatrayazaMkaratvAt / : dhAtAsi dhIrazivamArgavidhevidhAnAta, vyakta tvamevAbhagavan puruSottamo'si // 2 // buddhabuda(jAnI) / tvaM t| etra ho / vivudha-devatA arcita - puurjit| : buddhi bodha-zuddhi kA bodha (prkaash)| zvaM tu / zaMkara ziva / asin / bhuvana . prayA tiinlok| zaMkara maMgalakA !-dhAtA, brahmA / dhIra dhIrajavAlA zivamArga " mukti kA rAstA |-vidhi-triikaa| vidhAna:-banAnA yakta = sApha / tvameva ho bhagavan pezvarya bAlI / puruSa manuSya / shresstth| puruSottama-viSNu bhalibala * gandhayArtha-he devatAvoM se pUjita buddhi ko bodha karane se tuhI ina tIna.. . bhudhanoM ko kalyANa karaNe se na zakara haiN| he dhIra mokSamArga kI vidhi (tarIke) ke vidhAna se tU (brahmA) haiN| he bhagavan tUhI spaSTa puruSottama hai| bhAvArtha:-he dhIra devatAoM kara pUjita tU-buddhi kA yodhana karane se buddha hai| tIna loka ke maMgala karatA hone se tuhI zaMkara hai aura mokSamArga kI vidhikA karane - pAlA hone se tuhI vidhAtA hai.| aura tuhI puruSottama kahiye.naroM meM uttama (zreSTha hai / / tuhI jineza buddha ho subuddhi ke pramAna se / .... tuhI jineza zaMkaro jagayIvidhAna se|| tuhI vidhAta hai sahI sumokSapanthadhAra se| narottamo tuhI prasiddha artha ke vicAra se // 25 // ..........
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 bhaktAmara stotr| tubhyaM namastribhuvanAtiharAyanAtha, tubhyaM namaH kSititalAmalabhUSaNAya / tubhyaM namastrijagataH paramezvarAya, tubhyaM namI jinabhavodadhizoSaNAya / 26 / tubhyaM mApa ke tAI namaH = namaskAra ho| tribhuvana trilokI / mAti. pIDA / hara-haraNevAle ! nAtha svAmin / tubhyaM -tuse| namaH -praNAma ho| kSiti. vala-pRthvI vala (bhuutl)| amala-zuddha / bhUSaNa jevara / tubhyaM mApake taaii| namaH-praNAma bhijagat = trilokI / paramezvara svAmI / tubhyaM = mApako / namaHnamana ho| jina-jina / bhavodadhi-saMsArakara samudra zoSaNa-sukAne vAle 'manvayArtha-he jina tIna bhavanoM ke duHkha dUra karane vAle Apa ko namaskAra ho| pRthvI meM zuddha bhUSaNa kapa mApa ko namaskAra ho| he tIna jagata ke paramezvara bhApa ko namaskAra ho / he saMsAra samudra ke sukAne vAle Apa ke tAI nmskaarho| bhAvArtha-isa zloka meM zrImAnatuMga bhAcArya ne bhagavAna ke minna bhinna guNa +paraNana kara vAraMvAra namaskAra karI hai| namoM karUM jineza tohi ApadA nivAra ho| namoM karUM subhUri bhUmi loka ke siGgAra ho / namoM karUM bhavAbdhi nIra rAsa zoSa heta ho| namoM karU maheza tohi mokSa pantha deta ho // 26 // -~ 21-ApadA-duHkha bhuri bahuta bhavAgdhi saMsAra samudramAra rAkha -pAnI kAsamUha / madeza-ziva /
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra | ko vismayo'ca yadi nAma guNairazeSe, stvaM saMzrito niravakAzatayA munIza | doSerupAttavividhAzrayajAtagarvaiH, svapnAntare'pi na kadAcida pIcito'si 27 ", grgy bh 29 ka:-kauna / vismaya - bhAzvarya / atra yahAM / yadi -bhagara / nAma prasiddha guNaiguNaukara / bhazeSa - sakala | vaMtU / saMzritaH bhAzrayakriyA / niravakAzatayA * kisI jagaha ke na milane se munIza munIndra / doSa - doSa / upAnta - paayaa| vividha aneka prakAra ke / Azraya - bhasarA / jAta B B huvaa| garva = ahNkaar| svapnAMtara supame meN| api bhii| na=nahIM / kadAcidapi = kabhI bhI / IkSitaH dekhA gyaa| mati hai // 27 // E * anvayArtha he sunIza yadi samasta guNa ne niravakAza hone se tU Abhava kiyA hai to isa meM kyA bhAivarya hai| mila gae haiM aneka Azraya jina ko isa liye utpanna huyA hai mahaMkAra jinaheM aise doSoM se svapna meM bhI kabhI nahIM dekhA gayA / 27- ahaMkAra | parahara = tyAganA / bhAvArtha - he bhagavan jaba samasta guNoM ko koI aura jagaha nahIM milI taba / unhoMne ApakA Azraya liyAha~ so yaha koI Azcarya kI bAta nahIM hai pAnI to bhIvANa kI tarapha ho jAvegA so guNa to guNI ke bhAzraya hI ThahareMge aura caMki doSoM ko hara agaha AsarA mila gayA hai isa liye unhoMne kabhI svapna meM bhI bhApako nahIM dekhA arthAt Apa meM sarva guNa hI guNa haiM, doSa koI bhI nahIM hai // // 15 mAtrA caupAI // tuma jinavara pUraNa guNa bhare / doSa garva kara tuma para hare // - aura devagaNa Azraya pAya / supana na-- dekhe tuma phira Aya // 27 // - - 3
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ C bhaktAmara stotra / uccairazokatarusaMzritamunmayUkha, mAbhAti rUpamamalaM bhavato nitAMtam / spaSTollasatkiraNamastatamovitAnaM, 30 vimvaM kheriva payodharapArzvavarti / 28| 2 u:-U~cA / azokanaru = azokavRkSa | saMcita = AzrayakriyA | unmayUkha = UMcI 'kiraNoM vAlA | AbhAti zobhatA hai / rUpa raMga | amala - zuddha / bhavataH - ApakA | - T - nitAMta = bahuta | spaSTa = sApha / ullasat = camaka rhii| kiraNa = kiraNeM / bhasta - nAzakiyA / tamovitAna = andherA rUpa candovA | vizva = prativimba / raveH sUrya kA zva - jaise / payodhara - megha / pArzvavartI: = pAsa hone vAlA // manvayArtha - he svAmin jaise spaSTa prakAzamAna kiraNoM vAlA andhakAra ke samUha ko dUra karane vAlA aura bAdala ke pAsa hone vAlA sUrya kA pratibiMba (maNDala) ho vaise 1 UMce azoka taruke pAsa, UMcI kiraNo valA zuddha ApakA rUpa / nirantara zomatA hai // bhAvArtha- bAdala bhI nIlA hoya hai aura azoka vRkSa bhI nIlA hotA hai| so jaise bAdaloM ke pAsa UMcA sUrya zobhatA hai vaise hI he bhagavan Apa bhI ungabhazoka vRkSa ke pAsa zobhate ho // taru azoka tala kiraNa udAra / " tuma jana zobhita hai avikAra // megha nikaTa jyUM teja phuranta / dina kara diye timira nihanta // 28 // 28 - tlmiiNce| dinakara - sUrya / nihaMta mAjha //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra : siMhAsane maNimayUkhazikhAvicitra ra vibhAjate tava vapuH kanakAvadAtam . bimba viyahilasadaMzulatAvitAna, tuGgodayAdrizirasIva shsrprm| "', 'siMhAsana caukI maNimayUkha maNimokI kiraNe shikhaa-jvaalaa|vicitr kaI rNgkaa| vibhrAjate -zobhatA hai| tava tumhArA / vapu zarIra kaunaka sonA - bhavadAtta zuddha / bica pratibiMdha / viyat = AkAza / vilasat = shobhmaan| aMzu latA-kiraNa rUpolatA vitAna-vistAra / tuNg-uuNcaa| udyaadridyaacl| zira:-coTI / vajaise sahasrarazmiA- sUrya // / 'F. 123 " bhanvayArtha-UMcI udayAcala pahAr3a kI coTI para AkAza meM camaka rahA hai kiraNa rUpa latAvoM kA samUha 'jisakA paisA sUrya kA maNDala jaise dhIme hai vaise maNiyoM "kI kiraNoM ke teja (jvAlA) se maneka dharNa ke siMhAsana para sone ke samAna zukha terA zarIra zomatA hai| " mAvArtha-he bhagavana jaise udayAcala parvata para sUrya zobhatA hai vase hI bhaneka prakAra ke ratnAkara jar3itasiMhAsana para ApakA svarNa samAna pItavarNa zarIra zobhatA haimarthAt yahAM AcArya ne svarNa ke siMhAsana para tiSTate hue bhagavAna kI urdayAbATa kI coTI para ArUda sUrya kI upamA dI hai / / siMhAsanaH maNi kiraNa vicitra / tisa para, kaMcana varaNA pavitra // tuma tana zobhita kiraNa vidhaar| ..jyoM udayAcala ravi tama hAra // 29 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra / kundAvadAtacalacAmaracAra zobhaH / / vidhAjate tava vapuH kaladhautakAMtam / / udyacchaNAMkazucinibharavAridhAra,:muccaistaTaMsuragirerivazAtakobham, 30 // . kuchkundlphuul| avadAta sapheda / cala-caMcala / bAmara para cAnda -manohara / shom-shobhaa| vibhAjate -zonatA hai| tumhArA / papu-zarIra kaladhauta-saunA / kati sundara / udyat - jagA huA / zazAMka-bAMda. zuci-zuddha nirabharaNA / paari-paanii| dhAra = dhArA / uucce-uuNcaa| ttt-kinaaraa| surgir-sumek| iva-jaise / zAtakaumma sone kA . ' : , manvavArtha-he bhagavan udaya ho rahe cAMda ke samAna zuddha nirdhAra (maraNoM) kI jaLadhAroM vAlA sone ke UMce sumeru ke taTa (kinAre) kI taraha kanda ke phUla ke tulya baphaicha hilate gharoM se manohara zomAnAlA sone ke samAna sundara mApakA zarIra matyanta zomita ho rahA hai| bhAvArtha-he bhagavana jaise sapheda jalake jharaNoM kara sahita svarNa maya sumeha parvata zone hai aise hI kunda ke puSpoM ke samAna sufeda caMvarau ke dulana sahita bhApa kA pItavarNa zarIra zobhe haiM / kunda pahupa sita camara ddult| kanaka varaNaM tuma tana shobht|| jyo sumeru taTa nirmalaM kAMti // jharaNA jhareM nIra umagAMti // 30 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhakAmara stotr| 33 . chatratrayaM tava vibhAti zazAMka kAMta, / muccaiH sthitaM sthagitabhAnu karapratApam / muktaaphlprkrjaalvivddhshobhN| . prakhyApayaldhijagataH paramezvaratvam / 31 / .' navayaM-tInachatra / taba = tumhAre / vibhAti = zomate haiM / shshaaNk-caaNd| kAMta-sundara / ucca ucaa| sthita maujuda / sthagita hkdenaa| bhAnu-sUrya / / / karakiraNe / pranApa-prakAza / muktAphala motii| prakara- samUha / vizuma vaDhI-1-25 zobha-zomArA prayApayat kahanA humaa|vijgtH -trilokI kA prmeshvrtvprmeshvrpnnaa| manvayArtha -he prabho cAMda ke tulya kAMtivAle hone se manohara ve sthita DakadiyA hai sUrya kI kiraNoM kA teja jinhoM ne aura motiyoM kI lar3iyoM ke samUha ne baDhI hai zomAjinakI tathA tInaloko kI paramezvaratA ( svAmitA) ko prakaTa karate hue mApake tIna una zomate haiN| bhAvArtha-eka loka kA jo svAmI hotA hai usake sira para eka chatra zomatA hai| bhaura bhagavAna ke sira para tIna chatra hote haiM so bhAcArya ne yahAM yaha prakaTa kiyA hai ki yaha motiyoM kI lar3iyoM se jar3e hue tIna chatra bhagavAna ke sirapara dulate hue yaha bataLA rahe haiM ki yaha tIna loka ke svAmI haiN| UMce raha sUra duti lopa / tIna chana tuma dIpai agop|| tIna loka kI prabhutA kheN| motI jhAlara so chavilaheM // 31 // 15-pUra-sarva iti (pati) zobhA bhagopa-prakara /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bhaktAmara stotr| gaMbhIratAravapUritadigvibhAga, strailokylokshubhsNgmbhuutidkssH| saddharmarAjajayaghoSaNaghoSakaH sankheM, .. .. . dundubhidhvanati te yazasaH pravAdI // 32 // gambhIra gahurA / tAra-UMcA / rava-zabda / rita pUrNa krnaa| ThivibhAga dizAyeM / trailokya = trilokI / loka = jana / zuma bhalA / saMgama = prApti' .. bhUti vibhUti dakSaH catura / sat = zreSvA dharmarAja = dharma kA rAja / jayaghoSaNa :-jayakArazabda / ghoSakaH = bajAne vAlA / san =hai| sabhAkAza | dundumina bAjAavanati = bajatA hai| te tumhAre / ysh-kiirti| prayAdI kahane vaalaa| anvayArtha gAmbhIra aura U~ce zabda se pUra (pUrNa diye haiM dizAmoM ke vibhAga : jisane aura trilokI ke rahane vAle jIvoM ko zuma aizvarya dene meM catura tathA uttama dharma kA jo rAjya usake jayakAra zabda kA uccAraNa karane vAlA jo AkAza meM " duMdubhI (pIjA) bajatA hai vaha Apake yazakA kathana karaNe vAlA hai| ... / ..bhAvArtha-jinendra ke jI aSTa pratihArya meM bhAkAza meM ghAjA bajatA hai to AcArya kahate haiM ki so bAjA mAno daza dizoM ko vyApta hokara yaha batAtA hai ki hai.. jIvo aba tuma ko isa saMsAra ke dukhoM ko dUra karane vAlI sukha saMpavibhUti milegI aura mokSa mArga ke calAne ke liye dharma kA rAja pravagA dundubhi zabda gahara gmbhiir| cahu~ 'diMza hoya tumhAre dhiir|| "tribhuvana jana ziva saMgama kreN| mAno jaya jaya rakha uccare // 33 // - -
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotr| maMdArasundaranamerusupArijAta, ... santAnakAdikusumotkara vRSTi rhaa| gaMdhodabiMduzubhamaMdamarutprapAtA, . divyA divaH patatite vacasA tatiA // 33 // maMdAra eka jAti kA kalpavRkSa / sundara=manohara / namerU, pArijAta, aura saMtAnaka-ye sabhI kalpavRkSa haiM / kusuma = phUla / utkara samUha / dRSTibArasa udghA- zuma / gandhoda gandhodaka / vindu =bUMda / zuma- uttama / manda -AhisatA calane vAlI / marut =vAyu / prapAtA -pdd'ii| divyA AkAza.ko diva, AkAza patati : giratI hai| ne tumhArI / parasAMghANIyoM kI / tati samUha // .. . : ... . anvayArtha-he.prabho gandhodaka kI:doM se pavitraM maMdamaMda pavana karake girAI huI mandAra, manohara nameza zreSTha pArijAta aura saMtAnaka Adi kalpavRkSoM ke puSpa samUha ko jo divyadRSTi AkAza se giratI hai so Apake vacanoM kI paMkti khiratI hai| . : . bhAvArtha-yahAM mAcArya ne bhagavAna ko divya prANI ko divyaM puSpoM kI 'upamA dI hai ki he jineza! Apa ke kalyANaka ke samaya jo devatA gaMdhodaka aura puSpoM kI dRSTi karate haiM so mAno mApake vacanoM kI pakti hI khiratI hai| maMda pavana gaMdhodaka isstt| ... vividha kalpataru puhapa savRSTa // deva kareM vikasata dala saar| mAno dvija paMkati avatAra // 33 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra / zumbhalaprabhAvalayabhUrivibhAvibhosta, lokatrayadyutimatAM dyutimaakssipntii| prodyahivAkara niraMtara bhUrisaMkhyA, . diiptyaajytypinishaampisiimsaumyaam| - zuMmat = zobhAyamAn / mamA- kAMti / valaya -maNDala / bhUri adhik| vimA prbhaa| vibhu-prabhu / te-terii| lokatraya-tInaloka ! timata: kAMti vAlA dyuti-shobhaa| AkSipantI-tiraskAra karatI haiN| prodyata jagA huaa| divAkara sUrya / niraMtara lagAtAra bhUri-jiyAdA / saMkhyA-giNatI / dIptyA - kAMti se| jayati jItatI hai api bhI nizA rAta mapi bhii| loma cAnda saumyA DI .. rAta api-mii| soma cAnda . bhanvayArtha, he bhagavana mApakI zobhA vAle kAMti ke bhAmaNDala ko bhadhika mamA tIna loko ke tejastriyoM ke teja ko tiraskAra karatI huI udaya hue aneka sUryoM ke samAna teja vAlI bhI cAMda ke samAna ThaMDo huI huI rAta ko bhI kAMti se jIta letI hai| bhAvArtha:-he.prabho Apake bhAmaMDala kI jyoti kA itanA teja hai ki tInaloka meM jitane sUryAdika padArtha he sarva maMda mAsate haiM itanA tejasvI hone para bhI saumyapane meM rAtrI ke candramA ko zItalatA ko bhI jItatA hai // , tuma tana bhAmaMDala jina canda / saba dutivanta karata hai. manda / koTi saMkhya ravi teja chipAya . - zazinirmala nita karai achAya / / 34... 34-bhAmaNDala : zomA kA maNDakA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra 37 svargApavargagamamArgavimArgaNeSTaH, .. sddhrmttvkthnaikpttuscilokyaaH| - divyadhvanirbhavati te vizadArthasarva, bhASAsvabhAvapariNAmaguNaiH prayojyaH // 35 // .. svarga =devaloka / .apavarga mokss| gama jAnA. mArga =raastaa| vimArgaNa = khojanA / iSTa mitra / saddharma = zreSThadharma / tatvakathana = ythaarthkthn| eka paTu = eka catura / , trilokI - tInaloka / divyadhvani-divya zabda / (paannii)| bhavatihotI hai / te tumhArI / vizada =ujvala / artha -arth| srv-skl| bhASA juvAna / svabhAva = Adata / pariNAma- natIja guNa-guNa prayojya prayoga kiyaa| * manvayArtha he vibho svarga aura mokSa meM Ane ke liye jo 'rAstA usake DhUMDhane vA batAne meM midha (sahAyaka) tInalokoM meM sacce dharma ke tatva kahane meM eka paNDita sApha sApha artha tamAma jubAne svabhAva (bhAdata) pariNAma (natIje) aura guNoM karake milI huI Apa kI divya dhvani khiratI hai / / - bhAvArtha-he bhagavan tIna loka meM jitane padArtha haiM sarva kA svabhAva (khAsi. yata) aura svarga aura prAcInaM satyadharma ke asalI tatvoM ko darazAMtI huI sarva bhASAoM meM samajha Ane pAlo svarga aura mokSa meM jAne ke liye saccA rAstA batAtI huI jagata ke jIvoM kI hitu ApakI nirmala divyadhvani striratI hai| svarga mokSa mAragaM sNket| parama dharma upadezana het|| divya vacana tuma khirai agaaNdh| .. ...... saba bhASA garbhita hitasAdha // 35 // 35-bhaarg-raastaa|
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 bhaktAmara stotra | unnidra hemanavapaMkaja pujnakAMtI, paryullasannakhamayUkhazikhAbhirAmau / pAdaupadAni tava yatra jineMdra dhattaH, padmAni taca vibudhAH parikalpayanti // 36 // unnidra = khilA / hema = sonA / nava = nayA | paMkaja - kamala | pujJa samUha kAMti - zobhA / paryullasat - bahuta camakIlA / natra = nAkhUna. mayUkha kiraNeM / zikhA = lATa (jvAlA) / abhirAma manohara / pAdau caraNa / padAni =jagaha | tatra tere | yatra - jhaaN| jinendra = jineza / dhataH = dharate haiM / padma kamala / tatra - vahAM / vivadha devatA parikalpayanti == kalpanA karate haiM // * anvayArtha - he jinendra khile hue sone ke nae kamaloM ke samUha ke samAna kAMti vAle aura camakIle nAkhUnoM kI kiraNoM kI zikhA se manohara Apake pAMva jahAM jahAM paga dharate haiN| vahAM vahAM devatA kamala racate haiM / bhAvArtha-he bhagavan camakatI haiM nAkhUnoM kI kiraNoM kI nihAyata khUbasUrata zikhA jinakI aise khile hue nirmala sone ke kamaloM ke samUha kI mAninda rozana C Apake caraNa jahAM jahAM kadama dharate haiM vahAM vahA~ devatA kamala racate hue cale jAte haiN| // dohA chanda // vikasita subaraNa kamala dyuti / nakhadyuti mila camakAhiM || tuma pada padavI jahAM dharai / 34 1 tahAM sura kamala racAhiM // 36 // 36 - zruti zobhA /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotrA itthaM yathA tava vibhutirabhUjjinendra, dharmopadezanavidhI na tathA prsy| yAdRk prabhAdinakataHmahatAndhakArA, . tAhakkRtIgrahagaNasya vikAsino'pi // 37 itthaM isa prakAra / yathA jaise / tava =terii| vibhUti = aizvarya / bhabhUta - huI / jinendra -jinezvara / dharmopadezanavidhi = dharmopadezakarane kA triikaa| na nahIM tathA taise| parasya = duusreko| yAha jaisI / prabhA kAMti / dina kRt-rvi| prahatAndhakArA dUra karadiyA hai andherAjisane / tAdRk = vaisii|kuto khaaN| prahagaNa coda vagairahaM grahoM kA samUha / vikAzima:-dhamaka rahe / bhpi-bhii|| 4 anvayArtha -he jinendra isa prakAra divya dhvani vagairaha vibhUtiyeM jaise ApakI dharmopadeza ke vidhAna meM huI vaisI dUsare upadezaka kI nahIM hotii|jaisii aMdhere ke nAza karaNe vAlI prabhA sUrya kI hai vaisI prakAzamAma grahoM ke samaha ko khaa| bhAvArtha-he prabho he bhagavan ziva mArga ke patalAne vAle isa prakAra divya dhvani Adi Upara viyAna kI gaI jaisI terI vibhUtiyAM dharmopadeza karane ke samaya huI hai vaisI kisI dUsare bhanya matAvalaMdhI devAdika ke nahIM huI kyoMki jaisI mandhere ke dUra karane vAlI sUrya kI jyoti hotI hai vaisI dUsare prahAdika kI nahIM hotii| aisI mahimA tuma vissai| . aura dharai nahiM koya // " sUraja meM jo jota hai|' nahiM tArAMgaNa soya // 37 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra / pracyotanmadAvilavilolakapolamUla, mattabhramadbhramaranAdaviSTakIpam / airAvatAbhamibhamuddhatamApataMtaM, 40 haSTvA bhayaM bhavatino bhavadAzritAnAma |38| ww = : zcotata - girarahA ) ( baha rahA) / mada mada / Avila = vyApta | vilola = caMcala 1. kapola, mUla - gaNDasthala / matta masta / amadU - ghUmate hue / bhramara - maure / nAda = zabda | vivRddha = bar3hA | kopa- gussA | airAvatAma indra ke hAthI ke tulya / ima - hArthI | uddhata - masta / ApatatU - ApaDatA huA / dRSTvA = dekhakara / bhayaM Dara' | bhavati = hotA hai | no = nahIM / bhavet = Apake / bhAzrita - Asare vAlA // 113 anvayArtha - he prabho ! baha rahe mada se bhIge huve caicale gAloM ke mUla para masta, dhUma rahe bhauroM ke zabda se bar3ha gayA hai gussA jisakA indra ke hAthI ke samAna kAMti bAle. unmukta aise Ate huye hAthI ko dekhakara Apake bhaktoM ko bhaya nahIM hotA / bhAvArtha- he prabho cAhe kaisA ho bhayaMkara airAvata ke tulya mahAmasta, madanamasa gajendra tere bhaktoM ke sammukhaM mArane ke liye AveM parantu tere nAma kA Azraya hone se tere bhakta vaha nahIM Darate // // chappe chanda // * 3: 24, 2007 mada avalipta kapola, mUla alikula jhaMkAreM / dh "" tina suna zabda pracaNDa, krodha uddhata atidhAreM // . IND. 3 1. kAlavarNa vikarAla, kAlavata sanamukha dhAMve / airAvata sama prabala, sakalajana bhaya upajAvai / . dekha gajendra na bhaya kare, tumapada- mahimA lIna / vipati rahita saMpati sahita, varate bhakta adIna // 1 38 - mada - hAthIkA mada / avalipta - lipA huvA / kapola - gAle / bhali bhaurA / uddhatamanta (masta) : } -
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotr| 46 bhinnebhakumbhagaladujajbalazoNitAkta, : muktaaphlprkrbhuussitbhuumibhaagH| baddhakramAkramagataMhariNAdhipo'pi, . nAkAmatikramayugAcalasaMzritaM te // 36 // bhinna -phUTe / ibha-hAthI / kumbha = kpol| galat = yaha rhaa| ujvala = sundara / zoNita = lahU (khuun)| bhakta milA huA. muktAphala = motI / prakara-samUha bhUSita = zobhita / bhUmi =pRthvI / bhAga:- hissA / baddha = bAMdhA / krama tarIkA krmgt-krmpraapt| hariNAdhipa:zera / api =bhI / na = nahIM / AkrAmati =davA letA hai / kramayuga-caraNayugala / acala-pahAr3a saMzrita sahAya liye| te-teraa| , anvayArtha-phAidiye jo hAthIyoM ke kumbha unase gira rahe ujale. laha le moMge hue motIyoM ke samUha kara zobhita kara diyA hai jamIna kA hissA jisane aura vAMdhA hai krama jisane aisA bhI zera apane pAvameM par3e hue parantu bhApake do caraNa rUpa parvata ke bhAsare honevAle ko nahIM davA sakatA // bhAvArtha- he bhagavana mahAbhayaMkara hAthiyoke mastaka ke chedane vAlA jise dekhate hI insAna kAMpa uThe yadi aise zerake pairamai bho koI ApakA bhakta phaMsa jAve to zara use kucha bhI vAdhA nahIM kara sakatA / jase guphA meM aMjanA sundaroM kI sahAyatA huI thii| . noTa- isa kAvya ke bhASA chanda kavi hemarAja jI kRta meM kAladoSa se eka . aisA zabda pracalita hogayA thA jo marada ke puzodA' aMga kA nAma hai 'jo striyoM ke sanmukha kahate hue lajjA bhAtI hai to hamane ThIka kara diyA hai| atimadamattagayanda, kummathala nakhana vidaarai| motIrakta sameta, DAra bhUtala siNgaaraiH|| bAMkI dAr3ha, vizAla, badana meM rasanA haale| bhIma bhayaGkara rUpa dekha jana tharahara caale| aise mRgapati paga talejo nara AyA hoy| zaraNa gahai tuma caraNa kI; pAdhAkara na soy||39||
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ ____ bhaktAmara stotr| kalpAntakAlapavanodatavahnikalpaM,. dAvAnalaM jvlitmujjvlmutsphuliNgm|| vizvaM jighatsumiva saMmukhamApatantaM,.. tvannAma kIrtanajalaM shmytyshessm|| 40 // ... . kalpAMtakAla - pralayakAla pavana havA / uddhata mdd'ktii| vahni aag| kalpa -gharovara / dAvAnala =dhanakI Aga / jvalita ghltii| ujvala dhrmk| utsphUliMga-jisa se ciMgayAr3e nikala rahe haiM / vizva jagat ! jiyatsu nakhAne kI . svAhiza vAlA / ija-jaise saMmukhaM = saamne| Apanat bhAte hue utpannAma tere nAma' kIrtana, kathana karaNA jala =pAnI, zamayati = zAnta karatA hai / azeSa-sakala // . ' ' anvayArtha-he bhagavan ! pralayakAla ko pavana kara ur3Aye vA bhar3akAye mAga ke samAna bala rahe camakIle UMce vinagAyeM se zobhita saMsAra ke khAne kI icchA se, mAno sAMine A rahI banakI tamAma Aga ko Apa kA nAmoccAraNa rUpaMjala zAMta kara detA hai|| . . . . . . . . bhAvArtha-yadyapi agni jala se zAMta hoya hai to bhI pralayakAla kI pavana kara ubhArI huI mAsamAna taka jisa ke bhabhakAre jArahe haiM cAroM tarapha se balato bhA, rahI aisI bhayAnaka agni bhI bhagavAna ke nAma rUpI jala se zAMta ho jAtI hai|... noTa-jaile sItA satIkara uccAraNa kiye prabhu ke nAma rUpI jalane agnikuNDa ko zAMtakara kamaloM sahita praphullita pAnI kA sarovara banA diyA thA . . . . pralaya pavana kara uThI, agna jo tAsa ptttr| . cauphuliGga zikhA, utaGga para jale nirntr| . jagat samasta nigala kara, bhasma karegI maanoN| tar3ataDATa davajale, jora cahUM dizA utthaano| so ika china meM upazamaiM, nAma nIra tumaleta / hoya saroghara paraNameM, vikasita kamala sameta // 10 // :.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - ... .. . bhaktAmara stotr| 43 raktakSaNaM samadakokilakaMThanIla, krodhIta phnninmutphnnmaaptNtm| . AkrAmati kramayugena nirastazaMka, . stvannAmanAgadamanIhRdi yasya pNsH||4|| 'raka-lAla / IkSaNa AMkhe / samadaM = masta / kokila - koyala / kaMTha = galA bhIla-nIlA / krodhovara-gusse se unmatta / phaNI sApa / utphaNa UMcI, phaNa kiye ApataMtaM - mA.rahe / mAjhAmati vAletA hai / krama =pAMu / yugnjodd'aa| nirasta vagaira / zaMkA-zAka / tvat = terA / nAma nAma / nAgadamanI - nAgadauna buuttii| ki dilameM / yasya = jisa ke / saH =nara ke // .. .. ... ... { *: manvayArtha he svAmin / surakha Atre pAle masta koyala ke gale ke samAna nIle, gusse se uddhata UMcI karI hai phaNa jisane aise Ate huthe sAMpa ko "vaha puruSa" nirbhaya hokara donoM pAvoM se dabA sakatA hai jisa manuSya ke dila meM Apake nAmarUpa nAgadaunabeTI hai| bhAvArtha-nAga damanI eka jar3I hotI hai jisa ke lagAne se kaisA bhI jaharIlAsapine kATAho bAdhA nahIM kara sakatA arthAt jahara utara jAtA hai to yahAM AcArya kahate haiM ki he prabho bhApake nAmameM itanA asara hai ki jo puruSa mApake bhakta haiM Apa para nizcaya rakhate haiM yadi mahAkAlA surakha bhAkho ghAlA gusse se bharAhuA sAMpa UMcIphaNauThAelora se pukAre mAratA hubhA mukhale agnike ciGgAr3e nikalatehue kisI mApake bhaktakesanmukha bhAyeto vaha use dekha kara nahIM DaratA donoM pairoM se davA sakatA hai yadi vaha 'kATa bhI khAve to bhApake nAma smaraNa rUpI nAgadamana se bhApake bhaktoM ko jahara nahIM bddh'taa| ... noTa-viSApahAra meM seTha ke putra kA jahara utara gayA thaa| kokila kaNTha samAna, zyAmatana krodhajalatA / . ratanayana phukAra mAra viSa kaNi uglntaa| phaMNa ko UMcA kare vegahI sanmukha dhaayaa| tava jana hoya nizaMka, dekha phaNapatiko aayaa| jo DaMke nijapAvako, vyApai viSa na lagAra / nAgadamana tuma nAmakI, he jinako AdhAra // 41 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . ." 44. . . . bhaktAmara stotra / valgatturaMgagajaMgarjitabhImanAda, - mAnau balaM balavatAmapi bhUpatI nAm / udyahivAkaramayUkhazikhA paviI, tvatkIrtanAttama vAzubhidAmupaiti // 42 // . balaMgA naacte| turaMga ghodd'aa| gaja = hAthI ! garjita gAjatA bhIma .. bhayaMkara / naad-shbd| Aji=yuddha bala = phauja / balavAn = jorAvara / api / bhI bhUpati rAjA / udyat = uumrhaa| divAkara -sUrya / mayUkha-kiraNa zikhAjvAlA / apviddh-phuuNkaagyaa| tvat = teraa| kIrtana kathana / tam = andherA ! ivjaise| Azu-jaldI / mida-bheda / upaiti prApta hoya hai / . . ., anvayArtha he prabho cala rahe nAcate bor3o se aura hAthiyoM ke garjana se bhaya-... 'kara zabda vAlI balavAn rAjoM kI phauja yuddhamaiM Apake nAmoccAraNa se Ugate hue sUrya kI kiraNoM ko zikhAoM le vIMdhe hue andhere ke samAna jaldI naSTa ho jAtI hai...... __ bhAvArtha-yahAM bhAcArya kahe haiM ki he bhagavan yadi koI ganIma bahuta bar3I phauja kA amaghoha liye hue ghor3e daur3AtA huA hAthiyoM ko garajAtA hubhA' isa kadara garada gubAra ur3Ate hue ki sUrya bhI najara na par3e jisako dekhakara bar3e bar3e,mAnI. rAjAnoM ke mAna galajAveM yadi Apake bhakta ke sanmukha Ave to jaise sUrya ke sammukha andherA nahIM ThaharatA ilI prakAra Apake Azrita ke mukAbale se vaha bhAga jAtA hai| . . jisa raNa mohi bhayAnaka, zabda kara rahe turaMgama, ghana se gaja garajAhi, mata mAno gira jaMgama / . ati kolAhala mAhi, bAta jahAM nAhi sanIja, rAjana ko paracaNDa,dekhabala dhIraja chiije| nAtha tumhAre nAma se, so chinamAhiM palAya, jyUM dinakara parakAzateM, andhakAra miTajAya // 42 // .
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra | kuntAgrabhinnagajazoNitavArivAha vegAvatArataraNAtarabodhabhImeM / yaha jayaM vijitadyajeya pacA, Free pAdapaMkaja nAzrayiNo labhate // 43 // - bhAlA (varachI) / atra agrabhAga / bhinna phaTA gajaM hAthIM / } zoNita kunta bha - khUna | dhAri paanii| vAha - pravAha / vega-jaldI | avatAra taraNi- tairanA | Atura - dukhI / yodhe = yodhA / bhIma = bhayaMkara / yuddha J utaranA / lar3AI / jayajIta / vijita jIte gae / durjaya - dukhase jItane yogy| jeya - jatine yogya 1 * **** * 7% 'pakSa' = tarapha / tvat = tere / pAda - caraNa / paMkajavana kamala samUha | mAzrayI * AsarA lene vAlA / labhate - labhate haiM // 45 'anvayArtha' haiM prabho Apake caraNa kamala rUpa vanakA Azraya lene vAle (bhakta) AME barachI ke agrabhAga se mere (chede ) gae jo hAthI unake khUna rUpa pAnI ke pravAha meM jaldI 'se utaraNe tathA pArajAne meM duHkhI ho rahe haiM yodhA jisa meM isa liye bhayaMkara yuddha meM jIta liye haiM duHkhase jItane yogya zatrupakSa jinhoMne aise hue hue jaya ko prApta hote // * 5 mAvArtha- he bhagavana aise bar3e jaMgojadala meM ki jahAM phoja kA ghamalAna ho jAne se khUna kI nadiyAM bahane laga jAye jisameM bar3e 2 yodhA phase hue dukhI hokara pAra jAne meM asamartha ho aise jaMga meM mubatalA bhI Apake bhakta Apake nAma ke smaraNa mAtra se aise ajIta jaMga ko bhI jItakara phataha pAte haiM // . mAre jahAM gajendra kumbha hathiyAraH vidAre / umage rudhira pravAha, vega jala se vistAre / 'hoya tiraNa asamartha, mahA yodhA bala pUreM / : tisaraNa meM jina toya, bhakta je haiM nara suure| durjaya arikula jItakara, jaya pAveM nikalaMka 1 tuma pada paMkaja mana baseM, te nara sadA nizaMke // 44 //
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktAmara stotra / aMbhonidhau cubhitabhoSaNanaka cakra, pAThIna pIThabhaya dolvaNavADavAgnau / raMgataraMgazikhara sthitayAnapAcA,.. svAsaM vihAya bhavataH smaraNAdvrajanti 88 { | mammonidhI - samuMdra | zubhita = kSobhavAle | bhISaNa bhayaM dene vAle / nakraM - . nAkkU / cakra - smuuh| pAThIna = eka kisama kI machalI / pITha piiddh'aa| bhayada - - DarAne vAlI / ulSaNa - pracaNDa / vaDavAgni samudra kI Aga | raMgat = nAcatI / taraMga - lahareM / ziqhara - ghoTI | sthita Thahare hue pAnapAtra - jahAja / vAsaM bhaya / vidAya - chor3a / bhavataH - tumhAre / smaraNa - yAda karaNA / brajanti = jAte haiM // = anvayArtha ---he bhagavan kSobha ko prApta ho rahe haiM bhayAnaka nAkUcoM ke samUha aura macha jala jIva aura bhaya dene vAlI hai baDavA bhAga jahAM aise samudra meM nAcatI huI laharoM ke Upara sthita hai, jahAja jinake aise bhI Apake smaraNa se (yAda karaNe se) maya ko chor3a kara calate haiM | " bhAvArtha-he bhagavana ati gaMbhIra samudra jila meM nAkUcoM aura bar3e la " aura bar3e sAMpoM ke samUha bhare hue ho jisakI lahareM mIloM taka upara uchala rahI hoM aura jahAM jala ke jalAne vAlI par3avA agni cala rahI ho jisa ko jahAja aura . agna boTa bhI nahIM abUra kara sakate jaise ki sauthapola (dakSiNI kutava) aise malaMya samudra meM yadi Apake bhakta gira jAyeM to Apake nAmarUpI tAraNa ke mAbhaya se usa ko taira kara pAra ho jAte haiM | noTa- zrI pAlamaTa Adi anekApAra hue haiM / / nakra cakra magarAdi, macchakara bhaya upajAve / jAmeM bar3avA agni, dAhase nIra jalAve. / , pAra na pAveM jAsa, thAha nahiM lahiye jAkI / garje jo gambhIra, lahara ginatI nahIM tAkI sukha so tire samudra ko, je tuma guNa sumarAhiM / capala taraha ke zikhara pAra jAna le jAhiM // 44 // .46 6
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - . bhaktAmara stotr| 47 udabhUtabhISaNajalodarabhArabhugnAH, - zocyA dshaamupgtaagtjiivitaashaaH| tvatpAdapaMkajarajo'mRtadigdhadehA, mayAM bhavaMti makaradhvajatulyarUpAH // 45 // - udbhUta-hogayA / nISaNa bhayaMkara / jalodara peTakA rogAmAra bhaar| bhugna kubdd'e| zocyA zoka ke yogya / dazA hAlata / upaMgatA prApta huii| gata dUra ho gaI / jIvita jInA / AzA = Asa / tvatpAda - tere paaNv| paMkajakamala / rjodhuul| amRtambhamRta / digdha-lipA / deha zarIra / mAM - manuSya bhavanti-hoya haiM makaradhvaja kAmadeva / tulya samAna / kaMpa-zakala / / . anvayArtha he prabho! bar3ha gae bhayaMkara jalodara roga ke bhAra se TeDe hogaye bhaura dUra hogaI hai jIpane kI AzA.jinakI isI liye zoka kI dazA (hAlata) ko prApta ho gae aise bhI manuSya mApake caraNa kamala kI dhUla rUpa mamRta se lipa gae haiN| zarIra jinake so to kAmadeva ke tulya rUpa pAle hojAte haiN| bhASArtha he bhagavan mApake caraNoM kI raja meM itanA asara hai ki choTe moTe roga kA to kyA jikara jalodara sArakhe lA ilAja maraja jinako hojAne se unakI * jindagI kI bhAzA nahIM rahatI bhApake caraNoM kI raja rUpI amRta zarIra ke lagAne se unake sarva roga dUra ho kAmadeva samAna kaMcana varaNa zarIra hojAtA hai| _' noTa-bhagavAn ke prativimya ke prakSAlana mAtra jala lagAne se koTImaTa prApAla kA kuSTa dUra ho suvarNasA zarIra huA hai| mahA jalodara roga; bhAra pIr3ita jenara haiN| vAta pitta kapha kuSTa, Adi je roga gahe haiN|.. socita rahe udAsa, nAhi jIvana kI aashaa| ati ghinAvana deha, dhareM durgandha nivaasaa| * tumapadaM paMkaja dhUlako jelAMveM nija angg| ... te nauroga-zarIra lahiM, china meM hoMya anaMga // 45 // ..
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhaktAmara stotra / ApAdakaMTha muruzRMkhalaveSTitAMgAH, gADhavahannigaDa koTinighaSTajaMghAH / tvannAmamaMtramanizaM manujAH smarataH, ...sadyaH svayaM vigata baMdhabhayA bhavati // 46 // ApAda kaMTha - pAMva se kaMTha taka usa vaDA | zaMkhala = sAMkala | veSTita | lapeTA gayA / . aMga- zarIraM / ' gAu~ - majabUta / bRhat = baDe 2 / nigaDa - jaMjIra * ( sAMkala ) | koTi == agrabhAga | nighRSTa asgii| jaMghA - dogeM / tvannAmamantra . tumhArA nAma rUpI mantra / aniza = dinarAta manuje - manuSya / ' smarantaH = yAda karate hue sadyaH = zIghra / vasya = apane Apa / vigata - dUra hogyaa| baMdha-baMdhana maMtra 'Dara | bhavati hojAte haiM // ..48 "I 1 1 anvayArtha-pA~va se gale taka bar3e mArI sakila se lapeTe haiM zarIra jinake gAr3hI ber3I kI phoTo se ghisa gaI hai, jaMghA jinakI aise manuSya tumhAre nAmarUpa maMtra, pho dinarAta japate hue jaldI ho apane Apa TUTa gae haiM baMdhana jina ke aise ho jAte haiM / " . bhAvArtha -- he prabho bhAMpake nAma mAtra meM itanA prabhAva hai ki jaba rAjA Adi saMkaloM se jakar3a kara bhoroM meM DAla tAle Thoka dete haiM taba aisI kaThina mIr3ha par3ane para. Apake bhakta ApakA nAma rUpI saMtra kA smaraNa karate haiM to apane Apa ke tamAma baMdhana TUTa. sarva bhaya dUra ho jAte haiM // pAMva kaNTha se jakara, bAndha sAMkala ati mArI / gAr3hI ber3I paira mAhiM, jinajAMgha vidArI / bhakha pyAsa cintA, zarIra, duHkha je vilalAne / zaraNa nAhi jina koya, bhUpa ke bandIkhAne / h s tuma susarata svayameva hI, bandhana saba khula jAhiM / -chinameM se saMpati kaheM, cintAbhaya vinasAhi // 46
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bhaktAmara stotra // .. 49 mattadrimagarAjadavAnalAhi saMgrAmavAridhimahodarabaMdhanottham / tasyAzanAzamupayAtibhayaM bhiyeva, yastAvaka stavamimamati mAnadhIta // 47 // masa-masta / dvipendra (gajarAja) = bdde-haathii| = mRgarAja zora / davAnala - dhanakI aag| mahilAMpA. saMgrAma yuddha (lar3AI) ! pAridhi samudra / mahodara - jalodara ke samAna peTa kA rog| baMdhana bAMdhA jaanaa| utthaM uThA tistha uskaa| bhAzu-jaldI naash-nssttN| upayAti ho jAtA hai| mayaM khauph| miyAM Dara. khevataraha / yaH jo; tAvaka - tumhArA stv-stotr| i sa maMtimAna meM buddhamAnamadhIte : par3hatA hai :.::...: :: .. . . . . manvayArtha jo buddhimAna Apake isa stotra ko paDhatA hai-usa kA masta hAthI' zera, ghanakI bhAga, sAMpa, yuddha, samudra, jalodara, baMdhana, inale paidA hone vAlA maya: zIghra hI usale DaratA huA naSTa ho jAtA hai / :- .......... ... . : bhAvArtha, yahA~ AcArya kahe haiM ki hai. bhagardain aparake chandoM meM varNana kare jo masta hAthI, zera, bana kI mAga sApa yuddha samud jalodara roga baMdhana Adi bhaSTa prakAra ke mahA saMkara jo buddhimAna Apa ke bhakta vipadA ke lamaya ApakA yaha stotra, par3heM una kI hara prakAra kI musIbateM Dara kara eka kSaNa mAtra meM naSTa ho jAtI haiM : arthAt unako phaisI hI vipadA peza kyoM na ojAdhe yadi vaha musIveta ke cakata aupake : isa stotra kA pATha, kareM to unakI sarva takalIphAta phaurana dUra ho vaha amana caina hAsila karate hai| ... mahAmatta gajarAja, aura mRgarAja dvaanl| - phaNapati raNa paracaMDa nauranidhi rogmhaabl| bandhana meM bhayaM ATha, Darapa kara mAnonAze / :tumasumarata china mAhi, abhaya thAnaka parakAzeM / ila apAra saMsArameM zaraNa nAhiM prabha koy| yAte tuma pada bhakta ko bhakti sahAI hoya // 47. // . .. .. .
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 bhaktAmara stotra / stotraroja taba jineMdraguNaini babbI, . bhatyA mayA vividhavarNavicitrapuSpAm / dhatte jano ya ihakaMThagatAmajalaM, :. taM mAnatuMgamavazA samupaiti lakSmIH // 48 // stotrama stotra rUpa mAlA ko| taba-tumhArI jinendra-jineza / guNamAdhuryAdi kAvya guNa, vA, sUta / nivaddha gUndhI (racau) matyA bhakti se| mayAmaiMne vividha aneka prakAra kii| varNa raMga / vicitrakA raMga kI puSpA phala / dhase pahinatA hai / janA manuSya / yaH joha yahAM / kaMTha-galAgatA par3I huii| ajanna-niraMtara (lagAtAra) / use / mAna ijjata / tuMga uMcAvA "mAnatuMga" kavi kA nAma hai / avazAna vaza hone vAlI samupaiti macchI taraha prApta hoya hai / lakSmI-zrI, zonA, mukti|| ___ anvayArtha he jineza bhakti karake tumhAre guNoM se ganthI duI bhaneka bhakSara apa vicitra haiM phUla jisameM kaMTha meM prApta isa stotra rUpamAlA ko jo pahina letA hai mAna se UMce usa manuSya ko bhI lakSmI (mukti) prApta hotI hai| . . bhAvArtha-isa stotrake paDhnekA mahAsya yaha hai ki isa meM varNana kare jo jinendra ' ke guNa vahI bhayA tAgA aura isa ke zabda vahI nave raMga biraMga ke phaloM kI mAlA jo nara kaMTha meM pahane arthAt isa ko kaMTha kara nitya paheM vaha ijjata, lakSmI mAlA daraje ke stavai khilata maura strI putrAdika hara kisama ke manovAMchi kAyama rahane pAle . phaLapAya mukti ke bhAgI hoveNge| yaha guNa mAla vizAla nAtha tuma guNana smaarii| vividha varNa ke puSpa, gUnya meM bhakti vidyArI // jonara pahire kaMTha bhAvanA manameM bhAve / 'mAnatuGga vaha nija adhIna zivalakSmI pAve // 48 - dohA-bhASA bhaktAmara kiyo, hemraajhithet| je nara par3heM svabhAva soM te pAyeM ziva kheta .
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ . "sUcI patra / . yaha pustakeM hamAre yahAM bikatI haiN| hamArI chapavAI huI pustakoM ke naam| zuddha paMcalyANaka tithiyoM ke cAra / darzana kaMthA bhASA cheda banda / ) caudhosI pUjana pATha saMgraha kA. mahAna cAra dAna kathA bar3I.......) graMtha arthAt saMskRta caudhosI pUjA pATha zIla kathA bhApA chaMda banda 2. bhASA caubIsIpUjA pATha rAmacandrakRta do nizi bhojana kathA bar3I chottii.)| 3 bhASA caubIsI pUjApATha vRndAvanata nitya niyama pUjA devazAstraM gurU zuddha 4.mApA jaubIsI pUjA pATha bakhatAvara ', saMskRta pUjA tathA bhASA pUjA ) 'kRta yaha cAroM pATha eka granthAkAra khUle 605 digambara bhASA jaina anyoM'... patroM meM zuddha paMca kalyANaka tithiyoM ke .ke nAma ......... chape haiM / isameM kamIzana nahIM kATA varadatta ke 18. nAte ... ) jAtA kyoMki isakA pUrA dAma 10) hai cAraha bhAvanA saMgraha ... haravaMza purANa mahAna.grantha 5)isameM chaha DhalA saMgraha dhAnata, budhajana, daulata kamIzana nahIM kATA jAtA ..kyoMki tInoM pAryo kI ikaTThI eka pustaka) isakA pUrA dAmaH ... :) hai| zrI nemanAtha kA vyAhalA praznottara . zrIpAle caritra bhASA chanda ynd.1||). bAraha mAsAdi rAjala nau pAu / / naI jainatIrtha yAtrA ber3I.. yamanasainacaritramuniyamanasaina kA vRttAnta sakumAla caritra bar3A bhASA..kA nivara ke ahAra kI vidhi :.....). jaina kathA saMgraha striyoM ke saMtAna paidA tathA jilda sahita // hone kI vidhi aura ilAja sahita 1) taravArtha sUtra mUla saMpUrNa . .. jainavAla guTakA prathama bhAga bar3A jaina, bhUdhara jaina zataka artha sahita ...) parizAlAoM meM par3hAne yogya bhaktAmara bhASA kaThina artha sahita ). . . 11 para milane kA patAH-hakIma jJAnacandra jainI - mAlika digambara jainadharma pustakAlaya laahaur|
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. "hamArI jar3I bUTiyoM ke ilAja se strI ko jarUra garma raha jAtA hai ..... yaha ilAja hama jaMgala ko jar3I bUTiyoM se karate haiM hamAre ilAja se jakara ga raha jAtA hai jise ilAja karanA ho hamase hamArA iztihAra maMgA kara pade... .... striyoM ke pagara (sapheda vIrya girane) kA ilAja '.. ' jisa strI ke bIsa.varSa se bhI sapheda voyeM giratA ho hamArI jar3I bUTiyoM : ilAja se vilakula baMda ho jAtA hai jisake kapaDe. baMda ho gaye ho hamArI jar3I bUTira ' ke ilAja se kapar3e jArI ho kara haramAsa barAbara hone lagate haiM / . . . puruSoM ke vIrya kI vimAriyoM kA ilAja ......." . jisa purUSa kA vIrya pAnI samAna bhI patalA ho gayA ho 'AtamApha ke jakha ho purAnA sujAka ho khUna gaMdA ho gayA ho.nA marada hoMgayA ho hamAre ilAja se bika phula nIroga ho kara kAyA svarNa samAna ho jAtI hai // . purAne jakhamoM kA ilAja / . . . jina vimAroM ko DAkTara yaha kaheM ki isakI TAMga yA bAMha cadUna kATe isake : jakhama acche nahIM ho sakate hamArI jar3I bUTiyoM ke malhama se varSoM ke sar3e jakhama dUra phAra kAyA nIroga ho jAtI hai / / ... ... ........... __ . phAlijakA kAmila ilaaj| ...... . jise phAlija mAra gayA ho aghaDaMga mAra gaI ho dAMga bAMha dhaMDa muDane. gayA ho hamArI yUTiyoM ke ilAja se manuSya bilakula taMdurusta ho jAtA hai| .. ........ hama davA nahIM becate.. :::: '..... hama davA nahIM becate aura na davA, neja sakate haiM jile ilAja karAnA ho hameM kula '. kara ilAja karavAve hama hakIma hai vAya pitta karpha bImAra ke mijAja mAphika saMda garamI dhaturamAla mausama ke anusAra soca samajha kara ilAja karate haiN| . "..:.. hamArI phIsa bahuta bar3I hai| .. .... - ..hama mAmUlI phIsapara ilAja karane nahIM jAte hamAro phIsa hAthI jaisA peTa in| badI hai ki bar3e dhanavAna ho dekhakate haiM jo hamako bulAkara ilAja karavAve hamArA mulAja lahitamAnejAnekA kirAyA kharaba davA kA dAma rojAnA rasoIvaracamIdenA par3A hai| .. " hamArA patA:- hakIma "ma hallA anArakalI nIlA gummaja lAhora - hakIma jJAnacaMdrajanA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
_