Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
지지
પુસ્તક ૩૩ અંકે ૧૦ મે.
વૈશાક
H . 이 વીર સં', ૨૪૬૨
3 28
IRFIE
मानसामानह सला
MI디어키
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
0 2808800 વિષય-પરિચય, છે.
૨૪૮
૧ પ્રાર્થના. ... ... ... (બાબુલાલ શાહ નડોદકર. ) ... ૨૪૭ ૨ પંચમહાવ્રત તથા તેમની ભાવના. (સ. ક. વિ ) ૩ સત્યજ્ઞાનનું ૨હસ્ય.. ' ... (અનુવાદ )
૨૫૦ ૪ જૈન સાહિત્ય ચિત્રકળા પ્રદશન. ... ( ચેકસી )
૨૫૨ ૫ પાંચ સકાર.
| ( વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શા ૬ )
૨૫૫ ૬ ગામ અને શહેર.
(રાજપાળ હોરા )
૨૫૯ ૭ શ્રીવીર-વિહાર મીમાંસા. ... ( શ્રી વિજયેન્દ્રસૂરિજી મહા૦) ૨૬૧ ૮ જૈન તત્ત્વસાર.
| ( સ. ક. વિ. )
૨૬૮ ૯ આ માસમાં થયેલા નવા આચાર્ય મહારાજ.
• ૨૭૦ અધી કિંમતે. શ્રી આત્માનંદ જન્મ શતાબ્દિના શુભ પ્રસંગે સં. ૧૯૯૨ ના ચૈત્ર શુદી ૧ થી બાર માસ માટે શ્રી આત્મારામજી મહારાજકૃત નીચેના પુસ્તકે અધી કિંમતે આપવામાં આવશે ( સીલીકમાં હશે ત્યાં સુધી ).
મૂળ કિંમત. અધી કિંમત. તત્વનિર્ણયપ્રાસાદ.
૧૦-૦-૦
૫-૦-૦ જૈનધર્મવિષયક પ્રશ્નોત્તર.
૦-૮-૦
૦ ૪-૦ આમવલ્લભ સ્તવનાવાળી.
૦-૬-૦
૦-૩-૦ લખાઃશ્રી જૈન આત્માનંદ સભા–ભાવનગર,
શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર ( ભાષાંતર ) શ્રી પૂર્વાચાય ના મૂળ ગ્રંથનું શુદ્ધ અને સરલ ભાષાંતર.
| ( છપાય છે ) આ ગ્રંથ જેમાં ચાવીશ તીર્થકર ભગવાનના ઘણા સંક્ષિપ્તમાં ચરિત્ર આપવામાં આવેલ છે. આટલા ટુંકા, એટલા મનોહર અને બાળજી સરલતાથી તરતજ ગ્રહણ કરી શકે બલકે કઠાગ્ર પણ કરી શકે તેવા સાદા રસમય સુંદર ચરિત્રે આ ગ્રંથમાં છે જૈન પાઠશાળા, કન્યાશાળા, જૈન વિદ્યાલયમાં ઐતિહાસિક શિક્ષણ તરીકે ચલાવી શકાય તેવું છે, મદદની જરૂર છે. આર્થિક સહાય આપનારની ઈચ્છા મુજબ અ૬૫ કિંમતથી કે વિના મૂલ્ય સભાના ધારા પ્રમાણે ભેટ પણ આપી શકાશે.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
॥ શ્રી આત્માનન્દ પ્રકાશ.
-ત
66
www.kobatirth.org
分分
===
नमो विशुद्धधर्माय स्वरूपपरिपूर्तये । નમો વિશ્વાવિસ્તાર—પોષરાતીતમૂર્તયે ॥ ૨॥
સ ́પૂર્ણ જ્ઞાન-દન-ચારિત્રાદિ
વિશુદ્ધ ધર્મવાળા, સ્વસ્વરૂપની પૂર્ણતાને પામેલા અને વિકારાના સમૂહના પાર્ પામેલા-એવા જે કાઈ મહાત્મા હેાય તેને નમસ્કાર હા. ઉપમિતિભવપ્રપોંચા કથા.
,,
વુક્ષ્મ ૨૩ થીર સં.
===←
પ્રાર્થના
[ચાલ : નાગર વેલીએ રાખાવ..]
આત્મ જ્ઞાનને જગાય, મારા જૂના અંતરમાં; અખક જયેાતિ સમકાલ, મારા સૂના અંતરમાં અહિંસા અખ્તર પહેરી,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૬૨. વૈશાવશ્રામ સં.૪૦. { મંત્ર ૨૦ મો.
આપ ઉતર્યો ભત્ર પારે;
અખંડ અહિંસા વસાવ, મારા સૂના અંતરમાં સત્યના સેવન વિના, જગ-જીવન ન િજ્યાતે;
સાચું સત્ય સાહાવ, મારા સૂના અંતરમાં મેાડુ, મમતાને રાગા,
માથુ જીવન પલટાવે;
અંકુર એના ઉજાડ, મારા સૂના અંતરમાં
For Private And Personal Use Only
આત્મ
આત્મ
>>
આત્મ
આત્મ
બાબુલાલ શાહ, નડાદકર.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે. પંચ મહાવ્રત તથા તેમની ભાવના
છે
શરૂઆતમાં આદર્શ ભૂત શ્રી મહાવીર પ્રભુનું અખિલચરિત્ર મનન કરી વિચારી જવું. પછી દરેક મહાવ્રતને તેની રક્ષા અને પુષ્ટિ કરનારી ભાવના સાથે અવધારવાં.
૧ હે ભગવંત! હું સર્વથા પ્રાણાતિપાત-જીવહિંસાને ત્યાગ કરૂં છું. કેઈ સૂક્ષ્મ કે બાદર, ત્રસ કે સ્થાવર જીવને હું મન, વચન, કાયાવડે હણશ, હણાવીશ કે હણતા પ્રત્યે અનુમોદીશ નહિ. વળી ત્રિકાળ વિષય જીવહિંસાને પડિક્કામું છું, નિંદુ છું, ગહું છું અને તેવા દુષ્ટ સ્વભાવને વસરાવું છું.
પ્રથમ મહાવ્રતની ભાવના–૧ ઈર્યાસમિતિ એટલે ગમનાગમન ક્રિયા પ્રસંગે જયણ સહિત ચાલવું. ૨ મનગુપ્તિ સાચવવી. એટલે મનમાં માઠા વિચાર આવવા ન દેવા. ૩ વચનગુપ્તિ પાળવી એટલે જીપઘાતક–પાપવાળું વચન નહિ ઉચ્ચારવું, પણ જરૂર પડે ત્યારે-નિષ્પા૫ વચન જ ઉચ્ચારવું. ૪ ભંડેપકરણ લેતાં મૂકતાં જયણુ-સહિત પ્રવર્તવું અને ૫ આહારપાણે જોઈ તપાસી જયણુ સહિત વાપરવાં. જોયા વગર વાપરવા નહિં.
૨ હું સર્વથા મૃષાવાદનો ત્યાગ કરું છું. ક્રોધ, લોભ, ભય કે હાસ્યથી ત્રિવિધ ત્રિવિધ એટલે મૃષા ભાષણ કરૂં, કરાવું, કે અમેદું નહિં. વળી તે મૃષાવાદને પડિકામું છું, નિંદુ છું, ગરહું છું, અને તેવા દુષ્ટ સ્વભાવને સરાવું છું.
ભાવના-૧ વિમાસી (વિચારી)ને બેલિવું. સહસા બેલી નાખવું નહિ. ૨-૫ ક્રોધ, લોભ, લય અને હાસ્યનું સ્વરૂપ સમજી તે દેષ દૂર કરવા, કેમકે તેથી સહસા જૂઠું બોલી જવાય છે.
૩ હું સર્વથા અદત્તાદાન વજું છું. અર્થાત્ ગામ, નગર કે અરણ્યમાં, છે કે ઘણું, નાનું કે મેટું, સચિત્ત અચિત્ત કે મિશ્ર કંઈપણુ અણદીધેલું હું ઉપર જણાવ્યા મુજબ મન, વચન, કાયાથી જીવિત પર્યત લઈશ, લેવરાવીશ કે લેતાને અનુમોદીશ નહિ.
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પંચમહાવ્રત અને તેની ભાવના,
૨૪૯
ભાવના–૧ રહેવા માટે વિચારીને પરિમિત અવગ્રહ માંગ. ૨ ગુર્વાદિક વડિલની રજા લઈને આહારપાણી વાપરવાં ૩ કાળમાનની અવધિ બાંધી અવગ્રહ માગ. ૪ અવગ્રહ માગતા વારંવાર હદ બાંધવા લક્ષ રાખવું અને ૫ પિતાના સાધર્મિક (સાધુ) પાસે પણ પરિમિત અવગ્રહ માગ. ઉકત ભાવનાઓથી એ મહાવ્રત રૂડી રીતે આરાધિત થાય છે.
- હું મૈથુન સર્વથા તજું છું એટલે દેવ, મનુષ્ય અને તિર્યંચ સંબંધી વિષયક્રીડા મન, વચન અને કાયાએ કરૂં, કરાવું કે અનુદું નહિં.
ભાવના–૧ વારંવાર સ્ત્રીકથા કર્યા કરવી નહિ. ૨ સ્ત્રીના અંગે પાંગ નિરખીને જેવા નહિં. ૩ પૂર્વે કરેલી કામક્રીડા યાદ કરવી નહિં. ૪ સિનગ્ધ રસકસવાળું પ્રમાણુરહિત ભજન કરવું નહિં અને ૫ નિષસ્થાન, આસન, સ્ત્રી, પશુ-પંડક રહિત હોય તેવાં સેવવાં. અન્યથા વિક્રિયા થવાથી ધર્મભ્રષ્ટ થઈ જવાય છે.
૫ હું સર્વથા પરિગ્રહને તજુ છું. ત્રીજા મહાવ્રતની પેરે યાવત્ તેવા દુષ્ટ સ્વભાવને વસરાવું છું.
ભાવના–૧–૫ લા કે ભુંડા શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પર્શ પામી તેમાં આસક્ત, રક્ત, ગૃહ, મોહિત, તલીન કે વિવેકવિકળ થઈ જવું નહિં. રાગ, દ્વેષ કરવો નહિ. એવી રીતે સાવધાનપણે સાધુ યોગ્ય આચારમાં પ્રવતંતાં ઉકત મહાવ્રત આરાધિત થાય છે.
ઉપસંહાર–ઉકત પાંચ મહાવ્રતે તેની દરેકની પાંચ પાંચ ભાવના સાથે મનનપૂવક વાંચી, તેમાંથી બને તેટલું જીવનમાં ઉતારવા પ્રયત્ન કરતા રહેવાથી તેની સાર્થકતા થઈ શકે છે. એ વગર કિયા-જડતા આવે છે અને
ક્રિયા કરત હે ધરત હે મમતા, આઈ ગલેમેં ફાંસી ” એ શ્રીમાન ઉપાધ્યાયજીના વચન પ્રમાણે સંસાર વધારવાના કારણુરૂપ બને છે, તેમ ન બનતાં જેમ ભવ ભ્રમણ મટે તેમ દરેક મહાવ્રતની શુદ્ધ સમજ મેળવી તે દરેકની પાંચ પાંચ ભાવના સહિત તેનું પાલન કરવા પ્રયતન કરવા-કરાવવો ઉચિત છે એ વગરની ક્રિયા-જડક્રિયા ઘાંચીના બેલની જેવી લગભગ કલેશરૂપ થાય છે. તેથી જ મહાપુરૂષોએ જેમ રહસ્યનો જાતે અનુભવ મેળવી આપણું એકાન્ત લાભ માટે ઉપદે છે તે સાર્થક કરવા દરેક આત્માથી જને બનતા પ્રયત્ન કરવો ઉચિત છે.
[ ઈતિશમ ] સ. ક. વિ.
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
- -
-
સત્ય જ્ઞાનનું રહસ્ય.
(જેન દષ્ટિએ).
ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૯૫ થી શરૂ, શન્યમાંથી સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ થઈ એવી કેટલાક બ્રહ્મવાદીઓની માન્યતા સર્વથા પિગળ છે. કાળી શરીરમાંથી જાળ કાઢે છે, સ્વપ્ન–સેવકનું ચિત્ત સ્વપ્ન–વિશ્વ ઉત્પન્ન કરે છે એ જ પ્રમાણે પરમાત્મા (પોતાની અંદરથી ) વિશ્વ ઉત્પન્ન કરે છે એમ બ્રહ્મવાદીઓ માને છે. કાળી જાળને પોતાનાં શરીરની અંદર પાછી ખેંચી લે છે તેમ પરમાતમા પણ આખાં ચે વિશ્વનું શેષણ કરે છે અને એ રીતે વિશ્વને પ્રલય થાય છે, એવી બ્રહ્મવાદીઓની માન્યતા છે. આ માન્યતામાં નર્યો દૈતવાદ છે. ચિત્તનું લેશ પણ સમાધાન તેથી શક્ય નથી. પરમાત્માની કેવી વૈરબુદ્ધિ ? કેવું વિચિત્ર અને વિવેકશૂન્ય મતય ?
સૃષ્ટિના કર્તા અને વિશ્વના સંબંધમાં મુસ્લીમ અને ઈસાઈઓની શી માન્યતા છે તે આપણે હવે જોઈએ. સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ ધૂળમાંથી થઈ એમ મુસ્લીમ માને છે. જે સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ ધૂળમાંથી જ થઈ છે એમ માની લઈએ તે ધૂળનું અસ્તિત્વ ઈશ્વરથી પર હતું કે કેમ? અથવા તે ધૂળની ઉત્પત્તિ સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ પહેલાં ઈશ્વરે કરી હતી કે કેમ? એ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થાય છે.
કુન’ શબ્દમાં અવધારિત થયેલ આજ્ઞા કોણે શિરોમાન્ય ગણી ? પ્રથમ વસ્તુની ઉત્પત્તિ કયા પદાર્થમાંથી થયેલી ? એ બે પ્રશ્નને પણ યોગ્ય સમાધાન માગી લે છે. - પરમાત્માએ પ્રથમ વસ્તુનું સર્જન કરવાને સંકલ્પ કર્યો હશે તે સમયે કેઈનું અસ્તિત્વ ન હતું. કોઈ પણ જીવાત્માનું અસ્તિત્વ ન હતું તે પરમાત્માની આજ્ઞા કેણે માની એ પ્રશ્ન સાહજિક રીતે ઊઠે છે. પરમાત્માએ પ્રથમ જે વસ્તુ બનાવી તે વસ્તુનું દ્રવ્ય કયાંથી આવ્યું ? એ પ્રશ્ન પણ ઉપસ્થિત થાય છે. પરમાત્મા સિવાય બીજું કશું યે ન હતું તેથી આ પ્રશ્ન ઘણે વિચારણીય થઈ પડે છે. પરમાત્માએ પોતે જ પોતાની આજ્ઞાને અમલ કર્યો અને પ્રથમ વસ્તુનું સર્જન પરમાત્માએ (પિતાની અંદરથી) પિતે જ કર્યું એમ જે શકય હોય તે જ આ બે પ્રશ્નોનું સમાધાન થઈ શકે છે. શૂન્યમાંથી કેઈ તત્વ વસ્તુ. નિષ્પન્ન થઈ શકે, એ મંતવ્ય વિવેકશૂન્ય થઈ પડે છે. વિશ્વની ઉત્પત્તિ કેમ થઈ તે સંબંધી ખ્રીસ્તીઓ અને
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સત્ય જ્ઞાનનું રહસ્ય.
મુસ્લીમાનાં ધર્મશાસ્ત્રોમાં લગભગ એક સરખા નિર્દેશ છે. પરમાત્માએ પ્રકાશના ઉદ્ભવ પ્રથમ થાય એવી ઈચ્છાથી પ્રકાશના આવિર્ભાવ નિમિત્તે પ્રથમ આજ્ઞા કરી એમ ખ્રીસ્તી ધર્મશાસ્ત્ર જણાવે છે. પરમાત્માએ પ્રકાશના આદેશ આપ્યું તે અગાઉ તેમને પ્રકાશનાં સ્વરૂપને ખ્યાલ અવશ્ય આવ્યે હાવા જોઇએ એમ કહી શકાય. પ્રકાશની પ્રતિકૃતિના ચિત્તમાં આવિર્ભાવ થયા વિના પ્રકાશની આજ્ઞા કેમ સ`ભવી શકે ? પ્રકાશના ઉદ્ભવ થયા પછી પ્રભુને પ્રકાશ સુંદર લાગ્યું. પ્રકાશ સુંદર હાવાની પ્રભુએ ઘાષણા પશુ કરી. પ્રકાશના સર્જન અગાઉ પ્રકાશની માનસિક પ્રતિકૃતિ સાથે પ્રભુએ તુલના કરીને જ પરમાત્માએ પ્રકાશના સબંધમાં સારા અભિપ્રાય વ્યક્ત કર્યાં હશે એમ ફલિત થાય છે. પ્રકાશનાં દ્રવ્યની નિષ્પત્તિ પણ પ્રભુમાંથી જ થઇ હશે એમ માની શકાય. પ્રકાશની ઉત્પત્તિના સંધમાં આથી નીચેના ત્રણ મુદ્દાઓ વિચારવાના રહે છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એ
ચિત્ત કે સંકલ્પને આ પ્રમાણે શૂન્યમાંથી સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ શકય છે ઉત્પત્તિ આ રીતે સ્વપ્નની ઉત્પત્તિને ઉત્પત્તિ શૂન્યમાંથી શકય હાય તે તે સ‘પન્ન હોવુ જોઇએ એ નિર્વિવાદ છે.
(૧) પરમાત્મામાં પ્રકાશનાં માનસિક સ્વરૂપના આવિર્ભાવ. (૨) પ્રકાશની માનસિક પ્રતિકૃતિને આવિષ્કાર થયા ખાટ્ટુ પ્રકાશનાં સર્જન માટે પરમાત્માની ઇચ્છા.
(૩) પ્રકાશનાં સર્જન માટે આવશ્યક દ્રવ્યનું પરમાત્માથી સ્વયમેવ પિરપૂરણુ. ઉપરના ત્રણ મુદ્દાના સંબધમાં યથાયેાગ્ય વિચાર કરતાં, સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિના પ્રારંભ પરમાત્માના સકલ્પથી થયા એમ નિષ્પન્ન થાય છે. વેદાન્તમાં પરમાત્માના આ સકલ્પને 3 માયા કહે છે. સુપ્રીમતવાદીએ તેને ‘ કુવત-ઇ-ખયાલ ' એ નામથી ઓળખે છે. ઇસાઇએ પરમાત્માના ષ્ટિસર્જનના સૌંકલ્પને મહાત્ કલ્પનાશક્તિ ' માને છે. આમ પરમાત્માના સકલ્પને ગમે તે અર્થ લઇએ પણ એ સંકલ્પ જ સૃષ્ટિ–ઉત્પત્તિનાં કારણ
*
'
ભૂત એક જ મહાન શક્તિ છે એવી
વેદાન્તીએ વિગેરેની દૃઢ માન્યતા છે. કુદરતનાં ઉત્પાદક બળરૂપ ગણ્યાથી, મતન્યનું સમર્થન થાય છે. સૃષ્ટિની અનુરૂપ થાય છે. જો ભૌતિક દ્રવ્યની શૂન્યમાંથી ઉત્પન્ન થયેલ સત્ય તત્ત્વથી ચિત્ત કે આત્મા ઉપત્તિથી પર હાઇને શૂન્યમાંથી ઉત્પન્ન થયેલ (ગણુાતી) વસ્તુની સત્યતા આત્મા સાથે તુલનાની દૃષ્ટિએ કાલ્પનિક થઇ પડે છે.
( ચાલુ )
For Private And Personal Use Only
૨૫૧
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
--
--
-
--
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
૨૫૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
છે
જેન સાહિત્ય ચિત્રકળા પ્રદર્શન.
વડોદરામાં શ્રી આત્માનંદ જન્મશતાબ્દિ પ્રસંગે આ પ્રકારનું પ્રદર્શન ગોઠવવામાં આવ્યું હતું. એ જોતાં મારા હદયપટ પર જે છાપ પડી છે તે આલેખવાને મારો હેતુ છે. પ્રદર્શન ભરવાથી થતાં લાભ પરત્વે કે એ દ્વારા થની કાર્યસિદ્ધિ માટે ભાગ્યે જ હવે લખવાપણું હોય !
જે પ્રજા અગર જે સમાજનું સાહિત્ય વિશાળ–સમૃદ્ધ અને કળાયુક્ત હોય છે એ પ્રજા કે સમાજ અવશ્ય સંસ્કારી અને ગૌરવશાળી હોય છે. જૈન પ્રજા પાસે આવા જ પ્રકારની ઉમદા:સાહિત્ય-સામગ્રી વારસામાં મળેલી છે. એ પ્રકારની દીર્ઘદર્શિતા અને સમયનો સદુપયેાગ કરી ભાવી પ્રજાનું નિતાંત કલ્યાણ કરવાની ભાવનાથી પ્રેરાઈ, એ સર્જનમાં પોતાના જીવન વ્યતીત કરનારા પૂર્વે થઈ ગયેલા ત્યાગીઓ અને વિદ્વાને પ્રત્યે જરૂર બહુમાન પેદા થાય છે. અફસોસજનક વાત હોય તે એટલી જ કે આવા અમૂલ્ય ગ્રંથ સંગ્રહ માટે વહીવટદારો તરફથી જે જાતની માલિકી રજુ કરાય છે અને એના ઉદ્ધાર કે પ્રચારમાં બેદરકારી ને અનઆવડત દૃષ્ટિગોચર થાય છે તે ઈષ્ટ નથી. આજે આ વિપુલ સામગ્રીને ભંડારરૂપી કારાગ્રહમાં કેદ ન કરી મૂકતાં જગતના વિશાળ ચોકમાં, જિજ્ઞાસુઓ છૂટથી લાભ મેળવી શકે તેવા પ્રબંધ સહિત પ્રકાશમાં આણવાની જરૂર છે. જો કે આ દિશામાં કેટલાક વર્ષોથી પ્રયા શરૂ થઈ ચુકયા છે અને કેટલીક સંસ્થાઓએ પ્રકાશન કાર્ય ઉપાડી પણ લીધું છે છતાં એનો વેગ ચાલુ યુગને અનુરૂપ નથી જ. જે પદ્ધત્તિએ આજે પ્રકાશન થવા જોઈએ તે પદ્ધત્તિ આપણે ત્યાં જવલ્લે જ દૃષ્ટિગોચર થાય છે. આમ છતાં દિવસનુદિવસ જેન સમાજની નજર એ તરફ ઊંડી ઉતરતી જાય છે એ આનંદદાયી છે. પ્રત્યેક ધાર્મિક પ્રસંગ કે મહોત્સવ સાથે આવી જાતના એકાદ પ્રદર્શનને જોડવું એ દેશકાળ જોતાં ઘણું આવકારદાયક છે. જે સમાજમાં આકંઠ અજ્ઞાનતા ભરી છે અને જેને જ્ઞાનસાગરમાં સમાયેલા અણુમૂલા અમૃત ઝરણુને ખ્યાલ આવ્યો નથી, એને સારૂ પ્રદર્શને વારંવાર ગોઠવાય તે લાભદાયી જ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન સાહિત્ય ચિત્રકળા પ્રદર્શન.
૨૫૩ પ્રદર્શન પ્રસંગે જે પ્રાસંગિક નિવેદન શ્રીયુત વાડીભાઈ તરફથી કરવામાં આવેલ એને નિમ્ન ભાગ પ્રત્યેક જૈને અંતરમાં કતરી રાખી, સમય સાંપડતા એ દિશામાં પગલાં ભરવાની જરૂર છે.
“માત્ર સુશોભિત પુસ્તકોને દેખાડ કરવાથી ન તો પ્રેક્ષકોનું હિત થવાનું છે, ન તે પ્રદર્શનના જ કેનો હેતુ સફળ થવાનો છે. એ ભરવાની પાછળની ભાવનાને વિશિષ્ટ હેતુ એ જ છે કે અંધકારમાં રહેલા અને પોથીઓમાં વિંટાયેલા અનેક અમૂલ્ય ગ્રંથોને વિશ્વને પ્રકાશ દેખાડવાની પ્રેરણું જૈન ભાઈઓમાં પેદા થાય, ધગશપૂર્વક તેઓ પિતાના આ અભિમાન લેવા લાયક વારસાને યોગ્ય ઉપયોગ કરે. સંસ્કૃત-પ્રાકૃત કે અર્ધમાગધી જેવી વિદ્રોગ્ય ભાષામાંથી એ ગ્રંથોને લોકભાષામાં ઉતારે અને જનતામાં તેને સસ્તી કિંમતે પ્રચાર કરે; તેમ થવાથી માત્ર જૈને જ નહિ, પણ ઈતર ધર્મના બંધુઓને લાભ થશે અને તેથી જૈનધર્મના ફેલાવામાં ઘણે અંશે મદદ થશે.
જૈન સાહિત્યનો ફેલાવો જેટલો બળે તેટલો જૈનધર્મનો પ્રચાર વિશેષ એ સૂત્ર લક્ષમાં રાખવા જેવું છે. આજે ઈસાઈઓ મામુલી કિંમતે ખ્રિસ્તી ધર્મના પુસ્તકો વેચે છે. એ પાછળ હજારો રૂપીઆ ખરચે છે. એ ધર્મે ભારતવર્ષમાં કેટલે પગપેસારો કર્યો છે તે નિરીક્ષણ કરતાં સહજ જણાઈ આવે છે. ”
આ તે પ્રદર્શનથી થતાં લાભેની વાત કરી. એ દ્વારા આપણે કેવી સુંદર પ્રગતિ સાધી શકીયે તેને એ પરથી સહજ ખ્યાલ આવી શકે અને શક્તિશાલી શ્રીમંત અને ધીમેતે અવસર પ્રાપ્ત થતાં એ તરફનો પોતાને ભાગ ભજવી શકે તે માટે આટલો અંગુલિનિર્દેશ કરી, પ્રદર્શનમાં સંગ્રહિત થએલી રસ-સામગ્રી પ્રતિ દષ્ટિ દોડાવીએ.
જ્ઞાનમંદિરના ઉપર-નીચેના બને વિશાળ ઓરડામાં પ્રદર્શન ગઠવવામાં આવ્યું હતું. સંખ્યાબંધ કબાટમાં પુસ્તકો અને પ્રત વ્યવસ્થિત રીતે જેના રને ખ્યાલ આવે તેવી રીતે ગોઠવેલાં નજરે આવતાં. લાંબી પટી જેવા તાડપત્ર પર સુંદર અક્ષરમાં લખેલું લખાણ અને કેટલેક સ્થળે દોરવામાં આવેલ ચિત્રો જોતાં એ કાળે લેખનકળા અને ચિત્રકળા કેવી ખીલેલી હતી તેનો ખ્યાલ આવતો. તાડપત્ર પર લખાયેલી પ્રતોની સંખ્યા નાનીસૂની નહતી.
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૫૪
શ્રી આત્માનં પ્રકાશ.
વળી મહામહેનતે લખવામાં આવેલ એ પ્રતાની સાચવણ પદ્ધત્તિ પણ સુંદર પ્રકારની હતી. એમાં ભગવતી સૂત્રની પ્રત પણ હતી. કાગળ પર લખાયેલી પ્રતામાં શ્રી કલ્પસૂત્રેાની ચિત્રાવાળી પ્રતે ઉપરાંત શ્રી આચારાંગથી માંડી વિષાકસૂત્ર સુધીના દરેક અંગની નજરે પડતી. એની ચારે બાજુની ખેડામાં જાતજાતના વેલ, બુટ્ટી, ઝાડ, પાન ઉપરાંત હાથી, ઘેાડા, હરણુ આદિના ચિત્રા કળામય પીંછીથી અંકિત કરેલા હોવાથી મનેાહુરતામાં વધારા થયા હતા. સુવર્ણાક્ષરે લખાયેલી કલ્પસૂત્રની પ્રતા પશુ એક કાચના કખાટમાં દીપી રહી હતી. ખંગાળ તરફ વપરાતા આપણા તાડપત્ર જેવા Peth leaves પર લખાચેલ બુદ્ધિસ્ટ ધર્મની પ્રત, તેમજ મેટા પણ છતાં સુંદર અક્ષરે આલેખાયેલ અમીઝ લીપિવાળી પ્રત સૌકાઇનું ધ્યાન ખેંચે તેમ હતું. ભગવદ્ગીતાની એક પ્રતના અક્ષરા અતિ ઝીણા હતા. એમાં એકાણું ચિત્રા ખારિકાઇથી દોરેલાં હતાં. આમ ચિત્રામાં, અક્ષામાં અને આકૃતિમાં વિવિધતા હતી, જ્યારે કળામયતા ઉડીને આંખે વળગે તેમ હતી. રંગની પૂરવણીમાં પણ ચેગ્ય મિલાવટ જણાતી. એ બધા ઉપરથી પૂર્વપુરૂષોના કળાપ્રેમ તેમજ પ્રજ્ઞતા દેખાઇ આવે છે.
નિવેદન મુજબ પ્રાપ્ત થયેલ સૌથી પ્રાચીનમાં પ્રાચીન ચિત્રે તાડપત્રના જૈન ધાર્મિક ગ્રંથામાંથી જ મળી આવ્યા છે. તાડપત્રનેા સમય ૧૧ મા સૈકાથી ૧૫ સુધીના મૂકી શકાય. શ્રી આત્મારામજી જૈન જ્ઞાનમ ંદિરની “ શતપદી ’ની તાડપત્રની પ્રત તેરમા સૈકાની છે. અમદાવાદ ઉજમફાઇ ધર્મશાળાના ભંડારની તાડપત્ર પર લખાયેલ કલ્પસૂત્રની પ્રતમાં સં. ૯૨૭ છે; પણ ચિત્રા જોતાં તે મીતિ નકલ કરનારે પહેલાની પ્રતની કાયમ રાખી જણાય છે.
6
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્ હુંસવિજયજીના સ ંગ્રહમાંની કલ્પસૂત્રની વિ. સ. ૧૫૨૨ માં સમાયલી સુવર્ણાક્ષરી પ્રતના સુશાલના અદ્વિતીય પ્રકારના છે. એ ઉપરાંત કપડા પરના પ્રાચીન ચિત્રા જેવા કે ‘ શકુનાવલી ૫૮ આદિ છે. પશ્ચિમ ભારતની ચિત્રકળાના નમૂના રિકે એ પાટલીઓ વિ. સ. ૧૪૨૫ ની છે. ગુજરાતની પ્રાચીન લેખનકળાના નમૂનાઓ વયાવૃદ્ધ પ્રવર્તકજી મહારાજ શ્રીમદ્ કાંતિવિજયજીના પ્રશિષ્ય આજીવન સાહિત્યસેવી સાક્ષરવર્ય મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજીના ભારતીય જૈન શ્રમણુ સંસ્કૃતિ અને લેખન’ નામા નિબંધમાં રજુ કરાયેલ તેની પણ એક કાપી છે. શતાબ્દિ નિમિત્તે ગોઠવાયેલ અ પ્રદર્શન જરૂર દર્શનીય હતું. ચાકસી.
For Private And Personal Use Only
7
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ Eitti/EFiEIN ELLITETIN
ERSITE:ITE:ITESH
પાંચ સકાર
I ENIRNHIR.
lELITE SITEM
અનુ. વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ | ગતાંક ૮ માના પૃષ્ઠ ૨૯ થી ચાલુ ]
પોત્કર્ષ સહિષણુતા, બીજાની ઉન્નતિ, શ્રી, શક્તિ વગેરે જોઈને ચિત્તમાં બળવાને બદલે પ્રસન્ન થવું તે પોત્કર્ષ સહિષ્ણુતા છે. આ સહિષ્ણુતા સ્વાર્થ તેમજ મમત્વના વિસ્તાર પ્રમાણે વ્યક્તિ, સમાજ, સંપ્રદાય, દેશ અને સમસ્ત પૃથ્વીમાં દયાથી વ્યાપ્ત થઈ રહી છે. બીજા માણસની, બીજા સમાજની, બીજા સંપ્રદાયની, બીજા દેશની ઉન્નતિ જોઈને પિતાની ઉન્નતિ માટે સાત્વિક ઉત્સાહ ઉત્પન્ન થવો એ ખરાબ નથી, પરંતુ એ તો જરૂર થી જોઈ એ. જીવનનું એ એક મુખ્ય ચિન્હ છે, પરંતુ એમ ન કરતાં ચિત્તમાં બળવું. બીજાની અવનતિ કે વિનાશની કામના કરવી અને એ માટે પ્રયત્ન કરે એ તો જરૂર મહાન દોષ છે. અજ્ઞાનવશ શુદ્ર અહંકારની સીમામાં કેદ રહેવાનું કારણ જ એવું હોય છે. સંસારમાં વસ્તુતઃ પોતાનું, પારકું એવું કોઈ છે જ નહિ. આપણે તો માત્ર આ સંસારની નાટકભૂમિ ઉપર અભિનય કરનાર માત્ર છીએ. પોત પોતાને પાઠ સાવધાનીપૂર્વક સુંદર રીતે પૂરો કરે એ જ આપણું કર્તવ્ય છે. પોતાનું-પારકું માનીને દુઃખી સુખી થવું નહિ. એ પિતાનું-પારકાપણું નાટ્યભૂમિ ઉપર જ છે; વસ્તુત: આત્મામાં કંઈપણ એવું નથી. એ એક ભિન્ન ભિન્ન રૂપે લીલા કરી રહેલ છે. આપણે તો એ લીલા જોઈને આનંદમગ્ન થવું જોઈએ. રૂતુઓ અનુસાર જુદા જુદા વૃક્ષ ફૂલેફાલે છે. બારે માસ બધા વૃક્ષે સમાન રૂપે ફૂલેફાલે તે એ વિચિત્ર પુવાનનું સૌંદર્ય જ ચાલ્યું જાય. આજ એકની મસમ હોય, તે લેફાલે તે જોઈને બીજે શા માટે બળે ? તેણે તે એવી આશાથી પ્રસન્ન થવું જોઈએ કે તેની માફક મારી મોસમ આવશે ત્યારે હું પણ કુલીફાલીશ. એ સુખ સ્મૃતિને લઈને આજે પુલ્યાફાલ્યા વૃક્ષ તરફ વધારે પ્રેમ થવો જોઈએ.
એક વેપારીની પેઢીની વીશ જગ્યાએ શાખાઓ છે. પેઢીનો માલીક જરૂર પ્રમાણે કયાંક રૂપિયા લે છે અને કયાંકથી મગાવે છે. જે શાખા ઉપર
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
માલીક હુંડી એકલે તે શાખાના મેનેજર શા માટે રોવા બેસે ? તેનું કર્તવ્ય તો માલીકનું કામ સરસ રીતે બજાવવાનું છે. તેનું કર્તવ્ય છે એટલું જ છે કે પિતાનાં કોઈપણ કામમાં ત્રુટી ન આવે, તેમજ તે પોતાના માલીકની કઈ પણ ચીજ ઉપર પોતાનું સ્વામિત્વ ન માને. બ્યુટી કરવી તે નિમકહરામી છે અને માલીકની ચીજ ઉપર પોતાનું સ્વામિત્વ માનવું એ બેઈમાની છે. શિયાર અને નિમકહલાલ મેનેજરની માફક પિતાના ભાગના કર્તવ્યનું પાલન કરવું એ જ કર્તવ્ય છે. માલીકના વિધાનથી નારાજ થઈને આપણે તેની બીજી ઉન્નત શાખાઓને દ્વેષ ન કરવું જોઈએ. કોઈ પણ શાખાને દ્વેષ કરે તે માલીકને દ્વેષ કરવા જેવું જ છે, કેમકે તે પણ માલીકની છે, તેનું નુકસાન તે માલીકનું જ નુકસાન છે અને તેનો લાભ એ માલીકનો જ લાભ છે, એટલા માટે ઈમાનદાર શ્રેષ્ઠ પુરૂષનું તો એ કર્તવ્ય છે કે–તે માલીકની પ્રત્યેક શાખા-દુકાનોની ઉન્નતિમાં જ પરમ આનંદ માને અને યથાશક્તિ તેની ઉન્નતિમાં ખરા દિલથી સહાય પણ કરે. પિતાની શાખાની પણ એ જ રીતે ઉન્નતિ ઈરછે, ઉત્સાહપૂર્વક નિર્દોષ પ્રયત્ન કરે, અને તેટલા ખાતર માલીકને કંઈ કહેવું પડે છે તેમાં અગ્ય નથી. એથી ઊલટું, માલીકની બીજી દુકાનોની ઉન્નતિ જોઈને બળ્યા કરવું અને તેનું અનિષ્ટ ઇચ્છવું એ તો માલીકને દ્રોહ કરવા જેવું અને એનું જ અનિષ્ટ ઈચ્છવા જેવું છે. એ જ પ્રમાણે આ વિધની પ્રત્યેક વ્યક્તિ, પરિવાર, સમાજ, દેશ એક દુકાન છે. અને આપણે બધા એના સેવક છીએ. આપણું કર્તવ્ય અરસપરસ બધાની ઉન્નતિ ચાહવાનું અને પ્રત્યેકની ઉન્નતિથી પ્રસન્ન થવાનું છે. પ્રત્યેકની ઉન્નતિ એ આપણી જ ઉન્નતિ છે, કેમકે આપણે એક જ માલીકના સેવકો છીએ. જે એમ ઈચ્છે છે કે હું મારો સમાજ, મારો સંપ્રદાય, મારી જાતિ, મારો દેશ ઉન્નત થાય અને બીજાની અવનતિ થાય તેની અગતિ થાય છે. અથવા જે બીજાની ઉન્નતિ જોઈને બળે છે અને એને પાડીને પિતાની ઉન્નતિ ઇચ્છે છે તે ખરી રીતે કદી પણ ઉન્નત અને સુખી થઈ શકતા નથી. એ તે માલીકનો કોપ વહારીને દુ:ખી જ થાય છે. એટલા માટે બધાની ઉન્નતિમાં જ પિતાની ઉન્નતિ માનવી જોઈએ અને નમ્રતાપૂર્વક પ્રાર્થના કરવી જોઈએ કે –
सर्वे भवन्तु सुखिनः सर्वे सन्तु निरामयाः । सर्वे भद्राणि पश्यन्तु मा कश्चिद् दुःखभाम् भवेत् ।।
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
--
ન
- 1 ,
પાંચ સકાર.
૨૫૭
સૌ સુખી થાઓ, સો નિરોગી રહો, સો કલ્યાણને સાક્ષાત્કાર કરે, દુઃખને અંશ કોઈને પણ પ્રાપ્ત ન થાઓ.
પરમત સહિષ્ણુતા. આપણુ મતથી વિરૂદ્ધ મતવાળા મનુ, સંપ્રદાય કે જાતિઓની સાથે દ્વેષ ન રાખતાં સી તરફ પ્રેમ રાખવો તે પરમસહિષ્ણુતા છે. સંસાર પ્રકૃતિનું કાર્ય છે, પ્રકૃતિ વિષમ થવાથી જગતુ ઉત્પન્ન થાય છે. એટલા માટે જગતમાં કોઈ પણ માણસની આકૃતિ, સ્વભાવ, રૂચિ એક સરખા હોતા નથી. જેને આપણે સેળે સેળ આની એક સરખા જોતા હોઈએ તેમાં પણ કાંઈ ને કાંઈ અંતર જરૂર હોય છે. એજ સંસારનું સૌદર્યો છે. પ્રકૃતિ દ્વારા તે પિતાના જુદા જુદા રૂપને વિકસાવીને જુદા જુદા ભાવમાં ખેલી રહેલ છે. જે બધાને એક સરખા બનાવી દેવાનું કે જેવાને વ્યર્થ પ્રયાસ કરે છે તેઓ ભૂલ કરે છે. બધા એક સરખા કદી થયા નથી અને થઈ શકે એમ પણ નથી. જુદા જુદા રૂપમાં તેમજ જુદા જુદા ભાવમાં જે તે નિત્ય, સર્વગત, અપરિવતનશીલ, અવિનાશી, અચલ એક કેવળ પરમાત્માને જુએ છે તે જ યથાર્થ જુએ છે. પ્રકૃતિની વિચિત્રતા કદી પણ મટી શકતી નથી તેમજ તે એક અનેક થઈ શકે તેમ નથી. જગતમાં રૂચિવૈચિત્ર્ય તો રહેવાનું જ. જે આપણને આપણી પિતાની રૂચિ જુદી રાખવાનો અધિકાર છે તો પછી બીજાને કેમ ન હો જોઈએ ? આપણે ઈચ્છીએ છીએ કે સો આપણા મતનો સ્વીકાર કરે, એવી જ રીતે બીજા પણ એમ ઈચ્છી શકે છે. આપણે આપણું મતને સર્વોત્તમ તેમજ કલ્યાણકારી માનીએ છીએ એવી જ રીતે બીજા પણ માનતા હોય છે. આપણે
આપણા ઈષ્ટના સ્વરૂપને સાચું માનીએ છીએ એવી રીતે બીજા પણ માનતા હિય છે તો પછી ઝગડા શા માટે ? ઝગડા એટલા માટે જ થાય છે કે આપણે બીજાના મતને, સિદ્ધાંતને, તેના ઈષ્ટને સહન નથી કરી શકતા. આપણે ઈચ્છીએ છીએ કે સૌ એક અવાજે આપણી વાત માની લે. એનાથી જ ઝગડા, મારામારી અને ખૂબ ખરાબી થાય છે; પરંતુ વિચાર કરવો જોઈએ કે જે આપણે એમ માનીએ કે અમે જિનભગવાનને માનીએ છીએ, તે ભગવાન જ અમારા છે, બીજાના નહિ તે આપણે અવિચ્છિન્ન-અસીમ ભગવાનને ઘણું જ મર્યાદિત બનાવી દઈએ છીએ. એટલા માટે આપણે એમ જ માનવું જોઈએ કે આપણા જ ભગવાનને બીજા લોકો જુદા જુદા નામે, રૂપ અને ભાવથી પૂજે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૫૮
શ્રી આત્માનઢ પ્રકાશ
સત્ય
એક છે. એક જ
બ્રહ્મા
ભગવાનને કોઇ શિવ કહે છે, કેાઈ કહે છે, કાઇ અરિહંત કહે છે, કોઈ ઇન્દ્ર કહે છે, કાઇ સૂર્ય કહે છે, ક્રાઇ ગણેશ કહે છે, કાઇ બુદ્ધ કહે છે, કોઇ કમ કહે છે અને કેાઇ અચળ નિયમ કહે છે. મતલબ એ છે કે બીજો કેઇ મહેશ્વર છે જ નહિ, રામના ઉપાસક દેવીના ઉપાસકને જોઈને પ્રસન્ન થશે, શિવને પૂજક કૃષ્ણના ઉપાસકને જોઈને ખુશી થશે, નિર્ગુણુના ઉપાસક સગુણુની પૂજાથી આનંદ પામશે અને સગુણુને ઉપાસક અવ્યક્ત નિર્ગુણુની ઉપાસનાથી નિરતિશય આન‰ પ્રાપ્ત કરશે. સૌની અંદર એ એક જોઇને તે પ્રાણારામ, હૃદયબન્ધુની માધુરી છબીને નીરખીને સૌ સદા પ્રસન્ન થશે. ઇશ્વરના ભક્ત સેવક હાવાથી સૌ આપણુને પ્રિય છે, સૌ આપણા આત્મીય છે એ પ્રકારના સત્ય શુદ્ધ વિચારાયડે બીજાના મત
સહન કરવા જોઇએ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એક ીજી વાત. આપણે એમ પણ ન કહી શકીએ કે અમારા મત વ્યાજબી છે અને બીજાને મત ગેરવ્યાજબી છે, પરંતુ એટલુ તે જરૂર ચેાગ્ય જ છે કે આપણે જે વસ્તુમાં સાચા હૃદયથી લાલ સમજીએ છીએ, આપણા નિભ્રાંત અનુભવમાં જે વસ્તુ-સિદ્ધાંત સૌને લાભકારક જણાય છે તેને આપણે ખીજામાં પ્રચાર કરીએ-તેના લાભ ખીજાને પ્રેમપૂર્વક સમજાવીએ એમ કરવુ એ કન્ય જ છે, પરંતુ તેમાં જબરદસ્તી ન હેાવી જોઇએ. આપણા મતના પ્રચારની સુ ંદર રીત તે એ છે કે આપણે બીજાના મતનેા આદર કરીએ, બીજાના મતને સન્માનપૂર્વક સાંભળીએ અને તેમાં જે જે ખાખતા સારી લાગે તેની પ્રશંસા કરીએ, તેને સાચા હૃદયથી સત્કારીએ. ( અહિં. યાદ રાખવાની જરૂર છે કે સર્વમાં સારૂં નરસું અને હાય જ છે. જગતમાં કોઈપણ સર્વથા દોષપૂર્ણ નથી તેમજ કોઇપણ સર્વથા નિર્દોષ નથી. ) ગ્રહણ કરવા યેાગ્ય વસ્તુ ગ્રહણ પણ કરવી જોઇએ. આ રીતે કરવાથી ખીજા મતવાળાના મનમાં આપણા પ્રત્યે એવે વિશ્વાસ ઉદ્ભવશે કે આ દ્વેષી નથી, પક્ષપાતી નથી, સત્યને પૂજારી છે, સત્યને સેવક છે. બેશક, તેના મનમાં વિશ્વાસ પેદા કરીને તેને પેાતાના મતતાં લાવવાની ભાવનાથી માત્ર ખાહ્યરૂપે તેના મતની સારી વાતને આદરસત્કાર કે પ્રશંસા નહિ કરવી જોઇએ; જે કાંઇ કરવુ તે સાચા હૃદયથી જ. કપટ હશે તે તે આગળ ઉપર ઉઘાડું પડી જશે. અસ્તુ. સદ્વ્યવહારથી જો આપણી અને એની વચ્ચે મતભેદ રહેવા છતાં પણ કદાચ મૈત્રી થઇ જશે તે તે આપણી વાતે પણ સાંભળશે. તે વખતે યથાવસર નમ્રતા, વિનય અને
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગામ અને શહેરી
|
આજે ગામડા ભાંગીને શહેરો વધી રહ્યા છે. શહેરની કૃત્રિમ રહેણકરણી લોકોને આકર્ષી રહી છે, તે સમયે ગામડા અને શહેરને મુકાબલો કરે તે અસ્થાને નથી બલકે જરૂરી છે, એમ માનીને તે વિષે યથામતિ પૃથક્કરણ કરેલ છે. સુજ્ઞ પાઠક તેમાંથી સારને ગ્રહણ કરે એવી આશા છે. પ્રેમપૂર્વક યુક્તિપૂર્ણ શબ્દોમાં તેના મતનું ખંડન કરવાના આશયથી નહિ પણ આપણુ મતના પ્રતિપાદનાર્થે આપણું નિશ્ચિત અનુભવયુક્ત મતની મહત્તા, તેને અમે તેની સામે રાખે, પણ એવા આગ્રહથી નહિ કે તે આપણે મત સ્વીકારી જ લે. સત્યનું સ્વરૂપ માત્ર તેની સામે મૂકી દેવું. એટલે પછી સત્ય સિદ્ધાન્તનો સ્વીકાર તો સૌ કોઈને માટે સહજ છે. સત્ય સિદ્ધાંતને સ્વીકાર ન કરવામાં બે મુખ્ય વાંધાઓ છે, એક દૃષ્ટિભેદ અને બીજે દુરાગ્રહ. દૃષ્ટિભેદ દૂર કરવા માટે સિદ્ધાંતનું યુક્તિપૂર્ણ પ્રતિપાદન કરવું જોઈએ. પરંતુ એ પ્રતિપાદન ત્યારે જ સફળ થશે કે જ્યારે આપણું સત્ય અને પ્રેમપૂર્ણ વ્યવહારથી, આપણુ મિત્રતાપૂણ સદાચારથી આપણે તેના મનમાં મજબૂત સ્થાન કરી લીધું હશે. બે હાથ વડે જ તાળી પડે છે, એક હાથવડે નહિ. એની વાત આવશ્યકતા પ્રમાણે માનવાનું મન પહેલા આપણું બની જશે ત્યારે જ આપણે આપણી વાત તેને સંભળાવી શક્વાના. વિરૂદ્ધ મતવાળાને જોઈને જ્યાં ઘણુ કે ઢષ જાગી ઊઠે છે, તિરસ્કારની તીવ્ર ભાવના પેદા થાય છે, ચહેરામાં અને પાંખમાં શ્રેષને વિકાર પ્રકટ થાય છે ત્યાં તો લડાઈ જ થાય છે.
આપણે આપણા મતનો આદર ચાહતા હોઈએ તો આપણે પહેલાં બીજાના મતનો આદર કરવો જોઈએ. વાસ્તવિક રીતે સઘળા મત અધિકારભેદને લઈને જરૂરના છે. નાસ્તિક્તા પણ પ્રાયે કરીને કુદરતના સંકેતથીજ ફેલાય છે અને તે પણ સત્યની સાથે ભળી ગયેલ અસત્યને શોધી કાઢે છે અને એ રીતે “સત્ય” ને વધારે પવિત્ર રૂપે–ઉજવળ રૂપે પ્રકટ કરવામાં સહાય કરે છે, તેથી આપણુ દુરાગ્રહ રહિત સત્ય સિદ્ધાંતને મજબૂત પણે વળગી રહીને પણ બીજાના સિદ્ધાંતને આદર કરવો જોઈએ. અને તેને પણ લીલામય બહુરૂપી પ્રાણારામને એક સ્વાંગ માનીને આનંદ માનવો જોઈએ. –ચાલુ
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ.
હવા---
જીવનમાં સૌથી પ્રથમ નંબરે જરૂરની જે કોઈ પણ વસ્તુ હોય તે તે હવા છે. અનાજ કે પાણી વિના તે કેટલાક દિવસો પણ નીકળી શકે છે, પરંતુ હવા વિના તે એક ક્ષણ પણ ચાલતું નથી એ સૌના અનુભવની વાત છે. એટલે સૌથી પ્રથમ હવા વિષે વિચારીએ.
એ તો દેખીતી જ વાત છે કે–નિત્યના જીવન વ્યવસાયમાં કોઈ પણ ઉપયોગી વસ્તુ જેટલે અંશે વધુ શુદ્ધ મળી શકે તે તેટલે અંશે જીવનોન્નતિમાં વસ્તુ મહત્વનું સ્થાન પામે છે. હવાને માટે પણ તેમ જ છે. પ્રત્યેક મનુષ્યને હવા જે શુદ્ધ મળી શકતી હોય તો તેટલે અંશે તે વ્યક્તિનું શારીરિક અને માનસિક સ્વાથ્ય સરસ જળવાઈ રહે છે. એટલે શુદ્ધ હવાની પ્રાપ્તિ માટે જેટલે પ્રયાસ કરીએ તેટલે અલપ જ છે.
ગામડામાં રહેવાના ઘરો છૂટા છૂટા હોય છે. તેમજ બે, ત્રણ કે તેથી વધારે માળ બાંધેલા હોતા નથી. એટલે હવા છૂટથી બધે સ્થાને જઈ શકે છે. વળી ગામડામાં ગટર તેમજ સંડાસો નથી હોતા એટલે તેથી પણ હવાની શુદ્ધિ જળવાઈ રહે છે જ્યારે તેથી પ્રતિપક્ષે શહેરની હવા ગામડા જેવી શુદ્ધ હોતી નથી; કેમકે ઉંચા ઉંચા ૩-૪ કે તેથી વિશેષ માળ બાંધેલ હોવાથી હવા આવતી અટકી જાય છે. વળી મનુષ્યનો વસવાટ પણ અતિ નિકટ નિકટમાં રહેતો હોવાથી તેમજ શહેરમાં કેટલેક ઠેકાણે ખુલી ગટરો પણ હેવાના કારણથી પણ હવા બગડે છે. સંડાસો તો ઘરની લગોલગ-તદ્દન નજીક હોવાથી પણ હવાનું પ્રમાણ બગડે અર્થાત્ આવા અનેક કારણોથી શહેરી જનોને જોઈએ તેવી શુદ્ધ હવા મળી શકતી નથી. અને જ્યાં હવા શુદ્ધ ન મળે ત્યાં રોગાદિકનું પ્રમાણ વધુ હોય તેમાં આશ્ચર્ય જેવું શું છે ?
ભાષામાં એક કહેવત છે કે “એ દવા અને એક હવા” શુદ્ધ હવાનું કેટલું અસીમ મહા મ્ય છે એ આ એક નાનકડી કહેવત ઉપરથી જાણી શકાય છે. ભાવાર્થ કે તબીયતની સુધારણાને અર્થે સે પ્રકારની દવા લ્યો અને તે જેટલું કામ કરે તેના જેટલું બટકે તેથી પણ વિશેષ એક જ વખત લેવાયેલ શુદ્ધ હવા કામ કરે છે. આ કહેવતમાં કેઈ લેશ પણ અતિશયોક્તિ ન જ માને, કેમકે એ તો આપણે પ્રત્યક્ષ જોઈ–અનુભવી શકીએ છીએ કે જે કામ દવાઓ નથી કરી શકતી તે કામ શુદ્ધ હવાથી બની શકે છે. શારીરિક, માનસિક
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
5353535333 શ્રી વીરવિહાર–મીમાંસા
XXXXX
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૨૬ થી શરૂ ]
અત્રે એક બીજી ખાસ વાત વિચારવા જેવી છે. જો અસ્થિક ગામને વઢવાણુ, છમ્માણિને સાની, નંદીપુરને નાંદીયાં, લાઢને ગુજરાતને લાટ, કનકખલ આશ્રમને કનખલ તી વિગેરે માની લઇએ તે, પ્રભુનું પાંચમું ચાતુ*સ ભટ્ટીયામાં થયું તે પહેલાં, પ્રભુ ગુજરાત-કાર્ડિઆવાડ અને મારવાડમાં ત્રણ વાર પધાર્યા હતા અને બારમા ચાતુર્માસ ખાદ, તેમને કીલેાપસર્ગ પણુ મારવાડમાં થયેા હતેા એમ માનવું પડે. આવી માન્યતાએ કેટલી બધી અસંગત થઇ પડી એ સહુજ સમજી શકાય તેમ છે.
ચ પાપુરીમાં ખારમું ચાતુર્માસ કર્યાં ખાદ, પ્રભુ જીયગામ અને મેઢીયગામ ગયા પછી, તેમને છમ્માણિમાં કીલેાપસર્ગ થયા હતા. તે પછી પ્રભુ મધ્યમ અપાયાનગરી પધાર્યાં હતા જ્યાં તેમના કાનમાંના ખીલા વૈધે
અને આત્મિક એમ દરેક પ્રકારની તંદુરસ્તી મેળવવા અને તેને જાળવવા અને ધાર્મિક જીવન વિતાવવા માટે જીવનમાં સૌથી પ્રથમ નંબરે શુદ્ધ હવાની પૂર્ણ આવશ્યકતા છે એમ સ્વીકારવું જ જોઇએ.
આવી શુદ્ધ હવા ગામડામાં મળી શકે છે, પરતુ ઘણે સ્થાને ગ્રામ્યજન અજ્ઞાનવશ ઠંડી આદિના બચાવને અર્થે ઘરના તમામ બારી બારણા બંધ કરી રાત્રે સુતા હાય છે. આથી શુદ્ધ હવાને આવવાના અવકાશ રહેતે નથી. ગમે તેવી રૂતુમાં હવા તે શુદ્ધ મળી શકે તેવા દરેક પ્રયત્ને મનુષ્યે કરવા જ જોઇએ.
શહેરામાં હવા બગડવાનું ખીજું પણ એક કારણ છે. મોટા શહેરમાં મીલના ભુંગળા સતત ધુમાડાને એકતા હાય છે, જ્યારે ગામડામાં તેવું વાતાવરણ નથી હોતુ. એકંદરે મોટા શહેરો કરતાં ગ્રામ્યજનોને હવાની શુદ્ધિ હે મળી રહે છે. ( અપૂર્ણ )
રાજ્યાળ સગનવાલ હેારા
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૬૨
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ.
કાઢી નાખ્યા હતા. ત્યારબાદ પ્રભુ ઋજુવાલુકા નદીએ પધાર્યાં હતા. તે પછી પ્રભુ જલીયગામ ગયા હતા જ્યાં સીમામાં આવેલી ઉર્જા ( અજયા ) નદી ઉપર, તેમને વૈશાક શુદ ૧૦ ને દિવસે કેવળજ્ઞાન થયુ હતુ. પ્રભુ ત્યાંથી ખાર યજન ચાલીને પાછા અપાપાપુરી પધાર્યાં હતા. પ્રભુને કીલેાસગ આબુ ઉપર સાનીમાં થયેા હતેા એમ માનવું એ કેટલુ બધુ યુક્તિરહિત છે એ આ ઉપરથી સમજી શકાશે. આ સર્વ સ્થળેા વચ્ચે એકંદર અંતર કેટલુ' અધું થાય ? સાની પાસે અપાપાપુરી અને ઋજુવાલુકા નદી છે એમ કોઇ બતાવી શકશે ?
પ્રભુએ આપ્યુ, મારવાડ આદિમાં વિહાર કર્યા હતેા એમ જણાવવાને કંઈપણ સંબંધ વિનાની કલ્પના કરવાથી, પ્રભુનાં વિહારનાં ખરાં સ્થાને બદલે, બીજા સ્થળેા કલ્પનામાંથી ઊભાં થયાં છે એ કેટલું બધું વિચિત્ર છે ? આવી રીતે કલ્પના કરનારાઆએ કલ્પનાની સીમાનું પણ ઉલ્લંઘન કર્યું છે. કલ્પનાની પણ હદ હેવી જોઇએ એ પણ તેએ સમજ્યા હાય એમ દેખીતી રીતે નથી લાગતું. ચંપાથી સાની સુધીનાં અંતરના વિચાર કરતાં પણ પ્રભુ આબુ ગયા હતા એ સંભવિત જણાતુ નથી. પ્રભુ એક રાત્રીમાં ઉત્તુ નદીથી ૪૮ ગાઉ પાવા ગયા હતા એ ઉપરથી, તે ગમે તેટલુ' અંતર ચાલે એમ ન માની શકાય. તેમનુ પણ ઔદારિક શરીર હતું. વળી તેમને એટલુ અધું ચાલવાનું કારણ પણ ન હતું.
પ્રભુને થયેલ ઉપયુક્ત ઉપસર્ગાનાં સ્થાનામાં ફેરફાર થાય તા, દુઇઝંત તાપસાશ્રમ, મેારાક, ઉત્તર ચાવાલ, દક્ષિણુ ચાવાલ આદિનાં સ્થાનામાં પણ ફેરફાર કરવા પડે; પણ આ સ્થળાનાં સ્થાનેા શાસ્ત્રાદિથી વિચાર કરતાં, પૂર્વદેશમાં જ હોવાનું જણાય છે. આથી આ દૃષ્ટિએ વિચાર કરતાં, ભગવાનને આબુ પ્રદેશ અને વઢવાણુમાં ઉપસર્ગ થયાની માન્યતા આધાર રહિત ઠરે છે.
મુંડસ્થળનાં મંદિર સંબંધી, બીજી બે ત્રણ બાબતે પણ વિચારવાની રહે છે. મજકુર મંદિરની પ્રતિષ્ઠા કેશી ગણધરે કરી હતી એમ કહીને, કેટલાક તેની પ્રાચીનતા સિદ્ધ કરવાના પ્રયત્ન કરે છે. કોઇ મુડસ્થળના મંદિરની પ્રતિમા શ્રી વીરપ્રભુની છદ્મસ્થાવસ્થામાં તેમની ૩૭ વર્ષની વયે નિર્મિત થઈ હતી એમ કહે છે અને એ સબધમાં, વિ. સં૦ ૧૪૨૬ ના એક લેખનેા આધાર ટાંકે છે. કેશી ગણુધરે મંદિરની પ્રતિષ્ઠા કરી હતી પ્રેમ લેખ ઉપરથી
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી વીર-વિહા૨ મીમાંસા.
૨૬૩ સિદ્ધ થઈ શકતું નથી. વળી લેખ તો મજકુર મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર સંબંધી છે. શ્રી જિનવિજયજીએ સંપાદિત પ્રાચીન જૈન લેખ-સંગ્રહ ભાગ બીજાનાં પૃ. ૧૫૮-૫૯ માં મંદિરને જીર્ણોદ્ધાર થયાનું જ લખ્યું છે. જે બીજો લેખ છે તે પ્રાચીન લિપિમાં નથી. એ પ્રાચીન લિપિના લેખ ઉપરથી, ઉતારેલો હોય એમ પણ જણાતું નથી. આથી પ્રતિમા શ્રી વીરપ્રભુની વિદ્યમાનતામાં બની હતી એમ પૂરવાર થઈ શકતું નથી. મંદિરની પ્રાચીનતા-સૂચક લિપિમાં લખા હોય તો જ સિદ્ધ થઈ શકે. લેખ પ્રાચીન લિપિમાં ન હોય તે મંદિરની પ્રાચીનતા સૂચવવા માટે લેખ ઘડી કાઢવામાં આવ્યા છે એમ માનીએ તો શું બેટું? પ્રાચીનતાસૂચક સબળ પ્રમાણુ વિના, મંદિરની પ્રાચીનતા માની લેવી એ યથાર્થ નથી.
વીરપ્રભુ અબુ દભૂમિમાં વિચર્યા હતા એમ બીજા લેખથી નિષ્પન્ન થતું નથી. એ લેખથી, પ્રભુ અબુદાચલ પધાર્યા હતા એવી હેજ પણ પ્રતીતિ ઐતિહાસિક વિદ્વાનોને થાય તેમ નથી. લેખમાં કોઈપણ પ્રકારનું પ્રાચીનતાશદ સૂચન જ નથી. આથી આજના આગળ વધેલા જમાનામાં, ઇતિહાસવિદોને લેખથી બીલકુલ સંતોષ ન થાય એ દેખીતું છે; એટલે કેઈ લેખ ઉપરથી, ગમે તે ની કપના કરે, લેખના સંબંધમાં ગમે તેવાં થીગડાં મારે એ માનવાને આજના વિદ્વાનો અને ઈતર લેકો તૈયાર ન થાય એ નિર્વિવાદ છે. આ પ્રમાણે, કોઈ લેખ ઉપરથી કલ્પનાના ઘોડા દોડાવ્યા કરીએ તે, તે ઊલટું અહિતકર થઈ પડે. લોકો સ્વાર્થવશાત નવા લેખ બનાવીને, હાલ પણ મૂર્તિઓ વેચે છે એ સર્વત્ર જાણીતું છે. એ મૂર્તિઓને જેમ પ્રાચીન ન માની શકાય તેમ મુંડસ્થળની પ્રતિમાને પણ પ્રાચીન કેમ માની શકાય ?
જે તે લેખ વગર વિચાયે માની લેવો એ અયુક્ત છે. આ સંબંધમાં આપણે એક વિશેષ દૃષ્ટાન્ત લઈએ. સ્વ. ગુરૂદેવ શ્રીવિજયધર્મસૂરિજીએ સંશોધિત ઐતિહાસિક રાસસંગ્રહ ભાગ બીજાનાં પૃષ્ઠ ૫૭ માં સં. ૧૫૭ નો એક શિલાલેખ પ્રગટ થયો છે. એ શિલાલેખમાં, એક મંદિર વલભી. પુરથી નાડલા ઉપાડી લઈ જવામાં આવ્યું હતું એમ કહ્યું છે. આ લેખમાંની આ હકીકત તે એક લેખ હોવાને કારણે શું માની લેવી ?
મુંડસ્થળનાં મંદિર સંબંધી, સંવતુ તેરસોના અરસામાં થયેલ અચલગચ્છીય શ્રી મહેન્દ્રસિંહસૂરિજીની “અચ્છેત્તરી તીર્થમાલા” ને કેટલેક હવાલે આપે છે અને પ્રભુ મુંડસ્થલ પધાર્યા હતા એમ માને છે; પણ સૂરિજીએ
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
આ સંબંધમાં કોઈ સબળ પ્રમાણ આપ્યું નથી. આથી તેમના અગાઉ ૧૮૦૦ વરસ ઉપર, તેઓ કહે છે તે પ્રમાણે, મુંડસ્થળમાં વીરપ્રભુનું આગમન થયું હતું એમ કેમ માની શકાય ? સૂરિજીનું મંતવ્ય કિંવદન્તિને જ પ્રતાપ છે એમ કહીએ તે ચાલે.
સૂરિજીએ “અષ્ટોત્તરી તીર્થમાળા”માં પુણ્યરાજ નામે મહાત્માએ મંદિર બંધાવ્યાનું કહ્યું છે (જુઓ પૃ. ર૭૩). મંદિરના સંવત ૧૪૨ ૬ ની સાલના એક જુદા સંસ્કૃત લેખમાં, મહાત્માને બદલે “રાજા” શબ્દ વપરાય છે. એમાં કેશી ગણધરે મંદિરની પ્રતિષ્ઠા કરી હતી એમ પણ ઉમેરવામાં આવ્યું છે. લેખને લગતી કેટલીક હકીકતો જોતાં, તેમજ તેમાં ઉપયુક્ત તીર્થમાલાની અપેક્ષાએ, જનતાને આકર્ષક જે સુધારા વધારા થયા છે તે મંદિરની અર્વાચીનતા જ સૂચવે છે. લેખની નીચેના ભાગમાં, એક બાજુ જે શબ્દ છે તેને કંઈ અર્થ જ નથી. કોણે શું બંધાવ્યું કે કરાવ્યું છે તે ઉપરથી, નીકળી શકતું નથી. કોઈ દંપતીએ મંદિર બંધાવ્યું છે એવી માન્યતા પણ, એગ્ય પ્રમાણોને અભાવે કલ્પના માત્ર છે. પ્રમાણભૂત પ્રમાણે વિના, મુંડસ્થળનું મંદિર જીવિતસ્વામીનું મંદિર છે એમ ઘણું કહે છે પણ તે કેટલું બધું આશ્ચર્યકારી છે એ સૌ કોઈ આથી સમજી શકશે.
લાઢ દેશને ગુજરાતને એક ભાગ માનનારાઓ શ્રી વીરપ્રભુ ચોથા અને પાંચમાં ચાતુર્માસ વચ્ચે શિાહી (મરૂભૂમિ ) આદિમાં આવ્યા હતા એમ કહે છે. લાઠને ગુજરાતને એક ભાગ માને છે એ યુક્ત નથી. લાઢ દેશ બંગાળમાં આવેલ હતો. આથી એ ગુજરાતને એક ભાગ હોવાની માન્યતા જ ખોટી છે. પ્રભુએ ચોથું ચોમાસું પૃષચંપામાં કર્યું હતું. તેમનું પાંચમું ચાતુર્માસ ભટ્ટીયામાં થયું હતું. જો વીરપ્રભુ લાટ દેશ અને મરૂભૂમિમાં આવ્યા હોય તો, પ્રભુને, પૃષ્ઠચંપાથી સાવત્થી સુધીનું અંતર ન ગણુએ તે પણ, આવOીથી શિરેહી અને શિરોહીથી ભઠ્ઠીચા સુધી એમ આશરે અઢી હજાર માઈલનો વિહાર કરે પડ્યાનું માનવું પડે. સાવસ્થીથી શિરોહી અને શિરેહીથી ભદ્દીયા સુધીનાં સીધાં અંતરે જ અનુકમે ૬૦૦ માઇલ અને ૯૦૦ માઈલ થાય છે. પ્રભુએ બે અઢી હજાર માઈલ જેટલો વિહાર કર્યો હોય એમ કેમ માની શકાય? રેકર્ડ રૂ૫ વિહાર તે કવચિત્ જ થઈ શકે છે.
લાઢ દેશ સાડાપચીસ આર્યદેશમાંનો એક દેશ હતો એમ જૈન શાસ્ત્રો સ્પષ્ટપણે માને છે. વીરપ્રભુની સ્થાવસ્થામાં ને અનાર્ય તરીકે ગણાતો હતે.
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી વીર-વિહાર મીમાંસા,
૨૬૫
લાટ ( લાડ ) દેશ મુંબઈ ઇલાકામાં ગુજરાતમાં છે. લાઢની રાજધાની કાટિવર્ષ હતુ. કાટિવર્ષને હાલમાં બાણગઢ કહે છે અને તે બંગાળમાં દીનાજપુર જીલ્લામાં આવેલ છે. ગુજરાતના લાટ દેશની રાજધાની ઇલાપુર+ હતું. ભરૂચ પણ એ દેશની રાજધાની કેટલેાક સમય હતું.
લાટનાં પાટનગરો ઉપરાંત, લાટના સંબંધમાં નિમ્ન પ્રમાણુ ખાસ જાણવા જેવું છેઃ
From the legend, we have seen that, Vijaya and his followers form Lala remained for some time, in Supparaka and Bharukaccha. Some of his followers must have remained there as setteers. It is possible that, it was they who gave the name their old country (adha ) to this region, which later on came
* दूसरी शाखा ' कोडीवरीसिया की उत्पत्ति कोटिवर्ष नगर से थी । यह नगर भी देश ( आजकल के मुर्शिदाबाद जिला - पश्चिमी बंगाल की राजधानी थी ।
वीर निर्वाण संवत् और जैन काल-गणना ( श्रीकल्याण विजयजीकृत ) पृ. પુ૭૬ નેટ.
Kotivarsa Visaya, a sub-division of Pundravardhanabhukti (E. I. XV. 3.)
The Indian Historical Quarterly, Vol. IX, No. 3. P. 729. ( કૈાટિવર્ષ પુઙૂવન-ભુક્તિના વિભાગ હતેા. )
The word Pundravardhana is used both for the city (Pun. dra vardhanapur or Pundravardhananagar) as well as the Province (Pundravardhana-bhukti. )
The Indian Historical Quarterly ( September, 1933, ) P. 128. ( પુવન ) શબ્દ પુનપુર કે યુવનનગર તેમજ પુનભુક્તિ પ્રાન્ત અન્ને માટે વપરાય છે. )
કેટિવ લાઢની રાજધાની હતું. એ ઉપરાંત, તે લાદના એક ભાગ પુંવર્ધન— ભુક્તિને એક વિભાગ હતા એમ ઉપર્યુક્ત પ્રમાણેાથી સિદ્ધ થાય છે.
+ The capital of Lata or the kingdom of Lates vara is said to be Elapur.
De's (eographical Dictionary of Ancient and Mediaval India, 2nd edition ( 1997, ) I', 114.
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
to bear the name of Lata, perhaps a later corruption of Lala.
Indian Historical Quarterly,
( September, 1988.) P. 745. ( વિજય અને તેના લાલ દેશના અનુયાયીઓ થોડો વખત સોપારકનગર અને ભરૂકછ (ભરૂચ)માં રહ્યા હતા એમ કથા ઉપરથી, આપણે જોયું છે. વિજયના કેટલાક અનુયાયીઓ ત્યાં કાયમને વાસ કરીને રહ્યા હોવા જોઈએ. તેમણે આ પ્રદેશને પિતાના અસલ દેશ લાઠનું નામ આપ્યું હોય એ બનવાજોગ છે. તેમણે આપેલું નામ કદાચ લાલના પાછળથી થયેલા અપભ્રંશરૂપે લાટ બન્યું હોય એમ પણ બનવાજોગ છે.)
લાઢ અને લાટ એ બને દેશની ભિન્નતા ઉપર્યુક્ત પ્રમાણથી જાણી શકાશે.
લાઢ ( રાઢ) દેશ શ્રીવીરપ્રભુની છદ્મસ્થાવસ્થામાં અનાર્ય દેશ તરીકે ગણાતું હતું. એને સજજડ પૂરા આચારાંગ સૂત્ર (પહેલો શ્રુતસ્કંધ, નવમું અધ્યયન, ત્રીજો ઉદ્દેશ) વિગેરે ઉપરથી મળી રહે છે. તેના વજભૂમિ અને શુભ્રભૂમિ ( સુહ) એમ બે ભાગે હતા. વિદ્વાને પણ એ બે ભાગે માને છે. લાઢ દેશના ઉત્તર લાઢ અને દક્ષિણ લાઢ એમ બે ભાગે હતા અને તે અજયા ( ઉજજુ ) નદીથી જુદા પાડતા હતા એમ પણ ઘણું વિદ્વાને માને છે.*
વીર પ્રભુ ચેથા અને પાંચમાં ચાતુર્માસ વચ્ચે લાઢ દેશમાં પધાર્યા ન હતા, લાટમાં પણ નહીં. પ્રભુની છદ્મસ્થાવસ્થાના બાર ચાતુર્માસની દૃષ્ટિએ પણ આ પ્રશ્ન વિચારણીય છે. પ્રભુએ અસ્થિક (વદ્ધમાન), નાલંદા, ચંપાપુરી, પૃષ્ટચંપા, ભદ્દીયા, મદીયા, આલલિકા, રાજગૃહ, લાઢ, શ્રાવસ્તી, વિશાલાનગરી અને ચંપાપુરી એમ છદ્મસ્થાસ્થામાં ૧૨ ચાતુર્માસ કર્યા હતા. આમાં
(લાટ દેશ કે લાટેશ્વરનાં રાજયનું પાટનગર ઈલાપુર હતું એમ કહે છે. ) લાટ દેશનું પાટનગર ભૃગુકચ્છ-ભરૂચ કહેવાતું.
પ્રસ્થાન. (સં. ૧૯૯૨ માગશરને અંક. ) પૃ. ૧૬૦, *Uttara Radha and Daksina Radha were divided from each other, by the river Ajaya.
Ancient Indian Tribes Vol. II (1934 ), P. 9 (ઉત્તર રાઢ અને દક્ષિણ રાહ અજય નદીથી એક બીજાથી જુદા પડતા હતા કે,
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી વીર-વિહાર મીમાંસા.
૨૬૭ લાઠનું ચાતુર્માસ (જે ક–નિર્જરાર્થે થયું હતું ) એ જ અનાય દેશનું ચાતુર્માસ હતું. એ દેશમાં પ્રભુને, હાડકાંના ખપ્પર માર, તેમનાં શરીર ઉપર કૂતરા વિગેરે ફેંકવા, માંસછેદન, ઉંચા કરીને નીચે અફાળવા વિગેરે વિવિધ પ્રકારનાં અકલ્પનીય દુ:ખ સહન કરવાં પડ્યાં હતાં. જોકેની ધર્મવિરોધી વૃત્તિનો તેમને ભયંકર અનુભવ થયો હતો. લાઢના લોકો એટલા બધા અનાર્ય અને નિર્ઘણુ હતા કે, ત્યાં મંદિરો, પ્રતિષ્ઠા આદિને સંભવ જ ન હતો. વળી તેમને બીજા પ્રદેશે માફક દુઃખ કે ઉપસર્ગમાંથી રક્ષણ કરનારું પણ ત્યાં કોઈ ન હતું. વળી ભગવાન લાઢ દેશમાં ચોથાં અને પાંચમાં ચાતુર્માસ વચ્ચે ગયા હતા એમ માનીએ તે, અસ્થિક ગામ જ્યાં તેમનું પ્રથમ ચાતુર્માસ થયું હતું તે અનાર્ય દેશમાં હતું, એમ માનવું જ પડે. આથી ભગવાને છદ્મસ્થાવસ્થાનાં બાર ચાતુર્માસોમાં બે ચાતુર્માસ અનાર્યદેશેમાં કર્યાં હતાં એમ નિષ્પન્ન થાય; પણ એમ કઈ માને છે ?
ભગવાન ચેથા અને પાંચમાં ચાતુર્માસ વચ્ચે લાદ્રદેશમાં પધાર્યા હતા એમ માનીને, લેખકો વિગેરેએ કેવાં અસંગત વિધાનો કર્યા છે તે આ ઉપરથી સમજી શકાશે.
નાંદીયાની ભારતવર્ષના પાંચ મહાતીર્થોમાં ગણના કરીને કે સંપ્રતિરાજા ગિરિરાજ શ્રી સિદ્ધાચળ, ગિરનાર, નાંદીયા વિગેરેની પ્રતિવર્ષ સંઘ સાથે ૪ વાર યાત્રા કરતા હતા એમ કહીને, કેટલાંક નાંદીયાને વિશેષ પડતું મહત્તવ આપે છે અને નાદીયામાં શ્રીવીરપ્રભુની વિદ્યમાનતાની મુર્તિવાળું મંદિર હોવનું મંતવ્ય સવિશેષણે પુરસ્કૃત કરે છે. જૈનેનાં પાંચ મહાતીર્થો કયાં કયાં છે એ સુપ્રસિદ્ધ છે; અને સંપ્રતિ રાજાના સમયમાં, સંધ સાથે ત્રણ ત્રણ મહીને સિદ્ધાચળ, ગિરનાર, નાંદીયા વિગેરેની યાત્રા કરવી એ તો અશકય જ હતું. આથી નાંદીયા સંબંધી તેમનાં મંતવ્ય વાસ્તવિક નથી.
શ્રીવીરપ્રભુ ગુજરાત-કાઠીઆવાડ કે મારવામાં આવ્યા જ નથી. જેઓ પ્રભુ ગુજરાત કાઠીઆવાડ કે મારવાડમાં પધાર્યા હતા એમ કહે છે તેમનું કથન બ્રમમાત્ર છે. પ્રભુને વિહાર પૂર્વ હિન્દના પ્રદેશમાંજ થયે હતું. તેમને ઉપસર્ગો પણ એ જ પ્રદેશમાં થયા હતા. બાકી બધી સ્થાપનાઓ છે. - શ્રીવીરપ્રભુના વિહાર આદિ સંબંધી જનતા સત્ય હકીકતો ગ્રહણ કરે એ આશા અને સુચના સાથે વિરમું છું.
લે. આચાર્ય મહારાજ, શ્રી વિજયેન્દ્રસૂરીશ્વરજી.
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન તત્તસાર.
૧ અરિહંત, સિદ્ધ, આચાય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ એ પાંચ પરમેષ્ઠી લેખાય છે.
૨ પાંચે જ્ઞાનમાં મતિ ને શ્રત એ બે ઇન્દ્રિયનિમિત્તક હોવાથી પક્ષ જ્ઞાન અને અવધિ, મન પર્યવ અને કેવળ એ ત્રણ જ્ઞાન આત્મસાક્ષાત્ હેવાથી પ્રત્યક્ષ લેખાય છે. પ્રથમનાં બે દેશ (અંશ) પ્રત્યક્ષ અને કેવળ સર્વપ્રત્યક્ષ છે.
૩ અનુગામી ( સાથે ચાલનાર), અનનુગામી, વર્ધમાન, હાયમાન, પ્રતિપાતી અને અપ્રતિપાતી એ રીતે અવધિના ૬ ભેદ તેમજ અસંખ્ય ભેદ પણ થાય છે.
૪ પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિ એવં આઠે પ્રવચનમાતા લેખાય છે તેમાં સમિતિ સાવધાનપણે ચારિત્રમાર્ગમાં પ્રવતવામાં તથા ગુપ્તિ અશુભ મન-વચન-કાયાના યોગ-વ્યાપારથી સર્વથા નિવર્તવામાં સહાયકારી થાય છે.
પ પાંચે ઈન્દ્રિયના શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ ને સ્પર્શરૂપ વિષયમાં આસક્તિ તજવી, અને તેને જેમ બને તેમ પ્રશસ્તભાવે સદુપયોગ કરવાથી સુખી થવાય છે.
૬ માઠાં આર્ત અને રૌદ્ર એ બે ધ્યાન તજવા અને શુભ દયાન સેવવા ખપ કરવો.
૭ ક્રોધાદિ ચારે કષાયોને સંસારવર્ધક જાણ સુજ્ઞ જનોએ સર્વથા તજવા ઘટે.
૮ દાન, શીલ, તપ અને ભાવરૂપ ચાર પ્રકારના ધર્મ સમજી, વિવેકથી સેવવા જોઈએ.
૯ મત્રી, મુદિતા યા પ્રમદ, કરૂણા અને મધ્યસ્થતારૂપ ચારે ભાવનાને ભાવ રસાયણ સમાન સમજી ખૂબ આદરથી સેવવી, જેથી અન્ય ધર્મકરણી સપળ થાય
૧૦ પદસ્થ, પિંડ, રૂપ ને રૂપાતીત એ ધર્મધ્યાનના ચાર પ્રકાર છે. ૧૧ અનિત્ય, અશરણાદિ બાર ભાવના દરેક ભવ્યાત્માને ભાવવા લાયક છે.
૧૨ અનશનઊદરી, વૃત્તિસંક્ષેપ, ને રસત્યાગાદિક છ પ્રકારના બાહ્ય તપ અને પ્રાયશ્ચિત, વિનય, વૈયાવચ્ચ, સ્વાધ્યાયધ્યાન અને કાર્યોત્સર્ગ રૂપ છે અત્યંતર તપગે તીવ્ર અગ્નિગે જેમ સુવર્ણશુદ્ધિ તેમ. આત્મશુદ્ધિ થાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેન તત્ત્વસાર.
૧૩ જીવ, અજીવ, પુન્ય, પાપ, આશ્રવ, સંવર, નિર્જરા, બંધ ને મોક્ષ એ નવતત્વ છે.
૧૪ કાળ, સ્વભાવ, નિયતિ, પૂર્વ કર્મ અને ઉદ્યમ એ પાંચે કાર્યસિદ્ધિના સહાયક છે.
- ૧૫ યથાર્થ તત્વાર્થ શ્રદ્ધાનને સમ્યક્ત્વ અને વિપરીત શ્રદ્ધાનને મિથ્યાત્વ સમજવું.
૧૬ પાંચે ઈન્દ્રિયે, મન-વચન-કાયબળ, શ્વાસે શ્વાસ અને આયુષ્ય એ દશ દ્રવ્યપ્રાણુ અને જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર વીર્ય ને ઉપયોગરૂપ આત્મગુણને ભાવપ્રાણુરૂપ સમજી દ્રવ્યપ્રાણુ ઉપરની મમતા તજી, ભાવપ્રાણ પ્રગટાવવા ખપ કર ઘટે.
૧૭ શુષ્કવાદ, વિવાદ ને ધર્મવાદમાં પહેલા બે તજી, ધર્મવાદમાં રૂચિ જેડવી ઘટે.
૧૮ આત્મસાધનમાં ઉજમાળ એવા સાધુ-સાવી-શ્રાવક ને શ્રાવિકા એ ચતુર્વિધ સંઘ છે.
૧૯ અરિહંત, સિદ્ધ, સાધુ ને કેવળીભાષિત ધર્મ એ ચારનું શરણ આદરવું યંગ્ય છે.
૨૦ રાગ-દ્વેષ-મિથ્યાત્વાદિક ૧૮ દોષવર્જિત ને સર્વ-સર્વદર્શી– મહાઅતિશયધારી, સર્વ જગજીવહિતકારી તીર્થંકરદેવ અરિહંત, અરહંત ને અરહંત કહેવાય છે.
૨૧ દુઃખગર્ભિત, મોહગર્ભિત ને જ્ઞાનગર્ભિત વૈરાગ્યમાં જ્ઞાનગતિ શ્રેષ્ઠ છે.
૨૨ નિશ્ચય અને કડવહાર એ દરેક વસ્તુનું આંતર ને બાહ્ય સ્વરૂપ સમજવારૂપે છે.
૨૩ ચાર સહણાદિક ૬૭ બેલે સમકિતનાં ખાસ વિચારી લેવા યોગ્ય છે.
૨૪ મિથ્યાત્વાદિક ચોદ ગુણસ્થાનનું સ્વરૂપ સમજી, આગળ વધાય તેમ કરવું ઘટે.
૨૫ જ્ઞાનાતિશય, અપાયા પગમાતિશય, વચનાતિશય, ને પૂજાતિશય એ ચાર મુખ્ય અતિશયે સર્વે તીર્થકરોને હોય છે, તેથી ઘણે ઉપગાર સુધાતે રહે છે.
૨૬ દ્રવ્યાનુગ. ગણિતાનુગ, કથાનુગ તે ચરણકરણનુગ એ ચાર અનુગો જૈન પ્રવચનમાં ભાખ્યા છે. સુબુદ્ધિશાળી અને તેને લાભ લેય છે.
ર૭ સૂત્રાભ્યાસ, અથભ્યાસ, વસ્તુઅભ્યાસ ને અનુભવઅભ્યાસ એ ચાર પ્રકારના અભ્યાસ કહેવાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ માસમાં થયેલા નવા આચાર્ય મહારાજ.
આચાર્ય શ્રી. વિજયનેમિસુરિજી મહારાજના વરદ રસ્તે શ્રી અમદાવાદ મુકામે ૧ પંન્યાસ શ્રી. લાવણ્યવિજયજી મહારાજ, ૨ પં. શ્રી. અમૃતવિજયજી મહારાજ, ૩ પં. શ્રી. પદ્યવિજયજી મહારાજશ્રીને વૈશાક શુદિ ૪ ના રોજ આચાર્ય પદવી આપવામાં આવી છે.
આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજી મહારાજના વરદ હસ્તે શાક સુદ ૬ ને સોમવારે પહેલા અમૃત ઘડીયામાં માયાંગામમાં આચાર્યશ્રીના શિષ્ય ઉપાધ્યાયજી શ્રી લલિતવિજયજી મહારાજ તથા શ્રીમાન ઉદ્યોતવિજયજી મહારાજના શિષ્ય પંન્યાસજી મહારાજશ્રી કસ્તુરવિજયજી મહારાજને શ્રી સંઘ સમસ્ત આચાર્યપદ સમર્પણ કરવામાં આવ્યું. એ જ દિવસ તે જ પ્રમાણે આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજી મહારાજના શિખ તપસ્વીશ્રી વિવેકવિજયજી મહારાજના શિષ્ય પંન્યાસજી શ્રી ઉમંગવિજયજી મહારાજને વલાદ મુકામે અને આચાર્ય મહારાજના શિષ્ય પંન્યાસજી શ્રી વિદ્યાવિજયજી મહારાજને ગુજરાંવાલા પંજાબમાં આચાર્ય પદવી આપવામાં આવેલ છે.
આચાર્ય શ્રી સાગરાનંદસૂરિજીના વરદ હસ્તે શ્રી પાલીતાણામાં પંચાસજી શ્રી માણેકસાગરજી મહારાજ, પંન્યાસ શ્રી કુમુદવિજયજી મહારાજ, પંન્યાસ શ્રી ભક્તિવિજયજી મહારાજ ( સમીવાળા ) તથા પંન્યાસજી શ્રી પતાવિજયજી મહારાજને શાક શુદિ ૪ ના રોજ આચાર્ય પદવી આપવામાં આવેલ છે.
પાટણમાં શ્રી વિજયકમસૂરીશ્વરજી મહારાજના શિષ્ય પં. શ્રી હિમતવિજયજી મહારાજના હસ્તે શ્રી ધર્મવિજયજી મહારાજને તથા શ્રી મેઘવિજય મહારાજને વશાક શુદિ ૨ ના રોજ આચાર્ય પદવી આપવામાં આવી છે.
પ્રભાસપાટણમાં શ્રી સંધ તરફથી આચાર્ય શ્રી વિજય મેડનસૂરિજી મહારાજના વરદ હસ્તે તેમના શિલ્મ ઉપાધ્યાય શ્રી પ્રતાપવિજયજી મહારાજને વૈશાક શુદિ ૩ ના રોજ આચાર્ય પદવી આપવામાં આવી છે.
શ્રી નવાગામ સંધ તરફથી મહોપાધ્યાય શ્રી દેવવિજયજી મહારાજ તથા મુનિરાજ શ્રી મતીસાગરજી મહારાજને આચાર્ય પદવી વૈશાક શુદિ ૧ ના રોજ આપવામાં આવી.
મુંબઈમાં આચાર્ય શ્રી વિજયપ્રેમસૂરિ મહારાજના વરદ હસ્તે ઉપાધ્યાય શ્રી રામવિજયજી મહારાજને વિશાક શુદિ ૬ ના રોજ આચાર્ય પદવી આપવામાં આવેલ છે.
૨૮ અક્ષુદ્રતાદિક ૨૧ ગુણો ધર્મરત્નની પ્રાપ્તિ માટે ખાસ ઉપયોગી હોઈ સહુ આત્માથી સજજનોએ ખાસ તે બધા કાળજીપૂર્વક અપનાવવા ચગ્ય છે. ૨૯ ક્ષમાદિક દશવિધ યતિધર્મનું આરાધન મહાકલ્યાણકારી છે.
ર૦ મુનિરાજ શ્રી રવિજયજી મહારાજ.
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી બૃહતકપસૂત્ર બીજો ભાગ,
| (મૂળ, ભાષ્ય, ટીકા સહિત ) અતિમાન્ય આ છેદસૂત્રનો બીજો ભાગ પ્રાચીન ભંડારની અનેક લિખિત પ્રતો સાથે રાખી અથાગ પરિશ્રમ લઈ સાક્ષરવર્યો મુનિરાજશ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા મુનિરાજ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજે સંશોધન કરી તૈયાર કરેલ છે. | પ્રથમ ભાગ કરતાં બાર ફેામનો વધારો થતાં ઘણાજ મોટો ગ્રંથ થયેલ છે અને તે સુંદર હુ ઉંચા ટકાઉ કાગળ ઉપર સુંદર શાસ્ત્રી અક્ષરોમાં શ્રી નિર્ણયસાગર પ્રેસમાં માટે ખર્ચ કરી છપાવેલ છે સુશોભિત મજબુત બાઈડીંગ થાય છે. આવું પ્રાચીન સાહિત્ય સુંદર રીતે પદ્ધતિસરનું પ્રકાશન ફક્ત આ સભા જ કરે છે. જૈન જૈનેતર વિદ્વાન અને હિંદની કોલેજના પ્રોફેસર, પાશ્ચિમાય અનેક વિદ્વાને મુક્તકઠે પ્રશંસા કરે છે. આવતા માસમાં પ્રગટ થશે.
- શ્રી જૈન આત્માનંદ શતાબ્દિ સિરિઝ. (ગ્રંથમાળા) તરફથી પ્રકાશિત થયેલા અને થતાં પુસ્તક. ૧ શ્રી વીતરાગ મહાદેવ સ્તોત્ર મૂળ.
૦-૨-૦ ૨ પ્રાકૃત વ્યાકરણ ( અષ્ટમાધ્યાય સૂત્રપાઠ ).
૦-૪-૦ ૩ શ્રો વીતરાગ-મહાદેવ સ્તોત્ર મૂળ સાથે ભાષાંતર. ૦-૪-૦ ૪ શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી (શ્રી આત્મારામજી
| મહારાજ ) નું જીવનચરિત્ર ૦-૮-૦ ૫ શ્રી નવસ્મરણાદિ સ્તોત્ર સન્તાહ. ૬ શ્રી બ્રહ્મચર્યચારિત્ર પૂજા, પંરાતીથ પૂજા, શ્રી પંચપરમેષ્ઠી પૂજા આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજીકૃત.
| ( ગુજરાતી અક્ષરમાં ) ૦-૨-૦
છપાતાં ગ્રંથા. ૧ શ્રી ત્રિષષ્ઠિલાકા પુરૂષ ચરિત્ર (મૂળ દશે પવઈ) પ્રત તથા
- બુકાકારે. (નિર્ણયસાગર પ્રેસમાં ) ૨ ધાતુષારાયણ. ૩ શ્રી વૈરાગ્ય ક૯પલતા ( શ્રી યશોવિજયજીકૃત )
| પ્રાકૃત વ્યાકરણ ટુદ્ધિકાતિ. શ્રી ત્રિષષ્ઠિલાકા પુરૂષ ચરિત્ર (પ્રથમપર્વ ) તૈયાર થઈ ગયું છે. (બુક કારે તથા પ્રતાકારે ) બાઈડીંગ થાય છે, આવતા માસમાં પ્રગટ થશે.
નવા દાખલ થયેલા માનવંતા લાઇફમેમ્બરો. ૧ કપાસી ગુલાબચંદ અમરચંદ
ભાવનગર ૨ શાહ પ્રતાપરાય પરભુદાસ દલાલ ૩ શેઠ હિંમતલાલ ફત્તેહુચંદ ૪ શેઠ કાન્તિલાલ સુરચંદ મહેતા
પાટણ
૦-૬-૦
55
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg. No. B, 481. શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ માસિકના ગ્રાહકોને નમ્ર સૂચના. : ' == === આવતા માસમાં ભેટની બુકની હકીકત જણાવવામાં આવશે. : આ માસિકનું તેત્રીસમું વર્ષ આવતા અશાડ માસના અંક સાથે પુરૂ થાય છે. ગ્રાહકોને વારંવાર વી.પી. પાસ્ટના ખર્ચના બોજામાં ન ઉતરવું પડે માટે અમે એક વર્ષનું લવાજમ ગ્રાહકો પાસે લેણું રહેવા દઈ. બે વર્ષના લવાજમનું એક સાથે વી.પી. કરીએ છીએ. સં. 191 ના શ્રાવણથી સં. 1992 ના અશાડ સુધીના એક વર્ષના લવાજમના રૂ. 1-4-0 લેશુા રહે છે, તે તથા સ. 1992 ના શ્રાવણથી સ. 1993 ના અશાડ માસ સુધીના લવાજમના રૂ. 1-4-0 મળી કુલ વર્ષ બે ( આત્માનંદ પ્રકાશ પુસ્તક 33, 34 ) ના લવાજમના રૂ. 2-8-0 અને ભેટની બુકના પોસ્ટેજના રૂ. 0-3-0 મળી કુલ, રૂ. 2-11-0 આપશ્રી, મનીઓર્ડ રથી મેકલાવી આપવા કૃપા કરશે. | આપને ગ્રાહક રહેવા ઈચ્છા ન હોય તો. ચડેલા લવાજના રૂ. 1-4-0 મનીઓર્ડ રથી મેકલીને આપની ઈચ્છા જણાવશે પરંતુ વી.પી. પાછું વાળી આ જ્ઞાનખાતાને નુકશાનીમાં ન ઉતારશે. | આપના તરફથી કંઈ પણ જવાબ નહીં આવે તો આપને ગ્રાહક તરીકે ચાલુ રહેવા સંપૂર્ણ ઈછા છે, તેમ માની દરવર્ષ મુજબ વી.પી. કરવામાં આવશે. જે આપ સ્વીકારી લેશે. મનીઓર્ડરથી નાણા મોકલવાથી વી પી. પટેજ ખર્ચનો આપશ્રીને બચાવ થાય છે. તે વસ્તુ ઉપર આપશ્રીનું ખાસ ધ્યાન ખેંચવામાં આવે છે. કાયમી ગ્રાહકને વિનંતિ કે દરવર્ષે લવાજમ ભરવું ન પડે અને એક જ વખત રૂપીયા પચીશ આપવાથી જીંદગી સુધી આત્માનદ પ્રકાશ ( તેની ભેટની બુક સાથે ) ભેટ મળી શકશે. કેટલાક ગ્રાહકો થયા છે જેથી તેમ થવા અન્યને વિનંતિ છે. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા. ' ભાવનગર, , આનંદ પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાં શેઠ દેવચંદ દામજીએ છાપ્યું.– ભાવનગર. For Private And Personal Use Only