Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી વીર-વિહા૨ મીમાંસા.
૨૬૩ સિદ્ધ થઈ શકતું નથી. વળી લેખ તો મજકુર મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર સંબંધી છે. શ્રી જિનવિજયજીએ સંપાદિત પ્રાચીન જૈન લેખ-સંગ્રહ ભાગ બીજાનાં પૃ. ૧૫૮-૫૯ માં મંદિરને જીર્ણોદ્ધાર થયાનું જ લખ્યું છે. જે બીજો લેખ છે તે પ્રાચીન લિપિમાં નથી. એ પ્રાચીન લિપિના લેખ ઉપરથી, ઉતારેલો હોય એમ પણ જણાતું નથી. આથી પ્રતિમા શ્રી વીરપ્રભુની વિદ્યમાનતામાં બની હતી એમ પૂરવાર થઈ શકતું નથી. મંદિરની પ્રાચીનતા-સૂચક લિપિમાં લખા હોય તો જ સિદ્ધ થઈ શકે. લેખ પ્રાચીન લિપિમાં ન હોય તે મંદિરની પ્રાચીનતા સૂચવવા માટે લેખ ઘડી કાઢવામાં આવ્યા છે એમ માનીએ તો શું બેટું? પ્રાચીનતાસૂચક સબળ પ્રમાણુ વિના, મંદિરની પ્રાચીનતા માની લેવી એ યથાર્થ નથી.
વીરપ્રભુ અબુ દભૂમિમાં વિચર્યા હતા એમ બીજા લેખથી નિષ્પન્ન થતું નથી. એ લેખથી, પ્રભુ અબુદાચલ પધાર્યા હતા એવી હેજ પણ પ્રતીતિ ઐતિહાસિક વિદ્વાનોને થાય તેમ નથી. લેખમાં કોઈપણ પ્રકારનું પ્રાચીનતાશદ સૂચન જ નથી. આથી આજના આગળ વધેલા જમાનામાં, ઇતિહાસવિદોને લેખથી બીલકુલ સંતોષ ન થાય એ દેખીતું છે; એટલે કેઈ લેખ ઉપરથી, ગમે તે ની કપના કરે, લેખના સંબંધમાં ગમે તેવાં થીગડાં મારે એ માનવાને આજના વિદ્વાનો અને ઈતર લેકો તૈયાર ન થાય એ નિર્વિવાદ છે. આ પ્રમાણે, કોઈ લેખ ઉપરથી કલ્પનાના ઘોડા દોડાવ્યા કરીએ તે, તે ઊલટું અહિતકર થઈ પડે. લોકો સ્વાર્થવશાત નવા લેખ બનાવીને, હાલ પણ મૂર્તિઓ વેચે છે એ સર્વત્ર જાણીતું છે. એ મૂર્તિઓને જેમ પ્રાચીન ન માની શકાય તેમ મુંડસ્થળની પ્રતિમાને પણ પ્રાચીન કેમ માની શકાય ?
જે તે લેખ વગર વિચાયે માની લેવો એ અયુક્ત છે. આ સંબંધમાં આપણે એક વિશેષ દૃષ્ટાન્ત લઈએ. સ્વ. ગુરૂદેવ શ્રીવિજયધર્મસૂરિજીએ સંશોધિત ઐતિહાસિક રાસસંગ્રહ ભાગ બીજાનાં પૃષ્ઠ ૫૭ માં સં. ૧૫૭ નો એક શિલાલેખ પ્રગટ થયો છે. એ શિલાલેખમાં, એક મંદિર વલભી. પુરથી નાડલા ઉપાડી લઈ જવામાં આવ્યું હતું એમ કહ્યું છે. આ લેખમાંની આ હકીકત તે એક લેખ હોવાને કારણે શું માની લેવી ?
મુંડસ્થળનાં મંદિર સંબંધી, સંવતુ તેરસોના અરસામાં થયેલ અચલગચ્છીય શ્રી મહેન્દ્રસિંહસૂરિજીની “અચ્છેત્તરી તીર્થમાલા” ને કેટલેક હવાલે આપે છે અને પ્રભુ મુંડસ્થલ પધાર્યા હતા એમ માને છે; પણ સૂરિજીએ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531391 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 033 Ank 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |