________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગામ અને શહેરી
|
આજે ગામડા ભાંગીને શહેરો વધી રહ્યા છે. શહેરની કૃત્રિમ રહેણકરણી લોકોને આકર્ષી રહી છે, તે સમયે ગામડા અને શહેરને મુકાબલો કરે તે અસ્થાને નથી બલકે જરૂરી છે, એમ માનીને તે વિષે યથામતિ પૃથક્કરણ કરેલ છે. સુજ્ઞ પાઠક તેમાંથી સારને ગ્રહણ કરે એવી આશા છે. પ્રેમપૂર્વક યુક્તિપૂર્ણ શબ્દોમાં તેના મતનું ખંડન કરવાના આશયથી નહિ પણ આપણુ મતના પ્રતિપાદનાર્થે આપણું નિશ્ચિત અનુભવયુક્ત મતની મહત્તા, તેને અમે તેની સામે રાખે, પણ એવા આગ્રહથી નહિ કે તે આપણે મત સ્વીકારી જ લે. સત્યનું સ્વરૂપ માત્ર તેની સામે મૂકી દેવું. એટલે પછી સત્ય સિદ્ધાન્તનો સ્વીકાર તો સૌ કોઈને માટે સહજ છે. સત્ય સિદ્ધાંતને સ્વીકાર ન કરવામાં બે મુખ્ય વાંધાઓ છે, એક દૃષ્ટિભેદ અને બીજે દુરાગ્રહ. દૃષ્ટિભેદ દૂર કરવા માટે સિદ્ધાંતનું યુક્તિપૂર્ણ પ્રતિપાદન કરવું જોઈએ. પરંતુ એ પ્રતિપાદન ત્યારે જ સફળ થશે કે જ્યારે આપણું સત્ય અને પ્રેમપૂર્ણ વ્યવહારથી, આપણુ મિત્રતાપૂણ સદાચારથી આપણે તેના મનમાં મજબૂત સ્થાન કરી લીધું હશે. બે હાથ વડે જ તાળી પડે છે, એક હાથવડે નહિ. એની વાત આવશ્યકતા પ્રમાણે માનવાનું મન પહેલા આપણું બની જશે ત્યારે જ આપણે આપણી વાત તેને સંભળાવી શક્વાના. વિરૂદ્ધ મતવાળાને જોઈને જ્યાં ઘણુ કે ઢષ જાગી ઊઠે છે, તિરસ્કારની તીવ્ર ભાવના પેદા થાય છે, ચહેરામાં અને પાંખમાં શ્રેષને વિકાર પ્રકટ થાય છે ત્યાં તો લડાઈ જ થાય છે.
આપણે આપણા મતનો આદર ચાહતા હોઈએ તો આપણે પહેલાં બીજાના મતનો આદર કરવો જોઈએ. વાસ્તવિક રીતે સઘળા મત અધિકારભેદને લઈને જરૂરના છે. નાસ્તિક્તા પણ પ્રાયે કરીને કુદરતના સંકેતથીજ ફેલાય છે અને તે પણ સત્યની સાથે ભળી ગયેલ અસત્યને શોધી કાઢે છે અને એ રીતે “સત્ય” ને વધારે પવિત્ર રૂપે–ઉજવળ રૂપે પ્રકટ કરવામાં સહાય કરે છે, તેથી આપણુ દુરાગ્રહ રહિત સત્ય સિદ્ધાંતને મજબૂત પણે વળગી રહીને પણ બીજાના સિદ્ધાંતને આદર કરવો જોઈએ. અને તેને પણ લીલામય બહુરૂપી પ્રાણારામને એક સ્વાંગ માનીને આનંદ માનવો જોઈએ. –ચાલુ
For Private And Personal Use Only
