Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 20 mAM che... prajJApanA-1 0 "prajJApanA"-upAMgasUtra-4nA - anuvAda-zreNInA sarjaka : -0- pada-1-thI muni dIparatnasAgara AraMbhIne tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa - - pada-5-sudhI Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 2i0/1].
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * d 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 20 nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI 5.pU. A.deva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI pUjya AcAryazrI RcAMdrasUrIzvarajI teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI bhAvanagara jaina zve.mU.pU.saMgha bhAvanagara
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyasahAyako anudAna dAtA Agama saTIka anuvAdanA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI sadguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI aThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjya saraLa svabhAvI, bhadrika pariNAmI, zrutAnusagI sva AcAryadevazrI vijaya cacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda (2) zrI bhAvanagara jaina zvebhU.pU. saMgha, bhAvanagara (3) zrI AdinAtha jaina zve mU.pU. saMgha, navasArI (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda (5) zrI jaina zve mU.pU. tapAgaccha saMgha, boTAda (6) zrI pArzvabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA be bhAga. be bhAga. be bhAga. be bhAga. eka bhAga. eka bhAga. [paramapUjya AcAryadeva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sAdhvIzrI hitajJAzrIjI manI preraNAthI "zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIratnA sAdhvIzrI pUrNaprajJAthIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa,' muMbaI Agama-saTIka anuvAda sahAyako (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa AdevazrI naradevasAgarasUrijI maLyAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkarasUrIzvarajI ma nI preraNAthI "abhinava jaina zvebhUpU. saMgha,'' amadAvAda. - (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdevazrI municaMdrasUrijI manI preraNAthI "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa,'' bhIlaDIyAjI. (4) 5.pU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUryaprabhAzrIjI manI preraNAthI - zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno,' amadAvAda. (5) paramapUjyA varadharmAzrIjI ma0nA ziSyA tapasvIratnA sAdhvIzrI pratidharmAzrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArzvabhakti zvebhUpU. jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa zvebhUp tapA jaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zvebhUpU jainasaMgha,' pAlaDI, amadAvAda.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane gAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zrRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. M 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakpRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJApanAupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/1 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 15-prajJApanA-upAMgasUtra-4/1 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana - bhAI-20) 0 A bhAgamAM "prajJApanA" sUtra je paMdaramuM Agama che ane upAMgasUtromAM cothuM upAMga che teno AraMbha thAya che. A sUtrane prAkRtabhASAmAM pathaUT sUra kahe che. saMskRta nAma prApanA che. gujarAtImAM paNa A ja nAme prasiddha che. cothA mAMga satra samavAya nuM A upAMga che. jema sthAna ane sanavAva baMne aMga sutronI paddhatimAM ghaNuM sAmya che, tema te aMgasUtronA upAMgarUpa evA jIvAbhigama ane prajJApanA paNa ghaNAM saMkaDAyela che. jIvAbhigamamAM vRtimAM ghaNAM sthAne prajJApanAnI sAkSI jovA maLela che vaLI bhagavatIjI sUtramAM to aneka sthAne sAkSIpATha svarUpe 'nAva pannavaUITM" ema lakhAyuM che. A prajJApanA sUtramAM 3 aidhyayano pado che. jemAM cAra padomAM peya uddezA tathA cArapadomAM peTA dvAro che, A sUtramAM dravyAnuyoga ThAMsI ThAMsIne bhaya che. jemAM sthiti, vyutkrAMti, saMjJA, yoni, bhASA, zarIra, karma, kaSAya jevA aneka tAtvika viSayonI vizad chaNAvaTa che. praznottara zailI che. 0 vRttikArazrI kRta maMgalano anuvAda - -(1) namaskAra karatAM devonA mugaTanA pratibiMbanA cha vihita bahurUpa ane bhavapaMkathI sarva jagatano uddhAra karatA zrI mahAvIra maMgalarUpa thAo. -(2)- jinavacanarUpa amRtanA samudrane huM vaMdu chuM ke jenA biMdu-mAgathI jIvo janmajarA-vyAdhi rahita thAya che. (3)- kAmadhenuM ane kalpalatAthI zreSTha evA guranA caraNa-kamaLane praNamo kemake tenI upAsanAthI prANI nirUpama brahmane pAme che. -(4)- jaDabuddhivALo paNa gurucaraNa upAsanAthI vipulamati thaIne huM zAstrone anusarIne prajJApanAnI vRtti cuM chuM. prApanA eTale? prakathiI - sarve kutIrthikonA tIrthakarone asAdhya evA yathAvasthita svarUpa nirUpaNa dvArA, je vaDe jIvAjIvAdi padArtho ziSyanI buddhimAM utArAya te prajJApanA. A prajJApanA samavAya nAmaka cothA aMganuM upAMga che. kemake temAM kahelA arthanuM pratipAdana kare che. ukta pratipAdana anarthaka che tema na kahevuM. kemake pratipAdita artha ahIM vistArathI kahela che. te maMdamati ziSyanA anugrahArthe hovAthI sArthaka che. A upAMga paNa sarvajIvajIvAdi padArthanuM zAsana karatuM hovAthI zAstra che. tethI AraMbha prayojanAdi maMgala kahevuM joIe. kahyuM che - zAkAbhe prayojanAdi, iTArthasiddhi mATe maMgala che. o have prayojanAdino artha - prayojana be bhede - anaMtara ane paraMpara. pratyekanA be bheda che - kagata ane zrotRgata. drazAstikanayathI Agama hovAthI nitya che, koI kadI nathI. tethI kahyuM che - A dvAdazAMgI haMmezA hatI - che - raheze, nitya che, zAzvatI che. paryAyAstika nayathI anitya hovAthI, teno kad avazya che. tAva vicAraNAthI Agama, satra ane artha ubhayarUpa hovAthI, apeikSAe nitya ane sutrApekSAe anitya hovAthI tenA katapaNAnI kathaMcita siddhi thAya che. sUtranA katanuM anaMtara prayojana savAnuM graha ane paraMparAe mokSaprApti che. AgamanA arthanuM pratipAdana karanArA ahaMtone zuM prayojana che ? kaMI ja nahIM, kemake teo kRta kRtya che. "prayojana vinA artha pratipAdananano prayosa nirdetuka che" evI zaMkA na karavI. kemake artha pratipAdana prayatna tIrthakara nAma karmanA vipAkodayathI A AgamamAM pUcha malayagirijI uparAMta pU. habhidra sUrijI kRtu vRtti paNa maLe che. jenA AdhAre ame vivecana karyuM che. ame prajJApanA sUtra saTIka anuvAdane traNa bhAgamAM vibhAjIta karela che. bhAga20-mAM pahelA pAMca pado che. bhAga-21-mAM pada-6 thI pada-2 che. bhAga-22mAM pada21 thI 36 lIdhAM che. sAmAnyathI upAMga sUtronA kartAnA nAma prApta thatA nathI, paNa A upAMganI katarUpe mArya zyAmavA nuM nAma maLe che. sUtrAtmaka rUpe taiyAra thayela dvArthasUtranI mAphaka tAtvika viSayonI viziSTa saMklanArUpa A saphaLa abhinava puruSArtha che. kyAMka kaMIka choDyuM - kyAMka kaMIka umeryuM' te A vivecana [20/2]
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9/-/-/ thAya che. bIje paNa kahyuM che - tIrthaMkara nAma karma kema vedAya ? aAnapaNe dharmadezanAthI. 19 zrotAne anaMtara prayojana A adhyayananA arthanuM parijJAna ane paraMpara prayojana mokSaprApti. zrotAo adhyananA arthane jANI saMsArathI vikksa thAya, saMyama mArge AgamAnusArI samyak pravRtti kare ane pravRtta thayela temane saMyamotkarSa vaDe sarva karmakSaya thatAM mokSaprApti thAya che. abhidheya - jIva ane jIvanuM svarUpa. saMbaMdha - be prakAre, upAya-upeyabhAva, guruparvakrama lakSaNa. temAM pahelo tarkAnusArI ziSyane uddezIne kahelo che, bIjo zraddhAnusArI ziSyane anulakSIne kahelo che. maMgaLa - A sUtra samyajJAnanuM kAraNa hovAthI ane tethI te paraMparAe mokSapadanuM sAdhana hovAthI zreyarUpa che. tethI vighna nivAraNArthe ane zAMti mATe, ziSyane jaNAvavA mATe zAstranI Adi-madhya-aMte maMgala kahevuM joIe. Adi maMgala nirvighne zAstra pAra pAmavA che, madhya maMgala gRhita zAstrArthanA sthirIkaraNArthe che. anya maMgala ziSya paraMparanA avicchedArthe che. ItyAdi - 4 - 4 - 4 - have Adi maMgala sUtranI vyAkhyA - - sUtra-1 : jarA, mRtyu ane bhayathI rahita siddhone vividha abhivaMdana karIne, trailokya guru jinavarendra mahAvIrane vAMdu chuM. * vivecana-1 : sita - bAMdhelA, ATha prakAranA karmaiMdhaNane mAta-bALI nAMkhela che. kaI rIte ? jAjvalyamAna agnithI te siddha. athavA nivRtti nagarI gayA pachI jene pAchuM AvavAnuM nathI, athavA jeo kRtArtha thayelA che. athavA jeNe mAMgalyane anubhavela che. athavA jeo nitya che kemake teo anaMtasthitivALA che. athavA bhavyoe jenA guNo jANela hovAthI siddha che. kahyuM che - jemaNe purAtana karmo bALI nAMkhyA che, nirvANa mahelane zikhare rahe che, prasiddha - upadeSTA ane kRtakRtya che, te siddho mane maMgalakartA thAo. siddho aneka bhede hovAthI kahyuM - jarA, maraNa, bhayathI rahita. temAM kharA - vayanI hAni, maLa prANatyAga, bhaya - sAta bhede. e traNe, pharI utpanna na thavA vaDe naSTa thayA che, teone. mana-vacana-kAyA vaDe. ahIM traNa yoga vyApAra rahita te dravyavaMdana. praNAma karIne. AnA dvArA - 4 - ekAMta nitya, ekAMta anitya pakSano niSedha sUcavela che. - 4 - te A rIte - pradyuta - nAza na pAmela, utpanna na thayela ane sthira eka svabhAva te nitya. 4 - 4 - svabhAvathI eka kSaNa rahevAnA dharmavALuM te anitya. - X + Xx - have uttarakriyA batAve che - jinavarendra mahAvIrane huM vaMdana karuM chuM. kaSAyAdi prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 zatru pratye parAkrama kare che mATe vIra. mahAna evA vIra te mahAvIra. mahAvIra e guNaniSpanna nAma che. je ananya sAdhAraNa, parIpahopasargAdinA viSayamAM vIratvane AzrIne devo ane asuroe karela nAma che. kahyuM che - bhaya bhairavamAM acala ane parISaha-upasargamAM kSAMtikSama hovAthI devoe karela 'mahAvIra' nAma. AnA vaDe apAyAgama atizaya sUcita karyo che. te kaI rIte ? binavarendra - jeo rAgAdi zatrune jite te jina. te cAra bhede che - zrutajina, avadhijina, mana:paryavajina, kevalijina. temAM kevalijinanuM grahaNa karavuM, teo sAmAnya kevalI paNa hoya. tethI tIrthaMkaratvanA svIkAra mATe Indra zabda lIdho. prakRSTa punyaskaMdharUpa tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI tIrthaMkara. AnA vaDe jJAnAtizaya ane pUjAtizaya kahyo. kemake jJAnAtizaya vinA jinomAM uttamatva ane pUjAtizaya vinA jinavaromAM Indrava ghaTI na zake. 20 vaLI teo kevA che ? trailokya guru. yathAvasthita pravacanano upadeza kare te guru. traNe lokane upadeze che mATe trailokya guru. AnA vaDe vacanAtizaya kahyo. A apAyAgamAdi cAre atizayo, deha saugaMdha Adi atizaya upalakSaNathI che. tethI cotrIza atizayavALA bhagavat mahAvIrane huM vAMdu chuM ema kahela samajavuM. RSabhAdine choDIne zA mATe bhagavaMta mahAvIrane vaMdana ? vartamAna tirthAdhipati ane Asanna upakArI hovAthI. * sUtra-2 rU bhavyajanone mokSanuM kAraNa ane jinavara mahAvIre nrutaratnonA nidhAnabhUta evI sarva bhAvonI prajJApanA batAvI che. * vivecana-2 : ahIM prajJApanA vizeSya che, bAkInA samAnAdhikaraNa ane vyadhikaraNa vizeSaNo che. sAmAnya kevalImAM tIrthaMkarapaNAthI uttama che mATe jinavara. te sAmarthyathI mahAvIra. kemake bIjA koInA vartamAna tirthAdhipatitvano abhAva che. ahIM chAsya, kSINamoha jinanI apekSAe sAmAnya kevalI paNa jinavara kahevAya che. tethI tevA kevalIne ziSya jinavara na samaje mATe tIrthaMkarapaNAnA bodhane mATe bIjuM vizeSaNa mUkyuM - mAvata - samagra aizvaryAdirUpa. - 4 - jene maLa che te bhagavAna. traNa lokanA adhipati hovAthI bIjA prANInI apekSAe atizaya maT - aizvaryAdi vartamAna svAmInuM che eTale parama arhat saMbaMdhI mahimAyukta bhagavaMte prajJApanA batAvI che. kevI rIte ? tathAvidha anAdi pAriNAmika bhAvathI siddhi gamanane yogya te bhavya, tevA bhavyane nirvANa-sarva karmamalanA kSaya vaDe svasvarUpa lAbhathI parama svAsthya, teno hetu samyagdarzanAdi paNa nirvANa kahevAya. - x - zaMkA-bhavyagrahaNanuM kAraNa abhavyanA niSedhArthe che, anyathA te nirthaka che. tethI bhavyone ja samyagdarzanAdi kare che, abhavyone nahIM. paNa bhagavaMta vItarAga
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/2 22 hovAthI pakSapAtano asaMbhava che, mATe ukta vAta na ghaTe. [samAdhAna] sakhya vastunA aparijJAnathI A zaMkA che, sUrya mAphaka bhagavaMta paNa bhedabhAva vinA pravacanopadeza kare che. paNa jema ghuvaDane sUryaprakAza nakAmo che tema abhavyane upadeza upakAraka thato nathI. * * * * * tethI bhavyone ja bhagavaMta vacanathI upakAra thAya che. bhagavaMte zuM karyu? samIpapaNe jema zrotAne jaldI yathAvasthita tavano bodha thAya te rIte spaSTa vacano vaDe upadeza karyo che. kono ? prajJApanAno. je zabda samUha vaDe jIvAdi bhAvanI prarUpaNA karAya te prajJApanA. te prajJApanA zrata ratna nidhAna che. A rano be bhede - dravyarana, bhAvaratna. dravyaratna-vaiDUrya marakata IndranIlAdi, bhAvana-zrutavratAdi. temAM ahIM bhAvaratnano adhikAra che. "zrutarUpa rano'' samAsa che. zrataratnonA nidhAna jevI prajJApanA te dhRtarananidhAna. konI prajJApanA? sarvabhAvonI- jIva, ajIva, Azrava, saMvara, nirjarA, mokSa. A prajJApanAmAM 36-pado che. temAM prajJApanA, bahavatavyatA, vizeSa, carama, pariNAma padamAM jIva ane ajIvanI prajJApanA che, ItyAdi. - X - X - athavA dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpa sarva bhAvonI prajJApanA che. bIjI koI prajJApanA nathI. prajJApanA padamAM jIva-jIva dravyanI, sthAnapadamAM jIvanA AdhArabhUta kSetranI, sthiti padathI kALanI, bAkImAM bhAvonI che. * sUtra-3,4 : vAcaka zreSTha vezamAM evImAM, vIrapuya duddha-ghara pUrvaputa samRddha buddhi evA muni vaDe... zrutasAgathI vINIne pradhAna zrutarana ziSyagaNane ApyuM. te AryazyAmane namaskAra * vivecana-3,4 : vadhaw - 'pUrva'nA jJAtA, vAcakavara-vAcaka pradhAna, vaMza-pravAha. * * * * vevIzamAM athati sudhamasviAmIthI laIne bhagavatu Aryama vevIzamAM ja che. kevA ? dhIrapurA - buddhi vaDe zobhe che, te dhIra. durbara - prANAtipAtAdi virati lakSaNa pAMca mahAvatane dhAraNa kare che te. jagatanI trikALa avasthAnuM manana kare te muni. vaLI pUrvanA jJAna vaDe buddhi samRddha thaI che tevA. zaMkA - vAcaka vaMzajo avazya pUrvazruta samRddhika hoya, to A vizeSaNanuM zuM prayojana ? e satya che, paNa pUrvavido paNa cha sthAna patita hoya che, cauda pUrvamAM paNa matine AzrIne cha sthAnane kaheze, tethI Adhikya pradarzanArthe A vizeSaNa che. mATe doSa nathI. * * * * * apArazruta ane jJAnAdi ranayukta hovAthI sAgara jevuM che * * x* tethI sAmatakALanA puruSane yogya vINIne prajJApanA rUpa uttama zrataranA ziyone Apela che. ahIM prAdhAnya bAkInA zruta-ratnonI apekSAo nathI. paNa svarUpathI che. baLavat - jJAna, aizvarya dhamadivALA, sarva heyadharmothI dUra gayelA ane guNo prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 vaDe samIpa gayelA, te Arya zyAmane namaskAra thAo. have ukata saMbaMdhathI ja A gAthA kahe che - * sUtra-5 - A prajJApanA adhyayana vicitra vyutaranarUpa, daiSTivAdanA biMdu samAna che. jema bhagavaMte tene varNavI, tema huM varNavIza. vivecana-5 : A prajJApanA nAme adhyayana che. jo A adhyayana che, to teno anuyogAdi dvAra upanyAsa kema karatA nathI ? evo niyama nathI ke adhyayanAdimAM avazya upakramAdi karavA joIe. niyama nathI ema kema jANuM ? naMdi adhyayanAdimAM dekhAto nathI. vaLI vicitra athiidhakArathI 'citramu" dvAdazAMganA sArarU5 daSTivAda-jema bhagavaMta mahAvIra vartamAna svAmIe IndrabhUti Adi AgaLa adhyayanano artha kahyo tema huM paNa varNana karIza. prazna - chaThAsthanI varNana zakti tIrthakara samAna kaI rIte hoya ? sAmAnya abhidheya padArtha varNana mAgane AzrIne Ama kahyuM che vaLI huM tene anusarIne varNana karIza, svamatithI nahIM. A prajJApanAmAM 36 pado che. pada, prakaraNa, adhikAra A paryAya zabdo che te pado A che - * sUtra-6 thIe : 1-prajJApanA, sthAna, 3-bahuvaktavya, 4-sthiti, 5- vizeSa, 6- bhutakAMti, * ucchavAsa, 8- saMjJA, 9- yoni, 10- cama, 11- bhASA, 1ra- zarIra, 13- pariNAma, 14- kaSAya, 15- Indriya, 16- prayoga, 13- lerayA, 18- kAyasthiti, 19* samyakad, ra0- aMtakriyA, sa- AgagAhana saMsthAna, rara- kiyA, 3- karma, ra4- karmabaMdhaka, 5- kamavedaka, 26- vedabaMdhaka, 23- vedavedaka, ra8- AhAra, ra9- upayoga, 30- pazyatA, 31- saMjJA, 3ra- saMyama, 33- avadhi, 34- pravicAraNA, 25- vedanA, 36- samudaghAta. * vivecana-6 thI 9 : 1- temAM paheluM pada prajJApanAviSayaka praznane AzrIne pravRtta hovAthI prajJApanA, 2- sthAna, 3- bahuvaktavya ItyAdi 36-pado sUtrArtha mujaba jANavA. vizeSa e ke - chaThuM vyutkrAMti lakSaNa adhikAra yukta hovAthI vyutkrAMti che. dazamuM 'carama'nA praznane AzrIne pravRta hovAthI carama. covIzamuM karmabaMdhaka - je rIte jIva karmano baMdhaka thAya te rIte prarUpavAthI chechavvIsamuM - veda baMdhaka - anubhavAya te veda, teno baMdhaka, arthAt keTalI prakRti vedatA keTalI prakRtino baMdha thAya che tenuM nirUpaNa. sattAvIsamuM vedavedaka " kaI prakRti vedatA keTalI prakRti vede te veda vedaka, aDhAvIza * AhAranA pratipAdakavathI AhAra. A rIte padono upanyAsa karela che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ -l-/10 che pada-1-"prajJApanA" che. - X - X -x -- o have anukame pada gata sUtromAM pahelA padanuM sUtra kahe che - * sUga-10 : te prajJApanA keTalA bheda che be bheTe kahI che. te A pramANe - jIva prajJApanA ane jIva prajJApanA. * vivecana-10 - A sukhano ahIM zo avasara che ? A prazna sutra che. tene AraMbhamAM mUkIne jaNAve che ke madhyastha, buddhimAnuM, jijJAsu prazna karanArane arihaMta bhagavaMte upadezelA tatvonI prarUpaNA karavI. * x * temAM je zabda nipAta che. acavA atha arthamAM che. te vAkya upanyAsArthe che, fka bIjAne prazna karavAmAM che. * x * teno samudAya arca A rIte prazna kasvA yogya sthAnAdi pado dUra raho. kemake vANInI pravRtti anukrame thAya che, tethI prajJApanA pada pachI teono upabhyAsa karela che, temAM eTaluM pahelAM prajJApanA keTalA prakAre che ? * * * * * e pramANe ziSya prazna karatAM, guru ziSya vacanane anusarIne Adara arthe ziSya prati punaraccAra karI kahe che - "prajJApanA" be bhede che, ahIM ziSyanA nAma grahaNa vinA uttara sugathI sUcave che ke sarva sUmo gaNapanA prathana ane tIrthaMkaranA uttararUpa nathI, koI sUbo bIjI rIte paNa hoya, to paNa bAhulyathI tema hoya che. kahe che - arahaMto artha kahe che, gaNagharo sUgane guMthe che, temAM prajJApanAno artha pUrvavat che. jo tIrthakara ja uttara dAtA hoya to anya tIrthakara paNa Ama ja kahe che, tema jANavuM paNa jo tIrthakara matAnusArI koI AcArya kahe to, tyAre tIrthakara ane gaNagharoe be prakAre kahI che, tema samajavuM. te be bhede - jIva prajJApanA, ajIvaprajJApanA. jIve-prANone dhAraNa kare te jIva. prANa be bhede - dravya prANa, bhAva prANa. dravyapANa * Indriya Adi. bhAvapANa * jJAnAdi, dravyapANInA saMbaMdha cakI paNa prANI nArakAdi saMsArI jIvo che. kevaLa bhAvapANo vaDe samasta karmasaMga sahita siddho che. e jIvonI prajJApanA. je jIva nathI te ajIva - jIva viparIta svarUpavALA. te dharma-adharma-AkAzapudgalAstikAya, addhA samayarUpa * temanI prajJApanA te jIva prajJApanA. baMne '' kAra baMne prajJApanAnA prAdhAnyate jaNAve che. sAmAnyathI kahyuM. have vizeSarUpe kahe che athavatavyatA hovAthI pahelA ajIvapajJApanA - * suga-11 - te ajIva prajJApanA zuM che ? ajIva prajJApanA be bhede che - rUpI ajIva prajJApanA ane arUNa ajIva prajJApanA prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 * vivecana-11 - te ajIva prajJApanA zuM che ? be bhede che - rUpI ajIva prajJApanA, arUpI ajIva prajJApanA. jemane rUpa che te rUpI. rU5 grahaNa gaMdhAdinuM upalakSaNa che, te sivAya rUpano saMbhava nathI. tethI kahyuM che ke- prati paramANu rUpa-rasa-gaMdha-sparzavALA che. * * * * * * * rUpI evA te ajIvonI prajJApanA te rUpI ajIva pratApanA. catu pula svarUpa ajIvanI prajJApanA. kemake pudgalo ja pAdivALA che. rUpa sivAyanA arUpI dhamastikAyAdi ajIva te arUpI ajIva. temanI prajJApanA, te arUpI ajIva prajJApanA. aya vaktavyatA hovAthI pahelA arUpI jIva prajJApanA. * sUtra-12 - te rUe ajIva prajJApanA keTalA bheTe che te daza bheda kahelI che - dhamastikAya, dhamastikAya deza ane dhamastikAya pradeza, adhamastikAya, adhamastikAya deza ane adhamastikAya pradeza. AkAzastikAya, AkAzAstikAyadeza, AkAzAstikAya pradeza ane aDhA samaya te A arUpI AjIva prajJApanA che. * vivecana-12 : have A arUpI ajIva prajJApanA keTalA bhede che ? te daza prakAre che - arUpI jIvonA dazavidhapaNAMthI tenI prarUpaNA paNa daza bhede kahI che. te daza dazavighavane dazavi che. te have kahevAnAra bhedakathanane pragaTa karavAne kahe che * * * * * dhamastikAya-jIva ane pudgalonA svabhAvathI ja gati pariNAma pariNatatAnA te svabhAvanA ghAraNa ke poSaNa karavAthI gharma, * pradezo, temano kAya * saMghAta. * x * astikAya-pradeza saMghAta. dharma evo astikAya te dhamastikAya. AnA vaDe sarva dhamastikAyarUpa avayavI dravya kahyuM. avayavI eTale avayavono tathArUpa saMghAta pariNAma vizeSa ja, paNa avayava dravyothI ndu dravya nathI. jema laMbAI ane pahoLAIpaNe saMghAtarUpa pariNAma vizeSane prApta thayela taMtuone ja lokamAM paTa kahe che, taMtuthI judu paTa dravya nathI. * * * * * A vAdano vicAra bIje sthAne karela che. dhamastikAya deza- te ja dharmAstikAyanA buddhi kathita be vagere pradezAtmaka vibhAga. dhamastikAya pradeza-prakRSTa deza te pradeza * nirvibhAga bhAga. te asaMkhyAta che. kemake tenuM pramANa lokAkAza pradeza che. tethI ja bahuvacana kahyuM che. dhamAMtikAyano pratipakSI te adhamastikAya. athad Mve ane pudagalonA sthiti pariNata pariNAmomAM upakAraka amUrta asaMkhyAta pradeza aMdhAtmaka te adhamastikAya. adhamastikAya deza Adi pUrvavatu. AkAza-pota-potAnA svabhAvane na choDavAnI maryAdA vaDe jemAM svarUpacI pratibhASita thAya che. athavA fuffpa arca-sarva bhAvonI vyApti vaDe pratibhAsamAna
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/12 26 thAya te AkAza. tenA pradezono samUha te AkAzAstikAya AkAzAstikAya dezAdi pUrvavatuM. vizeSa A - pradezo anaMtA jANavA. kemake aloka anaMta che. uddhA - kALanI saMjJA che te rU5 samaya, te addhAsamaya. athavA kALano nirvibhAva bhAga ddhA samaya, A kALa vAstavika rIte eka ja vartamAna samayarUpa che. atIta-anAmata samayarUpa nathI. kemake teo anukrame vinAza pAmela ane anutpanna hovAthI avidhamAna che. samUhano abhAva hovAthI kALamAM deza-pradezanI kAnA thatI nathI. AvalikAdi paNa vyavahArathI kalpita jANavA. ahIM A krama upanyAsamAM zuM prayojana che? A dhamastikAya pada maMgalarUpa che, kemake te AdimAM 'dharma' zabda sahita che. have padArthanI prarUpaNAno prAraMbha karyo che. tethI maMgalane mATe prAraMbhe dhamastikAya lIdhuM. tenA vipakSabhUta adhamastikAya hovAthI pachI adhamastikAyanuM grahaNa karyuM. baMnenA AdhArabhUta AkAza che, tethI pachI AkAzAstikAyanuM grahaNa karyuM. pachI ajIvanA sAdharmsathI addhA samaya lIdho. athavA ahIM dhamadhamastikAya sarvavyApaka nathI. jo sarvavyApaka hoya to tenA sAmarthyathI jIva ane pudgalanA akhalita pracAra pravRttimAM lokAloka vyavasthA nA ghaTI zake. paNa lokAloka vyavasthA che. kemake te-te pradezamAM sAkSAt dekhAya che, tethI jeTalA kSetramAM te be che, teTalo pramANa loka, bAkI aloka. * x - x - A rIte lokAlokanI vyavasthAnuM kAraNa dhamadhamastikAya che mATe tenuM upAdAna pahelA karyuM. mAMgalika mATe pahelAM dhamastikAyanuM, pachI pratipakSI adharma, pachI lokAlokavyApI AkAzana, lokamAM samaya-asamaya kSetra vyavasthAkArIpaNAthI addhA samayane grahaNa che. * sUtra-13 :- (cAlu). rUpI ajIvapajJApanA keTalA prakAre che? cAra prakAre che - aMdha, kaMdeza, kaMtpadeza, paramANu yugala. yugalo saMkSepathI pAMca bhede che. te A - vaNa pariNad, gaMdha pariNata rasa pariNata, sparza pariNata, saMsthAna paripata. * vivecana-13 :- (cAlu) te rUpI ajIvaprajJApanA keTalA bhede che ? AcAryae kahyuM - cAra bhede. (1) skaMdha-pudgalonA chuTA pADavAthI zoSaNa pAme, maLavAthI vRddhi pAme te skaMdha, bahuvacanA pudgala skaMdhonuM anaMtatva jaNAve che. A vAta AgamamAM kahI che, dravyathI pudgalAstikAya anaMta che. skaMdha deza - skaMdhonA ja skaMdharUpa pariNAmano tyAga nA karatA evA buddhikalita be, traNa ItyAdi pradezanA samudAyarUpa vibhAga te skaMdha deza. - x * skaMdha pradeza - skaMdharUpa pariNAmane prApta thayelA skaMdhone ja buddhikalita atyaMta sUma deza. jenA bhAga kApI na zakAya evA bhAgo skaMdhadezo kahevAya che. * X * paramANu pudgala - atyaMta sUkSma aNu, jenA bhAga kabhI na zakAya evA nirvibhAga dravyarUpa pudgalo te paramANu yugalo ane skaMdha rUpa pariNAma rahita kevaLa paramANu jANavA. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 te sopathI yathAyogyapaNe pAMca prakAre kahyA che. te A rIte varNapariNata - varNa pariNAmavALA, ema gaMdharasa-sparza-saMsthAnA pariNata, "pariNata"e atItakALa nirdeza che, vartamAna ane bhAvi kALanA sUcaka che. kemake te be vinA bhUtakALa saMbhave nahIM. kahyuM che - je vartamAnane ullaMghe te atIta thAya che ane vartamAnavane te anubhave che, je anAgatane atIkamela che. tethI varNa pariNata eTale varNarUpe pariNata che - pariName che ane pariNamaze. e rIte gaMdha, rasa pariNAdi kahevA. * sUtra-13 :- (cAlu) je varNa pariNata che, te pAMca bhede kahyA che. te A - kALA-nIlAlohita-hAlidra-zukla varSa pariNata. je gaMdharUpe pariNata che, te be bhede che - surabhi ane durabhisaMdha pariNata je rasa pariNata che, te pAMca bhede che - kaDavA, tIkhA, turA, khATA ane madhura sapaNe pariNata. je paNa paNita che te ATha bhede che - karkaza, mRdu, bhAre, halako, zIta, uSNa, snigdha, hRkSa sparza pariNata. je saMsthAna pariNata che te pAMca bhede che - parimaMDala, vRtta, caya, caturA, Ayata saMthAna pariNata. * vivecana-13 :- (cAlu) je varNa pariNata che, te pAMca bhede kahyA che - kAjaLa Adiva, kRSNa varNa pariNata, gaLI Adi mAphaka nIlavarNa pariNata, hiMgaloka Adivatu lohitavarNa pariNata, haLadaradivahAridravarNa pariNata. zaMkhAdivata zuklavarNa pariNata. je gaMdha pariNata che te be bhede-caMdanAdiSata sugaMdha pariNata, lasaNa Adiva, dUdha pariNata. jo ke koIpaNarUpe rahela pudgala sAmagrInA vazathI sugaMdha ke durgadharUpe pariName che. je sapaNe pariNata che, te pAMca bhede kahyA che - kozAtakI Adiva4 kaDavA rasarUpe pariNata, suMTha Adiva tIkhA rasarUpe pariNata. kAyA koThA mAphaka kaSAyasapaNe pariNamela. akhta vetasAdivaTu arasa pariNata, madhurasa pariNata. je sparza pariNata che, te ATha bhede che - patyanI jema karkazasparza pariNad, 3 Adi peThe mRdu sparza parimata, vajADivat guru sparza pariNata, arkaqlAdiva laghusparza pariNata, mRNAla Adivat zItasparza pariNata, vali Adiva uNa sparza pariNata, ghI Adiva, niSpa sparza pariNata, rUkSa sparza - je saMsthAna pariNata che, te pAMca bhede che - valayanI jema parimaMDala saMsthAna pariNata, kuMbhAranA cAkaDA mAphaka vRta saMsthAna pariNata, zIMgoDAnI mAphaka saMsthAna pariNata, kaMbhikAdi mAphaka corasa saMsthAna pariNata daMDAdi mAkaka Ayata saMsthAna pariNata. A parimaMDalAdi saMsthAna ghana ane pratA bhedathI be prakAre che vaLI parimaMDalane choDIne bAkInA saMsthAna oja: pradeza janita ane yugma pradezajanita be bhede che. temAM utkRSTa parimaMDalAdi badhAM saMsthAno niyata saMkhyAvALA paramANuothI utpanna ane asaMkhyAtA AkAzapradezamAM rahelA che ane jaghanya saMsthAna niyata
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/13 saMkhyAvALA paramANuthI banelA, paNa batAvyA vinA jANI zakAya tema nathI mATe ziSyonA upakArArthe batAve che. (1) oja:pradeza prataravRtta - pAMca paramANuthI banela ane pAMca AkAza pradezamAM rahela che. eka paramANu madhya, cAra cAre dizAmAM. (2) yugmapradeza prataravRta * bAra paramANunuM banela ane bAra AkAza pradezamAM rahela hoya. temAM sucaka rUpe sthAyI bAkInA banne paramANu cAre dizAmAM mUko. (3) oja:pradeza ghanavRta - sAta pradeza vaDe banela ane sAta AkAza pradezamAM rahela hoya, pAMca pradezanA pratara qtanA madhya bhAge rahelA paramANanI upara-nIce eka-eka paramANu mukavo. (4) yugmapradeza ghanavRta - 32 pradezAtmaka ane 32-AkAza pradezamAM rahela hoya. * x * (5) oja:pradeza pratacasa-traNa pradezanuM banela ane traNa AkAzapadezamAM rahela * x- (6) yugmapradeza pratacaya - cha paramANuthI banela, cha AkAza pradezamAM rahela che - x - (0) oja:pradeza ghanazyasa - pAgIza paramANuthI banela ane pAgIza AkAza pradezamAM rahela che. temAM tIcha niraMtara pAMca paramANu mUkavA. tenI nIce anukrame tIcha cAra, be, traNa, eka paramANuM mUkavA. e rIte paMdara pradezavALuM pratara thAya. A ja prataranA upara sarva paMktimAM aMte rahelA eka eka pradezane choDI daza paramANu mUkavA. tema ja tenA upara upara che, traNa, eka ema anukame paramANu mUkavA. A badhA maLIne pATIza pradezo che. 8- yugmapradaza ghanazyasa - cAra pradezanuM banela ane cAra AkAza pradezamAM rahela che. * * * 9- oja:pradeza pratara caturasa - nava paramANunuM banela, nava AkAza pradezamAM rahela hoya * x * 10- yugmapradeza pratara catursa - cAra paramANunuM banela ane cAra AkAza pradezamAM rahela che - x - 11- oja:pradeza ghanacaturaDha-satAvIza paramANunuM banela ane satAvIza AkAzapadezamAM rahela che. navapradezanA banela pUrvokata prataranI upara ane nIce nava nava pradezo sthApavA, tethI sattAvIza pradezanuM ghana catusa thAya. 12 yugmapradeza ghana caturasa - ATha paramANuthI banela ane ATha AkAza pradezamAM rahela che. * x * 13- ojaHpradeza zrecAyata - traNa paramANuvALa ane traNa AkAza pradezamAM rahela che - x - 14- yugmapadeza zrecAyata - be paramANuvALu ane be AkAza pradezamAM rahela che. * x - 15- oja:pradeza pratarAyata - paMdara paramANunuM banela ane paMdara AkAzapadezamAM rahela che. - X - 16- yugmapradeza pratarAyata - cha paramANunuM banela ane cha AkAzapradezamAM rahela che. *x - 1- oja:pradeza ghanAyata - 4pa-paramANuthI utpanna ane 4pa-AkAza pradezamAM rahela che, pUrvokata-15 ane upara-nIce 15-15. 18- yugmapadeza dhanAyata * bAra paramANuonuM banela ane bAra AkAza 28 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 pradezamAM rahela che. - x* 19- pratara parimaMDala - vIza paramANuonuM banela ane vIza AkAzapradezamAM raheluM che. temAM pUrvAdi cAre dizAmAM cAra-cAra ane vidizAmAM ekaeka paramANu mUkavA. 20-dhana parimaMDala - cAlIza paramANunuM banela ane cAlIza AkAza pradezomAM rahela che. * x - A pramANe e saMsthAnonI prarUpaNA karI, kemake jo enAthI paNa nyUna pradeza hoya to uparokata saMsthAno thatAM nathI. A arthatI saMgrAhaka uttarAdhyayana niryukitagAthA che. je uparokta arthane kahe che. have vaNadino paraspara saMvedha - * sUp-13 :- (cAlu) je varSathI kALa varSa pariNatta che, te gaMdhathI surabhigaMdha pariNata paNa che, durabhigaMdha pariNata paNa che. sanI tikta sa pariNata paNa che, kakakayAyaazva-madhura rasa pariNata paNa che. ahI karkaza sparza pariNata paNa che, mRdugaka-laghuka-zata-uNa-nizva-RkSa sAruM pariNata paNa che. saMsthAnI parimaMDala saMsthAna paNita paNa che, vRtta-ca turasya-Ayata saMsthAna pariNata paNa che. je vazI nIla varNa pariNata che, te gaMdhathI surabhigaMdha pariNata paNa che, durabhigaMdha paNita paNa che. sanI tikta yAvat madhura e pAMca rasa paNita che. spaNI karkaza yAvatuM RkSa e AThe sparza pariNata che. saMsthAnathI parimaMDala cAvatu Ayata e pAMce saMsthAna pariNata che. je varSathI lohipta varNa pariNata che, te gaMdhathI surabhisaMdha pariNata paNa che, durabhigaMdha paNita paNa che. sathI tikta cAvatuM madhurasa pariNata paNa che. sAthI karkaza sparza yAvatu RkSa sparza pariNata paNa che. saMsthAnI parimaMDala yAvata Ayata saMsthAna paNita paNa che. je vaNathI hAlidravarNa pariNata che, te gaMdhathI surabhi ane durabhigaMdha pariNata paNa che. rasathI tikA yAvata madhurasa parimata paNa che. sparzathI karkaza yAvatuM RkSa sparza pariNata paNa che. saMsthAnathI parimaMDala saMsthAna yAvatuM Ayata saMsthAna parimata paNa che. je vaNathI zukala varNa paNita che. te gaMdhathI surabhigaMdha ke durabhigaMdha pariNata paNa che, strathI tikta yAvat madhura sa pariNata paNa che, sparza karkaza cAva4 8.1 / pakSita paNa che. saMsthAnathI parimaMDala yAva4 Ayata saMsthAna pariNata paNa che. [ rIte pAMca varSa Azrita 100 bhedo thayA] je gaMdhathI surabhigaMdha pariNata che, te vaNathI kALAvaNa paNita paNa che, nIlavarNa pariNata paNa che, lohitavarNa pariNata paNa che, hAliddha varSa pariNata paNa che, zukla varNa pariNata paNa che. sathI tikta rasa pariNata yAvat madhura rasa pariNata paNa che. sparzathI karkaza sparza pariNata yAvat RkSa sparza pariNata paNa
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/1 1/-I-/13 che. saMsthAnathI parimaMDala saMsthAna pariNata yAvat Ayata saMsthAna pariNata paNa che. [5 + 5 + 8 + 5 = ra3 bheda.] je gaMdhathI durabhigaMdha pariNata che. te varSathI kAbha varSa pariNata paNa che. cAvata zukladNa pariNata paNa che. rasathI tiktassa pariNata paNa che cAvatuM marasa pariNata paNa che, sparzathI karkaza sparza pariNata paNa che yAva4 kakSa sAruM pariNata paNa che. saMsthAnathI parimaMDala saMsthAna pariNata yAvatuM Ayata saMsthAna pariNata paNa che. [3,46 bheda] je rasathI vikAsa pariNata che, te vaNathI kALA varNa pariNata paNa che yAvata zukla varNa pariNata paNa che. gaMdhathI surabhi durabhigaMdha pariNata paNa che. paNathI karkaza yAvat RkSa sparza pariNata paNa che. saMsthAnathI parimaMDala saMsthAnuM pariNata yAvata Ayata saMsthAna pariNata paNa che. je sathI kaTuka stra pariNata che. te vaNathI kALA cAvata zukla vaNa paNita paNa che. gaMdhathI surabhi durabhi gaMdha pariNata paNa che. sparzathI karkaza parza yAva4 8.1 paNa pariNata paNa che. saMsthAnI pamiMDala saMsthAna pariNatA cAvatu Ayata saMsthAna pariNata paNa che. je sathI kaTuka sa pariNata che. te varSathI kALA vAva4 zukala varNa pariNata paNa che. gaMdhathI surabhi durabhi gaMdha pariNata paNa che. sparzathI karkaza sparza yAvat RkSa sparza pati paNa che. saMsthAnathI pazciMDala saMsthAna yAvatu Ayata saMsthAna pariNata paNa che. je strathI kaSAyasa pariNata che, te vaNathI kALo varNa yAvata zukala vaNa pariNata paNa che. gaMdhathI surabhi durabhi gaMdha pariNata pama che, sparzathI karkaza sA yAvatu 5kSa sparza pariNata paNa che. saMsthAnathI parimaMDala saMsthAna yAvat Ayata saMsthAna pariNata paNa che. je rasathI aq rasa pariNata che, te varSathI kALo varNa pariNata yAvatuM zuklavarNa paNita paNa che. gaMdhatI surabhi, durabhigaMdha pariNata paNa che. sAIthI karkazasparza yAvata trAkSa sparza parimata paNa che. saMsthAnathI parimaMDala saMsthAnA cAvata Ayata saMsthAna pariNata paNa che. je rasathI madhurastapaNe pariNata che, te vaNathI kALAvaNa cAvatuM sapheda varNa paNe pariNata che. gaMdhathI surabhi durabhi gaMdhapaNe paNita che, pathiI karkaza sparza cAvatuM RkSa aparNa pariName che. saMsthAnathI parimaMDala saMsthAna cAvatu Ayata saMsthAnapaNe pariNata che. [A rIte rasane AzcIne 1oo bheda thayA.] je sparzathI karkaza sparza pariNata hoya, te kALAvaNa cAvata zukla varNa pariNata paNa hoya, gaMdhathI surabhi durabhigaMdha pariNata paNa hoya, sathI tikata rasa yAvatuM madhura sapariNata paNa hoya, sparzathI ra parza yAvatuM kSa sAza pariNata paNa hoya, saMsthAnathI parimaMDala yAvat Ayata saMsthAna pariNata hoya. je zathiI mRdu sparza pariNata hoya, te vaNathI kALA varNa yAvatu zukala vaNa pariNata paNa hoya, gaMdhathI surabhi durabhigaMdha pariNata paNa hoya. rasathI tikata rasa yAvat madhura rasa pariNata paNa hoya, sAthiI garapaf yAvat RkSaparza pariNata paNa hoya, saMsthAnathI parimaMDala saMsthAne yAvat Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya. je sparzI gurasparza pariNata hoya, te vaLI kALo varNa cAvatuM sapheda varNa paNita paNa hoya, gaMdhathI surabhi durabhigaMdha pariNata paNa hoya, strathI . tikatarasa pariNata yAvat madhura sa pariNata paNa hoya, sAzathI karkaza-mRduzIta-uNa-nidha-kSa rasa pariNata paNa hoya, saMsthAnathI parimaMDala saMsthAna cAvata Ayata saMsthAna pariNata paNa hoya. je thiI vadhu sparza pariNata hoya, te varSathI kALo varNa cAva4 zukala varSa pariNata paNa hoya, gaMdhathI surabhi, durabhigaMdha pariNata paNa hoya, strathI tikatarasa yAvat madhurarasa pariNata paNa hoya, sparzathI karkaza-mRdu-zIta-uNanidha-kSa spaNa pariNata paNa hoya, saMsthAnathI parimaMDala saMsthAna yAvatuM Ayata saMsthAna parita paNa hoya. je sparzathI zIta sparza pariNata hoya, te varSathI kALo cAvata zukala vaNa pariNata paNa hoya, gaMdhathI surabhi durabhi gaMdha pariNata paNa hoya, rasathI tikta yAvat madhurasa pariNata paNa hoya. sparzathI karkaza-mRdu-guru-lag-snigdha- sparza paNita paNa hoya. saMsthAnathI pAMce saMsthAna pariNata paNa hoya. je sANiI uNa sparza pariNata che, te vaLI kALo varNa cAvata zukalavaNa pariNata paNa che, gaMdhathI surabhi durabhigaMdha pariNata paNa che, rasathI tikatarasa cAvatu madhurasa pariNata paNa che. sparzathI karkaza-mRdu-gura-laghu-nidha-5kSa sparza pariNata paNa che. saMsthAnathI parimaMDalAdi pariNata paNa che. je sparzathI niSpa paNa pariNata che, te vaLI kALo varNa cAvatuM zuklavaNa pariNata paNa che. gaMdhathI surabhigaMdha durabhigaMdha pariNata paNa che. rasathI tikatarasa yAvat madhurasa pariNata paNa che, pathiI karkaza cAvatuM uNa sAruM pariNata che. saMsthAnathI parimaMDala yAvatu Ayata saMsthAna pariNata paNa che. je sparzathI saparza pariNata che, te vaNathI kALo varNa yAvata zukla varSa pariNata paNa che. gaMdhathI surabhigaMdha durabhigaMdha pariNata paNa che. strI tikatarasa yAvat madhussa pariNata paNa che, sparzathI karkaza sparza rAvatu uNapaNa pariNata paNa che. saMsthAnathI parimaMDala Adi saMsthAna pariNata paNa hoya. [A rIte pratyekanA e rIte sparzanA 184 bheda thayA.]
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ na. 32 1/-I-/13 je saMsthAnathI parimaMDala saMsthAna pariNata che, te kALA Adi pAMca varSa pariNata paNa hoya, baMne gaMdha pariNata paNa hoya, sathI tikatAdi pAMce sa pariNata paNa hoya, sparzathI karkazAdi AThe sparza pariNata paNa hoya. [ra bheda) je saMsthAnathI vRtta saMsthAnA pariNata hoya, te vaNI kALA Adi pAMce varSa pariNata paNa hoya, baMne gaMdha pariNata paNa hoya sI tikatAdi pAMce sTa pariNata paNa hoya pathiI karkazAdi AThe sparza pariNata paNa hoya. je saMsthAnathI sasa saMsthAna pariNata hoya vaNathI kALA Adi pAMce varSa pariNata paNa hoya, baMne gaMdha pariNata paNa hoya, saNI tiktAdi pAMce sa pariNata paNa hoya. sparzathI karkazAdi Adi AThe sparza pariNata paNa hoya. je saMsthAnathI caturA saMsthAnA pariNata hoya te vaNathI kALa Adi pAMce varNa pariNata paNa hoya, baMne gaMdhathI pariNata paNa hoya, rasathI tikatAdi pAMce rasa pariNata paNa hoya, sparzathI karkazAdi AThe sparza pariNata paNa hoya. je saMsthAnathI Ayata saMsthAna pariNata hoya te varSathI kALA-nIlolohita-hAvidra-zukala varNa pariNata paNa hoya, gaMdhathI surabhi-durabhi gaMdha pariNata paNa hoya, rasathI titaskuTuka-kayAya-aMbila-madhura sa pariNata paNa hoya. pathiI karkaza-mRdu-guraHi-zata-uNa-nizva-sparza pariNata paNa hoya. [saMsthAnathI A 100 bheda thayA] te rUpI jIva prajJApanA, jIva prajJApanA kahyA. - vivecana-13 :- (cAlu) je skaMdhAdi varNane AzrIne kALA varNa pariNata paNa hoya che, te gaMdhane AzrIne surabhigaMdha pariNata paNa hoya ane durabhigaMdha pariNata paNa hoya arthAt gaMdhane AzrIne keTalAMka surabhigaMdha pariNata paNa hoya, keTalAMka durabhigaMdha pariNata paNa hoya, paNa amuka eka ja gaMdhapaNe pariNata hotA nathI. e pramANe sa, sparza ane saMrathAne AzrIne bhaMgo kahevA. temAM be gaMdha, pAMca so, ATha sparza, pAMca saMsthAnA maLIne vIza bhaMgo kALA varNapaNe pariNamela skaMdhonA thAya. e rIte nIlAdinA paNa jANavA. gaMdhane AzrIne - surabhigaMdha pariNAma pariNata paNa varNathI-pa, sacI-pa, sparzathI-5, saMsthAnathI-5, kula-23, e pramANe durabhigaMdha pariNata paNa 23, tethI gaMdhathI 46-bheda. sane AzrIne titasa pariNata - varNathI-5, gaMdhathI-2, sparzathI-8, saMsthAnathI-5, kula-20 e rIte kula-1oo. sparzane AzrIne karkaza sparza pariNata che, te varNavI-5, gaMdhaNI-2, sacI-5, sparzathI-6, kemake sparzanA ATha bhedamAM pratipakSa sparza yoganA abhAvathI be sparza nIkaLI jatAM cha sparza rahe che, saMsthAnathI-pa- badhAM maLIne-23, e rIte kula 184 bhedo. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 saMsthAnane AzrIne parimaMDala saMsthAna pariNata hoya, te varNathI-5, gaMdhathI2, rasathI-pa, sparzathI-8, A badhAM ekaThA thaIne 20 bheda, pAMce saMsthAna thaI 100bhedo thaze. varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAnanA kula pa30-bhedo che. ahIM jo ke bAdara DhaMdhomAM pAMce vargo, baMne gaMdho, pAMca so hoya che. tethI apekSita varNAdi sivAya, bAkInA varNAdi vaDe paNa bhAMgA saMbhave che. to paNa te ja bAdara skaMdhamAM vyavahArathI je kRSNa varmAdi yukta avAMtara peTA skaMdho che, jemake deharUMdhamAM locana skaMdha kRSNa che, tenI aMtargatu koI skaMdha lAla che vagere tenI ahIM vivakSA che, teone bIjA vargo saMbhavatA nathI. sparza vicAraNAmAM adhikRta sparzanA pratipakSa sparza sivAya bIjA sparzI lokamAM paNa avirodhi jaNAya che. tethI cokta ja bhaMga saMkhyA thAya. * * * * * A vadi pariNAmonI sthiti jaghanya eka samaya, utkarSa asaMkhyAto kALa jANavo. have jIva prajJApanAne AzrIne praznasUtra kahe che - * sUtra-14 : te jIva pajJApanA keTalA bhede che? be bhede - saMsAra samApapka jIva prajJApanA, asaMsArasamAjaHka jIva prajJApanA. vivecana-14 : te jIva prajJApanA zuM che ? be bhede che - saMsArI ane asaMsArI jIva prajJApanA. saMsaraNa e saMsAra - nAraka, tiryaca, manuSya, deva bhavanA anubhava rU5, te ekI bhAvathI prApta te saMsAra samApa arthAta saMsAravartI, te jIvonI prajJApanA. asaMsAra eTale mokSa, tene prApta te asaMsAra samApanna arthAt mukta, tevA jIvo, tenI prajJApanA, te asaMsAra samApa jIva prajJApanA. aAvaktavyatAthI pahelAM asaMsArI jIva prajJApanA kahe che- * sUtra-15,16 - [15] asaMsAra samA# jIva prajJApanA keTalA bhede che ? asaMsAra samAja jIva prajJApanA be bhede kahela che - anaMtara siddha asaMsAra samApakSa jIva prajJApanA ane paraMpara siddha saMsara samAjax jIva prajJApanA. | [16] anaMtara siddha saMsAra samApagra jIva prajJApanA keTalA bheTe che ? paMdara bhede che - tirthasiddha, atithasiddha, tiryakarasiddha, atirthaMkarasihad, svayaMbhuddhasiddha, pratyekabuddhasiddha, buddha bodhita siddha, rIliMga siddha, purUSaliMga siddha, napuMsakaliMgasiddha, saliMgasiddha, anyaliMgasiddha, gRhaliMgasiddha, ekasiddha, anekasiddha. * vivecana-15,16 - asaMsAra samApanna jIva prajJApanA keTalA bhede che ? be bhede - anaMtarasiddha che,
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1|-|-/15,16 paraMparasiddha. temAM jeone siddha thayAne eka paNa samayanuM aMtara nathI te arthAt vartamAna samaye siddha thayelA che te anaMtara siddha. - 4 - 4 - 33 jeone siddha thayAne eka, be, traNa ItyAdi samayonuM aMtara paDela che, te paraMpara siddha. vivakSita prathama samaye jeo siddha thayelA che, tenI apekSAe jene siddha thayAne bIjo samaya thayo hoya te para, e rIte trIjo samaya ItyAdi samayanI vRddhi karatA yAvat anaMta atIta kALa sudhI mokSe gayela te badhAM paraMpara siddho kahevAya che - 4 - 4 * tra zabda svagata bheda sUcaka che. anaMtarasiddha - asaMsAra samApanna jIvapajJApanA keTalA bhede che ? paMdara prakAre che, kemake anaMtara siddho siddhAvasthAnI pUrvenI vizeSatAnA bhedathI paMdara prakAre che. te A pramANe - (1) tIrthasiddha - jenAthI saMsArasAgara tarAya che, te tIrtha - cacAvasthita sarva jIvAjIvAdi padArthonA sArtha prarUpaka tIrthakara praNIta pravacana, te nirAdhAra na hoya, tethI tenA AdhAra bhUta saMgha ke prathama gaNadharane paNa tIrtha jANavA. kahyuM che - tIrtha [zAsana] e tIrtha [taraNa sAdhana che ke tIrthaMkara te tIrtha che? gautama ! ahaMta niyamA tIrthaMkara che, cAturvarNa skaMdha ke prathama gaNadhara tIrtha che. te tIrthamAM utpanna siddha, te tIrthasiddha. (2) atIrthasiddha - tIrthano abhAva te atIrtha, A abhAva be rIte - tIrthanI utpatti na thaI hoya ke tIrthano viccheda thayo hoya, temAM je siddha thAya te atIrtha siddha, temAM tIrthanI utpatti pUrve siddha te marudevI Adi. kemake marudevInA siddhigamana kALe tIrtha utpanna thayela na hatuM. tathA suvidhinAtha svAmI Adi tIrthaMkaranA AMtarAmAM je jAti smaraNAdi vaDe mokSa pAmIne siddha thayA te tIrtha vyavaccheda siddha. (3) tIrthaMkarasiddha - tIrthaMkara thaIne jeo siddha thayA che te tIrthaMkarasiddha... (4) tIrthakara siddha - sAmAnya kevalI thaIne je siddha thayA che te... (5) svayaMbuddha siddha - svayaM bodha pAmIne je siddha thayA che te... (6) pratyekabuddhasiddha - pratyeka buddha thaIne siddha thayela... svayaMbuddha ane pratyekabuddhamAM zo bhede ? teomAM bodhi, upadhi, zruta ane bAhya vezathI bheda che. tethI kahe che ke - svayaMbuddha koIpaNa bAhya kAraNa vinA bodha pAme che, kemake potAnA jAtismaraNAdi vaDe bodha pAmelA te svayaMbuddha. teonA be bheda che - tIrthaMkara ane tIrthakara sivAyanA - ahIM tIrthaMkara sivAyanA svayaMbuddhano adhikAra che. naMdisUtra cUrNikAre paNa A kahela che. pratyekabuddha koIpaNa bAhya kAraNathI bodha pAme che bAhya - vRSabhAdi kAraNa joIne bodha pAmelA te pratyeka buddha, vaLI saMbhaLAya che ke - kakuMDU Adi rAjarSine bAhya kAraNathI bodhi prApta thayela che ane te bodhi prApta karIne ekAkI ja vicare che paNa gacchavAsI sAdhu mAphaka sAthe maLIne vicaratA nathI. naMdInA cUrNikAra paNa Ama ja kahe che. 20/3 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 svayaMbuddhane bAra prakAre pAtra Adi upadhi hoya che. pratyekabuddhane jaghanya ane utkRSTa be prakAre upadhi hoya che. jaghanya upadhi be prakAre, utkRSTa upadhi vastra sivAya nava prakAre hoya che. 34 svayaMbuddhane pUrva janmamAM adhyayana karela zruta hoya athavA na paNa hoya, jo pUrve adhyayana karela hoya to devo veza Ape che athavA guru pAse jaIne vezane svIkAre che, jo ekalA vicaravA samartha hoya athavA IcchA hoya to ekalA vicare. anyathA gacchavAsamAM rahe che. jo pUrvAdhIta zruta upasthita na hoya to niyamA gurunI pAse jaIne veza svIkArI, gacchano tyAga na ja kare. A aMge A ja arthavALo sAkSIpATha paNa vRttimAM che. pratyeka buddhane to pUrve bhaNela zruta niyamathI hoya che. te jaghanyathI agiyAra aMga, utkRSTathI kiMcit nyUna daza pUrva hoya che. tathA devatA tene veza Ape che athavA kadAcit te liMgarahita paNa hoya che. A aMge sAkSIpATha paNa vRttimAM noMdhela che. buddha - AcAryo vaDe bodhita thaI je siddha thAya che te buddhabodhita siddha. uparokta badhAmAM keTalAMka strIliMga siddha che. strIliMga e strIpaNAnuM sUcaka che. strIpaNuM traNa prakAre che - veda, zarIrAkRti, veza. ahIM zarIrAkRtino adhikAra che. veda ane vezano nathI. kemake veda hovA chatAM strItvano abhAva hoya. veza apramANa che. Avo sAkSIpATha naMdi adhyayana cUrNimAM paNa che. te strIliMgamAM vartatA hoya ane siddha thayA hoya te strIliMgasiddha. ukta kathana dvArA - je AkAzAMbaro [digaMbaro] kahe che ke - strIone nirvANa nathI teno pratiSedha jANavo. kemake A sUtrathI strI nirvANane sAkSAt sUtra vaDe jaNAvela che. teno pratiSedha karavo te yuktisaMgata paNa nathI. tethI kahyuM che muktipaya - samyak darzana jJAna cAstri rUpa che, tattvArthasUtramAM paNa te kahyuM che. samyag darzanAdi puruSonI jema strIone paNa saMpUrNapaNe hoya che, strIo paNa saMpUrNa pravacananA arthanI rucivALI hoya che. teo paDAvazyaka, kAlika ane utkAlika bhedavALA zrutane jANe che. sattara prakAranA nirdoSa saMyamanuM pAlana kare che. deva ane asurone paNa durdhara evA brahmacaryane dhAraNa kare che. mAsakSapaNAdi tapazcaryA kare che. to pachI temane mokSano saMbhava kema na hoya ? [teo kahe che -] strIone samyagdarzana ane jJAna hoya che, paNa cAstri hotuM nathI. kemake temane saMyamano abhAva che. te A pramANe - strIone avazya vastrano upabhoga karavo paDe che anyathA nagna strIo tiryaMcastrInI mAphaka puruSonA parAbhavane yogya thAya che. parigrahanI prAptimAM saMyama hoto nathI. [samAdhAna] A kathana ayogya che. samyak siddhAMtanA jJAnano abhAva che. kemake paramArthathI "mUrchA e parigraha" kahela che. tethI mUrihita bharata cakravartI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/-/15,16 aMtaHpuramAM paNa AdarzagRhamAM rahevA chatAM nigrihI kahevAya che. anyathA kevalajJAna saMbhave ja nahIM. jo mUrchAnA abhAve vastrasaMsarga mAtra parigraha hoya to jinakalpa svIkArela koI sAdhune dhUmasa sahita TADha paDatI hoya tyAre koI dharmArthI puruSa temanA mastake vastra oDhADe to te muni parigrahI thAya. paNa tema mAnavuM ISTa nathI. kemake vastranA saMsarga mAtrathI parigraha thato nathI. paNa mUrchAe parigraha che. te strIone vastrAdimAM na hoya kemake tene mAtra dharmopagaraNa rUpe grahaNa kare che. teNI vastra sivAya potAnA rakSaNamAM samartha hotI nathI. vaLI zItakAlAdimAM svAdhyAyAdi na karI zake. dIrdhakALa saMyamanA pAlana mATe jayaNAthI vastro vApare to parigrahI na kahevAya. 35 pUrvapakSavALA ema kahe che - strIne paNa samyagdarzanAdi ratnatraya saMbhave che, paNa saMbhava mAtrathI mokSa na thAya. mAtra prakarSane pAme. anyayA dIkSA pachI turaMta badhAMne mokSapada prApta thAya. strIone prarSayukta ratnatrayano asaMbhava che. tethI nirvANa nathI. ukta vAta ayukta che. strIne ratnatrayanA prakarSano asaMbhava che, te vAtanuM koI pramANa nathI. kemake sarva deza ane kALamAM strIone vize ratnatrayanA prakarSano asaMbhava jaNAvanAra koI pramANa nathI. tenI pravRttimAM anumAnano paNa saMbhava nathI. AvA asaMbhavane pratipAdaka koI Agama paNa nathI, ulaTuM saMbhava pratipAdaka pramANa sthAne sthAne maLe che. jemake A prastuta sUtra, pUrvapakSa - svabhAvathI Atapa sAme chAyAno virodha che, tema strI paNa sAthe samyagdarzanAdino. tethI strImAM nirvANanA asaMbhavanuM anumAna che. ratnatraya prakarSa eTale turaMta muktipada prApti, ayogI avasthAnA chellA samaye hoya, ayogI avasthA carmacakSuvALAne apratyakSa che. mATe strIno ratnatraya prakarSa na jANI zakAya. jo tema hoya to puruSomAM paNa te na jANI zakAya. pUrvapakSa - sarvotkRSTa pada prApti, sarvotkRSTa adhyavasAyathI thAya. sarvotkRSTa pada be - sAtamI naraka ane mokSa. strIone sAtamI narake gamanano AgamamAM niSedha che. kemake tevI manovIrya pariNati nathI te rIte strIone sAmarthya abhAve mokSa paNa nathI. ItyAdi ukta kathano ayukta che kemake jema "pRthvI Adi kheDI na zakanAra zAstrAdhyayana na karI zake' tevuM mAnI zakAya ? - X - 4 - 4 - saptama pRthvIgamana sAthe nirvANa gamananuM niyata sAhacarya nathI. kemake caramazarIrIne sAtamI nagamana sivAya paNa nirvANa prApta thAya che. - 4 - 4 - 4 - saMmUrNimAdi prANI to bhavasvabhAvathI ja yathAvat samyagdarzanAdine pAmavA zaktimAna nathI. mATe temane nirvANano saMbhava nathI. strIo to yathAvat samyagdarzanAdi prApta karavA yogya che, mATe teomAM nirvANa gamanano abhAva nathI. vaLI bhujaparisarpa bIjI naska sudhI ja jAya kemake teomAM AgaLanI naspRvI prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 gamananA kAraNabhUta tevA manovIryano abhAva che. pakSI trIjI naraka sudhI, catuSpada cothI naska sudhI Adi - 4 - ane badhAM urdhvalokamAM sahasrArakalpa sudhI jAya che. ahIM badhAMne adhogatimAM vaiSamya jovAthI urdhvagatimAM tema mAnavuM yogya nathI. te rIte strIomAM adhogatimAM nyUnapaNuM te nirvANa gamana abhAvamAM hetu nathI. strIpuruSanuM adhogati vaiSamya chatAM nirvANa samAna che. A rIte vAdalabdhi Adi anyAnya kAraNomAM paNa vRttikAre khaMDana karela che, te samajI levuM. taduparAMta jaMbUsvAmI pachI kevaLajJAnano abhAva kahyo paNa kyAMya strInirvANa abhAva kahyo nathI. 36 puruSa zarIranI AkRtirUpe siddha thAya te puliMgasiddha, e rIte napuMsaka AkAre vidhamAna thaI siddha thAya te napuMsakaliMgasiddha. rajoharaNAdirUpa sAdhunA vezamAM rahI siddha thAya te svaliMgasiddha. parivrAjakAdi saMbaMdhI valkala, bhagavA vastrAdi rUpa dravyaliMge rahela siddha thAya te anyaliMga siddha. gRhastha vezamAM rahelA chatAM siddha thAya te gRhiliMgasiddha - marudevI Adi. eka eka samaye eka eka mokSe gayelA te eka siddha. eka samaye aneka mokSe gayelAne aneka siddha, eka samaye aneka mokSamAM jAya to utkRSTa 108 jIvo siddha thaI zake tema jANavuM. ziSya anugrahArce gAthAnI vyAkhyA - ATha samaya sudhI niraMtara ekathI mAMDI batrIza sudhI mokSe jAya. arthAt pahelA samaye jaghanyathI eka ke be, utkRSTathI batrIza siddha thAya, bIjA samaye paNa temaja yAvat AThamA samaye jaghanyathI eka, be. utkRSTathI batrIza. pachI avazya AMtaru paDe. 33 thI 48 sudhI niraMtara siddha thAya to sAta samaya, 49 thI 60 sudhI niraMtara siddha thAya to utkRSTa cha samaya, 61 thI 72 niraMtara siddha thAya to utkRSTa pAMca samaya, 73 thI 84 sudhI niraMtara siddha thAya to utkRSTa cAra samaya, 85 thI 96 sudhI niraMtara siddha thAya to utkRSTa traNa samaya, 97 thI 108 sudhI niraMtara siddha thAya to utkRSTa be samaya. badhAmAM pachI niyamA AMtaru paDe. 103 thI 108 sudhI mokSe jAya to eka samaya sudhI ja jAya. paNa be-traNa samaya sudhI na jAya. A rIte anekasiddha te 108. (zaMkA) tIrtha siddha ane atIrtha siddhamAM bAkInA bhedo samAviSTa che, to bIjA bheda grahaNa zA mATe ? barAbara che. paNa A be bhedo ja kahevAthI bAkInA bhedonuM jJAna na thAya, vizeSa bhedonA parijJAna mATe zAstranA AraMbhano prayatna che. mATe bIjA bhedo grahaNa karyA che. - - - A pramANe asaMsArI jIvano prathama bheda kahyo. * sUtra-17 : te paraMpara siddha asaMsAra samApaka jIva pajJApanA keTalA bhede che ? aneka bhede kahI che. te A - pathama samaya siddha, dvitIya samaya siddha, tRtIya samayasiddha, catuHsamaya siddha yAvat saMkhyAta samaya siddha, asaMkhyAta samaya
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15-I-/13 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 siddha, anaMta samaya siddha. te paraMparasiddha asaMsArI jIva prajJApanA. * * * * * * vivecana-13 : paraMparasiddha asaMsArI jIva prajJApanAnA keTalA prakAre che ? anekavidha kahyA che. kemake paraMpara siddhanuM anekavidhatva che. te A rIte - prathama samaya siddha - paraMpara siddhanA prathama samayavartI. arthAta siddhatva samayathI bIjA samayamAM vartatA. jene siddha thayAne traNa Adi samaya thayA che, te dvitIya samaya siddhAdi kahevAya che. athavA prathama samaya siddha - vivakSita prathama samaya sivAyanA bIjA siddha. e ja vizeSathI kahetA - dvitIya samaya siddha ItyAdi. -x - have saMsAra samApanna jIva prajJApanAnuM prathama sUNa - * sUtra-18 : saMsAra samagra jIva prajJApanA keTalA bheTe che ? te pAMca bheda kahI che. te A - ekendriya saMsArI jIva pajJApanA, beIndriya, veIndriya, caurindriya, paMcendriya saMsArI jIva prajJApanA. * vivecana-18 : dhe saMsAra samApanna jIva prajJApanA, te pAMca bhede che. jemake - ekendriya saMsArI jIva prajJApanA, temAM eka sparzana lakSaNa rUpa Indriya jeone che te ekendriya - pRthvI, apa, teu, vAyu, vanaspatirUpa kahevAnAra svarUpavALA, tevA saMsArI jIva, tenI prajJApanA e pramANe badhAM padomAM kahevuM. vizeSa e ke - be - sparzana ane rasanA lakSaNa Indriya jemane che te beIndriya-zaMkha zakita Adi. gaNa - sparzana, rasana, prANa rUpa Indriyo jemane che te caurindriya - DAMsa, mazakAdi pAMca - sparzana, rasana, prANa, cA, zrotra lakSaNa Indriya jemane che te paMcendriya - matsya, magara, manuSyAdi. A eka, be, traNa Adi IndriyonI prApti asaMvyavahAra sazithI AraMbhI prAyaH A ja kramathI thAya che. e batAvavA mATe A pramANe ekendriyAdino kramazaH upanyAsa karyo che. Indriyo be bhede - bendriya, bhAvendriya. temAM dravyendriyo nivRtti ane upakaraNarUpa che. te naMdIsUtranI TIkAmAM vistArathI che, bhAvendriya Ayopazama ane upayogarUpa che, te aniyatarUpa che. ekendriyone paNa kSayopazama ane upayogarUpa pAMce bhAvendriya saMbhave che, kemake keTalAMka ekendriyomAM tenuM phaLa dekhAya che. jemake bakulAdine unmata kAminInA gItAdinA zabdAdithI pramoda bhAvathI jaldI puSpa ane phaLa Ave che. bhAvendriya lokavyavahAra prasiddha ekendriyAdi vyavahAranuM kAraNa nathI, paNa dravyendriyo kAraNa che, jemake jene sparzanendriyarUpa eka bAhya dravyendriya che te ekendriya kahevAya. e rIte be cAvat paMcendriya jANavA. * * * * * * sUtra-19 : ekendriya saMsArIjIva prajJApanAnA keTalA bhedo che ? pAMca bhede che - pRnIkAyika, apradu-vAyu-vanaspatikAcika. * vivecana-19 : have ekendriyasaMsArI jIva prajJApanA kahe che, te pAMca bhede kahI che, kemake ekendriyanuM paMcavidhatva che. te A pramANe - pRthvI - kAThinyAdi lakSaNa, te rUpa kAyazarIra jenuM che te pRthvIkAya. putra, pravAhI rUpa kAyAvALA te apakAya. tejoagni, te rU5 zarIsvALA te tejaskAya. vAyu-pavana rUpa kAyAvALA te vAyukAya. vanaspati - latA Adipa kAyAvALA vanaspatikAya. ahIM badhAM bhUtono AdhAra hovAthI pRthvIkAyikanuM prathama grahaNa karyuM che. pachI tenA vize rahela akAyikonuM grahaNa karela che. teukAyanA pratipakSa rUpa che, tethI pachI teukAya grahaNa karela che. agni, vAyunA saMbaMdhe vRddhi pAme che, mATe pachI tene lIdhA. dUra rahela vAyu vRkSa zAkhAnA kaMpanathI thAya, tethI vanaspatikAyikane tenA pachI lIdhA. -- have pRthvIkAyika vize prazna * sUtra-20 : te pRvIkAyika keTalA bhede che ? be bhede kahelA che. te A - sUkSma pRnIkArika ane bAdara pRnIkAyika. * vivecana-20 : have pRthvIkAyika kahe che. te be bhede kahyA - sUkSma ane bAdara pRthvIkAya. sUmanAma kamoMdayathI sUma, bAdara nAma karmodayathI bAdara. sUmapaNuM ane bAdarapaNuM karmodayajanita che, bora-AmaLA mAphaka sApekSa nathI. * x - zabda svagata pati * apati bhedano sUcaka che. bAdara pRthvIkAyikamAM paNa zabda zarkara, vAlukAdi bheda sUcaka che. temAM sUma pRthvIkAyika peTImAM saMpUrNa bharela sugaMdhI dravya mAphaka sarva loka vyApI che ane bAdara pRthvIkAyika lokanA pratiniyata bhAgamAM rahela che. tenuM pratiniyata dezavartIpaNuM A sUtranA bIjA padamAM jaNAvaze. have sUkama pRthvIkAyikonuM svarUpa jaNAve che - * sUtra-21 - sUma pRvIkAyiko keTalA bhede che? be bhede kahyA. te A - pati sUkSma pRedIkAyika, apati sUkSma pRedIkAyika. e pramANe sUkSma pRvIkAyiko kahyA. * vivecana-21 : have sUmapRthvIkAyika kahe che - be bhede che, pati sUkSma pRthvIkAyika ane aparyApta sUma pRvIkAyika, payati eTale - AhArAdi gugala grahaNa ane pariNamana hetu AtmAnI zakti vizeSa. te pudgalanA upacayathI thAya che. te A rIte
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/1 39 so prajJApanAupAMgasUtra * saTIka anuvAda/1 * utpatti sthAne AvIne jIve prathama samaye je pudgalo grahaNa karelA che, temaja pratisamaya grahaNa karAya che ke je te pulonA saMbaMdhathI te rUpe pariNata thatAM jAya che, te pudgalonI AhArAdi pudgalone khala ane rasa rUpe pariNamavavAnI zakti te pati . te payakti cha prakAre che- AhArapayapti, zarIspati, Indriyapati, zvAsozvAsa paryApti, bhASA pati, mana:paryAti. (1) je zaktithI bAhya AhAra grahaNa karI khala ane rasarUpe pariNamAve te AhAra pati . (2) je zaktithI rasarUpa thayela AhArane sa, lohI, mAMsa Adi sAta dhAtupaNe pariNamAve te zarIra paryApti. (3) je zaktithI dhAturUpe pariNamAvela AhArane Indriyape pariNamAve te Indriya pati. Aja artha bIje sthaLe anya prakAre kahyo che . pAMca Indriyone yogya pagalo grahaNa karI anAbhogajanya vIrya vaDe IndriyarUpe pariNamAvavAnI zakti te Indriya pati . (4) je zaktithI ucchavAsa yogya pudgalo grahaNa karI ucchavAsapaNe pariNAvI avalaMbIne mUke te ucchavAsa pati (5) je zaktithI bhASAyogya pudgalo laIne bhASApaNe pariNamAvI avalaMbIne choDe te bhASA pati. (6) je zaktithI manane yogya pagalo laIne manapaNe pariNamAvI avalaMbIne choDI de te mana:paryApti. ekendriya, saMjJI sivAya beIndriyAdi ane saMjJIne anukrame cAra, pAMca, cha patio hoya che. prajJApanAnA mULa TIkA katae kahyuM che - ekendriyone cAra, viklendriyone pAMca, saMjJIne cha payakti hoya che. utpatti prathama samaye ja je jeTalI pati yogya che, teTalI badhIno eka sAthe AraMbha thAya che. kramathI pUrNa thAya che. jemake . pahelA AhAra payapti, pachI zarIra paryApti Adi. AhAra paryApti utpattinA prathama samaye ja pUrI thAya che, bAkInI patio anukrame aMtarmuhUrtamAM pUrI thAya che. AhAra paryApti pahelA samaye ja pUrI thAya che, te jaNAvatuM sUtra AhArapadanA bIjA uddezAmAM che. [vRttikArazrIe te noMdhela che, paNa ame ame anuvAdamAM lIdhela nathI.] ukata sUtrane AdhAre AhAra pati nivRttine eka sAmayikI, jANavI. - x * x * kemake jo AhAra payatithI apati hota to 'kadAca AhAraka ane kadAya anAhAraka hoya" tema kaheta. badhI paryAptino samAptikALa aMtarmuhUrta pramANa che. pati jene hoya te pAptiA kahevAya che. evA je sUkSma pRthvIkAyika te payaptiA sUmapRthvIkAyika kahevAya. gha zabda labdhi pati ane karaNa paryApta rUpa svagata bhedo sUcave che. jeo svayogya payati parisamApti hita che, te apayartiA che. evA te aparyAptA sUmapRvIkAyika. 2 zada karaNa ane labdhi nibaMdhana svagata bheda sUcaka che. tethI kahyuM che - sUma pRvIkAyika aparyAptA be bhede che * labdhithI ane karaNathI. temAM je aparyAptaka rUpe ja mare te labdhi apayaMiA. jemaNe hajI karaNa * zarIra ane IndriyAdi payakti pUrI karI nathI, paNa avazya karaze te karaNa payatA. A sUphamapRthvIkAyika kahyA. have bAdarapRthvIkAyikone kahe che - * sUtra-22 - bAdara pRnIkAyiko keTalA bhede che ? be bhede kahela che. te A pramANe - glaHbAdara pRdIkAya, kharabAdara pUratIkAyika, * vivecana-22 - bAdara pRthvIkAyikone kahe che. te be bhede - glaNa ane khara bAdara pRthvIkAyika. temAM glaNa eTale sUrNa thayela DhephA samAna mRdu pRthvI, tevA svarUpavALA jIvo paNa upacArathI glaNa che - x * athavA glaNa-mRdu bAdara pRthvI jemanuM zarIra che, te glaNa bAdara pRthvIkAyika kahevAya. va zabda sva peTAbheda sUcaka che. ghara - saMghAta vizeSa, kaThinatA vizeSane prApta thayela pRthvI. tevA svarUpavALA jIvo paNa upacArathI 'khara' kahevAya. athavA khara bAdara pRthvI jemanuM zarIra che, te khara bAdara pRthvIkAyika kahevAya. * sUtra-23 : GNa bAdara pRvIkAyiko keTalA bhede che ? sAta bhede che. te A - kALI mATI, nItI mATI, lAla mATI, pILI mATI, sapheda mATI, pAMDu mATI, panaka mATI. te A bAdara pRetIkAyika. * vivecana-23 - have glaNa bAdara pRthvIkAyika kahe che. te sAta bhede che. temAM pAMca bhedo varNabhedathI che - kALI, nIlI Adi mATI. pAMDu mATI te deza vizeSamAM dhaLarUpe rahela jANavI, te rUpa jIvo paNa bhedopacArathI pAMDu mATI kahevAya. 'panakamATI' te nadI Adi pUraplAvati dezamAM pUra cAlyA gayA pachI je bhUmimAM glaNa mRdurUpa jala-maLa-kAdava che te panakamATI, te rUpa jIvo paNa bhedopacArathI panakamATI kahevAya che. - 4 - * sUtra-24 thI 29 - [24] te dara bhAdara mRetI keTA bhede che ? aneka bhede che. te A pramANe - [25] pRedI, kAMkarA, retI, upala, zilA, lavaNa, khAro, loDhuM, tAMbu, jasata, sIsuM, rU, sonuM, vajana, [26] haDatAla, hiMgaloka, maNasIla, pAro, janarana, pravAla, abhapaTala, abhra vAlukA, e badhA bAdara pRthvIkAya jaNAvA. have maNividhAna. [7] gomedhamaka, rucaka, aMka, sphaTika, lohitAkSa, maphata, masAragalla, bhujamocaka, IndranIla, [28] caMdana, geru, haMsagarbha pulAka, saugaMdhika, caMdrApabha, vaiDUrya jalakAMta, sUryakAMta
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-24 thI 29 (ra) yAvat tevA prakAranA bIjA badhAM. te saMkSepathI be prakAre che. prayataka ane apayataka. temAM je apayatA che, te asaMhApta che, je paryAptA che teonA varNa-gaMdha-rasa-parza AdezathI hajAro bhedo che. saMkhyAtA lAkho yonidvAro che, patinA nizrAe apayA utpanna thAya che, jyAM eka payato, tyAM niyamA asaMkhyAtA pitA hoya. - x - 4 - vivecana-24 thI ra9 : have khara bAdara pRthvIkAyiko kahe che, te anekavidha kahyA che. temAM mukhya 40 bhedo ahIM kahela che. tene cAra gAthA vaDe batAve che. (1) pRthvI eTale nadI kinArAnI mATI AdirUpa zuddha pRthvI. (2) zarkarA-nAnA pattharo, (3) vAlukA-retI, (4) upala-ghaDavA lAyaka patthara, (5) zilA-devakuLanI pIThane yogya moTo patthara, (6) lavaNa-mIThuM, (3) USa-khAra, (8 thI 13) loTuM Adi dhAtu, (14) vaja-hIro, (15 thI 17) haDatAla Adi. (18) sAsaNa-pAro, (19) jana-sauvIra Adi, (20) pravAla-vidhuma, (21,22) abhrapaTala Adi bAdara pRthvI che. he maNinA bhedo-(23 thI 40) gomeksaka, rucaka, vAMka, sphaTika ItyAdi. e rIte pahelI gAyAmAM 14 bhedo, bIjI gAthAmAM ATha, bIjI gAthAmAM nava, cothI gAthAmAM nava bhedo kahyA. je AvA prakAranA bIjA paNa pArAgAdi maNi bhedo hoya, te paNa khara bAdara pRthvIkAyapaNe jANavA. A sAmAnya bAdapRthvIkAyiko saMkSepathI be bhede che. payaktiA ane patiA. temAM je aparyApyA che, te svayogya badhI patione prApta thayelA nathI athavA viziSTa vaNadine prApta thayelA nathI. te A rIte - varNAdi bheda vivakSAmAM teono kRSNAdi varNarUpe vyavahAra karI zakAto nathI. * x * teo ucchavAsa paryApti pUrI karyA vinA ja maraNa pAme che. teomAM spaSTa vaNiida vibhAga na hovAthI saMprAptA kahelA che. zaMkA-ucchavAsa paryApti apUrNa hoya tyAre maraNa kema pAme, zarIra-Indriya pati pUrve kema nahIM ? badhAM prANI AgAmI bhavAyu bAMdhIne ja maraNa pAme, bAMdhyA vinA nahIM. te baMdha zarIra, Indriya paryApti pUrI thayA pachI ja thAya. tethI Ama kahyuM. bIjA je ema kahe che - sAmAnyathI vaNadine na pAmela, te asaMDApta, te yukata nathI. kAraNa ke vaNadi zarIra sAthe ja hoya che ane zarIra to zarIra paryAtithI thayeluM ja che. temAM je pati-potAnI badhI pati pUrNa karelAM che, teonA vadi bhede hajAro bhedo che. varNa-kRSNAdi bhede pAMca, gaMdha-be bhede, sa-tikatAdi pAMca, sparzamRdu Adi ATha vaLI ekaika vaNadinA tAratamya bhedathI aneka peTA bhedo thAya che. jemake bhramara, koyala, kAjalanA kRSNa varSamAM taratamatA che. A rIte gaMdhAdi badhAmAM yojavuM. tethI hajAro bhedo, saMkhyAtA lAkha yoni thAya. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 pRthvIkAyikone ekaika varNa, gaMdha, rasa, sparzane vize saMvRta yoni hoya che. tenA traNa prakAro - saciva, ayita, mizra. vaLI bIjA traNa bheda - zIta, uNa, zItoSNa. zItAdinA paNa tAratamyathI aneka bhedo thAya che. A rIte svasthAnane AzrIne viziSTa vaNadithI asaMkhyayoni, chatAM jAti Azrita eka yoni che. A rIte sUkSama ane bAdara pRthvIkAyikonI maLIne sarva saMkhyAthI sAta lAkha yoni thAya che. payaptiAnI nizrAe apayartiA utpanna thAya che. keTalA ? jyAM eka paryAptio, tyAM niyamA tenI nizrAe saMkhyAtIta aparyAptA. pRthvIkAyiko kahyA. have akAyikanI pratipAdanArthe kahe che - * sUjha-30 - te akAyika keTalA bhede che ? be bhede - sUkSma ane bhAdara. te sUkSma akAyika keTalA bhede che ? be bhede - paryAptA sUkSma ane paryatA sUDhama akAyika, te sUkSma akAyika kahyA. te bAdara aprakAyika keTalA bhede che ? aneka bhede kahyA che. te A - osa, hima, mahikA kaka, haratAM, zuddhodaka, zItodaka, uNodaka, #Arodaka, khodaka, azlodaka, lavaNodaka, vAruNodaka, kSIrodaka, dhRtodaka, kSotodaka, rasodaka. bIjA tevA prakAranA udako hoya. te saMkSepathI be bheda - payaktiA ane aparyAptA. - temAM je apayatA che, te asapAstA che. je paryAptA che, teonA varNagaMdharasasparza AdezathI hajAro bhedo che, ane saMkhyAtA lAkha yonidvAro che. prayatAnI nizrAe aparyAptA udbhave che. jyAM eka tyAM niyamA asaMkhyAtA * vivecana-30 : sugama che. osa-avazyAya, jhAkaLa, hima-mbarapha, mahikA-dhUmasa, mAgasara AdimAM sUkSmavRSTi. karaka-dhana upala. haratanu-pRthvI bhedIne tRNAge lAgela biMdu zuddhodaka - AkAzamAMthI paDela ke nadInuM pANI, te sparza-rasAdi bhede aneka prakAre che, te A rIto - zItodaka - nadI Adi jaLAzayanuM zIta pariNAmavALuM pANI, uNodaka - svabhAvathI koI jharAdinuM uSNa pariNAmI pANI. kSArodaka-kaMIka khAruM pANI. khodaka-kaMIka khATuM pariNAmI pANI. modaka-svabhAvathI amla pariNAmI, kAMjIvatuM pANI. lavaNodaka - lavaNa samudramAM rahela jaLa. A rIte vAruNodakAdi jANavA. je AvA prakAranA bIjA pANI, sa spaziida bhedabhijJa dhRtodakAdi bAdara akAyiko jANavA. te saMkSepathI ItyAdi badhuM pUrvavatu. yoni sAta lAkha. - * dhe teukAyika kahe che - * sUtra-31 :te tejaskAyika keTalA bheda che? be bhede kahela che. te A - sUkSma
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 1|-|-|31 43 teukAyika ane bhAdara teukAcika. te sUkSma teukAyika keTalA bheda che ? be bheda kahela che - paryAptaka, apayataka. te sUkSma teukAyika kahA. * * * bhAdara teukAyika keTalA bheda che ? aneka bhede kahyA che. te A - gAra, vAlA, mura, arci, alAta, zuddha ani, ulkA, vidhuta, azani, niti, saMgharSathI samusthita, sUryakAMtamaNi nizcita bIjA tevA prakAranA teukAyiko. A bAda teukAyika saMkSepathI be bhede kahela che - paptA ane ApatiA . temAM je Apayati , te asaMhApta che. temAM je payaktiA che, teonA varNa-gaMdha-rasAI Adeza thakI hajAro bheTo thAya che. saMkhyAtA lAkha yoni dvAro thAya che. yatAnI nizrAe aparyAptA utapanna thAya che. jyAM eka tyAM niyamA asaMkhyAtA upaje. te bAdarateukAyika, te teukAyika che. * vivecana-31 : saMgama che. vizeSa A - aMgAra-nirdhama agni. vAlA-jAjavalyamAna agni athavA dIpazIkhA. mumura-rAkhathI mizrita agnikaNa. arci- agni sAthe na joDAyela javAlA. alAta-uMbADIya. zuddhAgni-loDhAnA piMDamAM rahela. ukA-kharato agni. azani-AkAzathI paDatA anikaNa. nirdhAta-vaikriya azani prapAta. saMgharSa samusthita - kAThAdinA ghasAvAthI thato agni, - x - x - AvA teukAyikone bAdara teukAyika jANavA. zeSa pUrvavatuM. yoni sAta lAkha. teukAyika kahyA. have vAyukAyika * sUga-3ra : vAyakAyiko keTalA bhede che? be bhede - sUkSma, bhAdara. te sUkSma vAyukAyika keTalA bhede che ? be bhede - paryApta ane apati sUkSma vAyukAyika. te sUma vAyukAyika kA. bAdara vAyukAyika keTalA bhede che ? aneka bhede che - pUravAta, pazcimavAta, dakSiNavAta, uttaravAta, utdvAta, dhovAta, tichoMvAta, vidi sIvAta, vAtobhAma, vAtokalikA, vAtamaMDalikA, utkalikA vAta, maMDalikAvAta, muMjAvAta, jhAvAta, saMvartavAta, panavAta, tenuvAta zuddha vAta. - tathA A prakArano anya vAyu bAda vAyunAsika che. saMkSepathI be bhede kahyo - pataka ane aparyAptaka temAM je aparyAptaka che, te asaMhApta che. je payatika che, teonA vaNa-gaMdha-rasasparza AdezathI hajAro bheda che, saMkhyAtA lAkha yoni dvAro che. prayatA nizrAe apAtA upaje che. jyAM eka payato tyAM niyamAM asaMkhyakil apayatA che. - X - X - * vivecana-3ra : sugama che. vizeSa A - pALavAI - pUrva dizAmAMthI Avato vAyu. e rIte pazcimAdino kahevo. uMce gamana karato vAya te udvAta. e rIte dho ane tichavAyu kahevo. vAtoznAma-anavasthita vAyu. vAtokalikA-vAyutaraMga. vAtamaMDalI prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 vaMToLIyo. ukalikAvAta* pracura taraMga mizrita vAyu. maMDalikAvAta * satata maMDalakAre vAto vAyu guMjAvAta - zabda karato vAya. jhaMjhAvAta - vRSTisahita vAyu. saMvataMkavAta - tRNAdi saMvardhana svabhAva. ghanavAta - ghana pariNAma vAyu. tanuvAta - ghanavAtanI nIce rahela vAyu. zuddhavAta - maMda, sthira vAyu. athavA basti ke masakamAMno vAyu. have vanaspatikAyikanI pratipAdanA. * sUtra-33 thI 38 - [3] vanaspatikAyikanA keTalA bheda che? be bheda * sUkSma ane bhAdara vanaspatikAyika... [34] sUkSma vanaspatikAyika keTalA bhede che? be bhede - paryAptA ane apati sUkSma vanaspatikAyika. te sUkSma vanaspatikAcika kahA... [35] bAdara vanaspatikAyika keTalA bhede che? be bhede * pratyeka ane sAdhAraNa bhAdara vana ...[3] pratyeka bAdara vanaspatikAyika keTalA bheda che ? bAra bhede - [39] vR4, guccha, gulma, latA, vela, pavana, tRNa, valaya, harita, auSadhi, jarUha ane kuhaNa. * vivecana-33 thI 17 : sugama che. - x - te bAdara vanaspatikAyiko keTalA bhede che ? be bhede - pratyeka zarIra ane sAdhAraNa zarIra bAbara vanaspatikAya. eka eka jIvane prApta thayela te pratyeka zarIra, te jene che te pratyeka zarIra bAbara vanaspatikAya. 'tra' zabda potAnA peTA bheda sUcaka che. samAna - tulya zvAsocchavAsAdino upabhoga je rIte thAya, tathA ekIbhAvathI anaMta jaMtuno saMgraha jemAM che te sAdhAraNa. jemane sAdhAraNa zarIra che, te sAdhAraNa zarIravALA. te pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyikanA keTalA bheda che ? te bAra bhede che. te A rIte - (1) Ama Adi vRkSo, (2) rIMgaNI Adi guccha, (3) navamAlikA Adi gulmo, (4) caMpakalatAdi latA, ahIM jemanA skaMdha pradezamAM vivakSita urvagata eka zAkhA sivAya moTI bIjI zAkhAo na nIkaLe te latA jANavI. (5) kamAMDI Adi velA. (6) zeraDI Adi parvaga. (7) kuza-arjunAdi vRNa. (8) ketakI Adi valaya, tenI tvacA valayAkArathI rahela che. (9) harita-tAMdaLajo Adi (10) auSadhiDAMgara Adi, (11) jalarUha-pANImAM uge te udaka Adi, (12) kuhaNa-bhUmiphoDAdi akAya pramukha. * sUtra-38 thI 42 - [38] te vRkSo keTalA bhede che ? be bhede che. ekAsthika ane bahubIjaka. te ekAzcika keTalA bheda che ? aneka bhede che... [3] lIMbaDo, AMbo, jAMbu, koma, zudrAma, jaMgalI AMbo, sAla, kola, pIlu, sela, zallakI, mocakI, mAluka, bhakula, palAsa, karaMja, [ro] putraMjIva, arIThA, baheDA, haritaka, bhIlAmAM, ubebharikA, allriNI, dhAtakI, piyAla [41] yUtibiMba karaMja, GNA, zIzama,
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-IB8 thI 4ra aAna, puwga, nAgavRkSa, zrIparNI, azoka. [2] ane te sivAyanA bIja tevA prakAranA vRkSo, eonA mUlo, kaMdo, kaMdho, vacA, zAkhA, pravAlo asaMkhyAta jIvavALA che, pAMdaDA pratyeka jIvavALA, puSpo aneka jIvavALA ane phaLo ekabIjavALA che. te ekAsthika kahyA. vivecana-38 thI 4ra : uddeza kramathI nirdeza thAya, e nyAye pahelA vRkSa pratipAdanArthe kahe che - te vRkSe be bhede kahyA che. ekAzcika, bahubIjaka. eka eka phaLamAM eka eka bIja te ekAsthika, * x * ghaNuM karI asthibaMdha sivAya ja kuLanI aMdara jemane ghaNAM bIjo che, te bahubIjaka che. ekAsthika pratipAdanA - eka bIjavALA vRkSo keTalA prakAranA che ? aneka prakAranA che. tenI traNa gAthAo che. temAM lIMbaDo Adi prasiddha che. zAstra - sarjatara, kola-aMkoTha, zetu-guMdA, sallakI-hAthIne priya eka vanaspati, * x * bakula-kesara, palAza-kesuDo, karaMja-nakatamAla, * * * bibhitaka-baheDA, haritakakaSAya bahula vanaspati, * x * ubebhakiA Adi prasiddha che. A ane AvA prakAre bIjA, te badhAM ekAzcika jANavA.. ekAsthiko mULo paNa asaMkhyAta jIvaka che. e pramANe kaMda, skaMdha, vacA, zAkhA, pravAla paNa pratyeka asaMkhyAta pratyeka zarIra jIvaka che. temAM mULa, kaMdanI nIce bhUmimAM prasare che. ItyAdi. * * * * * * * phaLo ekAsthika che. have bahubIjaka kahe che - * sUtra-4ra (cAlu) thI 46 : [4] bahubIjaka vRkSo keTalA bhede che ? aneka bhede che. [43] asthika, niMduka, kapittha, aMbAika, mAliMga, bilva, AmaLA, phaNasa, dADama, artha, uMbara, ds... [4] vagodha, naMdivRkSa, pippalI, zatarI, lakSavRkSa, kAkodubarI, kutuMbharI, devadAlI... [4] tilaka, lakuca chagIgha, , saptaparNa, dadhipaNa, lova, ghava, caMdana, arjuna, nIpa, kuTaja, kadaMba... [4] te sivAya tevA bIjA prakAranA te bahubIjavALA vRkSo jANavA. enA mUlo, kaMdo, skaMdho, zAkhA, trA pratyeka jIvikA, puSpo anekajIvikA, phaLa bahubIjakA che. te bahubIjako che. te vRkSo kahyA. * vivecana-42 thI 46 : te bahubIjavALA vRkSa aneka prakAre che. asthikathI AraMbhI kadaMba sudhImAM keTalAMka ati prasiddha che. keTalAMka deza vizeSathI jANavA. mAtra ahIM AmaLA Adi loka prasiddha che, te na levA, kemake tenAmAM eka bIja ja hoya che. paNa deza vizeSathI bahabIjaka grahaNa karavA. te sivAya bIjA paNa tevA prakAranA bahubIjavALA vRkSo jANavA. tenA mULa, kaMda, skaMdha, vacA, zAkhA, pravAla pratyeka asaMkhyAta pratyeka zarIra jIvi che. patro pratyejIvI che. puSpo anejIvI che, phaLo bahubIjavALA che. * x 46 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 - have guccha pratipAdanArthe kahe che - * sUga-46 thI 81 :| [46] guccho keTalA prakAre che ? aneka prakAre kahyA che - [4] rIMgaNI, salakI, guMDakI, kacchI, jasumaNA, phUpI, DhakI, nIlI, tulasI, mAtuliMgI, [48] kutuMbharI, pipara, alasI, vallI, kAkamAcI, puNya, paTolakaMdakI, viuvA, vatthala, badara, [49] paduTa, sIyaura, javAho, niguDI, kasuMbarI, dhANA, aAI, talauDA, pio] zaNa, pANa, kAmuMdaro, adheDo, sAmA, siMduvAra, karamada, araDusI, keraDo, airAvaNa, mahinda. [51] jAulaga, [para mAlaga, [53] rilI, [54] gajamAriNI, kuLakAriyA, majITha, DoDI, ketakI, gaMja, pADala, dAsI, aMkola. [e sivAya bIja paNa tevA prakAranA guccho jANavA. * * * gulmo keTalA bhede che ? gulmo aneka bhede che - [] sairiyaka, navamAlikA, karaMTaka, baMdhujIvaka, maNojaja, pidya, paNa, kaNesa, kurjaka, siMduvAra. [54] jAd, mogaro, juI, mallikA, vAsaMtI, vastula, kazula, sevAla, granthI, mRgadaMtikA [paNa] caMpakajAti, navanIicA, kuMda, mahAjAti. e pramANe aneka AkAranA gulmo jaNAvA. * - * gulmo kahyA. [56] te latAo keTalA bhede che ? latA aneka prakAre kahI che - [5]. pAlatA, nAgalatA, azoka, caMpakalatA, cUtalatA, vanalatA, vAsaMtilatA, atimukatakalatA, dazyAmalada. [58] je AvA prakAre anya hoya te badhI. A pramANe latA kahI. te valI keTalA bhede che ? vallI aneka bhede kahI che . [59] pUsaphaLI, kAliMgI, tuMbI, purI, elavAluMkI, ghosAtakI, paMDolA, paMcAMgulI, nIlI. 6i] kaMDUIkA, kaMguyA, kakakoDakI, kArelI, subhagA, kucavAya, vAgalI, pAva, vallI, devadAlI. [61] AsphotA, atimukta, nAgalatA, kRNA, sUvallI, saMghaThThA, sumaNasA, suvA, kuviMdavallI, [62] mRddhikA, AmavallI, kRNa chirAlI, jayaMti, govAlI, pANI, mAsAvallI, gaMjIvallI, vichANI. [63] zazibiMdu, gotakusiyA, girikaNakI, mAlukA, aMjanakI, dadhipupikA, kAkaNI, mogalI, arkabodi, [6] prakAranI bIjI paNa je che te vallIo. te parvaga zuM che ? aneka bhede kahela che - [65] iza, izuvATikA, vIraNI, ikkaDa, bhamAsa, suMTha, zara, jha, timira, zataposka, nala, [66] vAMsa, veNu, kanaka, kakaviMza, caMpAvaza, udaga, kuDaga, vimata, kaMDAveNu, kalyANa. [6] AvA prakAranI anya paNa parvaga. tRNa keTalA bheda che - aneka bhede kahela che. [68] seDiya, matiya, hoMtiya, darbha, kutha, pIMka, poDakalla, arjuna, ASADhaka, rohitAMza, veya, kSIra,
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 1-I-46 thI 85 43 bhura 66) eraMDa, kuraviMda, karaja, muka, vibhaMgu, madhuratRNa, chuTya, sipriya, saMkalItRNa, [eo] AvA prakAranA anya je hoya te badhAM A vRkSo kA. te valaya keTalA bhede che ? aneka bhede che. [1] tAla, tamAla, takalI, toyalI, zAlI, sAkalANa, sarala, jAti, ketakI, kadalI, carmavRkSa, [9 bhujavRkSa, hiMguvRkSa, lavaMgavRkSa, sopArI, khajUrI, nAliyerI. [3] AvA prakAranA anya paNa valayo. harita keTalA bhede che ? aneka bhede che. [34] a Taka, voDANa, haritaka, taMduvega, vatthala, poraga, mArjayA, billI, pAlazka. [9] dakapipalI, davI, sonthiya, sAya, maMDukkI, mUlaka, sarasava, aMbila, sAketa, jiyaMtaka. [6] tulasI, kRNA, urAla, phajika, Arjaka, bhajanaka, tAraka, damanaka, macaka, zatapuSpa, iMdivara. [9] A sivAyanA te prakAranA anya paNa hati. te auSadhi keTalA bhede che? aneka bhede che - zAlI, vIhI, ghauM, java, javajava, kalAya, masuratala, maga, aDada, vAla, kaLathI, AlisaMda-coLA, maTha, caNA, aLasI, kasuMbo, kodarA, kAMga, rAlaga, varuM, kosa, saNa, sarasava, mULAnA bIja AvA prakAranI anya paNa je vanaspati auSadhi jANavI. jalaraha keTalA bhede che ? aneka bhede che - udaka, avaka, panaka, zevALa, kalaMbuya, haTha, kaseya, kaccha, bhANI, utpala, padma, kumuda, nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarIka, mahApuMrIka, zatapatra, sahastra tra, kalhAra, kokanada, araviMda, tAmasa, biya, bisamRNAla, puSkara, rasthalajapuSkara, te sivAyanA AvA prakAranA bIjA jaruho paNa jANavA. te jalaruha kahyA. kuhaNA keTalA bhede che ? aneka bhede che - Aya, kAya, kuhaNa, kusakka, daqhaliyA, saphAya, sajjhAya, chIMka, vaMsI, nahiyA, kuraya. sivAya tenA jevA prakAranA kuTuNA jANavA. [8] vRkSonA vividha saMsthAna, ekajIvikA dhro, kaMdho paNa eka jIvA, tADa-sarala-nAlIkerI eka jIvavALA che. [39] jema saghaLAM sarasavo cikAzavALA dravyathI mizrita thayelAnI eka vartiA vAta karI hoya tevA pratyeka zarIrInA zarIrasamudAyo hoya che. athavA [co] ghaNAM talanA samudAyavALI talapApaDI hoya temAM ghaNAM talo vaDe saMhata thAya tema pratyeka zarIrInI zarIra saMghAta hoya che. [1] te A pratyeka zarIra bhAdara vanaspatikAsika kahyA. * vivecana-46 thI 81 : A gucchA Adi bhedo prAyaH svarUpathI ja prasiddha che. keTalAMka deza vizeSathI jANavA. ahIM vRkSAdi bhedamAM jyAM eka nAma ekamAM grahaNa karI, pharI te ja nAma bIja bhedamAM jaNAya, tyAre tenA samAna nAmanI bhinna jAtiya jANavI athavA aneka jAtanI hoya che jemake nALiyerI ekAzcika che, valaya paNa che. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 vividha prakAre AkRti jemanI che, te nAnAvidha saMsthAna. vRkSAnA grahaNathI gucacha, gumAdi paNa jANavA. pAMdaDA eka jIva adhiThita jANavA. skaMdha paNa eka jIva adhiSThita che. *x-x- tADa Adi mAphaka upalakSaNathI bIjI vanaspationo paNa skaMdha Agamane anusarIne eka jIvAzrita jANavo. te sivAya aneka vanaspationA pratyeka dhono aneka pratyeka zarIrI, aneka jIvAzrita hoya che. * X - X - tenA avasthAnanuM svarUpa daSTAMta vaDe jaNAve che - ahIM sarasavanuM ane talapApaDInuM daTAMta che. * x * A upamA vaDe pratyeka zarIrI jIvonA zarIra saMghAta pRcakra pRcaku sva-sva avagAhanAvALA hoya che, te batAvyuM - X - X - X - X - * sUjha-82 thI 119 : [8] sAdhAraNa zarIra bhAdara vanaspatikAyikanA keTalA bheda che ? te aneka bhede kahyA che - [3] avaka, panaka, sevAla, rohiNI, thihu, thibhaMga, a#kaNa, siMkamAM, sifTI, mukuMDhI. [4] & kuMDarikA, jI lravidArikA, kig, haLadara, Adu, Alu, mUA. [85] kaMbUya, kakkaDa, mahupIvalai, madhuzruMgI, nIhA, sasugaMdhA, chivhA, bIjahA. [6] pAThA, mRgavAtuMkI, madhussA, rAjavallI, pA, mADharI, detI, caMDI, kikI. [8] mApaNa, mugapaNa, jIvaka, rasaha, reNakA, kAkolI, kSIrakAkolI, bhaMgI, nahIM. [8] kRmirAzi, motha, lAMgalI, vaja, peluga, kRSNa, pAula, haDha, haratanuka, loyANI. [8] kRSaNakaMda, vajakaMda, sUraNakaMda, khajUra - A anaMtakAcika che. [eo] tRNamUla, kaMdamUla, vasamUla saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMta jIvAtmaka jANavA. [] zIMgoDAnA guccha aneka jIvAtmaka jANavo. pAMdaDA eka eka jIvavALA ane tenA phaLamAM be jIvo che. je mULane bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te mUla ane te sivAyanA tenA jevA bIja mUla anaMta jIvAtmaka jANavA. [3] je kaMda bhAMgavAthI sarakho baMga dekhAya che ane tenA jevA bIjA kaMdo anaMta jIvAtmaka gaNavA. [64] je aMdha bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya, te aMdha ane bIja tevA prakAranA chaMdho anaMta jIvAtmaka jANavA. [5] je vacAne bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te vacA tathA tenA jevI bIjI vayA anaMta jIvAtmaka jANatI. [6] je zAkhAne bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te zAkhA tathA tenA jevI bIjI zAkhA anaMta jIvAtmaka raNavI. [9] je pravAlane bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te pravAla tathA tenA jevA bIja pavAlo anaMta jIvAtmaka jANavA. [8] je pAMdaDuM bhAMgavANI sarakho bhaMga dekhAya te pAMdaDu tathA tenA jevA bIjA pAMdaDA anaMta jIvAtmaka jaNavA. [9] je puruSane bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya te puruSa ane tenA jevA bIja puNo anaMta jIvAtmaka jANavA. [1oo] je phaLane bhAMgavAthI sarakho bhaMga dekhAya, te phaLa ane bIjA tenA jevA phaLo anaMta jIvAtmaka jANavAM. [11]
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1|-|-/82 thI 119 je bIjane bhAMgatA sarakho bhaMga dekhAya te bIja ane tevA anya bIjo anaMta jIvAtmaka jAva. [102] je mULa bhAMgavAthI viSama bhaMga dekhAya, te ane tevA prakAranA anya mUlo pratyeka jIvavALA che. [103] je kaMda bhAMgavAthI viSama bhaMga dekhAya te ane tevA prakAranA anya kaMdo pratyeka jIvavALA jANavA. [104 thI 111] o rIte ja skaMdha, tvacA, zAkhA, pravAla, patra, puSpa, phaLa ane bIjanA viSayamAM sUtro jANavA. 49 [112] je mULanA kASThathI tenI chAla vadhu jADI hoya te chAla ane tevA prakAranI bIjI chAla anaMtakArika jANavI. [113 thI 115] AvA ja sUtro kaMda, skaMdha, zAkhAnA viSayamAM jANavA. [116] je mULanA kASThathI tenI chAla vadhAre pAtaLI hoya te tathA tenA jevI bIjI chAla pratyeka jIvavALI jANaLI. [117 thI 119] e pramANe kaMda, skaMdha, zAkhA viSayamAM A pATha jANavo. * vivecana-82 thI 119 : sAdhAraNa zarIra bAdara vanaspatikAyika keTalA bhede che? aneka bhede kahela che. ahIM keTalAMka prasiddha ane keTalAMka deza vizeSa prasiddha nAma che. ukta nAma sivAyanA tevA prakAranA paNa anaMta jIvavALA jANavA. tRNamULa AdimAM kyAMka jAtibheda ke dezabhedathI saMkhyAta jIvo ane kyAMka asaMkhyAta, kyAMka anaMta jIvo jANavA. zIMgoDAno guccha anekajIvavALo jANavo. tenI tvacA, zAkhAdi paNa anaMta jIvAtmaka che. mAtra tenA pAna pratyeka jIvavALA che. phaLamAM pratyekamAM babbe jIvo jANavA. jenA mULa bhAMgavAthI samabhaMga - ekAMta sadaMzarUpa cakrAkAra bhaMga spaSTa dekhAya te mULa anaMta jIvAtmaka che. - 4 - 4 - A pramANe kaMdAdi nava gAthA kahevI. have pratyeka zarIra lakSaNa nAmaka daza gAthA kahe che - jenA mULanA bhaMga sthaLe viSama chedavALo ke kharabacaDo bhAga spaSTa dekhAya te mULa pratyeka jIvAtmaka jANavuM. - X - 4 - A rIte kaMdAdi saMbaMdhe nave gAyA samajI levI. je have mUlAdinI chAlanuM anaMtakAyikapaNuM jANavA mATe lakSaNa kahe che mULanA madhya bhAgamAM rahelA garbhathI tenI chAla jADI hoya te anaMtajIvavALI jANavI. - x - have chAlanA pratyeka jIvapaNuM jANavAnuM lakSaNa kahe che - je mULanA madhyavartI garbhathI tenI chAla pAtaLI hoya te pratyeka jIvI jANavI. - x - x - * [je mULa bhAMgatA teno bhaMga sarakho spaSTa rUpe jaNAya, ItyAdi anaMtakAcanA lakSaNane spaSTapaNe pratipAdana karavA mATe sUtrakAra kahe che - vajrAmAM - je mULa, skaMdha, tvacAdi bhAMgatA bhaMgasthAna cakranA AkAravALuM goLa ane taddana sama hoya te mUlAdi anaMta jIvavALA jANavA.] - A vRtti have pachInA sUtronI kahI. A sUtro A pramANe 20/4 Cho jANavA = prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 * sUtra-120 thI 132 - [12] jene bhAMgatA bhaMgasthAna cakrAkAra hoya ane gAMTha cUrNa-rajathI vyApta hoya, bhaMgasthAna pRthvI samAna hoya te anaMta jIvavALI vanaspati jANavI. [12] guptazirAka, kSIravALuM ke vinAnuM hoya, pranaSTa saMdhi hoya te pAMdaDuM anaMta jIvAtmaka jANavuM. [122] jalaja, sthalaja, vRMtabaddha, nAlabaddha puSpo saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta jIvavALA jANavA. [123] je koI nAlabaddha puSpo che, te saMkhyAtA jIvavALA hoya che. je nihu - thoranA puSpo ane tenA jevA bIjA puSpo che te anaMta jIvavALA che. [124] padminI kada, utpalinI kaMda, aMtaraka, jhilli anaMtajIvAtmaka che ane bisa, mRNAla eka jIvAtmaka che. [125] palAMDukaMda, lANa kaMda, kaMdalIkaMda, kustuMbaka ane tenA jevA anya paNa pratyeka jIvavALA che. [126] padma, utpala, nalina, subhaga, saugaMdhika, araviMda, kokanada, zatapatra, sahasrama... [12] tenA biMTa, kesara, miMja pratyeka eka jIvavALA che. [128] veNu, nala, ikSuvATikA, samAsaikSu, ikkaDa, Da, kaskara, suMTha, vihaMgu, tRNa ane parvaganI... [129] AMkha, parva, parimoTaka e badhAM eka jIvanA che patro pratyeka jIvavALA ane puSpo aneka jIvAtmaka che. [130] yUsaphala, kAliMga, tuMba, traNa, elavAluMka, ghoSAtaka, paDola, hiMduka, teMsanA.. [131] DIMTIyA, mAMsa, kaDAha e eka jIvanA hoya che, pAMdaDA eka jIvavALA ane kaisara sahita - kesara rahita dareka bIja eka eka jIvAzrita che. [132] saphAya, samAya, ulvehaliyA, kuhaNA, kaMDka e anaMta jIvAtmaka che temAM kaMdukane vize bhajanA jANavI, * vivecana-120 thI 132 - voza A vRtti A pUrvenA sUtramAM aMte mUkI che. have lakSaNAMtathI kahe che - je pAMdaDA dudhavALA ke vagaranA hoya, gUDhazirAka - guptanasovALuM hoya, jenA be ardha bhAganI vacce sAMdho sarvathA na dekhAto hoya te anaMta jIvAtmaka jANavuM. have puSpAdi saMbaMdhI vizeSatA - puSpo cAra prakAre che - khanana - sahasapatrAdi, cahnana - koraMTAdi, te pratyekanA be bheda A pramANe - keTalAMka vRttabaddha - atimuktaka Adi, keTalAMka nANabaddha-jAInA puSpo vagere. A be madhye keTalAMka patrAdimAM rahela jIvonI apekSAe saMkhyAta jIvavALA, keTalAMka asaMkhyAta jIvavALA, keTalAMka anaMta jIvavALA hoya che. te AgamAnusAre jANavA. A saMbaMdhe kaMIka vizeSa kahe che - temAM je jAI vagere nAlabaddha puSpo che te badhAM saMkhyAta jIvavALA tIrthaMkara - gaNadharoe kahelAM che. thoranA puSpo anaMta jIvAtmaka che. te sivAyanA thoranAM puSpo jevA bIjA puSpo paNa anaMta jIvAtmaka jANavA. padminIkaMda, aMtara nAme jalaja vanaspatikaMda vizeSa, jhillikA nAme vanaspati
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/120 thI 132 para A badhAM anaMtajIvAtmaka che. paNa pakiAnI AdinI nAla ane mRNAla e baMne eka jIva Azrita che. palAMDu kaMda, lasaNa kaMda, kaMdalI kaMda, kusuMbaka e badhAM pratyeka jIva Azrita jANavA. te sivAyanA bIjA paNa tevA prakAranA anaMtakAyika vanaspatinA lakSaNa rahita hoya te pratyeka vanaspatikAyika jANavA. padA, utpala, nalina, subhaga, saugaMdhika, araviMda, kokanada, zatapatra, saMsapanAM DIMTIyA ane bAhya pAna, je prAyaH lIlA hoya che ane patranA AdhArarUpa karNikA che. te gaNe eka jIvAtmaka che ane je aMdaranI pAMkhaDIo, kesara ane bIja che te dareka eka eka jIvAzrita che. veNu, naDa, izuvATikAdi lokathI jANavA. durvAdi vRNa, parvayukata vanaspati, e badhAMnI je AMkha, parva ane parvatuM cakAkAra paQiTana, te badhAM eka jIvAzrita che. e badhAMnA pratyeka pAMdaDA coka eka jIvAtmaka hoya che. puSpo aneka jIvAtmaka che. puSaphaLa, kAliMga, tuMba, gapuSa, cirbhaTa vizeSacibheTa, ghoSAtaka, paTola, teMduka, tiMdusanA je phaLa che te badhAMnA vRta, garbha, kaTAha, traNe eka jIvAzrita che. tathA pUraphaLathI tiMdusa sudhInI dareka vanaspatimAM pAMdaDA pratyeka jIvAzrita che. kesara sahita ane kesara hita bIja paNa pratyeka jIvAzrita hoya che tethI kesara ane bIjo dareka pratyeka jIvAzrita che. kuhaNAdi vanaspati vizeSa lokathI jANavA. A anaMta jIvAtmaka che. vizeSa A - kaMdukkamAM vikalpa che. kemake te deza vizeSathI anaMtajIvAtmaka paNa hoya, saMkhyAta jIvAtmaka paNa hoya. - zuM bIjajIva ja mUlAdi jIva thAya ke te jIva cavyA pachI bIjo ja jIva mUlAdimAM utpanna thAya ? te mATe kahe che - * sUtra-133,134 - [33] yonirUpa bIjamAM te bIjano jIva utpanna thAya ke anya jIva utpanna thAya che. paNa je mULano jIva che, te ja prathamanA pAMdaDArUpe pariName che. [14] sarva prakAranA kisalaya ugatAM anaMtakAyika kahA che. te vadhatA pratyeka ke anaMtakAya hoya. * vivecana-133,134 : bIja, yoni avasthA pAmatAM eTale yoni pariNAmano tyAga nathI karyo tevA bIjanI be prakAranI avasthA che - yoni ane ayoni avasthA. temAM jyAre bIja yoni avasthAne tajatuM nathI, paNa jIvarahita thayela hoya tyAM sudhI yonibhUta kahevAya che. bIja jIvarahita thayeluM che. te nizcayathI jANI zakAtuM nathI. tethI viziSTa jJAna rahita manuSya vaDe hAla savetana ke acetana hoya paNa je ugavAnI zaktivALuM hoya te bIja yonibhUta kahevAya. vinaSTa yoni vALuM avazya cetana hovAthI ayonibhUta kahevAya che. 'yoni' eTale zuM ? avinaSTa zaktivALuM jIvanuM utpatti sthAna eTale temAM rahela jIvanA pariNamananI zakti sahita hoya te yoni kahevAya che. te yonibhUta prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 bIjamAM te ja pUrvano bIjano jIva ke anya jIva AvIne utpanna thAya che. arthAt bIjane utpanna karanAra jIva potAnA AyuSyanA kSayathI bIjano tyAga kare che. te bIjane pANI, kALa, pRthvInA saMyogarUpa sAmagrI prApta thatAM kadAca te ja jIva mUlAdi saMbaMdhI nAmaNo bAMdhIne te bIjamAM utpanna thAya che - malAdi pariName che athavA bIjo jIva AvIne upaje che. mULarUpe pariNata jIva ja prathama pAMdaDA rUpe pariNata thAya che. tethI mULa ane prathama mano kartA eka jIva che. - pragna * badhAM kisalaya ugatAM anaMtakAyika kahyA che, te gAthA sAthe ukta vAtano virodha kema na Ave ? ahIM mULapaNe utpanna jIva tenI vRddhi kare che. pachI anaMta jIvo avazya kisalaya avasthAne pAme che. tyArapachI sthitino kSaya thavAthI te anaMtajIvo cyavI jAya che. tyAre A ja mULano jIva anaMtajIvanA zarIrane potAnA zarIrarUpe pariNAvIne prathama pAMdaDA sudhI vadhe che. mATe pUrvokta vacana sAthe virodha nathI. bIjA AcAryo Ama vyAkhyA kare che - prathama patra eTale bIjanI vRddhinI avasthA, tethI mUla ane prathama pAnano kata eka jIva che. arthAta mUla ane vRddhi avasthAno kata eka jIva che e niyama batAvavA kahyuM che. bAkInA kisalaya Adino Avibhava avazya mULanA jIvanA pariNAmathI thayela hoto nathI. tethI badhAM kisalaya ugatAM anaMtakAyika hoya che. ItyAdi gAthA kahevAnI che, tenI sAthe A bAbatano virodha nathI. kemake mULa ane vRddhinI avasthAnI utpatti kALe kisalayapaNuM nathI. pratyeka vanaspatikAyanuM sarvadA zarIrAvasthAne AzrIne pratyeka zarIra vanaspatikAyikapaNuM che ke koI avasthAmAM anaMtakAyikapaNuM paNa che ? sAdhAraNa vanaspatikAyikanuM paNa haMmezAM anaMtakAyikapaNuM che ke kadAcita pratyeka vanaspatikAyikapaNuM paNa saMbhave che ? samasta prakAranA pratyeka ke sAdhAraNa vanaspatikAya kisalayAvasthAne prApta thayelA hoya tyAre tIrthakara ane gaNadharoe anaMtakAyika kahelA che ane te kisalayarUpa anaMtakAya vRddhi pAmatAM anaMtakAyika thAya ke pratyeka vanaspatikAyikarUpa thAya che. eTale sAdhAraNa ke pratyeka je zarIra karavAnuM hoya tevA thAya. keTalA kALa pachI pratyeka thAya ? aMtarmuharta pachI thAya. A rIte - nigodanA jIvonI utkRSTathI paNa aMtamuhUrta kALasthiti kahI che ane pachI vadhatAM te pratyeka rUpe thAya. * sUtra-135 thI 148 : [15] eka sAthe utpanna thayela jIvonI eka kALe zarIra niSpatti, sAthe ja zAsa grahaNa ane sAthe ja niHzvAsa hoya. - - - [13] ekane je AhArAdi grahaNa che, te ja sAdhAraNa jIvone hoya che, ane je bahu jIvone hoya, te saMpanI ekane hoya che. - - - [13] sAdhAraNa jIvone sAdhAraNa AhAra, sAdhAraNa zvAsa-ucchavAsanuM grahaNa sAdhAraNa jIvonuM lakSaNa che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-I135 thI 148 53 [38] jema tapAvela loDhAno goLo, tapelA suvarNa jevo badho agnithI vyApta thAya, tema nigodanA jIvone jANa. * - * [13] eka, be, traNa cAvatuM saMkhyAtA bAdara nigoda jIvonA zarIro jovA zakaya nathI, paNa anaMta jIvonA zarIro dekhAya che. 14] lokAkAzanA pradeza upara eka eka nigoda jIvane sthApavo, e pramANe mApatAM anaMta loka thAya che. --- [14] lokanA eka eka pradeza upara eka eka pratyeka vanaspatikAya jIvane sthApavo e pramANe mApatAM asaMkhyAtaloka thAya che. *** [14] pAtA pratyeka jIvo lokAkAzanA prataranA asaMkhyAtamA bhAge che, apayafptA pratyeka jIvo asaMkhyAta lokAkAza pramANa che. sAdhAraNa jIvo anaMta lokAkAza pramANa che. --- [14] ema prarUpaNA karelA bhAdara jIvo A zarIro vaDe pratyakSa che, sUkSma jIvo AgrAhya che, kAraNa ke te cakSuno viSaya thatA nathI. [14] tevA prakAranA je bIjA paNa hoya tene vanaspatikAyika jANavA. te saMDropathI be prakAre . pati ane paryAptA. temAM piyaktiA te AsapApta che, je prayatA che te varNa-gaMdharasa-sparzanI apekSAe hajAro bheTe che. saMkhyAtA lAkha yoni che payafptAnI nizrAe apayartiA utpanna thAya che. jyAM eka payato che, tyAM saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA apayatA che. e vanaspatikAya saMbaMdhe A gAthAo jANavI. [145] kaMda, kaMdamULa, vRkSamULa, guccha, gulma, vallI, veNu, vRkSa, [14] paw, utpala, saMghATa, haDha, sevAla, kRNaka, panaka, Avaka, kaccha, bhANI, kaMdukka... [14] teomAM koI koI vanaspatinI vacA, chAla, pavAla, pAMdaDA, puSa, phaLa, mULa, agra, madhya ane bIjane vize yoni hoya che. [14] e pramANe sAdhAraNa bhAdara, vanaspatikAcika ane ekendriya jIvo kahA. * vivecana-135 thI 148 : HEva - eka kALe utpanna thayelA sAdhAraNa vanaspatikAyikonI, HEva - eka kALe zarIrotpatti thAya che. eka kALe ja zvAsocchavAsa yogya pudgalonuM upAdAnA - * - zvAsocchavAsa hoya che. tathA enuM AhArAdi pudgala grahaNa, ghaNAM sAdhAraNa jIvonuM paNa jANavuM. arthAta eka jIva je AhArAdi le, te te zarIranA Azrita aneka paNa grahaNa kare. je ghaNAM le, teno saMkSepathI e zarIramAM samAveza thatAM ekane paNa grahaNa thAya che. have utArthano upasaMhAra kahe che - sAdhAraNa Adi eka zarIrAzrita baghAM jIvono ukta prakAra sAdhAraNa AhAra-AhAra yogya pudgala grahaNa, sAdhAraNa zAsopavAsa yogya pugala grahaNa, upalakSaNathI zvAsocchavAsa ane sAdhAraNa zarIranI utpatti te sAdhAraNa jIvonuM lakSaNa jANavuM. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 eka tigodazarIrane vize anaMtajIvo kaI rIte rahe che ? te kahe che - tapAvela loDhAno goLo, badhethI je rIte agni vaDe pariNata thAya che, tema te nigodanA jIvo jANavA. arthAta nigodarUpe eka zarIramAM pariNata thayela anaMta jIvo jANavA. jo ke eka, be, traNa cAvat saMkhyAta ke asaMkhyAta nigoda jIvonA zarIro joI zakavA yogya nathI, kemake tevA prakAranA zarIrono abhAva che. - pri eka, be, traNa, saMpAtA ke asaMkhyAtA jIvoe grahaNa karela anaMta vanaspatikAyika zarIro nathI. paNa anaMta jIvonA piMDarUpa hoya che, to pachI zI rIte dekhAya ? bAdara anaMta nigoda jIvonA zarIro joI zakAya che. paNa sUma nigodajIvonA zarIro dekhAtA nathI. kemake sUkSma pariNAma pariNata che. prazna nigoda rU5 zarIra, niyamathI anaMtajIva pariNAmanI pariNata che, tema kema jANavuM ? jinavacanathI jANatuM. te A - asaMkhyAta goLA che, eka goLAmAM asaMkhyAta nigoda che ane eka eka nigoda anaMta jIvAtmaka che. have nigoda jIvonuM pramANa kahe che - eka eka lokAkAza pradeza upara ekaeka nigoda jIva sthApavo. A rIte mApa karatA nigodanA jIvo anaMta lokAkAza pramANa thAya che, e rIte pratyeka vanaspatikAyika jIvonuM pramANa karyuM che, te sUNAnusAra jANad. -x-x- have payaktiA, apayatAnA bhedathI proka ane sAdhAraNa vanaspati jIvonuM pramANa bAtave che - ghanarUpe kalolA lokanI pratara zreNinA asaMkhyAtamAM bhAre jeTalA AkAzapadezo hoya teTalA payaktiA pratyeka vanaspatikAyika jIvo che, ItyAdi ukata bhedo sivAyanA je ahIM kahela nathI, paNa tevA prakAranA hoya, atu pratyeka ke sAdhAraNa vanaspatirUpa hoya te paNa vanaspatikAyikapaNe jANavA, ityAdi pUrvavatu. paNa jyAM eka bAdara paryApta jIva che, tene AzrIne pratyeka vanaspatikAya saMkhyAtA ke asaMkhyAtA hoya che ane sAdhAraNa vanaspatikAyika to niyamAM anaMtA jIva hoya che. A sAdhAraNa ane pratyekarUpa amuka vanaspatinI vizeSatA jaNAvanArI A gAthAo jANavI - kaMda Adi traNa gAvAo che. kaMda-guccha-gubha-vallI ItyAdi 19 nAmo gAthAmAM noMdhyA. temAM koInI vayA yoni hoya che, koInI chAla yAvatuM koInuM mULa, koIno agrabhAga - koIno madhyabhAga - koInuM bIja yonirUpa hoya che. * x - A rIte ekendriya jIvo kahyA. have beIndriya jIvonuM pratipAdana kare che - * sUtra-149 : beIndriya jIvo keTalA bhede che ? aneka bhede kahelA che - yulAkRmi, kukSIkRmi, gaMDolaga, goloma, nepura, somaMgalaga, vaMsImukha, sUcimukha, gojaka, joMkA, jalAusa, zaMkha, zaMkhanaka, gullA, khullA, gulayA, baMdha, varATA, zaukitaka,
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/-/149 mautika, kaluyAvAsa, ekatavatta, dvidhAvatu, naMdikAvata, zaMbukka, mAtRvAha, zukitasaMpuTa, caMdanaka, samudralikSA, te sivAyanA tevA prakAranA bIjA paNa. te badhAM saMmUrttima ane napuMsaka che. te saMkSepathI be bhede kahyA. pAptiA ane aparyAptatA. e badhAM maLIne paryApta-aparyAptatA beIndriyonI sAta karoDa jAti kula yoni pramukha thAya che, tema kaheluM che. 55 te beIndriya saMsArasamApanna jIva prajJApanA kahI. * vivecana-149 : beIndriya jIvo keTalA bhede che ? anekavidha kahyAM che. te A - pulAkRmi ItyAdi. pulAkRmi - gudAnA bhAge upajatA kRmi, kukSikRmi - kukSi pradezotpanna. zaMkhasamudrodrabhava, nAnA zaMkha, dhullikA, zaMkhalA, koDA, chIpa, akSa, bAkI saMpradAyathI jANI levA. AvA prakAre anya - mRta klevaramAM utpanna kRmi Adi badhAM beIndriya che. teo saMmUrcchama che, saMmUrcchama hovAthI napuMsaka che. - 4 - 4 - teo saMkSepathI be bhede - paryAptA, aparyAptA. - 4 - pulAkRmi Adi paryAptA ane aparyAptA evA beIndriyo badhAM maLIne yonipramukha - yonithI utpanna sAta lAkha kroDa jAtikuLo che. ema tIrthaMkaroe kahyuM che. jAti, kuLa, yoninA svarUpane jANavA pUrvAcAryoe sthUla udAharaNa batAvyuM che. khAti - tiryaMcagati, tenA kulo-kRmikula, kIDAonuM kula, vIMchInuM kula vagere. A kuLo yonipramukha-yonithI utpanna thayelA che, te A pramANe - eka ja yonimAM aneka kuLa hoya che. chANayonimAM kRmikula, kIDAnuM kuLa vagere athavA jAtikuLa e pada che. jAtikula ane yonimAM paraspara bheda che. kemake eka ja yonimAM aneka jAtikuLono saMbhava che. jemake eka ja yonimAM kRmijAtikuLa, kITajAtikuLa Adi hoya che. e rIte eka ja yonimAM avAMtara jAtibhedo hovAthI yonithI utpanna aneka jAtikuLo saMbhave che. mATe sAta lAkha kroDa jAtikulo ghaTe che. have teIndriya saMsAra samApanna jIva prajJApanA - - sUtra-150 H teIndriya saMsAra samApanna jIva prajJApanA keTalA bheTe che ? aneka bhede che aupayika, rohiNiya, kuTu, pipIlikA, DAMsa, uddhaI, uliyA, utpAda, uppADa, utpATaka, tRNAhAra, kASThAhAra, mAlukA, pAhAra, taNoTiya, goTiya, puSpaneMTiya, phalabeTiya, bIjabeMTiya, teburaNamiMjiyA, taosamiMjiyA, kampAsakrimijiya, hiliya, jhilliya, jhaMgira, kigiriDa, bAhuka, lahuka, subhaga, sauvastika, suyoTa, IndrakAyika, Indragopa, tutuMbaga, kucchalavAhaga, jU hAlAhala, pisuya, zatapAdikA, gomskI, hastiIDa ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya te. te badhAM saMmUrttima ane napuMsaka hoya che. te saMkSepathI be bheTe che pacatA ane apati. evA prakAranA e - 56 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 teIndriya jIvonA yonithI utpanna ATha lAkha kroDa jAtikULo che ema kahyuM che. A pramANe teIndriya saMsArI jIva prajJApanA kahI. * vivecana-150 : teIndriya saMsArI jIva prajJApanA aneka bhede kahI che. 'te A pramANe' - kahIne dekhADe che. aupayika Adi teIndriyo batAvyA. - 4 - x - te badhAM saMmUrttima napuMsaka che Adi pUrvavat. A aupayika Adi paryAptA, aparyAptA teIndriya jIvo badhAM maLIne yonithI utpanna thayelA ATha lAkha kroDa jAtikuLo hoya che. ema tIrthaMkaroe kahyuM che. - 4 - 4 - have caurindriya saMsArI jIva prajJApanA - - sUtra-151 thI 153 : [151] urindriya saMsAra samApanna jIva pApanA keTalA bhede che ? aneka bheTe che. te A pramANe - [52] adhiya, pattiya, makSikA, mazaka, kITa, pataMga, DhaMkuNa, kukkaDa, kukkuha, naMdAvartta, siMgiriDa, [153] kRSNa5tra, nIlapatra, lohitapatra, zukalapatra, citrapakSa, vicitrapakSa, ohajaliyA, jalacArikA, gaMbhIra, nIniya, taMtava, acchiroDa, aveidha, sAraMga, neura, dolA, bhramara, bharilI, jarulA, voTTA, viMchI, viMchI, chANaviMchI, jalaviMchI, pimaMgAla, kaNaga, gomayakIDA ane te sivAyanA bIjA tevA prakAranA hoya te. te badhAM saMmUrttima ane napuMsaka che. te saMkSepathI be prakAre che - paryApta ane aparyApta. A pUrvokta pati ane aparyApta caurindriya jIvonA yonithI utpanna nava lAkha kroDa jAti kuLo che. - - e pramANe caurindriya saMsArI jIva pApanA kahI. * vivecana-151 thI 153 : A caurindriya jIvo loka thakI jANavA. jAtikula nava lAkha kroDa. bAkI pUrvavat. have paMcendriya saMsArI jIva prajJApanA. * sUtra-154 H paMcendriya saMsAra samApannaka jIva pajJApanA keTalA bhede che ? cAra bhede - nairayika paMcendriya saMsAra samApannaka jIva prajJApanA. ticiyonika paMcendriya manuSya paMcendriya ane deva paMcendriya saMsAra samApaka jIva prajJApanA. * vivecana-154 7 paMcendriya saMsArI jIva prajJApanA cAra bhede kahI che. te A - vairayikAdi ava ISTa phaLa ApanAra karma, te jethI gayuM che, te nirava - narakAvAsa, temAM rahela te nairayika, tevA paMcendriya saMsArI jIvonI prajJApanA. tIchAM - vAMkA cAle te tiryaMca, teonI yoni-utpatti sthAna te tiryaMcayonika, manu zabda manuSyavAcI che. manunA saMtAno te manuSya, je svecchAe krIDA kare te devo - bhavanapati Adi A tiryaMcayonika - manuSya - deva paMcendriya saMsArI jIvonI prajJApanA.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/154 have nairayikanuM kathana kare che - * sUtra-155 - nairayiko keTalA bheda che ? sAta bhede kahyuM che. te A - ratanapabhApRthvI nairayika, zakaraprabhA, vAlukApabhA, paMkapabhA, dhUmaprabhA, tama:prabhA, tamatamatabhA pRthvI nairayika te saMkSepathI be bhede kahyA che - yatika, apayatika. te A nairayika kahA. * vivecana-155 - gairayiko pRthvInA bhedathI sAta prakAre che. anyathA tenA ghaNAM bhedo thaI zake. tethI pRthvI bhedavathI sastavidhatva kahyuM. ratna - vaja, vaiDUryAdi. praHT - zabda ahIM badhe svabhAvavAcI che. ratno jenuM svarUpa che, te ratnaprabhA - ratnamayI. tevI je pRthvI, tenA nairayiko te ratApabhApRthvI nairayiko. e rIte zarkara prabhAdi kahevA. have uddezaka krama prAmAyathI tiryacapaMcendriya kathana* sUjha-156 - paMcendriya ticiyoniko keTalA bheTe che ? traNa bheda kahyA che - jalacara paMcendriya tiryaMcayonika, thalacara paMcendriya tiryaMcayonika, khecara paMcendriya tiyonika. * vivecana-156 : paMcendriya tiryaMcayoniko traNa bhede kahelA che. jalacara-jaLamAM phare che. sthalacarasthaLamAM phare che. khecara-AkAzamAM phare che. evA paMcendriya tiryAyoniko. * sUjha-153 thI 160 : [15] jalacara paMcendriya tiryaMcayoniko keTalA bhede che ? pAMca bhede kahA che - matsya, kacchapa, gAhA, magara, zizumAra, masyo keTalA bhede che? anekavidha kahyA che - RNa macyo, khavalla masyo, jaMga macyo, vijhaDiya matsyo, hali mansa, marI masya, rohita masya, halIsAgara, gAgara, vaDa, vaDara, gababhaya, usagara, timitirmiMgala, naka, tadula matsya, karNikA matya, sAti, sathiya matsya, laMbhanamasya, patAkA, patAkAtipatAkA, AvA prakAranA bIjA paNa jo koI hoya te. matsya kahan. [158] kacchamo keTalA bhede che? be bhede kahyA che - asthi chupa, mAMsa kaccha5. te cchapa kahyA. [15] gAhA keTalA bhede che ? pAMca bhede kahyA che - dilI, vesTaka, mUrdhaja pulaka, sImAkara. te gAhA kahyA. [16] magara keTalA bhede che ? be bhede - soMs magara, ma magara magara kA. - - - zizumAra keTalA bhede che? eka prakAre che. te zizumAra kA. te sivAya te prakAranA anya paNa kahevA. te saMkSepathI be bhede kahyA che - saMmarhima, 58 prajJApanAupAMgasUtra * saTIka anuvAda/1 gabhavyakAMtika. temAM je saMmUrNima che, te badhAM napuMsaka che. temAM je garbhabhutakAMtika che, te traNa bheda che - strI, puraNa, napuMsaka. e pramANe paryAptiA, apayaktiA jalacara tiryaMcayonikonA sADA bAra karoDa jAti kula yoni pramukho hoya che tema kahela che. jalacara pacandriya ticiyaunika kahA. vivecana-15 thI 160 : jalacara paMcendriya tiryaMcayoniko pAMca bhede che - A paMcavidhatva batAve che * matsya Adi pAMca. masyAdinA paraspara bheda lokathI jANI levA. paNa kayachapanA bhedomAM asthi kacchapa ane mAMsa kacchapa e be bheda che. temAM ghaNAM asthivALA kAcabA te asthi kacchapa ane ghaNA mAMsavALA kAcabA te mAMsa kacchapa. te jalacara paMcendriya tiryaMcayoniko saMkSepathI be bhede kahyA che - saMmUrhima, garbhavyutkrAMtika. - x* garbha, upapAta janma sivAya ema ja prANIonI utpatti thavI, te vaDe utpanna thayela te saMmUrNima kahevAya che. garbhavyutkrAMtika - garbhamAM jenI utpatti che te. athavA garbhavAsathI nirakramaNa arthAt garbhaja. te traNa prakAre che - prI, puruSa, napuMsaka. garbhaja ane saMmurNima paMcendriya tiryaMconA je zarIra-avagAhanAdi dvAranI vicAraNA ane garbhaja paMcendriya tirya, strI, puruSa, napuMsakonA abadutvane jIvAbhigama TIkAthI jANavuM. e pramANe cAvatuM sADAbAra lAkha koDa jAti kuLo che, tema bhagavat tIrthakaroe kahela che. have sthaLacara paMce tiryaMca kathana * sUtra-161 - sthalacara paMcendriya tici yonikanA keTalA bheda che? be bhede che - catapada sthalacara paMcendriya. tiryaMca yonika ane parisarpa sthalacara paMcendriya ticiyonika. catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMca yonikanA keTalA bheda che ? cAra bheda che - eka khurA, be khurA, gaMDIpada, sanakhapada. eka khurA keTalA bhede che ? aneka bhede - aza, azvatara [khaccara) ghoDA, gadheDA, gorakSara, kaMdalaNa, zrIkaMdalaga, Avartaka, te sivAyanA je AvA prakAranA che che. te eka khurA kahA. te be khurAvaLanA keTalA bheda che ? aneka bhedo che - UMTa, gAya, gavaya, rojha, pasava, mahiSa, mRga, saMvara, varAha, bakarA, gheTA, ru, zarama, camara, kuraMga, gokasadi, te sivAyanA bIja tenA jevA prakAranA hoya che. ema bekhurAvALA kahan. caMDIpado keTalo bhede kahA? aneka bhede che - hastI, hastapUyaNaga, makuNa hastI, bagI, gaMDa, kevA prakAranA bIjA paNa hoya che. ema gaDIpada kahyA. sanapada * nakhasahita pagavALA keTalA bhede che ? aneka bhede che - siMha, vAgha, dvIpI, rIMcha, tarakSa, parAsara, mRgAla, biDAla, zanaka, kalazanaka, kokaMtikA zazaka, citraka, cillalama, te sivAyanA bIjA tevA prakAranA je hoya te.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6o 1/-I-I161 te sthaLacaro saMkSepathI be bhede che - saMmUrhima ane gaji. temAM je saMmUrhima che, te badhAM napuMsaka che. garbhaja che te traNa prakAranA che - rumI, puruSa, napuMsaka. e prakAre paMiA * apacatA sthalacara paMcendriya ticiyonikonA daza lAkha karoDa zati kuLo yoni pramukha che. te catuSpada sthalacara paMcendriya tiyacayoniko kahyA. * vivecana-161 : jene cAra paNa che te catuSpada - allAdi. chAtI vaDe tathA be hAtha vaDe cAle te parisarpa-sApa, noLIyAdi. * x * x - catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMcayotiko cAra bhede kahyA che - eka khurAda Adi. dareka page eka eka kharI jemane che te azvAdi. be khuravALA - dareka page balba kharI jemane che te uMTa Adi. sonInI eraNane gaMDI kahe che, tenA jevA pagavALA hAjI Adi te gaMDIpada. sanakhapadA - lAMbA nakhayukta pagavALA-zvAnAdi eka kharIvALA AdinA bhedo Adi sugama che. * x - zeSa pUrvavatu. jAtikula koTI daza kroDa che. bAkI jIvAbhigama TIkAthI jANavuM. sUtra-162 - parisarSa sthalacara paMcendriya ticiyonika keTalA bhede che ? te be bhede kahela che - upasipa sthalacara paMcendriya ticiyonika, bhujaparisarSa sthalacara paMcendriya tiryaMcayonika te upasTirSa sthalacara paMcendriya tici yonika keTalA bhede che? te cAra bhede che - AhI, ajagara, AAlika, mahoraga. te ahI keTalA bhede che? be bhede che - dardIkara, mukulI. te dafkara keTalA bhede che? aneka bhede che - AzIviSa, daSTiviSa, umavizva, bhogaviSa, vacAviSa, lAlAviSa, ucchavAsaviSa, ni:zvAsaviSa, kRNasI, zvetasI, kAkodara, dagdhapuSpa, kolAha melimiMdra, zevendra ane je AvA prakAranA anya hoya te badhA. ema dafkara kahRA. mukulI ahI keTalA bheda che? aneka bheda - dillAmagoNasa, kasAhIya, vAula, cittalI, maMDalI, mAlI, ahI, ahIsalAma, vAsapatAkA ane AvA prakAranA bIja je hoya te badhA. ema mukulI kahyA, ahI kahA ajagaro keTalA bhede che? eka prakAre, ema ajagara kahyad. AsAlikA keTalA bhede che? bhagavana ! AsAlikA kyAM saMmUrNimarUpe utpanna thAya che ? gautama! manuSyakSetra - aDhI dvIpamAM, nivyaghiAtathI paMdara karmabhUmimAM ane vyAghAtathI pAMca mahAvidehamAM, cakravartInI chAvaNImAM e rIte vAsudeva-baladeva-mAMDalika-mahAmAMDalikanI chAvaNImAM, gAma-nagara-kheDa-karbhaTamarDaba-droNamukha-pana-Akara-Azrama-saMbhAdha-rAjadhAnInA sthaLomAM eono vinAza thavAno hoya tyAre ahIM AsAliko saMmachiMmarUpe utpanna thAya che. te jaghanya aMgulanI asaMkhyAtamAM bhAga madhya ane utkRSTa bAra yojana pramANa prajJApanAupAMgasUtra * saTIka anuvAda/1 zarIrAvagAhanAthI ane tene yogya vistAra ane jADAI vaDe bhUmine vidArIne utpanna thAya che. te AsAliko asaMjJI, mithyArdaSTi, aDAnI aMtamuhUrva Ayu pUrNa karI maraNa pAmanArA che. ema AsAlika kahA. mahogo keTalA bhede che ? aneka bhede - keTalAMka gula pramANa - aMgula pRthakana pramANa, veMta-veMtapRthaka, hasta-hastapRthakava, kukSi-kukSipRthakava, dhanuNadhanuSapRthakatva gAuM-gAupRthakad, yojana-gojanapRthakatava, yojanazata-yojana zata pRthakad, yojanasahasra - yojana sahacapRthakava pramANa hoya. te sthaLe janmI, jaLa ke sthaLamAM phare che, bahAranA dvIpa-samudromAM hoya che. te sivAya bIjA paNa te prakAranA che. mahorago kahyA. A parisarSa sthalacara saMkSepathI be bhede - mUrchAima ane garbhaja temAM je saMmUrhima che, te badhAM napuMsako che. je garbhaja che te traNa bhede - mI, pura, nasaka. evA prakAranA prayatA, apacatA e uraparisarSo daza lAkha koDa jatikuLa yonipamukha hoya che, tema kahela che. te A urapasipa kahA. te bhujaparisarpo keTalA bhede che ? aneka bhede che - nakula, sehA, kAkIDA, zalya, saraMTha, sarA, khora, gharolI, vizvabhara, muSaka, maMgusa, pracalAyita, hIravirAlIya, hA, catuSpAdikA ane tevA prakAranA bIja paNa je hoya . te saMpathI be bhede kahyA - saMmUrchAima, garbhaja temAM saMmUrNima badhAM napuMsaka che ane garbhaja che ke traNa prakAre che - strI, puruSa, napuMsaka. evA prakAranA pati ane apayatA e bhuja parisarponA nava lAkha kroDa jAtikula yoni pramukha che ema kahyuM che. ema bhujaparisapa kahA. ema parisarca lacara paMcendriya tiryaMcayauniko kA. * vivecana-162 - parisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcayoniko be bhede kahyA che - uraparisarpachAtI vaDe sarakanArA bhujaparisa-bhujA vaDe sarakanArA * x - = zabda svagata aneka bheda sUcaka che temAM u5risarpa sthalacara nA bhedone have kahe che - te cAra bhede che. jemake - ahIM ItyAdi. A bhedone jANavA praznotara mUkyA che. jemake te ahI keTalA bhede chebe bhede - daDUkara, mukulI temAM darpIkara-pheNa karavAvALA, mukula-pheNa rahitanI zarIrAkRti vizeSavALA arthAt pheNa karavAnI zakti rahita. temAM daDUkaranA bhedo kahe che - AzIviSa eTale dADhamAM jheravALA. * x * e rIte daSTimAM viSavALA, ugraviNavALA, bona - zarIra, temAM viSavALA, vacAmAM viSavALA, mukhanI lALamAM viSavALA ItyAdio mukulita viSayaka bhedo lokathI jANI levA. ajagaronA avAMtara jAtibheda che nahIM - 4 - have AsAliko kahe che AsAliko keTalA bhede che ? evo ziSyae praznanA karatA bhadaMta AryazyAma bIjA AgamamAM AsAlikane pratipAdaka gautamanA prazna
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 1/-/-/162 ane bhagavananA uttararUpa sUgane AgamanA bahumAnathI kahe che. bhagavatu ! ItyAdi - parama kalyANayogI ! AsAliko kayAM saMmUcche che ? teo garbhaja hotA nathI. paNa saMmUrNima ja che, tethI "saMmUrha che" tema kahyuM. gautama ! manuSya phonamAM, bahAra nahIM. - x * sarvatra manAyaphona nahIM, paNa aDhI dvIpamAM ja. A rIta te lavaNa ane kAloda samudramAM na hoya tema kahyuM. nirNAghAta - vyAghAtano abhAva. temAM pAMca bharata, pAMca auravatamAM suSama suSamAdi rUpa ane duSama du:5mAdi rUpa kALa vyAghAtanA hetupaNe hovAthI, vyAghAta na hoya tyAre paMdara karmabhUmimAM utpanna thAya che ane vyAghAtane AzrIne pAMca bharata ane pAMca svatamAM tevA prakAranA kALarUpa pratibaMdha hoya tyAre pAMca mahAvidehomAM utpanna thAya che. Ama kahIne trIze akarmabhUmimAM sAlikonI utpatti thatI nathI tema jaNAvyuM. paMdara karmabhUmimAM ke mahAvidehamAM sarvatra na sarjI paNa cakavartInI chAvaNI AdimAM, gAma AdimAM upaje. grAmAdino artha - gAma eTale buddhayAdi guNono grAsa kare che. athavA zAstra prasiddha aDhAra prakArano kara levAto hoya te gAma. nigama-ghaNAM vaNika vargo rahetA hoya che. kheTa-dhULanA killAthI baMdhAyela. karnaTa-nAnA prakAzyI vIMTAyela. marDaba-aDhI gAvamAM bIjA gAmathI rahita. paTTaNa-jayAM gAya, ghoDA ke naukAthI javAya [sthaLa ane jaLamArga yukta]. droNa mukha-jyAM jaLanuM praveza ane nirgama sthAna hoya. Akara-sonAnI khANa Adi. Azrama-tApasa AvAsa. saMbodha-cAnArthe Avela ghaNAM manuSyono nivAsa hoya. rAjadhAnI - rAjA raheto hoya che. cakavartInI chAvaNI Adino vinAza thavAno hoya tyAre te sthAnomAM AsAlika utpanna thAya che. te jaghanyathI gulano asaMkhyAta bhAga hoya, te utpati prathama samaye jANavuM. utkRSTa bAra yojana pramANa-laMbAIne anurUpa vikuMbha-vistAra, bAhalyajADAI. - x - te asaMjJI arthAt amanaka che kemake saMmUrNima che. mithyAdRSTi che kemake teone sAsvAdana samyakatva paNa asaMbhava che. tethI ajJAnI che. dAMtamuhUrtamAM kALa kare che. tema bIjA AgamamAM kahela che. have mahogone jaNAve che - te sugama che. vizeSa e ke - 12 gulanI 1-veMta thAya. rani-hAtha, kukSi-be hAtha pramANa, dhanuSa-cAra hAtha. gabhUta-2000 dhanu pramANa. cAra gAuno eka yojana. A veMta vagerenuM pramANa usedha gula apekSAe jANavuM. kemake ahIM zarIra pramANanI vicAraNA karI che. vaLI ahIM prasta zabdathI keTalAMka mahoragonI zarIravagAhanA aMgula pramANa che, keTalAMkanI aMgula pRthakava pramANa che. ItyAdi. ukta mahogo sthalacara vizeSa hovAthI sthaLe janme che, sthaLe janmIne jaLamAM paNa sthaLanI mAphaka phare che ane sthaLamAM paNa kare che, kemake temano tathAbhava svabhAva che. jo ema che, to dekhAtA kema nathI ? yayokta prakAranA mahoraNo manuSyogamAM nathI, mATe dekhAtA nathI. paNa bahAranA hIpa-samudromAM hoya che. samudromAM hovA chatAM sthaLacara hovAthI parvata, devanagarI AdimAM utpanna thAya, jaLamAM utpanna na thAya. te sivAyanA bIjA paNa daza aMgula vagere zarIra pramANavALA tevA prakAranA hoya che. te paNa mahoraNo jANavA. te sthaLacaro saMkSepathI be prakAre che Adi pUrvavatuM. temanI daza lAkha karoDa jAtila yonipramukha che. temanA zarIra Adi dvArono vicAra jIvAbhigamanI TIkAthI jANavo. have bhujaparisarpane kahe che - sugama che. vizeSa e - mujaparisarpanA bhedo aprasiddha che. te lokathI jANavA. nava-lAkha koDa jAti-kulabhyoni. zarIradi dvAra jIvAbhigama TIkAva. have khecara paMcendriya tiryacayonikane kahe che - * sUtra-163 thI 16pa : [16] khecara paMcendriya tici yonika keTalA bheTe che ? te cAra bheTe che - carmapakSI, romapakSI, samudbhakapakSI, vitatapakSI. carmapANInA keTalA bheda che ? aneka bhede kahAM che - vAgulI, jaloyA, akillA, bhAraMDapakSI, jIvaMjId, samudravAyasa, karaNatiyA, pakSI virAlikA, bIja paNa tevA prakAranA hoya che. lomapaNI keTalA bhede che ? aneka bhede kahela che - DhaMka, kaMka, kurala, vAyasa, cakavAka, haMsa, kalahaMsa, rAjahaMsa, pAyahaMsa, ADa, roTI, bagalA, pAlita, kauca, sAsa, mesara, masUra, mayUra saptaharad, gahara, puMDarIka, kAka, kAmiMjuya, vajulA, tetara, bataka, lAvaka, kapota, kapiMjaNa, pArevA, cakalA, cAsa, kukaDA, zuka, mora, madanazalAkA, kokila, seha, varillaga ityAdi. samugakapakSI keTalA bheda che ? eka prakAre che. teo ahIM nathI, bahAranA dvIpasamudromAM hoya che. vitatapakSI keTalA bhede che? eka prakAre che. te paNa ahIM nathI, bahAranA hIpa-nsamudromAM che. ema vitatapakSI kahyA. khecarapakSI saMkSepathI be bhede che - saMmUrchAima, garbhaja. temAM je saMmUrNima che, te badhAM napuMsaka che. je garbhaja che, te traNa bheda che - Dii, paraSa, napuMsaka. e prakAranA prayatA ane apayakhA khera paMcendriya ticiyonikonI bAra koDa jAti--lakhyonipamukha thAya che, tema kahela che. [16] beIndriyAdithI khecara paMcendriya tiryaMca sudhI anukrame sAta, ATha, nava, sADAbAra, daza, daza, nava ane bAra lAkha karoDa jAtikULo jANavA [165 khecara kahyA. pAMcendriya tiryaMcayonika kahyA. * vivecana-163 thI 165 - khecara paMcendriya tiryacayonika cAra bhede kahyA che. carmapakSI - carmamaya pAMkhavALA, lomapakSI - romamaya pAMkhavALA, samugaka pakSI - gamana karavA chatAM peTI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-163 thI 165 mAphaka saMkacita pAMkhovALA. vItatapakSI - ughADelI pAMkhovALA. temAM carmapakSI aneka bhede kahyA che valthalI Adi, te lokathI jANavA. - X - X - romapakSI - tenA bhedo lokathI jANavA. samudgaka pakSI ane vitatapakSInA sUtro pAThasiddha ja che.. kheyarapakSI saMkSepathI Adi pUrvavata. bAra lAkha kroDa jAti-kuLa-yonipramukha che. zarIrAdi dvAra vicAraNA jIvAbhigama TIkAthI jANavA. have ziSyajananA upakArArthe A gAthA beIndriyathI AraMbhIne anukrame saMkhyAtA padane yojavA. te A rIte - beIndriyonA jAti-kula sAta lAkha karoDa, teIndriyanA ATha, caurindriyanA nava, jalacara paMcendriyanA sADA bAra, catupada sthalacara paMcendriyanA daza, uraHparisarpa sthalacara paMcendriyanA daza, bhujaparisarpa, nava, khecaranA bAra lAkha kroDa che. paMcendriya tiryaMca kahyA, have manuSyo kahe che - * sU-166 (adhuru) : te manuSyo keTalA bhede che? be bhede - saMmUrchAima ane garbhabhutkrAMtika. te saMmUrchAima manuSyo keTalA bhede che ?, bhagavana! te saMmUrchAima manuSyo kyAM saMmuche che? gautamAM potALIza lAkha yojana pramANa manuSya kSetramAM aDhIdvIpa ane samudromAM paMdara karmabhUmimAM, trIza akarmabhUmimAM tathA chApana aMtaradvIpomAM garbhaja manuSyanA ja - maLamAM, mUtramAM, kaphamAM, nAkanA melamAM, vamanamAM, pittamAM, mAM, lohImAM, vIryamAM, zukapugalanA parityAgamAM, jIvarahita kalevamAM, >>lIpuruSanA saMyogamAM, nagaranI khALamAM, sarve gAzuci sthAnomAM (aa cauda sthAnomAM upaje che. teo aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa avagAhanAthI utpanna thAya che. asaMtI, miyArdaSTi, ajJAnI, sarva patio vaDe apAtA, aMtamuhUrta mAtra AyuALA hoya. garbhabhukAMtika manuSyo keTalA bhede che ? traNa bhede - karmabhUmika, akarmabhUmaka, aMtahIpaja. te aMtarlIpaja keTalA bhede che ? aThThAvIsa bhede che - ekoka, AbhAsika, vaiSANika, nAMgolika, zvakarNa, gajakarNa, gokarNa, zakkulikaNa, dazamukha, meMDhamukha, ayomukha, gomukha, azvamukha, hastimukha, siMhamukha, vyAghamukha, zvakarNa, harikaNa, akarNa, kafpAvaraNa, ulkAmukha, meghamukha, vidhumukha, vidhuddA dhanadaMta uSTadaMta gUDhadaMta, zuddhadaMta. akarmabhUmaka keTalA bhede che ? trIza bhede kahyA che - pAMca phaimavata, pAMca hiraNyavaMta, pAMca harivarSa, pAMca ramyapha varSa, pAMca devakUru pAMca uttarakura vaDe che. te akarmabhUmaja kahyA. * vivecana-166 (adhura) - ahIM paNa saMmUkkima manuSya viSaye pravacana bahumAna vaDe ane ziyone paNa prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 sAkSAt bhagavaMte Ama kahyuM che, ema bahumAna utpanna karavAne aMgasUtra aMtargatuM AlAvo kahe che - pATha sugama che. bIjA paNa manuSyasaMsargathI azuci thayelA sthAno che. te badhAmAM saMmUrNima manuSyo upaje che. have garbhaja manuSyone kahe che - varSabhUmI - kRSi, vANijya Adi ke mokSAnuSThAnarUpa karma pradhAna bhUmi jeonI che te akarmabhUmaja. mafpUHT - yathokata kamarahita bhUmi jemanI che, te. maMta6-dvIpa - lavaNa samudranI madhye rahelA dvIpo. - padyAnupUrvI krame pahelA aMtadvIpakone kahe che - sUtra sugama che. 28 prakAre che, jevA prakAranA, jeTalA pramANavALA, jeTalA aMtasvALA ane je nAmanA aMtaradvIpo himavAnu parvatanI pUrve ane pazcime che, tethI 56-aMtarlIpo thAya che paNa atyaMta samAna hovAthI 28-bhedo ja kahyA. botpanna manuSyo paNa 28-bhede kahyA che. pachI aMtarlIpono nAma-nirdeza karI batAvela che. sAta catukathI 28-bhede che. te pratyeka himavAnuM ane zikharI parvata upara che. temAM pahelA himavaMtIya kahe che - A jaMbUdvIpamAM bharata ane haimavata kSetranI maryAdA karanAra haimavat nAme parvata che. te bhUmimAM pacIza yojana uMDo, 100 yojana uMco, bharatogathI bamaNA vistAravALo, suvarNamaya, cInI vA jevA varNavALo, baMne paDakhAM anekavartI ane viziSTa kAMtivALA maNinA samUhathI suzobhita che. badhe samAna vistAravALo, gaganamaMDaLane sparzatA ranamaya 11-zikharo vaDe virAjIta che, jenuM taLa vajamaya che ane taTabhAga vividha maNi ane suvarNathI zobhita che, evA daza yojana uMDA, pUrvapazcima 1000 yojana lAMbA, uttara-dakSiNa 5oo yojana vistAravALA paDAdraha vaDe tenA zikharano madhya bhAga suzobhita che. cotarapha kalAvRkSAnI zreNi vaDe ramya, pUrvapazcime lavaNasamudrane sparze che. A himavAnuM parvatane lavaNasamudranA jaLanA sparzathI AraMbhI pUrva-pazcima dizAmAM pratyekane gajadaMtAkAre banne dADhA nIkaLelI che. temAM IzAnIya dADhA upara himavAnanA paryanta bhAgathI AraMbhI 300 yojana lavaNasamudramAM jaIe tyAre ahIM 300 yojana lAMbo-pahoLo, kaMIka nyUna 949 yojana paridhivALo ekoraka nAme dvIpa che. te pa00 dhanuSa pahoLI ane be gAu uMcI pAvara vedikAthI cotaraphathI suzobhita che. te pAvara vedikA, pharatuM vanakhaMDa ItyAdi jIvAbhigamanI TIkAmAM kahyA che, tyAMthI jANI levA. - X - X - himavaMta parvatathI agnikoNamAM 300 yojana lavaNasamudramAM pravezatA bIjI dADhA upara ekoka dvIpanA pramANa jeTalo AbhApika nAme dvIpa che. pazcimathI AraMbhI taiRtyamAM 300 yojana lavaNasamadramAM jaIe tyAre trIjI dADhA upara vaiSANika dvIpa che. pazcimanA cheDAthI AraMbhI vAyavyakoNamAM 300 yojana lavaNasamudramAM jatA cothI dADhA upara tAMgolika dvIpa che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/-/166 65 e rIte cAre dvIpo himavaMta parvatanI cAre vidizAmAM tulya pramANavALA che. - 4 - 4 - ekoruka Adi cAre dvIpanI AgaLa anukrame IzAnAdi vidizAmAM 400400 yojana oLaMgIne jaIe tyAre 400 yojana lAMbA-pahoLA tathA kaMIka nyUna 1265 yojana paridhivALA ItyAdi - 4 - 4 - hacakarNa, gajakarNa, gokarNa, zakulIkarNa nAme cAra dvIpo che. te A pramANe - ekorunI pachI hayakarNa, AbhAsika pachI gajakarNa, vaiSANika pachI gokarNa, nAMgolika pachI zakulIkarNa che. hayakarNAdi cAre dvIpathI AgaLa IzAnAdi vidizAmAM pratyeka dvIpathI 500500 yojana jatAM 500 yojana lAMbA-pahoLA, 1581 yojana paridhivALA ItyAdi - 4 - Adarzamukha, meMDhamukha, ayomukha ane gomukha nAme cAra dvIpo che. te A rIte - hayakarNa pachI Adarzamukha, gajakarNa pachI meMDhamukha, gokarNanI pachI ayomukha ane zakulIkaNuM pachI gomukha che. Adarza mukhAdi cAre dvIpothI AgaLa anukrame IzAna Adi pratyeka vidizAmAM, pratyeka dvIpathI 600-600 yojana jatAM 600 yojana lAMbA-pahoLA, 1897 yojana paridhivALA ItyAdi - 4 - azvamukha, hastimukha, siMhamukha, vyAghramukha cAra dvIpo che. azvamukhAdi cAre dvIpathI AgaLa IzAnAdi pratyeka vidizAmAM pratyeka dvIpathI 700 yojana jatAM 300 yojana lAMbA-pahoLA 2213 yojana paridhivALA ItyAdi - x - azvakarNa, harikarNa, akarNa ane karNapAvaraNa nAme cAra dvIpo che. azvakarNAdi cAre dvIpo pachI IzAnAdi pratyeka vidizAmAM pratyeka dvIpathI 800-800 yojana atikramyA pachI 800 yojana lAMbA-pahoLA 2519 yojana paridhivALA ItyAdi - x - ulkAmukha, meghamukha, vidhurmukha, vidhuddA nAme cAra dvIpa che. ulkAmukhAdi cAre dvIpothI AgaLa IzAnAdi pratyeka vidizAmAM pratyeka dvIpathI 900-900 yojana jatAM 900 yojana lAMbA ane pahoLA, 2845 yojana paridhivALA ItyAdi - 4 - dhanadaMta, laSTadaMta, gUDhadaMta, zuddhadaMta nAme cAra dvIpo che. e rIte A dvIpo himavaMta parvata upara cAre vidizAmAM rahelA che ane badhAM maLIne 28-aMtardIpo thAya che. e pramANe himavaMta parvatanA samAnavarNa ane pramANavALA, padmadraha samAna lAMbA-pahoLA-uMDA puMDarIka drathI suzobhita zikharI parvatane vize lavaNasamudramAM uparokta aMtaravALA cAre vidizAmAM rahela ekorukAdi dvIponA samAna nAmavALA Adi 28-aMtarlIpo che. tethI kula 56-dvIpo thayA. temAM rahelA manuSyo upacArathI e ja nAmavALA kahevAya che. - 4 - 4 - te manuSyo kevA che ? te kahe che - te manuSyo vajraRSabhanArAya saMghayaNI, kaMkapakSI jevA pariNAmI, anukULa vAyunA vegavALA, samacaturAsaMsthAnavALA hoya che. supratiSThita ane kUrmanA jevA suMdara caravAvALA, sukumAra, thoDA-romavALI-kuruviMda sarakhI goLa, be jAMghavALA, 20/5 66 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 gupta ane subaddha saMdhivALA DhIMcaNayukta, hAthInI sUMDha jevA goLa sAthaLavALA, siMha jevI keDavALA, dakSiNAvarta nAbhimaMDaLa yukta, zrIvatsanA cihnavALI chAtI yukta, nagara daravAjAnI bhogaLa jevA lAMbA hAyavALA, rAtA kamaLa jevA hAyapaganA talavALA, zaradanA caMdra jevA mukhavALA, chatrAkAra matavALA, suvALA kezayukta tathA kamaMDala, kaLaza, dhUpAdi batrIza lakSaNavALA che. strIo paNa uttama sarvAMga suMdara, sarva prakAranA strIonA guNothI yukta hoya che. paraspara maLelI AMgaLIvALA padmanI pAMkhaDI jevA komaLa temaja kUrmanA jevA manohara caraNayukta, prazasta lakSaNavALI ane romarahita jaMghAvALI, gupta-puSTa DhIMcaNa vALI, keLanA staMbha jevA saMhata, sukumAra, puSTa sAthaLavALI, mukhanI laMbAIthI traNaguNA, puSTa, vizALa jaghanavALI, snigdha kAMtivALI, narama romarAjIvALI, dakSiNAvarta nAbhivALI, jenA stano suvarNanA kaLaza jevA saMhata, ati uMcA, goLa AkRtivALA ane puSTa che tevI, sukumAra bAhuvALI, zaMkha-cakrAdi yukta hastatala, pAdatalavALI, puSTa ane zaMkhanA jevI DokavALI, dADamanA phUla jevA adharoSThavALI, kta kamaLa jevA tAlu ane jIbha vALI, kumudanI pAMkhaDI jevA locanavALI, caDAvelA dhanuSa jevI bhrakuTIvALI, pramANayukta lalATavALI, snigdha-suMvALA kezavALI, puruSathI kaMIka nyUna uMcAIvALI, svabhAvathI ja udAra zRMgAra ane suMdara vezavALI che. vilAsamAM atyaMta nipuNa che. puruSo-strIo svabhAvathI ja sugaMdhI vadanavALA, alpakaSAyI, saMtoSI, ausuyarahita, saraLa, mamatvanA Agraha rahita, sarvathA vairAnubaMdha rahita, hAthI ghoDAdi hovA chatAM upabhoganI IcchArahita, page cAlanArA, roga-upadrava rahita hoya che. paraspara sva svAmIbhAvathI rahita hovAthI ahamindra vat che. temane 64-pAMsaLI, ekAMtara AhAra grahaNa karanAra, te AhAra paNa pRthvInI mATI, kalpavRkSanA puSpa ane phaLo hoya che. kSetramAM zAli-ghauM Adi che, paNa manuSyonA upayogamAM nathI. tyAMnI pRthvI sAkara karatAM anaMtaguNa madhura, kalpavRkSanA phaLono svAda che te cakravartInA bhojanathI paNa adhika guNavALo che - 4 - 4 - tethI pRthvI ane kalpavRkSanA phaLapuSpono AhAra kare che. Avo AhAra karI prAsAdAdi AkRtivALA gharanA AkAra jevA kalpavRkSomAM sukhapUrvaka rahe che. tyAM zarIrane upadrava karanArA DAMsa, macchara, jU, mAMkaNa Adi nathI. sarpAdi che paNa manuSyone bAdhA karatAM nathI. paraspara hiMsya-hiMsaka bhAvamAM vartatA nathI. raudra pariNAmathI rahita che kemake tevo kSetrano prabhAva che. A manuSya yugalo chevaTe eka yugalane janma Ape che. 79 divasa sudhI yugalanuM pAlana kare che, uMcAI 800 dhanup che. sadA prasanna, palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa AyuvALA che. - x - 4 - marIne svarge jAya che. maraNa mAtra bagAsA, khAMsI ke chIMkathI thAya che, zarIra pIDA rahita hoya che.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/166 have akarmabhUminA manuSyone kahe che - akarmabhUmimAM trIza prakAranA manuSyo che. te gIza prakAranA kSetranA bhedathI thAya che. pAMca-pAMca haimavata, hairamyavaMta, harivarSa, ramya varSa, devaguru ane uttarakuru e rIte 30 kSetro thayA. temAM haimavata ane hairAyavatamAM manuSyo gAupramANa zarIrnI uMcAIvALA, palyopamanA AyuvALA, vajanAbhanArAya saMghayaNavALA, samacaturaDha saMsthAnayukta hoya che. 64-pAMsaLIvALA, ekAMtara AhArI ItyAdi hoya che. harivarSa ane ramya varSamAM be palyopamAyuvALA, be gAu uMcA, vajanabhanArAya saMghayaNI, samacaturasa saMsthAnayukta, be divase AhAra karanArA, 128 pAMsaLIvALA, 64-divasa saMtati pAlana karanArA hoya che. - - - devakura ane uttarakuramAM manuSyo traNa palyopama AyuvALA, traNa gAu uMcAIvALA, samacaturaDha saMsthAnavALA, vajaASabhanATaya saMghayaNayukta hoya che. 56-pAMsaLI vALA che, traNa divasa gayA bAda AhAra kare che. 49 divasa apatyanI pAsanA kare che. A badhAM kSetromAM aMtadvIpanI peThe manuSyone kalAvRo Apela bhogo hoya che. paNa aMtaradvIpanI apekSAe ukta traNe yugala phokomAM kramaza: anaMtaguNa mAdhuryAdi jANavA. * sUtra-166 (cAlu) : kamabhUmaka manuSyo keTalA bhede che ? paMdara bhede kahyA che - pAMca bharata, pAMca airavata, paMca mahAvideha vaDe. teo saMkSepathI be bhede che - Aryo ane ocho. ocho keTalA bheda che ? aneka bhede che - zaka, yavana, cilAta, zabara, bhabhara, muraMDoDa, bhaDaga, niNaNaga, pakaNIya, phulakSa, goMDa, siMhala, harasa, godha, koMca, baDa, Idamila, cillala, puliMda, hArosa, dova, vokkANa, gaMdhAhAraga, pahaliya, Ajhala, romapAsa, pausa, malayAya, baMdhuyAya, sUyAli, koMkaNA, meya, pad, mAlava, mammara, AbhAsiya, sakka, cINa, haDhiya, khasa, ghAsiya, nahara moMDha, DoMbilama, laosa, osa, kakkeca, akakhANa, hUNa, romaNa, bharu bharUca, cilAta Adi. * vivecana-166 (cAlu) : karmabhUmimAM paMdara bhede manuSyo che. A paMdara bheda kSetranA bhedathI thayA che. pAMca-pAMca bharata, airAvata, mahAvideha. tenA saMkSepathI be bhedo kahe che - Arya ane sveccha. heya dharmothI dUra gayela ane upAdeya dharmonI samIpa rahelA te Arya kahevAya ane avyakta bhASA ane AcAravALA pleccho kahevAya. athavA jeono sarva prakArano vyavahAra ziNone asaMmata che te sveccha. aAvakatavyatAthI pahelAM mlecchone kahe che - bleccho aneka prakAranA che. temanA zaka, cavana Adi bhedo sUtrathI jANavA. * sUtra-166 cAlu thI 10 : [166] te Aryo keTalA bhede che ? be bhede che - RddhiprApta, atRddhiprApta. prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 RddhiprApta AyoM keTalA bhede che ? cha bhede kahyA che - arihaMta, cakravartI, baladeva, vAsudeva, cAraNamuni, vidhAdhara. vRddhi prApta A keTalA bhede che ? nava bheda - kSetrAya, jAtiya, kulAya, kamaNi, rilAya, bhASA), jJAnAya, darzanArya, cArSi . kSemA keTalA bhede che ? sADA pacIza bhede kahyA che. [16] rAjagRha-magadha, caMpA-ga, tAmaliMI-baMga, kaMcanapura-kaliMga, vANArasI-kAzI, [168] sAketa-kozala, gajapukuru zauriya-kuzard, kAMpitrapaMcAla, ahicchama-jaMgala, [16] dvArAvatI-saurASTra, mithilA-videha, vatsakauzAMbI, naMdipu-zAMDilya, bhakilapusmalaya, [17] varATa-vatsa, varaNa-AcchA, mRtikAvatI-dazANa, cedI-zaukinakAvatI, siMdhusauvIra-jItabhaya, [11] mathurAzusena, pApA-bhaMga, purAva-mASA, zrAvatI-kuNAla, koTI varSa-lATa, [1] zvetAMbikA-kaI e Adizo kahyA che. [ahIM paheluM kadama rAjafalInuM, pachInuM nAma dezanuM che. ahIM jina cakI, baLadeva vAsudevanI utpatti thAya che. [13] jAti Aryo keTalA bheda che ? cha bheda - [14] bhaSTha, kaliMda, videha, vedaga, harita, cuMcaNa e cha IbhyajAti che. [15] kula keTalA bheda che ? cha bhede che - ugra, bhoga, rAjA , dvAku, jJAtikauravya. ema kulAryo kahyA. te kama keTalA bhede che ? aneka bhede che - dauNika, saugika, kapAsika, sUvaikAlika, bhAMDa vaikAlika, kolAliya, nara vAhanika, te sivAyanA bIjA tevA paNa kamarNi jANavA. zivAya keTalA bhede che ? aneka bhede che - tuvi, dgvAya, pakAru devaDa, vaTa, charvika, kASThapAdukAkAra, muMjapAdukAkAra, chagakAra, vAra, pustakakAra, leyakAra, citrakAra, zaMkhakAra, daMtakAra, bhAMDakAra, jhikAra, selagAra, koTikAra, te prakAranA bIjA paNa. bhASA keTalA bheda che ? jeo addhamAgadhI bhASA vaDe bole che, te bhASA Aryo kahevAya che. jyAM brAhmIlipI pravarte che, te brAhmI lipInA aDhAra prakAre lekha vidhAna che. te A rIte - brAhmI, yavanAnI, dosapurIyA, kharINI, ykarasArikA, bhogavatI, pahAIyA, aMtakSarikA, akSarasmRSTikA, vainAyikI,. nilavikI, aMkalipI, gaNitalipI, gAMdhavalipI, AdalipI, mAhezvarI, domalipI, paulindI. te bhASA Aryo kahyA. jJAnAya keTalA bhede che ? pAMca bhede kahela che. te A - abhinibodhikajJAnAyoM, jutajJAna, avadhijJAnAryo, mana:paryavijJAnAya, kevaLajJAnAya te jJAnAyaka@A. darzanA keTalA bhede che ? te be bhede kahela che - sarANa darzanArya
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15-I-/166 thI 10 vItarAgadarzanArya. saragadarzanArtho keTalA bhede che ? te daza bhede kahela che. te A pramANe - [16] nisaruci, upadezaruci, AjJAci, kutaruci, bIjaruci, abhigamaruci, vistAruci, kicaruci, saMkSeparuci ane dharmaruci [17] jeNe jIva, ajIva, punya, pApa, Asava, saMvara, Adi svabhAvika mati vaDe satyarUpe jANelA che. tenI zraddhA karI che te nisagaracita [18] je jinopadiSTa cAra bhAvonI, 'ema ja che, anyathA nathI' e pramANe svayaM zraddhA kare, te nisagarayi jANavo. [19] je anya chaThastha ke jinopadiSTa esa o ja bhAvonI zraddhA kare te upadezaruci jANavo. [18] je hetune jANyA sivAya AjJA vaDe "ema ja che, anyathA nathI" e pramANe pravacana rucivALo hoya te AjJAzi. [181] je sUjhanuM adhyayana karatAM ga ke AMgabAhA cuta vaDe samyakatvane prApta kare te sUci jANavo. [18] jIvAdi dcvanA eka padanI ruci vaDe aneka padane vize jenI sakavaraci pANImAM telabiMduvatu prasare te bIraci. [13] jeNe agiyAra aMgo, payA, daSTivAda rUpa zrutajJAna arthathI jANela che, te abhigamaruci. [18] jeNe sarva pramANo ane sarva nayo dravyanA sarva bhAvo upalabdha karyA che te vistAraruci jANo. [195] darzana, jJAna, cAstri, tapa, vinaya, sarva samiti ane guptimAM kriyA bhAvanI rAzi te kriyAzi jANavI. [186] jeNe koI paNa kudaiSTino svIkAra karela nathI, je jaina pravacanamAM avizArada che, bAkInA pravacananuM jJAna nathI te saMkSeparaci. [18] je jinezvare kahelA astikAyadharma, mRtadharma ane sAtriAdhamanI zraddhA kare che te dharuci jANavo. [18] paramArtha saMtava, sudaSTa paramArthasevA, vyApaw kudarzana varjanA ane samyavanI zraddhA e samyagdarzananA cihno che. [19] ni:zaMkita, nikAMkSita, nirvicikitsA, amUDhadaiSTi, upavRMhaNA, sthirIkaraNa, vAtsalya, prabhAvanA ATha darzanAcAra che. [19] te sarAga darzanAryo kahyA. vItarAgadazanAya keTalA bhede che ? be bhede che - upazAMta kayAya vItarAga darzanArya ane kSINa kaSAya vItarAga darzanArya. * * * te upazAMta kaSAya keTalA bhede che ? be bhede che - prathama samaya upazAMta kaSAya ane Apathama samaya upazAMta kaSAya vItarAga darzanArya athavA cama samaya ane parama samaya upazAMta kaSAya vItarAga darzanArya. prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 te llNa kaSAya vItaraNa darzanArya keTalA bheda che ? te be bhede che - chaThastha allNa ane kevalI kSINa kaSAya darzanArya. te chaThastha allNa kaSAya vItarAga darzanArya keTalA bheTe che ? be bhede che - svayaMbhuddha chAstha kSINakaSAya vItarAma daniAya ane buddha bodhita cha$Astha kSINa kaSAya vItarAga darzanArya te svayaMbhuddha chaThastha kSINakaSAya vItarAga darzanArya keTalA bhede che te be bhede che - prathama samaya svayaMbhuddha cha8Astha ane pathama samaya svayaMbhuddha chavstha alNa kaSAya vItarAga dazanArya athavA cazma samaya svayaMbhuddha chAsthao ane acaramasamaya svayaMbaddha chaID kSINakaSAya vItarAga darzanArya. - 4 - baddhabodhita chaThastha kSINa kaSAya vItarAga darzanArya keTalA bhede che ? te be bhede che - prathama samaya baddha bodhita kSINa-kayAya vItarAga darzanArya ane prathama samaya buddha bodhita kSINakaSAya vItarAga darzanArya athavA carama samaya buddha bodhita chaa flNa kaSAya vItarAga darzanArya ane Acarama samaya buddha bhodhita chaThastha kSINa kaSAya vItarAga darzanArya. A buddhabodhita chaSAsthao kahyA, chAstha kSINa kaSAya vItarAga darzanArya kA. kevalI kSINa kaSAya vItarAga darzanArya keTalA bhede che ? be bheda che - sayogI kevalI ayogI kevalI kSaNa kaSAya darzanArya. sayogI kevalI #lNa kaSAya vItarAga darzanArya keTalA bheTe che ? be bheda che - prathama samaya sayogI kevalI ane prathama samaya sayogI kevalI kSaNa kaSAya vItarAga darzanArya. athavA carama samaya ane acarama samaya sayogI kevalI kSINa kaSAya vItarAga darzanArya. te sayogI kevalI kSINa kaSAya vItarAga darzanAryo kahyA. te ayogI kevalI #lNa kaSAya vItarAga darzanArya keTalA bhede che? be bhede che - prathama samaya ane prathama samaya ayogI kevalI kSINa kaSAya vItarAga darzanArya athavA carama samaya ane acarama samaya ayogI kevalI kSaNa kaSAya vItarAga darzanArtha. te ayogI DevalI kSINakaSAya vItarAga dazanArya kahA. kevalI kSINa kapAya vItarAga darzanArya katl- - darzanA kahail. * vivecana-166 thI 190 - sugama che. temAM rAjagRhanagara che, magadha deza che. e pramANe badhe akSarasaMskAra karavo. arthAt magadha janapadamAM rAjagRha tagara, aMgamAM caMpAnagarI ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. A pramANe sADA pacIza janapadarUpa oga Arya kahela che. A janapadamAM nina - tIrthakara, cakravartI, rAma - baladeva, JT - vAsudevonI utpati thAya che. AnA dvArA kSetrArya vyavasthitA kahI, bAkI anArya che. hotrAya kahA have jAcArya pratipAdanArthe kahe che - te sugama che. vizeSa e
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/166 thI 10 ke - bIjA zAstromAM aneka jAti kahI che. to paNa lokamAM aMbaSTha, kaliMda, vaideha, vedaMga, harita, cuMTuNarUpa ibhya jAtio pUjya jAti rUpe prasiddha che. tethI A jAti vaDe yukta te jAti Aryo. paNa bAkInI jAti vaDe jAti Arya kahevAtA nathI. zilAryo - tapa - soyathI AjIvikAMkatAM, taidhAya - vaNakara, pakAra - paToLA vaNanAra, revaDA - masaka karanAra, vaspha-pIMchI karanAra, charvikA-sAdaDI Adi kata. kaDhapAu-kATha pAdukAkAra, e rIte muMjapAdukAkAra, chatAra-chAkAra. e rIte bAkInA pado che. brAhI, yavanAni Adi lipibhedathI saMpradAyathI jANavA. bhASAryo kahyA, have jJAnAryo kahe che. sugama che. have darzanAryo kahe che. te be bhede che - sarANa darzanArya, vItarAga darzanArya. - X - sarANa darzanArya daza bhede che - nisargaraci ItyAdi. ( dhe nisargaraci kahe che - nisaf - svabhAva, tenA vaDe ruci - jina praNita tavanI abhilASArUpa jene che te. upavejha - gurU Adi vaDe vastutavanuM kathana, tenA vaDe ruci jene che te. masA - sarvajJa vacanarU5, tenI ruci - abhilASa te AjJAyi. arthAt jinAjJA ja tava che, bAkInI yuktijALa tavarUpa nathI, evuM je mAne che AjJAruci. e rIte ruci zabda badhe joDavo. ya- AcArAMgAdi praviSTa che. aMgabAhya- te Avazyaka ane dazavaikAlika che, eTale ke AcArAMgAdi aMgapraviTa ane dazavaikAlikAdi gabAhya sUtranuM adhyayana karatA je samyakatva prApta kare ane prasanna, prasannatara adhyavasAya thAya te sUgaraci. - bIja mAphaka anekArthane jaNAvanAra eka paNa vacana te bIja jene che te bIjarUci. adhiAma - viziSTa parijJAna, tenA vaDe ruci. vistAra * saMpUrNa dvAdazAMgInuM nayo vaDe paryAlocana, tenA vaDe vRddhigata thayela ruci jevI che te vistAra ruci. ziyA - samyak - saMyamAnuSThAna, temAM ruci jene che te kriyArUci. saMkSepa - saMgraha, temAM ruci jene vistRta arcanuM jJAna nathI. varSa - astikAya dharma ke zrutadharmAdimAM jene ruci che te dharmaruci. have vistArathI sUtrakAra pote tenI vyAkhyA kare che - bhatArthapaNe - A padAthoM sadabhUta rUpe che e pramANe jeNe jIva, ajIva, punya, pApa, Azrava, saMvara, baMdhAdi jANela che te. kaI rIte jANyA che ? AtmAnI sAthe rahela saMgata - svAbhAvika mati vaDe arthAt paropadeza vinA jAtismaraNa ane pratibhAdi rUpa mati vaDe. mAtra jANyA che tema nahIM, paraMtu je jIvAdi padArthone anubhave tenA upara ruci kare, tavarUpe Atmamaya pariNamAve te nisargayi jANavo. e ja arthane vadhAre spaSTa kare che - je jinezvare jANelA dravya, phoga, kALa, bhAvanA bhedathI athavA nAmAdi bhedathI cAra prakAranA bhAvone svayaM ja - koInA upadeza vinA zraddhA kare. kaI rIte zraddhA kare ? A pramANe A jIvAdi je rIte jinoe jANelA che, te pramANe che - anyathA nathI. prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 upadezarucine kahe che - jina ke kadAthe upadezelA jIvAdi padArthonI zraddhA kare che. AjJAcine kahe che - je vivakSita arthanA sAdhaka hetune nathI jANato, AjJAthI ja pravacananI zraddhA kare che, pravacanokta artha ema ja che * anyathA nathI te. suNaraci - je aMgapraviNa ke aMgabAhya sukhanuM adhyayana karato. tenA vaDe ja samyakatva pAme che. bIjarUci - jIvAditatvanA eka pada vaDe aneka jIvAdi padone vize dharma ane dharmInA abheda upacAra vaDe je samyakatvavALo AtmA pANImAM telabiMdunI mAphaka prasare. kevI rIte ? jema pANImAM eka bhAge rahela telabiMdu sarvabhAgane vyApta kare, tema jIvAdi tatvanA eka aMzamAM utpanna rucivALo AtmA tathAvidha kSayopazamathI bAkInA badhAM tavomAM racivALo thAya te bIjarUci jANavo. adhigamaraci - jeNe zrutajJAna eTale agiyAra aMgo, uttarAdhyayanAdi prakIrNaka, daiSTivAda, upAMgAdine jANela che te. vistAraruci - dharmAstikAyAdi sarve dravyonA sarva paryAyone yathAyogya, pratyakSAdi pramANo vaDe ane taigamAdi nayanA bhedothI jANelA che te. kemake sarva dravya-paryAyone jANavAthI tenI ruci atyaMta nirmaLa thayela che. kiyAruci - darzana, jJAna, cAtrimAM tathA tapa, vinaya, Iyadi sarva samitimAM ane mana Adi guptimAM kiyA bhAvanI ruci arthAt jene darzanAdi AsAnuM pAlana karavAmAM ruci che te kriyAruci kahevAya che. saMaoparuci - jeNe koIpaNa kudarzanano svIkAra karyo nathI, je jinapaNita pravacanane vize akuzaLa che ane kapilAdi anya darzana abhimukhatAthI upAdeyarUpe svIkArela nathI te saMkSeparaci jANavo. AnA vaDe bIjA darzananA parijJAna mAno niSedha karyo. dharmaruci - je jIva jinezvare kahelA astikAya - dhamastikAyAdinA dharma-gati kriyAmAM sahAya ApavA vagere svabhAvanI athavA zratadharma ke cAaidharmanI zraddhA kare che. te dharmaruci. A pramANe nisagadinI rucirUpa samyak darzana daza prakAre kahyuM. have je liMga vaDe samyagadarzana utpanna thayAno nizcaya karAya che, te liMga - cihnone batAve che. paramArtha saMtava - tAtvika evA jIvAdi padArthono paricaya, tatparatAthI bahumAnapUrvaka jIvAdi padArthone jANavAno abhyAsa. sudarTa paramArthasevanA * jeNe yathArtha rIte jIvAdi padArthone jANelA che, tenI paryApAsanA, cayAzakti tenI vaiyAvRtyamAM pravRtti karavI tathA darzanathI bhraSTa nikUvAdi ane kusita darzanavALAno tyAga karavo, temano paricaya na karavo ane samyakatvanI zraddhA karavI, e paramArtha-saMtavAdithI samyakatvano nizcaya karAya che. A darzananA ATha AcAro che, tenuM samyapaNe paripAlana karavuM. tenA ullaMghanathI darzananuM paNa ullaMghana thAya che. tethI A AcArone batAve che, te A pramANe -
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/-/166 thI 10 04 niviya - zaMkA be prakAranI che, deza zaMkA ane sarva zaMkA. jenAmAMthI zaMkA cAlI gaI che te niHzaMkita. temAM dezazaMkA eTale jemake jIvava samAna che chatAM eka bhavya, bIja abhavya kema ? sarvazaMkA - jemake badhAM siddhAMto prAkRtamAM hovAthI kalpita haze. A pramANe baMne zaMkA na karavI. kemake bhAvo be prakAre che - hetu grAhya ane ahetu grAhya. temAM hetugrAhya- AtmAnuM astitvAdi kemake tenA sAdhaka pramANano dabhAva che. abhavyavAdi bhAvo ahesugrAhya che. tenA sAdhaka pramANano viziSTa jJAna vinA abhAva che. siddhAMtanI prAkRtasyanA bALa AdinA upakArane mATe che. * * * - X - ahaMnA zAsanane prApta thayelo jIva ja darzananuM AcaraNa karato hovAthI tenA prAdhAnyanI vivakSAthI niHzaMkita darzanAcAra kahevAya che. AnA vaDe darzana ane darzanIne kaMIka abheda kahyA. jo ekAMta bheda hoya to darzana phaLa bhAve mokSAbhAva thAya. | nikAMkSita - jenAmAMthI kAMkSA gayela che te. dezakAMkSA ane sarvakAMkSA hita. dezakAMkSA - digaMbarAdi darzanonI IcchA. sarva kAMkSA - "badhAM darzana sArA che" tema vicAravuM. A baMne zaMkA ayukta che. kemake bAkInA darzanomAM asatyaparUpaNA, chakAya pIDA saMbhave che. nirvicikitsA vicikitsA te mativibhama ke phaLano saMzaya, tenAthI rahita hovuM. jinazAsana uttama che, paNa mane phaLa maLaze ke nahIM * x * AvA saMzayathI hita hovuM. kemake saMpUrNa kAraNa e kAryane avazya siddha kare che, tevo nizcaya. - x - athavA nizvikucha - sAdhunI jugupsArahita. - 4 - amUDhadaiSTi - ajJAna tapasvInA tapa, vidhA, atizaya jovAthI mUDha - svabhAvathI jenI samyak darzanarUpa dRSTi calita thayelI nathI te. ahIM sulatAnuM dRSTAMta che. * x * e pramANe guNIpradhAna AvAra kahyo, have guNapradhAna AcAra kahe che - upabRhaNA - samAna dharmavALAnA sadaguNonI prazaMsA vaDe tenI vRddhi karavI. sthirikaraNa - dharmathI kheda pAmanArane temAM pharI sthApavA, vAtsalya-samAnadharmIno prIti vaDe upakAra karavo. prabhAvanA - dharmakathAdi vaDe tIrthanI khyAti karavI. ahIM guNapradhAna AcArano nirdeza guNa ane guNInA kathaMcita bhedane jaNAvavA mATe che. * * * * * A rIte darzanAcAra kahyo. e rIte - x * sarAga darzanArya bhedo kahyA. have cAsmiArya - sUraNa-1(c) cAlu - atriA keTalA bhede che ? te be bhede che - sarANa asmiAryo ane vItarAga cAAiryo. sarAma cA>>iA keTalA bheda che ? be bhede che - sUmaparAya cAsmiAryo ane bAdara saparAya yAsmiAryo. sukSma saMparAya yAtriA keTalA bheda che ? be bhede che - prathama samaya ane Apathama samaya sUkSma saMparAya sarAma cAAiryo athavA carama samaya ane acarama samaya sUkSma saMparAya cAsmiAryo prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 athavA sUkSma saMparAya sarAga cAAiya be bhede che - saMlizyamAna, vizuddhayamAna. te A sUkSma saMparAya sarAga cA>>iAryo kahyA. bAdara saMparAya sarANa cAstriArtho keTalA bheda che ? be bhede che - prathama samaya ane Apathama samaya bhAdara saMparAya sarANa cA>>iAya athavA carama samaya ane Acarama samaya bAdara saMgharAya sarAga cAsmiAryo. athavA bhAdara saMparAya sarANa cAAiryo be bhede che * pratipAtI ane ApatipAtI. te bAdara saMparAma sarAba cAsmiAryo kahe che. te sarANa cAritra kahyA. te vItarAga cAstri keTalA bhede che ? be bhede che - upazAMta kayAya ane kSINa kaSAya vItarAga cAsmiAryo. upazAMta kapAya vItarAga cAAiryo keTalA bhede che ? be bhede che - prathama samaya ane prathama samaya upazAMta kayAya vItarAga cA>>iAryo athavA cama samaya ane acarama samaya upazAMta kaSAya vItarAga cAritrAya. A upazAMtakaSAyI kahyA. allNakaSAya vItarAga cADhiA keTalA bhede che ? be bhede che - chAstha kSINa ane kevalI kSINa kaSAya vItarAga cAsTiyoM. chagastha kSINa kaSAya vItarAga aAiryo keTalA bhede che ? be bhede che - ravayaMbhuddha chAstha kSINakaSAya ane buddha bodhita chaghastha kSINa kaSAya vItarAga cAsmiAryo. svayaMbhuddha chaww flNa kaSAya vItarAga cAAiya keTalA bheTe che ? be bhede che - prathama samaya ane apathama samaya svayaMbhuddha chAstha kSINa kaSAya vItarAga zAsmiAryo. athavA carama samaya ane carama samaya svayaMbhuddha chAstha ellNa kaSAya vItarAga cAsmiAryo. te A svayaMbhuddha kSINa kaSAya vItarAga cAsmiAryo. buddha bhodhita cha8Astha kSalNa kayAya vItarAga cAAiryo keTalA bheda che ? be bheda che : prathama samaya ane apathama samaya buddha bodhita chAstha kSINa kaSAya vItarAga cAAirya athavA caramasamaya ane agama samaya baddha bodhita chaghA kaSAya vItarAga asmiAryo. te buddha bodhita te chaThastha kSINa kaSAya vItarAga. kevalI kSINa kapAsa vItarAga cA>>iryo keTalA bheda che ? be bhede che - sayogI kevalI kSINa kaSAya vItarAga asmiAryo ane ayogI kevalI kSINa kaSAya vItarAga cAsmiAryo. sayogI kevalI kSINa kaSAya vItarAga cAstriyoM keTalA bheda che ? be bheda che : prathama samaya ane prathama samaya sayogI kevalI lNa kayAya vItarAga cAsTiAryo. athavA carama samaya ane acarama samaya sayogI kevalI kSINa
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/190 5 kaSAya vItarAga cAsmiAryo. te A sayogI kevalI kSINa kapAya vItarAga cA>>iAryo ayogI kevalI kSINakaSAya vItarAga cAstriyoM keTalA bheda che? be bhede che : prathama samaya ane Apathama samaya ayogI kevalI kSalNa kaSAya vItarAga cADhiyA athavA caramasamaya ane acarama samaya kevalI #lNa karAya vIrANA cAAiryo. te A ayogI kevalI te A kevalI kSalNa kaSAyate kSINa kaSAya, te vItarAga cAsmiAryo. athavA cAsmiAryo pAMca bhede che - sAmAyika cAstriya, chedopasthApanIya cA>>iAya, parihAra vizuddhi cAsTiArsa, sUkSma saMparAya cA>>iArya ane yathAkhyAta cAAirya. sAmAyika cAAirya keTalA bheda che ? be bheda che - itvarika ane yAvakathita sAmAyika cAstri. te sAmAyika cAsmiArya. chedopasthApanIya cAstriArtha keTalA bhede che ? be bhede che . sAticAra ane niraticAra chedopasthApanIya cAsmiArya. * x - parihAra vizuddhi cA>>iArya keTalA bheda che ? be bhede che . nirvizamAnaka ane nirviSTakAyika parihara vizuddhi asmiArya sUkSma saMparAya cAstriArtha keTalA bhede che ? be bhede che . saMlizyamAna ane vizuddhayamAna sUkSma saMparAya yAsmiArya. yathAkhyAta yAsmiArya be bheda che - chAWe ane kevalI yathAkhyAta cAsmiArya. te yathAkhyAta cAstriArya kahA. te smiArya kahyA, te anuddhipAtArya. te kamabhumaka kahyA. te garbha yuckrAMtika kahyA. te manuSyo kaI. * vivecana-10 cAlu : AraMbhanI TIkA sugama che. temAM prathama samaya eTale upazAMta kaSAyavAdi vizeSatAnA prathama samaye vartanAra. Hprathama samaya - dvitIyAdi samayamAM vartatA. dharama HEva * te upazAMta kapAyavAdinA chellA samaye vartatA. magharaH - caramanI pUrvenA be carama, traNa carama samayAdimAM vartatA. sAmAyikAdi cAstrionuM svarUpa A che. saE - rAga dveSa rahitatvathI ya * gamana te samAya. A bIjI paNa sAdhukriyAonuM upalakSaNa sUcave che. kemake sAdhuonI badhI kriyA rAgadveSa rahita che. samAya vaDe ke samayamAM thayela te sAmAyika athavA sapa - jJAna, darzana, cAritrano Ava * lAbha te sAmAyika. -x* te sarva sAvadhaviratirUpa che. jo ke badhAM cAoi sAmAyika5 che, to paNa chedAdi vizeSaNo vaDe viziSTa arthathI ane nAmAMtarathI tenA judA judA bhedo thAya che. prathama cAmi vizeSaNa rahita hovAthI teno 'sAmAyika' zabdathI vyavahAra thAya che. A sAmAyika be bhede che - Ivara, cAvakayika. Ivara - thoDA kALanuM, cAvakathika - jIvanaparyA. Ivara sAmAyika bharata 36 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 ane ravatamAM pahelA-chellA tIrthakaranA tIrthamAM anAropita mahAvratavALo zaikSa jANavo. yAvakayika - pravajyA svIkAra kALathI jIvanaparyata hoya che. te bharata - vatanA madhyanA bAvIza tIrthakaranA tIrthamAM tathA mahAvidehanA tIrthakaranA tIrthanA sAdhune jANavuM. kemake temane upasthApanAno abhAva che. uparokata arthane jaNAvanAra traNa gAyA paNa ahIM vRttikArazrIe noMdhelI che. (zaMkA) Ivara sAmAyika paNa - "huM cAvajIva sAmAyikano svIkAra karuM chuM." ema jIvanaparyanta svIkArAya che, upasthApanA kALe tenA parityAgathI vratabhaMga kema na thAya? (samAdhAna) pUrve ja kahyuM ke badhAM cAritro sAmAnyathI sAmAyika cArUipa che, kemake badhAmAM sAvadha yoga virati che. paNa chedAdi vizuddhi vizeSathI artha ane nAmAMtarathI bhijJatva che. tethI -x* vizeSa vizuddhirUpa chedopasthApana cAstrimAM Izvara sAmAyikano pratijJA bhaMga thato nathI. jo pradjyA choDe to ja bhaMga thAya che. paNa vizuddha vizeSa prAptimAM bhaMga na thAya. - 4 - pUrva payayino cheda ane mahAvratonI upasthApanA je cAstrimAM che, te chedoSasthApana. te be bhede-sAticAra ane niraticAra, Ittara sAmAyikavALA nava dIkSitane je mahAvrata AropaNa karAya che, te tathA tIrthAntaramAM saMkramaNa jemake pArzvanAthanA tIrthamAMthI vartamAnanA tIrthamAM saMkramaNa karatAM pAMca yAma [gd]no svIkAra te niraticAra chedopasthApanIya. cAritra ane mULaguNano ghAta karanAne pharI mahAvatoropaNa te sAticAra chedopasthApana cAritra. * * * baMne prakAranA cAtri sthitakAmAM hoya che. - pahelA, chellA tIrthakaramAM hoya che. parihAra - tapo vizeSathI je cAstrimAM vizuddhi thAya te parihAravizuddhika. te be bhede che - nirvizamAnaka ane nirviSTakAyika. temAM vivakSita cAstrinA AsevakanirvizamAnaka ane nirviSNakAyika-vivakSita cAritrane kAyAthI sevela che te. tenA abhedapaNAthI cAmi paNa temaja kahevAya che. ahIM nava sAdhuno gaNa hoya che. temAM nirvisamAnaka cAra hoya, cAra anucArI hoya ane eka kapasthita vAcanAcArya hoya che. jo ke badhAM ja zrutAtizaya saMpanna hoya che, to paNa tevA prakAranA kalAthI temAMthI koI eka vAcanAcArya hoya che. nirvizamAnakano parihAra [5] A pramANe che - parihAra vizuddhikane zItauNa-vaNakALe pratyekane jaghanya-madhyama-utkRSTa tapa kastAno dhIra puruSoe kahela che. grImamAM jaghanya caturthabhakta, madhyama chaThThabhakta, utkRSTa aTTama bhakta. zizira RtumAM be-traNa-cAra upavAsa jaghanyAdi bhede hoya ane varSARtumAM traNathI pAMca upavAsano jaghanyAdi tapa hoya. pAraNe AyaMbila, bhikSAmAM pAMca bhikSA grahaNa karavAnI ane temAM be bhikSAno abhigraha hoya che. ka5sthita pratidina AyaMbila kare che. e pramANe cha mAsa tapa karIne tapa karanArA vaiyAvacca kare che ane vaiyAvacce
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-I-/190 karanArA cha mAsa parihArika pade rahI tapa kare. pachI kalapasthita paNa ema cha mAsa sudhI tapa kare, bAkInA badhAM vaiyAvacca kare ane temAMthI eka kapasthita thAya che. A pramANe aDhAra mAsa pramANa kalA saMkSepathI kahyo. parihAra vizuddhi kalAnI samApti thayA pachI teo pharIthI parihAra vizuddhi cAtrine, jinakalAne ke gacchane prApta thAya che. te cAgnine aMgIkAra karavAnI IcchAvALA tIrthakaranI pAse ke tIrthaMkara pAse jeNe e yAtri pUrve grahaNa kareluM che, tenI pAse e cAritra le che, anyanI pAse letA nathI. emanuM cAstri te parihAravizuddhi cAtri kahevAya che. A parihAra vizuddhika kayA phoge ane kayA kALe hoya che ? phogAdi nirUpaNArthe vIza dvAro kahe che - kSetrAdi. (1) gadvAra - kSetrane vize janma ane sadbhAvane AzrIne be bhede mArgaNA che, je kSetramAM utpanna thayo che tyAM janmAzrita mAgaNA ane je mane vize kalAmAM vartato hoya tyAM sadbhAvAzrita mArgaNA che. * x - temAM parihAra vizuddhika janmathI ane sadbhAvathI pAMca bharata ane pAMca aivata kSetramAM hoya che, paNa mahAvideha koNamAM hoto nathI. teonuM saMharaNa paNa na thAya, jethI jinakalika mAphaka sarva karmabhUmimAM ke sarva akarmabhUmimAM prApta thAya. * x - (2) kALadvAra - teono janma avasarpiNInA bIjA ane cothA ArAmAM hoya che sadabhAva pAMcamAmAM paNa hoya. utsarpiNImAM bIjA, trIjA, cothA ArAmAM janma ane sadbhAva trIjA ane cothA ArAmAM hoya che. * * * * * notsarpiNIavasarpiNIrUpa cothA ArA jevA kALamAM temano saMbhava nathI. kemake mahAvideha kSetramAM temano asaMbhava che. (3) cAuidvAra - saMyama sthAna dvArathI mAgaNA - temAM sAmAyika ane chedopasthApanIya cAstrinA jaghanya sthAno paraspara tulya che. kemake baMnenA pariNAma samAna che. pachI asaMkhya lokAlokapradeza pramANa saMyama sthAno choDI uparano saMyama sthAnako parihAravizuddhikane yogya che. te paNa kevalajJAnInI prajJAthI vicAratA asaMkhyAtA lokAkAzapadeza pramANa che. te pahelA, bIjA cAstrinI sAthe avirodhI che. kemake temAM paNa temano saMbhava che. tenAthI pachInA saMkhyAtIta saMyama sthAno sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta cAAine yogya che. - x * x * temAM parihAra vizuddhika kalAno svIkAra potAnA ja saMyama sthAnomAM vartatA sAdhune ja hoya che, bAkInAne nahIM. jo atIta nayane AzrIne pUrva pratiSajJanI vivakSA karIe tyAre bAkInA saMyama sthAnomAM paNa hoya che. kemake parihAra vizuddhikakalAnI samApti pachI bIjA cAritrano saMbhava hoya che, tethI bIjA cAstriomAM vartamAna chatAM bhUtakALanI apekSAe pUrvapatipattapaNuM aviruddhapaNe che. * x * (4) tIrthadvAra * parihAravizuddhika niyamA tIrtha pravartamAna hoya tyAre ja hoya prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 che. paNa tenA viccheda ke anutpattimAM na hoya kemake tIrthanA abhAve jAtismaraNAdithI te na hoya. (5) pAyidvAra - payaya be prakAre - gRhastha paryAya, ati payi. te pratyekanA jaghanya ane utkRSTathI babbe bhede che. temAM gRhasthaparyAya jaghanyathI 29 varSa, catiparyAya 20 varSa che. utkRSTathI baMne paryAyo kaMIka nyUna pUrvakoTI varSa pramANa hoya che. (6) Agama dvAra - apUrva AgamanuM adhyayana karato nathI, kemake te kalAne AzrIne grahaNa karelA ucita yoganA ArAdhanathI ja kRtakRtya thAya che. paNa pUrva adhita vimaraNa na thAya te mATe haMmezAM ekAgra manavALo thaI prAyaH sArI rIte tenuM smaraNa kare che. * * * * * * * (9) vedadvAra - pravRttikALe vedathI puruSaveda hoya ke napuMsaka veda hoya paNa strIveda na hoya, kemake strIne parihAra vizuddhi kAnI prApti hotI nathI. paNa atIta nayane AzrIne pUrvapratipanna vicAratA te vedasahita hoya ke vedarahita hoya. temAM zreNI prAptinA abhAve veda sahita hoya ane zreNI prAptimAM vedarahita hoya che. (8) kalAdvAra - A sthita kAmAM hoya che, asthita kalAmAM hoto nathI. kemake "zcita kapamAM avazya hoya" te zAstrAvacana che. yelakAdi daze kalpamAM rahelAno sthita kalA kahevAya che. paNa je zayyAtara piMDAdi asthita kalAmAM rahelA che, bAkInA acelaka Adi cha kalAmAM rahela nathI, temano ati bha kahevAya che. - x - acelakavAdi daza sthAnako A pramANe che - acetaka, ozika, zayyAtarapiMDa, rAjapiMDa, kRtikarma, vrata, jayeSTha, pratikamaNa, mAsaka ane paryuSaNAka5. cAra avasthita kalA A rIte- zayyAtarapiMDa, cAturyAma, puruSayeTha, kRtikarmakaraNa. (9) liMgadvAra - niyamathI liMga be bhede che - dravyaliMga ane bhAvaliMga. kemake eka paNa liMga vinA parihAra vizuddhika kAne yogya sAmAcArIno asaMbhava che. (10) lesyAdvAra - tejolezyAdi gaNa vizuddha legyAmAM parihAravizuddhika kalA svIkArAya che. pUrva pratipanna badhI legyAmAM kathaMcit varte che. temAM paNa bIjI avizuddha legyAmAM-atyaMta saMkSiptamAM vartato nathI. kadAca varte to paNa lAMbo kALa na rahe paNa thoDo kALa ja rahe. kemake potAnA sAmarthyathI jadI tethI nivRtta thAya che. prathamathI te azuddha lezyAmAM karmane vazavartI thaI varte che - karmanI gati vicitra che. - 4 - (11) dhyAnadvAra - vRddhi pAmatAM dharmadhyAna vaDe parihAra vizuddhika kalAne svIkAre che. pUrva pratipanna to Ad, rauddha dhyAnamAM paNa hoya che. paNa te prAyaH niranubaMdha hoya che. * x* pUrvapratipanna Itara dhyAnamAM hoya to teno pratiSedha nathI. e rIte utkaTa dhyAnayoga chatAM tIvra karmanA pariNAmathI raudra ane Ad dhyAnamAM pama eno sadbhAva che. paNa prAyaH te durgAnanA anubaMdha rahita hoya che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/-/190 E (12) gaNanAdvAra - jaghanyathI traNa gaNo, utkRSTathI so gaNo A cAtrino svIkAra kare che. pUrvapratipanna to jaghanyathI ane utkRSTathI seMkaDo gaNarUpa che. puruSanI gaNanA vaDe jaghanyathI A kalpane svIkAranAra sattAvIza, utkRSTathI 1000 puruSo hoya che ane pUrvapattipanna jaghanyathI seMkaDo ane utkRSTathI hajAro hoya che. - 4 - vaLI jyAre pUrvapattipanna kalpathI koI eka nIkaLI jAya ane anya praveza kare tyAre A kalpanI pratipattimAM eka nyUna thatAM tene umeratAM koI vakhate eka paNa hoya ke ghaNAM paNa hoya che. pUrvapratipanna paNa e pramANe vikalpathI eka paNa hoya ke ghaNAM hoya. - 4 - (13) abhigrahadvAra - abhigraho cAra bhede che - dravyAbhigraha, kSetrAbhigraha, kAlAbhigraha, bhAvAbhigraha. bIje tenI carcA karela che. temAM parihAravizuddhikane A abhigraho na hoya, kemake teno kalpa ja ukta svarUpanA abhigraharUpa che. - 4 - A kalpamAM gaucarI Adi AcAro niyata ane avazya apavAda rahita hoya che ane tenuM pAlana karavuM e ja tenuM vizuddhi sthAnaka che. (14) pravrajyAdvAra - te bIjAne dIkSA Ape nahIM, kemake evo teno kalpa che. - x - paNa yathAzakti upadeza Ape che. (15) muMDA5nadvAra - te koIne muMDita na kare. pravrajyA pachI niyamathI muMDana hoya che. pravrajyA grahaNathI tenuM grahaNa che ja. to pRthak dvAra zA mATe ? te ayukta che. pravrajyA dvAramAM niyamathI muMDana hoya ja te saMbhava nathI. kemake ayogyane koIpaNa rIte pravrajyA ApI hoya, chatAM ayogyatAnuM jJAna thAya to muMDanano saMbhava nathI. (16) prAyazcittavidhidvAra - manathI paNa sUkSmAticAra lAgyo hoya to niyamathI caturguruka prAyazcita hoya che. kemake A kalpa ekAgratA pradhAna che. tenA bhaMgamAM moTo doSa lAge che. (17) kAraNadvAra - kAraNa eTale AlaMbana. te vizuddha jJAnAdi jANavAM. te parihAra vizuddhine na hoya, jethI tene AzrIne apavAda sevavo paDe. paNa te sarvatra nirapekSa thaIne kliSTa karmakSaya nimitte prAraMbhela sva kalpane yathokta vidhithI samApta kare che. (18) niSpatikarmanAdvAra - zarIranA saMskAra rahita A mahAtmA AMkhanA melAdine paNa dUra karatA nathI. prANAMta kare paNa apavAda na seve. alpadoSa ane bahudoSanI vicAraNAnA viSayathI rahita hoya che. athavA zubha bhAvathI tene ghaNuM maLe che. (19,20) bhikSA-vihAra dvAra - bhikSA ane vihAra krama trIjA prahare hoya che. bAkI praharamAM kAyotsarga hoya che, nidrA paNa alpa hoya che. jo koI rIte tenuM jaMghAbaLa kSINa thayuM hoya to vihAra na karavA chatAM paNa mahAbhAga evA te apavAda sevatA nathI. paNa te ja sthaLe rahI kalpa pramANe saMyama yoga sAdhe che. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 A parihAra vizuddhika be prakAre che - Invara ane yAvatkathika. temAM jeo kalpa samApta thayA pachI turaMta te ja kalpa ke gacchane prApta thavAnA che te Itvara. je kalpa samApti bAda turaMta jinakalpane svIkAranArA che. te yAvatkayika. - x - ahIM sthavira kalpanuM grahaNa anya kalpanuM bodhaka che tethI sva kalpamAM rahenArA paNa Itvara jANavA. Itvara parihAra vizuddhikane kalpanA prabhAvathI upasargo, ghAtaka rogo, asahya vedanA utpanna na thAya, paraMtu te yAvatkathikane saMbhave paNa kharA. kemake teo jinakalpanI IcchAthI te bhAvane anusare che, temane upasargAdi saMbhave che. sUkSma saMparAya - lobhAMza avazeSa te saMparAya arthAt kaSAyodaya jemAM che te sUkSma saMparAya. te be bhede - vizuddhayamAnaka ane saMkvizyamAnaka. temAM kSapaka ke upazama zreNIo caDhanArane vizuzrcamAnaka sUkSma saMparAya cAstri hoya che ane upazamazreNithI paDanArane saMzyimAnaka sUkSma saMparAya cAstri hoya che. 80 athAkhyAta - tha zabda yathA arthamAM che. A maryAdAno sUcaka che. yathArthapaNe maryAdApUrvaka kaheluM, kaSAyodaya rahita cAstri te ayAkhyAta. tenuM bIjuM nAma 'yathAkhyAta' che. jema sarva lokamAM prasiddha che, tevuM kaSAyodaya rahita cAstri. te be prakAre che - chAAsthika ane kaivalika. chAAsthika zAkhyAta cAstri upazAMtamoha guNa sthAnake hoya che. kaivalika yathAkhyAta sayogI ane ayogI guNa sthAnake hoya che - e pramANe manuSyo kahyA. - sUtra-191 H devo keTalA bheTe che ? cAra bhede - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika, bhavanavAsI keTalA bhede che ? daza bhede che - asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyutakumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, dizAkumAra, vAyukumAra, sAnitakumAra. te saMkSepathI be bheTe che - pAtA ane aparyAptA. A bhavanavAsI. te vyaMtara keTalA bhede che ? ATha bhede che - kaMnara, kiMpuruSa, mahoraga, gaMdharva, yakSa, rAkSasa, bhUta, pizAya. te saMkSepathI be bhede che - paryAptA ane apAtA. te aMtara kahyA. te jyotika keTalA bhede che ? pAMca bhede - caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArA. te saMkSepathI be bhede - paryAptA, apatA. vaimAnika keTalA bheTe che? be bhede che - kalpopaga ane kalpAtIta. kalpopaga keTalA bheTe che ? bAra bheTe che saudharma, IzAna, sanakumAra, mAhendra, brahmaloka, lAMtaka, mahAzukra, sahasAra, Anata, prANata, AraNa, acyuta. te saMkSepathI be bhede che - paryAptA ane apacatA. te kalpopaga kahyA. kalpAtIta keTalA bhede che ? be bhede - praiveyakA, anuttaropapAtikA. te traiveyakA keTalA bhede che ? nava bheTe - adhaH adha:praiveyaka, adhaH madhyamatraiveyaka, adhaH upamitraiveyaka. -
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/-/-/191 madhyama adhaHzaiveyaka, madhyama madhyamapaiveyaka, madhyama uparimavaiveyaka. uparima adhaveyaka, upami madhyamaveyaka, uparima uparima vecaka. te saMkSepathI be bhede che - patika ane apayaptika. zaiveyako kahyA. anuttaropapAtika keTalA bhede che ? pAMca bhede che - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita, sAthisiddha. te sopathI bhede che - paryAptaka ane paryAptaka. te anuttaropAtika kA. te kAtIta kahyA, te vaimAnika kahyA, te devo kahyA, te paMcendriyo kahyA. te saMsAra samApanna jIva pApanA kahI, te jIva prajJApanA kahI - * vivecana-191 - devo cAra prakAre che - bhavanavAsI Adi. temAM bhavanamAM vasavAnA svabhAvavALA te bhavanavAsI. A bahalatAthI nAgakumArAdinI apekSAe jANavuM. teo prAyaH bhavanomAM vase che, kadAcita AvAsomAM rahe che. asurakumArAdi pracuratAthI AvAsamAM rahe che, kadAcit bhavanomAM. bhavana ane AvAsamAM zo bheda che ? bhavano bahArathI goLa ane aMdarathI samacaturasa, nIcenA bhAge kamaLanI karNikAvALA che. AvAso, zarIra pramANavALA, moTA maMDapavALA, vividha maNi-rananA dIvAthI dizAonA samudAyanA prabhAzaka che. vyaMtara - vividha prakAranA vana, nagara, AvAsarUpa aMtara - Azraye jeone che, te vyaMtara kahevAya che. temAM ratnaprabhAnA pahelA nakAMDamAM upara-nIce so so yojana choDIne vaccenA AThaso yojana pramANamAM bhavano hoya che. tagaro tichalokamAM hoya che. temAM tichalokamAM, jemake jaMbUdvIpanA dvArAdhipati vijaya devanI bIjA jaMbUdvIpamAM 12,000 yojana pramANa nagarI che ane AvAso traNe lokamAM hoya che. urvalokamAM paMDaka vanAdimAM che. athavA jeonuM manuSyothI aMtara gayuM che te vyaMtara kahevAya che. te A pramANe - keTalAMka vyaMtaro cakavartI, vAsudeva pramukha manuSyonI nokara mAphaka sevA kare che. mATe manuSyothI teonuM aMtara nathI. athavA - parvata, guphA ke vananI aMdara vividha prakAranA AzrayarUpa aMtara jeone che te vyaMtara. vAjapaMtara - vananA aMtaromAM rahelA te vAnamaMtara. - 4 - je jagatane prakAzita kare che te jyotiSa - vimAno. temAM utpanna thayelA che jyotika athavA mastaka uparanA mugaTanA prakAzanA maMDalanA samAna sudi maMDala vaDe prakAzita kare te jyotiSa - sUryAdi devo kahevAya che. te A rIte - sUni. mugaTanA agrabhAgamAM te sUryAkAra, caMdrane caMdrAkAra, grahane grahAkAra, nAgane nAgAkAra, tArAne tArAkAra cihna che, tenA vaDe prakAzita kare che. tatvArtha bhASyamAM paNa kahe che prakAzita kare te jyotiSa ItyAdi. mugaTanA jevA, mastaka uparanA mugaTamAM rahelA, potapotAnA cihnarUpa ujjavala prabhAmaMDala samAna sUryAdinA maMDala vaDe suzobhita kAMtivALA jyotika devo hoya che. 2i0/6] prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 puSyavALA jIvo vaDe jeno vividha rIte upabhoga karAya te vimAno. temAM utpanna thayela te vaimAnika. have e devonA bhedo anukrame kahe che - bhavanavAsI devo te asurakumAradi che. te dazene kumAra kema kahe che ? kumAranI mAphaka ceSTA kare che mATe kumAra kahevAya che. kumAranI mAphaka sukumAra, mRdu, madhura, suMdaragativALA, zRMgAranA abhipAyathI viziSTa ane viziSTatara uttara paikriya karavAvALA, kumAvatu uddhata rU5, veSa, bhASA, AbharaNa, zastra, vastra, zibikAdiyAna-vAhanavALA kumAra mAphaka ukaTa rAgavALA ane kIDAmAM tatpara hovAthI kumAra. niro daza prakAre che - kiMmara, liMpurapa, liMpuraSottama, kiMnarottama, hadayaMgama, rUpazAlI, aniMdita, manorama, tipriya ane vizreSTha. kaMpuraSo daza prakAre che - puSa, sapuSa, mahApu, pUravRSabha, puruSottama, atipura, mahAdeva, marad, merUbha, yazasvAnuM. mahorama daza prakAre che - bhujaMga, bhogazAlI, mahAkAya, atikAya, aMdhazAlI, manorama, mahAvega, mahAyakSa, merukAMta, bhAsvA. gaMdharvo bAra prakAranA che - hAhA, hUhU tuMbaru, nArada, RSivAdika, bhUtavAdika, kAdaMba, mahAkAdaMba, raivata, vizvAvasu, gItarati, gItayaza. yakSo tera prakAre che - pUrNabhadra, mANibhadra, lobha, haribhadra, sumanobhadra, vyatipAtikabhadra, subhadra, sarvatobhadra, manuSyapakSa, vanAdhipati, vanAhAra, rUpayakSa, yakSottama. rAkSaso sAta bhede che - bhIma, mahAbhIma, vina, vinAyaka, jaLarAkSasa, rAkSasarAkSasa, brahmarAkSasa. bhUto nava bhede che - surUpa, pratirUpa, atirUpa, bhUtottama, skaMda, mahAkaMda, mahAvega, pratiSNunna, AkAzaga. pizAco soLa prakAre che - kUSmAMDa, paTaka, sujoSa, hinaka, kALa, mahAkALa, cokSa, ayokSa, tAlapizAca, mukharapizAca, adhastAraka, deha, videha, mahAvideha, tRSiNaka, vanapizAya. vanya - AcAra. te ahIM Indra, sAmAnikAdi vyavahArarUpa jANavo. te AcArane prApta te kalapopaNa kahevAya. cokta AcAra rUpa kAne atikramelA te kalAtIta jANavA. - X - X - muni dIparatnasAgare karelA prajJApanA pada-1-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-|-|192 pada-2-"sthAna" che -- * - * -- -- 83 e pramANe pahelA padanI vyAkhyA karI, have bIjuM AraMbhe che. pahelA padamAM pRthvIkAyAdi kahyA, have tenA sthAno kahe che. * sUtra-192 : bhagavan ! bAdara pacatA pRthvIkAyonA sthAno kayAM kahyA che ? hai gautama ! svasthAnathI AThe pRthvImAM kahyA che. te A - ratnapabhA, zakarAbhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tama:prabhA, tamatama prabhA, ISAbhArA. adholokamAM pAtALa kaLazomAM, bhavano, bhavanaprataTo, nasko, nakAvalikA, nakaprastomAM hoya che. urdhvalokamAM kalpo, vimAno, vimAnAvalikA, vimAnapataTomAM hoya che. tichaliokamAM TaMko, phUTo, zailo, zikharo, prAgmAro, vijayo, vakSaskAro, varSotro, varSadhara parvato, veLA, vedikAo, dvAro, toraNo, dvIpo, samudromAM hoya che. ahIM patiA bAdara pRthvIkAyikonA sthAno kA che. upappAtane AzrIne te lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM hoya che. samuddAtanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ane svasthAnane AzrIne paNa temaja che. bhagavan ! apti bAdara pRthvIkAyanA sthAno kAM kAM che ? gautama ! jyAM patiA bAdara pRthvIkAyanA sthAno kahyA che, tyAM ja apasaptiA nA kahyA che. upapAta vaDe sarvalokamAM, samuddAta vaDe sarvalokamAM, svasthAnathI lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. bhagavan ! paryAptA-aparyAptA sUkSma pRthvIkAyikanA sthAno kyAM kahyA che ? gautama ! sUkSma pRthvIkAyikomAM je saptiA ane apatiA che, te badhAM he AyuSyamAna zramaNa ! eka prakAranA, avizeSa, bhinnatArahita ane sarvalokamAM vyApta che. bhagavan ! patA bhAdara kAyikanA sthAno kyAM kahyA che ? gautama ! svasthAnathI sAta ghanodadhi, sAta navalaya, adholoka, pAtALakaLaza, bhavana, bhavana prastaTomAM che. urdhvalokamAM kalpa, vimAna, vimAnAvalikA, vimAna pastaTomAM che. tiliokamAM kUvA, taLAva, nadI, draha, vApI, puSkariNI, dIdhikA, guMjAlikA, sarovara, sarovarapaMkti, sarasarapaMkti, bila, bilapaMkti, jharaNA, jharA, chillara, pallava, vapa, dvIpa, samudra sarve jaLAzayo ane jaLa sthAnomAM ahIM patA bAdara, akAyikonA sthAno kahyAM che te upapAta vaDe lokanA asaMkhyAta bhAgamAM, samuddAta vaDe lokanA asaMkhyAta bhAgamAM ane svasthAnathI paNa lokanA asaMkhyAta bhAgamAM che. bhagavan ! apacapti bAdara akAyikonA sthAno kyAM che ? gautama ! jyAM paryApta bhAdara kAyikonA sthAno che, tyAM apacapti bAdara kAyikonA prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 sthAno che. upappAta ane samuddAta vaDe sarvalokamAM, svasthAnathI lokanA asaMkhyAta bhAgamAM che. bhagavan ! paryAtA ane aparyAptA sUkSma kAyanA sthAno kayAM che ? gautama ! sUkSma akAyikonA patiptA ane aparyAptA badhA eka prakAranA, bheda rahita, sarvaloka vyApI che. vizeSatA bhagavan ! patA bAdara teukAyikonA sthAno kayAM che ? gautama ! svasthAnathI manuSyogamAM aDhIdvIpa samudromAM vyAghAta na hoya to paMdara karmabhUmimAM, vyAghAta AzrIne pAMca mahAvidehamAM - 4 - che. upappAta vaDe lokanA asaMkhyAta bhAgamAM ane svasthAna tathA samuddAtathI paNa lokanA asaMkhyAta bhAgamAM che. bhagavan ! apAtA bhAdara teukAyanA sthAno kyAM che? paryAptAnA che, tyAM ja bAdara apAtA teukAyanA sthAno che. upapAtathI lokanA baMne urdhva kATomAM ane tichaliokarUpa tamAM hoya che. samudghAtathI sarvalokamAM, svasthAnathI lokanA asaMkhyAta bhAge hoya che. 84 - bhagavan ! paryAptatA, aparyAptA sUkSma teukAyanA sthAno kayAM che ? gautama ! paryAptA ane apacaptiA sUkSma teukAyo che te badhA eka prakAre, vizeSatA - bheda rahita, sarvaloka vyApI che. * vivecana-192 : bhagavan ! e paramagurunuM AmaMtraNa pada che. paryAptA bAdara pRthvIkAyikonA svasthAno Adi kyAM che ? ema gautamasvAmIe pUchatA. bhagavat varlDamAna svAmIe gautamane kahyuM - svasthAnAdi [zaMkA] jenuM kuzalanuM mUla vRddhi pAmela che evA bhagavat gautama gaNadhara che. tIrthaMkara kahela mAtRkApadanA zravaNa mAtrathI atyaMta zrutajJAnAvaraNano kSayopazama thayelA, caudapUrvI, sarvAkSara saMyogane jANanArA che, tethI vivakSita pUchavA yogya arthanA jJAnasahita che, to zA mATe pUche che ? kemake caudapUrvI ane sarvotkRSTa zrutalabdhivALAne prajJApanIya kazuM avidita nathI. kahyuM che - jo bIjA pUche to asaMkhya bhavone paNa kahe che, paNa sAtizaya viziSTajJAna rahita chAstha tene jANato nathI. to gautamasvAmI zA mATe prazna kare che ? tamArI vAta satya che, paNa jANavA chatAM gautamasvAmI pUrve anya samaye ziSyone kahela arthane pharIthI temane pratIti karAvavA vivakSitArthane pUche che. bIjuM prAyaH sUtronI racanA sarvatra gaNadharanA prazna ane tIrthaMkaranA uttararUpa che. te rIte A sUtracanA karI che. athavA gautama gaNadharane chAsthatAthI anupayoga saMbhave che. - 4 - mATe saMzayathI pUche to temAM koI prakAre doSa nathI. 'gautama' e lokaprasiddha, mahAviziSTa, gotrapratipAdaka AmaMtraNa zabda che. arthAt he gautamagotravALA ! svasthAna - jyAM bAdara pRvIkAyiko rahe che. varNAdi vibhAgathI vyavahAra karI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-|-|192 zakAya che, te svasthAna, svasthAnanuM grahaNa upapAta ane samudghAtanuM judApaNuM batAvavAne che. AThe pRthvImAM badhe paryAptA bAdara pRthvIkAyanA sthAno che. te AThe pRthvInA nAmo kahyA che. adholokamAM vaDavAmukha Adi pAtALa kaLazomAM, bhavanapati nikAyanA AvAsarUpa bhavanomAM, bhavana bhUmirUpa prastaTomAM che. ahIM bhavananA grahaNathI mAtra bhavana levA. prastaTa grahaNathI vaccenI bhUmio levI. naraka - chUTA chUTA naskAvAsa. AvalikAbaddha nakAvAsa, naskanI bhUmimAM hoya che. ahIM narakanA grahaNathI kevaLa nakAvAsonuM ane naka prastaTanA grahaNathI vacce rahela bhUmi levI. urdhvalokamAM saudharmAdi kalpo, chUTA chUTA traiveyaka saMbaMdhI vimAno, AvalikAbaddha vimAno, vimAnonI bhUmikArUpa prastaTomAM che - 4 - tIrthAlokamAM TUMko, chinnaTaMko, siddhAyatanAdi kUTo, zikhararahita parvato, zikharayukta parvato, kaMIka nIcA parvato, kacchAdi vijayo ItyAdimAM kahela che. vadhAre zuM kahevuM? badhAM dvIpa - samudromAM paryAptA bAdara pRthvIkAyanA sthAno che. 85 papAta - utpatti, paryAptA bAdara pRthvIkAyikonA hamaNAM je sthAno kahyA te sthAnaprAptinI abhimukha hoya. upapAtane AzrIne bAdara pRthvIkAyika cauda rAjaloka pramANa lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahe che. ahIM koI AcArya sUtranI evI vyAkhyA kare che - sthULa RjusUtranayanI dRSTithI paryAptA bAdara pRthvIkAyano vicAra karatA utpatti sthAne AvI AhArAdi paryAptio pUrNa karI viziSTa vipAkathI paryApta bAdara pRthvIkAyanuM Ayu anubhave che te ja grahaNa karavA. paNa aMtarAla gatimAM vartatA hoya te na levA. - 4 - tethI temanuM svasthAna ratnaprabhA Adi badhAM maLIne paNa lokano asaMkhyAta bhAga thAya che. mATe upapAtane AzrIne lokano asaMkhyAtamo bhAga jANavo. bIjA AcArya kahe che - paryAptA bAdara pRthvIkAya bIjA badhAMthI thoDAM che tethI aMtarAlamAM vartatAne grahaNa karatAM paNa lokano asaMkhyAta bhAga thAya che. samudghAtane AzrIne paNa temaja che. ema na mAno to samuddAta avasthAmAM svasthAna sivAya bIjA kSetramAM rahevAno saMbhava hovAthI lokano asaMkhyAta bhAga ghaTI zakaze nahIM, tattva kevalI ke viziSTa jJAnI jANe. - x - ahIM ema vicAravuM ke - sokrama ke nirUpakrama AyuvALA paryAptA bAdara pRthvIkAyiko potAnA Ayuno trIjo bhAga bAkI rahe tyAre parabhavanuM Ayu bAMdhIne mAraNAMtika samuddAta kare che ane utpatti sthAna paryanta Atmapradezono daMDa vistAravA chatAM paNa thoDAM hovAthI lokanA asaMkhyAtame bhAge rahe che. paryAptA bAdara pRvIkAyikonuM Ayu haju sudhI samudzAtAvasthAmAM kSINa thayuM na hovAthI paryAptA kahyA che. ahIM pUrve pRthvI AdimAM svasthAna mAtra kahyuM. have svasthAnamAM paNa lokanA keTalA bhAgamAM rahe che ? te kahe che - svasthAnathI lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM varte che. svasthAna ratnaprabhAdi che, te badhAM maLavA chatAM paNa lokano asaMkhyAtamo bhAga thAya che. - 4 - pAtALa kaLazo paNa lAkha yojana pramANa uMcA che, naskAvAso paNa 6 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 3000 yojana uMcA che vimAno paNa 3200 yojana uMcA che. te badhAM parimita hovAthI lokanA asaMkhyAtamAM bhAge varte che, tema kahyuM. bAdara aparyApta pRthvIkAyika sUtramAM upapAta ane samudghAtathI sarvalokamAM kahyA. ahIM aparyApta bAdara pRthvIkAyiko aMtarAla gatimAM ane svasthAnamAM paNa aparyApta bAdara pRthvIkAyikanuM Ayu viziSTa vipAkathI vede che. deva ane nAraka sivAya badhethI AvIne utpanna thAya che. marIne paNa deva-nAska sivAya badhAM sthAnomAM jAya che. tethI aMtarAla gatimAM vartatA paNa ahIM levA. vaLI te svabhAvathI paNa ghaNAM che, tethI upappAta, samudghAtathI sarvaloka vyApI che. bIjA kahe che - teo svabhAvathI ja ghaNAM che tethI upappAta, samuddAta vaDe sarvalokavyApI che. upapAta koIkano Rjugati, koIkano vakragatithI thAya che. - x * e vakragatimAM pravAhathI vakragatimAM saMharaNa ane tenI pUrtimAM niraMtara loka vyApta thAya che. svasthAnathI lokanA asaMkhyAtamAM bhAge rahe che. sUkSma pRthvIkAyika paryAptA-aparyAptA sUtramAM paryAptA, aparyAptA badhAM eka prakAranA che. kemake pUrve karelA svasthAnAdi vicArane AzrIne temAM bheda nathI. tethI teomAM upapAta, samudghAta, svasthAnano bheda nathI. vizeSatArahita eTale paryAptA jevA ja aparyAptA paNa jANavA. bhinnatA rahita che eTale ke dezanA bhedathI teonA bheda nathI. arthAt je AdhArabhUta AkAzapradezamAM paryAptA sUkSma pRthvIkAyiko che, tyAM ja aparyAptA paNa che. vaLI u5pAta, samudghAta, svasthAna vaDe sarvaloka vyApI che. AnA vaDe AgamanuM kathaMcit nityapaNuM jaNAvyuM. 'AyuSyamAt zramaNa' e gautamane karela saMbodhana che. ema akAyikanA bAdara ane sUkSma paNa jANavA. vizeSa e ke - paryApta bAdara aAyika sUtramAM temanuM sthAna sAta ghanodadhi valayomAM che. te ghanodadhi valayo sva sva naka pRthvImAM paryanta bhAgane vIMTIne rahelA che, valayAkAra che. adholokamAM valayAmukhAdi pAtALa kaLazomAM che. kemake temAM paNa bIjA tribhAgamAM dezathI, trIjA tRtIyAMzamAM sarvathA pANIno sadbhAva che. bhavana-kalpa-vimAnomAM vAva AdimAM pANI hoya che. jo ke vimAno kalpagata jANavA, traiveyakAdimAM vAvono asaMbhava che. kUvA, taLAva Adi prasiddha che. nadI-gaMgAdi, draha-padmadrahAdi, vApIpuSkariNI, dIdhikA-Rju laghu nadI, ityAdi bila-svAbhAvika niSpanna kUpikA, uljhajharaNA, pravAho nirjhara-jharaNAM, chillara-nahIM khodelA ane thoDA pANIvALA jamIna ke parvatanA pradezo, palvala-nahIM khodela sarovara, varSa-kyArA. badhAM jala sthAnomAM bAdara akAyika hoya che. have bAdara paryAptA teukAyikonA sthAnono prazna - sugama che. svasthAnane AzrIne manuSya kSetramAM hoya che. ahIM aDhI vizeSaNa dvIpanuM che, samudrane lAguM na paDe. vyAghAta abhAve pAMca-pAMca bharata, airavata, mahAvidehamAM ane vyAghAtane AzrIne
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-I192 pAMca mahAvidehamAM hoya che. ahIM - vyAghAta te ati snigdha ke ati sUkSa kALA samajavo. tevA kALamAM bAdara agnino viccheda thAya che tethI pAMca bharata-pAMca auravatamAM sudhamasuSamA, suSamA ane suSamaduSamAmAM ati pi kALa hoya che. daSamadaSamAM nAmaka chaThThA AsamAM atirakSa kALa hoya che. tevo vyAghAta hoya tyAre pAMca mahAvidehomAM ane vyAghAta na hoya tyAre paMdara karmabhUmimAM bAdara teukAyanA sthAno che. upapAta * ukta sthAnonI prAptinI abhimukhatA AzrIne aMtarAla gatimAM vartatA hoya tyAre vicAratA bAdara teukAyiko lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che. samuThThAtathI paNa temaja che, kemake maraNasamudyAta vaDe paNa teo thoDAM hovAthI lokanA asaMkhyAtamA bhAga mAtrane vyApta kare che. sva sthAnane AzrIne lokanA asaMkhyAtamA bhAgane vyApta kare che, kemake manuSya kSetra pIstAlIza lAkha yojana ja che. apayaMiA bAda teukAyikanA sthAno - jayAM tenA paryAptAnA sthAno che, tyAM ja tenA apayaptiAnA sthAno che. kemake paryAptAnI nizrAe ja piyatAo rahe che. te uparAtane AzrIne baMne urva kapATamAM, tIcha lokakSa sthAlamAM rahe che. ahIM aDhI dvIpa-samudrathI nIkaLelA aDhIdvIpa samudra pramANa jADA pUrva-pazcima ane uttaradakSiNa svayaMbhUmaNa samudra paryanta lAMbA je be kapATo che, jeNe urva-adho-baMne bAju lokAMtane sparzela che, te baMne urdhva kapATomAM tathA svayaMbhUramaNa samudranI vedikA paryatta vistAsvALA, 18on yojana pramANa jADA sthAlanA AkAra jevA tIjIlokamAM upapAta vaDe apayaMiA bAda teukAyanA sthAno kahyA che. koI AcArya kahe che - baMne kapATamAM ane baMne kapATanA aMtarvartI tIchalokamAM che. arthAt kapATanA aMtargat tIchalokamAM che, paNa badhAM tIchalokamAM nathI. e rIte kapATa sivAyanA tilokano niSedha karyo che, paNa vidhAna karavA mATe nathI, kemake vidhAna to kapATanA grahaNathI ja siddha thAya che. ahIM tava kevalI ke viziSTa zrutajJAnI jANe. ahIM bhAvArtha A che - bAdara aparyApta teukAyo traNa prakAre che - ekabhavika, baddhAyu, abhimukhanAmagotra. temAM koI eka bhava pachI turata ja bAdara piyapti teukAyikapaNe utpanna thaze te ekabhavika, pUrvabhavano trIjo bhAga Adi bAkI hoya tyAre jemaNe bAdara aparyApta teukAyanuM Ayu bAMdhela che, te baddhAyuSa, jeo pUrva bhavano tyAga karI sAkSAt bAdara aparyApta teukAyanA Ayu, nAma, gotra vede che, te abhimukha nAma gotra kahevAya che. temAM ekamavika ane baddhAyuka dravyathI bAdara apati teukAyika che, bhAvathI nahIM. tethI te baMneno adhikAra ahIM nathI. paNa abhimukha nAma gogavALA bAdara aparyApta teukAyikono ahIM adhikAra che. * * gajusUga nayanI dRSTie bAdara aparyApta teukAyanA Ayu-nAma-gotrano udaya hovAthI pUrvokata be kapATa ane tichalokanI bahAra rahela chatAM bAdara aparyApta 88 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 teukAyika kahevAya che. paNa vyavahAra nathI to kapATamAM sthiti ane tIlokamAM pravezela ja bAdara apati teukAyika kahevAya che. paNa kapATamAM na pravezela, tIchalokamAM na pravezela, te pUrvabhavanI avasthAvALA che, mATe bAdara aparyApta teukAyika na gaNavA. - X - X * sUtranuM vyAkhyAna vyavahAra nathI karela che. - x * kemake tevo saMpradAya che. sUtronI gati vicitra hovAthI te kathana cukata che. samuThThAta vaDe sarvalokamAM hoya che. kapATo vacce rahela sUma pRthvIkAyikAdi jIvo bAda apati teukAyikomAM utpanna thanAra che, te mAraNAMtika samudhdhAMtathI laMbAImAM lokAMtaparyanta Atmapadezone vistAre che, te avagAhanA saMsthAnapadamAM kahevAze. -x - X* tethI sUkSma pRthvIkAyikAdi utpatti deza sudhI Atmapadezo daMDarUpe vistArI aMtarAla gatimAM vartatA ane bAdara aparyApta teukAyano Ayane anubhavatA hovAthI jeo bAdara apati teukAyika kahevAya che. teo * x * samuThThAtathI sarvaloka vyApI che. bIjA AcAryo paNa kahe che - bAdara aparyAptA teukAyo ghaNAM che, kemake eka eka paryAptAne AzrIne asaMkhyAta apatiA utpanna thAya che. te sUkSmamAM paNa utpanna thAya, sama jIvo to badhe sthaLe che, tethI bAdara aparyApta teukAyiko mAraNAMtika samuThThAta karIne sarvalokane pUre che. temAM koI doSa nathI. * x - svasthAnanI apekSAe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahe che, kemake paryAptAnI nizrAmAM aparyAptA utpanna thAya che, patiAnuM sthAna manuSyakSetra che ane te lokano asaMkhyAtabhAga mAtra che. sUma teukAyanuM sUjha, sUkSma pRthvIkAyavat jANavuM. * sUtra-193 : bhagavAna / jayatA bhAdara vAyukAyikonA thAno kyAM kahyA che? gautama ! svasthAnanI apekSAe sAta vAtamAM, sAta ghanavAta valayomAM, sAta tanuvAtamAM, sAta tanuvAta valayamAM, adholokamAM pAtALa, bhavana, bhavanapadTa, bhavanachidra, bhavananikuTa, naka, nakkAvali, naskAdTa, naRchidra, nakkanikUTomAM, udad lokamAM kahyuM, vimAna, vimAnAvalikA, vimAnapataTa, vimAnachidra, vimAna nikUTomAM, tochalokamAM - pUrva pazcima dakSiNa uttaramAM sarve lokAkAza chidromAM, loka niTomAM paryAptA bhAdara vAyukAyanA sthAno kahyA che. upAtI lokanA asaMkhyAta bhAgamAM, samudyAta vaDe lokanA asaMkhyAta bhAgomAM, prasthAna vaDe paNa temaja che. bhagavana! aparyApta bAdara vAyukAyikanA sthAno kyAM che ? gautama! jyAM bhAdara vAyukAyikanA payatAnA sthAno che, tyAM ja tenA patinA sthAno che. upapAta ane samudraghAtathI sarvalokamAM ane svasthAnathI lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 sUmanigodonuM Ayu bAMdhI maraNa pAme tyAre utpati deza sudhI Atmapadezane vistAre che, tyAre bAdara paryAptA nigodo ja samudyAtane prApta thayelA ane sarvalokamAM vyApI che, tethI samuThThAtathI sarvalokamAM che, tema kahyuM. paNa sva sthAnathI lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che. kemake ghanodakyAdi badhAM sthAno lokano asaMkhyAta bhAga 2-I-/193 bhagavan! sUkSma vAyukAyika patA-pitAnA sthAno kyAM che ? gautama! patiA -apayaktiA baMne eka prakAranA, vizeSa rahita, bheda rahita ane sarvalokamAM vyApta che. bhagavAna ! bhAdara vanaspatikAyika jayatAnA sthAno kyAM che ? gautama ! svasthAnamAM sAte ghanodadhimAM, sAte ghanodadhi valayomAM, dholokamAM - pAtALa, bhavana, bhavanapadTomAM, udad lokamAM - kalpa, vimAna, vimAnAvalikA, vimAnapadTomAM, tIchAM lokamAM - kUvA, taLAva, nadI, draha, vApI, puSkariNI, dIlvikA guMjAlikA sarovara, sarapaMkita, sarasarapaMkti, bila, bilapaMkti, ura, nijhara cillala, pallala, varpiNa, dvIpa, samudramAM, badhAM jaLAzayomAM, jaLa sthAnomAM A payafptA bhAdara vanaspatikAyikanA sthAnomAM kahela che. upAta ane samughAtathI sarvalokamAM, svasthAnathI lokanA asaMkhyAta bhAgamAM Avela che. bhagavana / aparyAptA bhAdara vanaspatikAyikonA sthAno kyAM che ? gautama ! jyAM prayatA bhAdara vanaspatikAyikanA sthAno che, tyAM ja tenA aparAptinA sthAno che. upata ane samaghAtathI savalokamAM, svasthAnathI lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che. bhagavana! prayatAaparyAptA sUkSma vanaspatikAyanA sthAno kyAM che ? gautama! patiA -apayA badhAM eka prakAranA, vizeSa rahita, bhedarahita ane sarvalokamAM vyApta kahela che. * vivecana-193 : e pramANe bAdara vAyakAyika ane vanaspatikAyikanA pratyekanA paNa traNa traNa sUtro kahevA, vizeSa e ke - bAdara paryApta vAyukAyika sUramAM bhavanachidra - bhavanonA avakAzAMtara, bhavana nikUTa-gavAkSAdi samAna, nakanikUTa-narakAvAsa pradeza, ItyAdi * x . payartiA vAyu ati ghaNAM che, kemake jayAM polANa che, tyAM vAyu che. uparAtAdi lokanA asaMkhya bhAgamAM che. apati bAdara vAyukAyika sUramAM deva-nAka sivAyanA bAkInA kAyamAMthI, badhAM bAdara paryApta vAyukAyamAM utpanna thaI zake. * x * bAdara pati-jApati vAyakAyikonA ghaNAM svasthAno che. vyavahAranayanA mate paNa upapAtane AzrIne temanuM sarvaloka vyApIpaNuM ghaTI zake che. samuddAta vaDe temanuM sarvalokavyApIva suprasiddha che. kemake sUkSma jIvomAM ane sarvalokamAM temanI utpattino saMbhava che. bAdara paryApta vanaspatikAya sUtramAM svasthAna ghanodadhi Adi che. temAM bAdara nigodomAM zaivAlAdi saMbhave che. sUkSma nigodonI bhavasthiti aMtarmuhUrta che. tethI paryApta bAdara nigodomAM utpanna thatAM ane paryApta bAdara nigodanuM Ayu anubhavatA zuddha jusUtra nayaNI bAdara pati vanaspatikAyika tarIke kahevAya che, upapAtathI sarvadA sarvalokane vyApta kare che. * x * samuAtathI sarvalokamAM hoya. bAdaranigodo * sUjha-194 - bhagavana / pati-patA beIndriyonA sthAno kyAM che ? gautama ! urvalokamAM tenA eka bhAgamAM, adholokanA eka bhAgamAM, tichaliokamAM - kUvA, taLAva, nadI, draha, vAva, puSkariNI, dIkviMkA, gujalikA, sarovara, sarapaMkita, sarasapaMkti, bilo, bila paMkita, jharaNA, pravAha, chilara, palpala, tapa, dvIpa, samudra ane badhAM jaLAzaya, jaLa sthAnomAM pati-patiA beIndriyanA sthAno che. upapata, samuThThAta, svasthAnI lokanA asaMkhyAtamAM bhAge che. bhagavanpatA-ApatA teIndriyonA sthAno kyAM che ? gautama! urva ane adholokanA eka bhAgamAM, tIjIlokamAM kUvA, taLAva, nadI - x : yAva4 * x * jaLa sthAnomAM A payata ApatA teIndriyanA sthAno che. teo upapata, samughAta ane varasthAna vaDe lokanA asaMkhyAmAM bhAgamAM rahe che. bhagavana! patA-paryAptA caturindriyonA sthAno kayAM che ? gautama! uM ane adholokanA eka bhAgamAM tIchaliokamAM kUvA, taLAva, nadI rAvatuM jaLasthAnomAM A prayatA apayafptA caurindriyanA sthAno che, upauta samudaghAta ane svasthAna vaDe lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM che. bhagavAna ! paryAptApiyata paMcendriyonA sthAno kyAM che ? gautama ! udadloka ane adholokanA eka bhAgamAM, tIjIlokamAM kUvA, taLAva, nadI yAva4 jaLasthAnomAM A pAMcendriya patA-patAnA sthAno che. uSapAta, samughAta ane svasthAnathI lokanA asaMkhyAtabhAgamAM che. * vivecana-194 - e pramANe be-traNa-cAra Indriya ane sAmAnya paMcendriyonA sUtro paNa jANavA. vizeSa che - zaMkha Adi beIndriyAdi ghaNAM jIvo pANImAM utpanna thAya che. tethI badhAM sUtromAM kUvAdi kahyA che. urvalokamAM tenA eka bhAgamAM meru AdinI vAva vageremAM, adholokamAM - adholaukikagAmanA kUvAdimAM jANavuM. bAkI svayaM jANavuM. have paryAptAvayapti nairasikasthAna kahe che * sUtra-15 : bhagavana! patA -paryAptA nairayikanA sthAno kyAM che? bhagavad ! nairayiko kyAM vase che ? gautama! asthAna vaDe sAte pRthvImAM - ratnapabhA, zarkarA-vAlukA-kadhUma-tamatamatama bhA. ahIM narasikonA 84-lAkha nakAvAso
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/-/195 kahyA che. te narako aMdarathI goLa, bahArathI corasa, nIce asmAnI AkRtivALA che. tamathI nitya aMdhakAravALA, graha-caMdra-sUrya-nakSatrarUpa jyotiSkanA mArgarahita, meda-vasA-para-lohI-mAMsanA kIcaDathI vAraMvAra kharaDAvAthI lipta bhUmitalavALA, azuci-bIbhatsa-ati durgaMdhI-kApota agni varSAbhA-karkaza sparzavALA-duHsaha ane azubha narakAvAso che. temAM azubha vedanAo che. ahIM paryAptA-patA nairayikanA sthAno che teo upapAta, samudghAta, svasthAnathI lokanA asaMkhyAta bhAge che. ahIM ghaNAM nairasiko vase che. teo kALA, kALI AbhAvALA, gaMbhIraati romAMca thAya tevA, bhayaMkara, mAsa karanArA ane varNathI he AyuSyamAn ! ati kALA che. teo tyAM nitya DarelA, nitya mAsita, nitya udvigna, nitya parama azubha saMbaddha naraka bhayane anubhavatA rahe che. * vivecana-195 : paryAptA-aparyAptA nairayikonA sthAno kyAM che ? ema pUche che. vizeSathI pUche che - nAsko kyAM vase che ? bhagavaMte uttara Apyo ke sAte pRthvImAM ItyAdi. sAte pRthvInA nakAvAsa kula 84 lAkha che. te A rIte - ratnaprabhAmAM 30-lAkha, zarkarAprabhAmAM 25-lAkha, vAlukAprabhAmAM 15-lAkha, paMkaprabhAmAM 10-lAkha, dhUmaprabhAmAM-3-lAkha, tamaHprabhA pAMca ochA eka lAkha, tamastamaprabhAmAM-pAMca. ema 84-lAkha, meM tathA anya tIrthaMkaroe kahela che. 1 te naskAvAso aMdarathI goLa, bahArathI corA che. A kathana pIThanA uparanA madhya bhAgane AzrIne che. sarva pIThAdi apekSAe paMktibaddha narakAvAso kramazaH goLa, trikoNa, catuSkoNa che ane puSpAvakIrNa narakAvAso judA judA saMsthAnavALA che. nIce supa AkAranA che. te A rIte - bhUmitala komaLatArahita hovAthI tIkSNa kAMkarAvALuM che, kAMkarAnA sparza mAtrathI astarA vaDe paga kapAya tema paga kapAI jAya che. prakAzanA abhAvathI je tamar che, tenAthI haMmezA aMdhakAravALA. kevaLa bahAranA bhAge sUryaprakAza hovAthI ati maMda aMdhakAra hoya che. narakamAM to tIrthaMkaranA janma, dIkSAdi kALa sivAya haMmezAM lezamAtra prakAza na hovAthI meghAcchAdita kRSNa pakSanI madhya rAtrimAM janmAMdha mAphaka gADha aMdhakAra hoya che. - 4 - tyAM prakAzakartA sUryAdinA abhAvathI haMmezAM aMdhakAra rahelo che. te A rIte - graha, caMdra Adi pAMce jyotikono mArga nathI evA, svAbhika meda, carabI, paru ityAdithI lipta bhUmitaLavALA ane A kAraNathI azuci, ati sUtra utpanna kartA, kAcA maLa jevI gaMdhavALA, ati durgandhI, mRta kalevarothI paNa ati aniSTa durgaMdhavALA, - 4 - ati kRSNa varNarUpa agninI jvALA jevI AbhAvALA kemake nArakonA utpatti sthAna sivAya narakAvAso badhe sthAne uSNarUpa che. A kathana chaTThI-sAtamI pRthvI sivAya jANavuM. kemake te pRthvI kRSNarUpa agni varNa jevI nathI. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 tyAMno sparza asipatra jevo duHsaha che, tethI ja duHkhe sahana thAya tevo che. darzana ane gaMdhAdithI paNa A nasko azubha che. nakanI vedanA atyaMta asAtArUpa hoya che. ItyAdi - 4 - 92 tyAM vasatA nairayika kALA che. koI nairayika thoDo kALo paNa hoya, te AzaMkA dUra karavA kahe che - kALI kAMtivALA arthAt kRSNa prabhAnA samudAyathI upacita che. jenAthI bhaya vaDe ati utkaTa romAMca thAya che tevA kemake kRSNa-kRSNAbhA vairayikanA darzana mAtrathI bIjA nAraka jIvone bhaya utpanna karavA vaDe ati romAMca utpanna kare che. tethI bhayaMkara che, tethI bIjA jIvone trAsadAyI che. varNathI ati kALA che, tethI bhayAnaka koI vastu nathI. teo atyaMta kRSNavarNavALA che. teo nitya kSetranA svabhAvathI utpanna ati gADha aMdhakAranA darzanathI bhayabhIta, sarvakALa paramAdhAmI ke paraspara utpanna karela duHkhanA bhayathI trAsane prApta, haMmezAM udvigna-ati duHsaha zItAdi vedanA, paramAdhAmI ane paraspara udIrIta vedanAthI udvigna, narakAvAsathI parAMDyuMkha cittavALA, tethI ekAMta azubha ane niraMtara saMbaMdhavALA, satata naduHkha anubhave che. * sUtra-196 thI 200 : [196] bhagavan ! ratnaprabhA pRthvI nairayika patA-aparyAptatAnA sthAno karyAM che ? bhagavan ! ratnaprabhA pRthvI nairayiko kyAM vase che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA 1,80,000 yojana bAhatyanA upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne vaccenA 1,78,000 yojana pramANa bhAgamAM ratnaprabhA pRthvInA naiyikono 30 lAkha nakAvAso kahyA che. te narako aMdarathI goLa, bahAra corasa, nIce surapa AkAravALA, tamI nitya aMdhakAravALA, graha, caMdra, sUrya, nakSatrarUpa jyotika mArga rahita, meda-vasA AdithI lipta bhUmi che evA, azuci-visa, ati durabhigaMdhavALA, kRSNa agni vabhiA, karkazasparzavALA, duradhyAsa, azubha nAsko che, nakanI vedanA azubha che. ahIM ratnaprabhA pRthvI vairayika prAptiA-pAptinA sthAno che. upapAta, samudghAta, vasthAnathI teo lokanA asaMkhyAtamAM bhAge che, tyAM ghaNAM ratnaprabhA pRthvI nairayiko vase che. teo kALA, kALI vabhiAvALA, gaMbhIra-romAMca thAya tevA, bhayaMkara, trAsa utpannakartA, varNathI paramakRSNa evA he AyuSyamAnlR zramaNa ! kahelA che. teo nitya DarelA, nitya prasta, nitya mAsita, nitya udvigna, nitya parama azubha saMbaddha ane nakanA bhayane anubhavatA vicare che. bhagavan ! pati-apayotA zarkarA pRthvI nairayikonA sthAno kyAM che ? bhagavan ! zarkarA pRthvI nairayiko kyAM rahe che? gautama ! 1,32,000 yojana jADAIvALI zarkarApabhA pRthvImAM upara-nIcethI eka-eka hajAra yojana choDIne vaccenA 1,30,000 yojana bhAgamAM zarkarAbhA pRthvInA 25-lAkha nakAvAso
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-/196 thI 200 che, te nasko aMdarathI goLa, bahArathI cosTa, nIce surata AkAre che. tamathI nitya aMdhakAravALA yAvatu azubha nakko che, te narakomAM azubha vedanAo che. ahIM zarkarApabhAnA nairayikonA payatAapatiAnA sthAno che. upapAta, samughAta, vasthAnathI lokanA asaMkhyAtamAM bhAge che, tyAM ghaNAM zarkarApabhAvRddhI nairayiko vase che. te kALA, kRNAbhA vALA yAvat vathiI paramakRSNa che. teo nitya DarelA yAvatu narakanA bhayane anubhavatA rahe che. bhagavAna ! paryAptApiyA tAlukAbhA pRthvI nairayikonA sthAno jyAM che ? bhagavat ! te vAlukApabhA pRtI nairayiko kyAM vase che ? gautama / tAlukApabhA pRthvInI 1,28,ooo yojana ghaDAInA upara-nIcenA eka-eka hajAra yojanA choDIne vaccenA 1,26,000 yojana bhAgamAM tAlukAbhA pRdInA nairayikonA 15-lAkha nakAvAso kahyA che. te narako aMdaratI goLa, bahArathI corasa yAvatuM * x * dUradhyAsa azubha nakko che. nakanI vedanA azubha che. ahIM patiApatA vAlukApabhA pRthvI nairasikonA sthAno che. upapAtAdithI lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tyAM vAlukApabhA pRthvInA nairayiko vase che. te kALA, kALI vaNabhiAvALA cAva4 varSathI paramakRSNa che. tyAM teo * x * naraka bhayane anubhavatA rahe che. bhagavAna ! patA-paryAptA paMkAbhA pRthvInA nairayikonA sthAno che ? bhagavAna ! paMkaNabhA pRetI nairayiko kyAM vase che ? gautama. paMkAbhAM pRthvInI 1,20,ooo yojanA jADAInA upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne vaccenA 1,18,ooo yojanamAM paMkAbhA pRthvInA daza lAkha nakAvAso che. te narako aMdarathI goLa, bahArathI corasa cAvatu - x * karkaza spaSTavALA dUradayAsa, azubha narako, azubha naraka vedanAvALa che. ahIM paMkAbhA pRdI nairayikonA pati-apayatAnA sthAno che. uupAtAdi traNethI lokanA asaMkhyAta bhAgamAM che. tyAM ghaNAM kAbhA gRdI nairayiko vase che. te kALA yAva4 varSathI paramakRSNa che. te nitya DarelA, nitya trasta yAvata narakamayane anubhavatA rahe che. bhagavan! patAjAyayatA dhUmakhabhA pRtI nairayikonA sthAno jyAM che ? bhagavana! dhUmakhabhA pRthvI nairayiko kyAM vase che ? gautama ! dhUmapabhA pRthvInI 1,18,ooo yojana jADAInA upara-nIcenA eka-eka hajAra yojanA choDIne varasonA 1,16,ooo yojanamAM dhUmakhabhA pRtInA traNa lAkha nacchAvAso kahyA che. te nasko dathI goLa, bahArathI comsa ItyAdi badhuM pUrvavat kahevuM. ahIM narakanI azubha vedanA che. ahIM payartiA-apayaktiA dhUmapabhA pRthvI narayikonA sthAno che. upapAtAdi traNethI lokanA asaMkhyAta bhAgamAM che. tyAM ghaNAM dhUmapabhA pRthvI nairayiko vase che. teo kALA yAvata paramakRNa che. teo nitya DarelA cAvatu narakabhayane anubhavatA rahe che. prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 bhagavAna ! prayatA apayatA tamaprabhA pRthvI nairayikonA sthAno kayAM che ? bhagavana ! tama:prabhA pRadIrne nairayiko kyAM vase che ? gautama / 1,16,ooo yojana jADAIvALI tama:prabhA pRthvInI upara-nIcenA eka-eka hajAra yojanA choDIne vaccenA 1,14,000 yojana bhAgamAM tama:prabhA pRtInA nairayikonA pAMca jUna eka lAkha nakAvAyo che. te nasko aMdarathI goLa, bahArathI corasa ItyAdi che. te nasko zubha che, tyAMnI vedanA azubha che. ahIM patiapatA tamaH pRthvI nairayikonA sthAno che. te uparAtAdi traNethI lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. tyAM ghaNAM tamaubhA pRthvI nairayiko vAro che. teo kALA yAvatu paramakRSNa che. teo nitya DarelA yAva4 nakabhayane anubhavatA rahe che. bhagavAna ! tamatamA pRpI nairayikonA pati-apayaktiAnA sthAno jyAM che ? bhagavana ! tamatamAM pRthvI nairayiko kayAM vase che ? gautama ! tamatamA yvInI 1,08,ooo yojanA jADAInA upara-snIcenA sADI bAvana hAra yojanA choDIne vaccenA 3ooo yojanomAM A tamatamAM pRdhInA mataapayaktiA nairayikonA pAMca dizAmAM pAMca anuttara e mahA-moTA nakAvAso kahelA che. te A rIte - kALa, mahAkALa, raurava, mahAraurava, pratiSThAna. te narako aMdarathI goLa, bahArathI corasa, nIce surai saMsthAna saMsthita che. temasaMthI nitya aMdhakAravALA, graha-caMdra-sUrya-namra jyotiSa mAga rahita, meda-carabIpUtasamUha-lohI-mAMsa-cikhalAdithI lipta thayela bhUmitalavALA, Azuci-viyathI parama durgadhI, karkaza sparzavALA, duradhyAsa azubha narako che. narakanI vedanA azubha che. ahIM tamatamAM pRdI nairayikonA sthAno che. upapAta, samudhAta ane svasthAnathI lokanA asaMkhyAtamAM bhAge che. tyAM ghaNAM tamatamA prajI nairayiko vase che. te kALA, kALI bhAvALA, gaMbhIraromAMca thAya tevA, bhayaMkara, trAsotpAdaka, paramakRSNa varNavAA che. he AyuSyamAna zamaNAM teo nitya DarelA, nitya trasta, nitya nAsita, nitya udvigna, nitya parama azubha saMbai, narakabhayane anubhavatA rahe che. [197 thI 200] eka lAkha upara eMzI, bagIza, aThThAvIza, vIza, aDhAra, soLa, ATha hajAra yojana badhAMnI nIcenI sAtamI pratInI jaDAI che.... eka lAkha upara aphoneTa, gIza, chattIza, aDhAra, soLa hajAra, chaThThI pRthvInA 1,14,ooo yojanamAM tathA samastamAM pRedInA uparanA ane nIcenA sADIbAvana-sADI bhAvanA hajAra choDIne vaccenA traNa hajAra yojanamAM nakkAvAyo che. je mINa lAkha, pacIza lAkha ItyAdi pUrvavata : x - kahea. * vivecana-196 thI 200 :e rIte sAmAnyathI nairayika sUtranI vyAkhyA karI. e pramANe ratnaprabhAdi
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-/-/196 thI 200 sUtrono yathAyogya vicAra karavo. paNa chaThThI, sAtamI pRthvImAM je nakAvAso che. te kRSNAgni varNa jevA na kahevA. kemake tyAM nAraka jIvonI utpatti sthAna sivAya badhe zItapariNAma che. paNa kRSNa agninA varNa jevI uSNarUpa nathI. have pUrvokta narapRthvInI jADAInuM parimANa darzAvatI saMgrahaNI gAthA kahI che. zIta - eMzI hajAra adhika eka lAkha yojana ratnaprabhAnI jADAI che ItyAdi - 4 - 4 - sUtrArthamAM kahyA mujaba jANI levuM. tyArapachI upara-nIce eka-eka hajAra yojana mUkIne jeTalI naskAvAsane yogya napRthvInI jADAI che, teno saMgraha darzAvatI gAthA kahI che. pachI nAvAsa saMkhyA batAvatI gAthA kahI che, je sugama che. ECh * sUtra-201 H bhagavan ! paryApta-apacatiA paMcendriya tiryaMconA sthAno kyAM kahyA che ? gautama ! urdhvalokanA eka deza bhAgamAM, adholokanA eka deza bhAgamAM, tIchalokamAM kUvA, taLAva, nadI, draha, vAva, puSkariNI, dIdhikA, guMjAlikA, sara, sarapaMkti, sarasapaMkti, bila, bilapaMkti, utttara, nirjhara, cillala, pallava, vapa, dvIpa, samudra, sarve jaLAzayomAM, jaLa sthAnomAM A patA-patA tiryaMca paMcendriyonA sthAno kahya che. upapAta, samudghAta, svasthAnathI lokanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM hoya che. - vivecana-201 : sUtra pUrvavat. urdhvalokamAM meru AdinI vAvamAM rahela matsyAdi ane adholokamAM - adholaukika grAmAdimAM jANavA. sUtra-202 : bhagavan ! paryAptatA-paryAptA manuSyonA sthAno mAM kahyA che ? gautama ! 45-lAkha yojana manuSyakSetramAM aDhIdvIpa-samudromAM, 15-karmabhUmimAM, 30akarmabhUmimAM, 56-tadvIpomAM paryAptatA-apAtA manuSyonA sthAno kahyA che. upapAta ane svasthAnathI lokA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. samuddAta sarvalokamAM che. * vivecana-202 : sUtra sugama che. sarvalokamAM samudlAta, kevalI samuddAtane AzrIne kahyo che. have bhavanapatinA sthAna kahe che. * sUtra-203 thI 205 cAlu : [203] bhagavan ! patA-payatA bhavanavAsI devonA sthAno kyAM kahyA che ? bhagavan ! bhavanavAsI devo kAM vase che ? gautama! A ratnaprabhA pRthvInI 1,80,000 yojananI jADAInA upara-nIcenA eka-eka hajAra choDIne vaccenA 1,78,000 yojana bhAgamAM bhavanavAsI devonA sAtakroDa bautera lAkha bhavano che. te bhavano bahArathI goLa, aMdarathI corasa, nIce puSkara karNikA saMsthAnathI saMsthita, utkirNa aMtaravALI vipula gaMbhIra khAI ane parikhA cotarapha Ex prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 che. prAkAra-aTTAlaka-kapATa-toraNa-pratidvAra deza bhAgavALA, yaMtro-zatanI-muzalamusuMDhIthI yukta, ayodhyA, sadA yavALA, sadA gupta, 48-koSTakaracita, 48vanamALA yukta, kSema-ziva-kiMkara devothI daMDoparIkSita, lIMpaNa-guMpaNathI zobhita, gozI-sarasa-ta caMdana vaDe hAthanA thApA mArela che evA, caMdananA kaLazo mUkela, caMdananA ghaTathI zobhita toraNo jenA laghu dvAramAM Avela che evA, bhUminI nIce lAgela ane upara laTakAvela phUlanI mALAonA jhumakhAMvALA, verAyela paMcavarNI sarasa sugaMdhI puSpanA DhagalAnI zobhAyukata kALo agaru-zreSTha kadrupa-tukanI dhUpathI maghamaghatA ane gaMdha vaDe ramaNIya, zreSTha sugaMdhathI gaMdhita, gaMdhavarNIbhUta, apsarA gaNanA samudAyathI vyApta, dIvya vAMjitra zabdayukta, sarvatnamaya, atisvaccha, snigdha, komaLa, ghasIne sApha karelA, rajarahita, nirmaLa, niSpaka, nirAvaraNa, kAMti-prabhA-kIraNoyukta, udhotavALA, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. ahIM pati-apacaptiA bhavanavAsI devonA sthAno che. upapAta-rAmuddAta svasthAnathI lokanA asaMkhyAta bhAgamAM che. tyAM ghaNAM bhavanavAsI devo rahe che. te A [24] asura, nAga, suvarNa, vidyuta, agni, dvIpa, udadhi, dizi, pavana, svanita e daza bhavanavAsI kumAro che. [205-cAlu] bhUSaNamAM (1) cUDAmaNiratna mugaTa, (2) nAganI pheNa, (3) garuDa, (4) vajra, (5) pUrNa kalazAMkita mugaTa, (6) siMha, (7) ghoDo, (8) hAthIrUpa zreSTha cihna che, (9) AzcaryakArI magara, (10) vardhamAnaka e cihno anukrame asukumArAdi bhavanavAsI devonA che. teo surUpa, maharSika, madhutika, mahAbala, mahAyaza, mahAnubhava, mahAsaumya, hArathI virAjita chAtIvALA, kaDaga ane mrutithI staMbhita bhUjAvALA, gada-kuMDalathI sRSTa gaMDatalavALA, karNapIThadhArI, vicitra hastAbharaNavALA, vicitra mAla-mauli-mugaTa yukta, kalyANaga-pravara vastra dhAraNa karela, kalyANaka pravara mALA-anulepanadhara, dedIpyamAnazarIrI, lAMbI laTakatI vanamALA dhAraNa kartA, divya evA varNa, gaMdha, sparza, saMghayaNa, saMsthAna, Rddhi, dhRti, prabhA, chAyA, arcI, teja, vezyA vaDe daze dizAone udhotIta, prabhAsita karatA, tyAM potapotAnA lAkho bhavanavAso, hajAro sAmAniko, trAyazriMzako, lokapAlo, agramahiSI, paryAdAo, aniko, anikAdhipatio, hajAro AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM bhavanavAsI devonuM Adhipatya, pauropatya, svAmItva, bhartRtva, mahattarakatva, AjJA-aizvarya-senApatya karatA, pAlana karatA, mahA Ahata-nRtya-gIta-vAjiMtra-taMtI-tala-tAla-truTitaghanamRdaMganA rava Adi vaDe divya bhoga bhogavatA rahe che.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-203 thI 205 * vivecana-203 thI 205 cAlu : bhavanavAsI devo, ranapabhAnA madhyanA 1,39,000 yojanamAM rahe che. - 4 - nIcenA bhAge te bhavano kamaLakaNikA saMsthAnavALA che. kamaLanA madhya bhAge uMcI, samAna, vicitra TapakAvALI karNikA kahevAya che. kotarela hoya tevI eTale atyaMta spaSTa aMtara jemane che tevI vipula ane gaMbhIra khAta ane pariNA che. * * * * * khAta ane pariNAno bheda A che - parIkhA upara pahoLI ane nIce saMkucita hoya che. khAta upara nIce baMne sthaLe samAna hoya che. dareka bhavananA prAkAra-kilA, aTTAlaka-killA uparanA nokarone rahevAnA sthAna, kapATa-poLanA dvAranA kamADo, AnA vaDe badhAM bhavanomAM poLa-pratolI hoya che, tema sUcavyuM. anyathA ahIM kamADo asaMbhava che, poLanA dvAranA toraNo, pratidvAra eTale moTA bAraNAnI nAnI bArIo rUpa vibhAgo jemAM che te. vividha raMgo, zataknI-moTI lAkaDI ke zIlAo ke je pADavAthI so puruSo nAza kare, muiDhI-eka zastra vaDe yukta. tethI ja haMmezAM ayodhya-bIjA vaDe yuddha karavuM azakya, tethI ja jemano sadA jaya che evA. haMmezAM yuddhapuraSothI zo vaDe gupta, kemake yoddhAo bhavananI cotarapha niraMtara hovAthI tyAM anya zatruono jarA paNa praveza thavo saMbhavita nathI. 48 prakAranI racanAyukta koThaka jyAM svataH spelA che, 48 prakAranI bhinna racanAvALI jyAM vanamALA che evA bhavano che. anya AcAryo kahe che - "mavAna' zabda prazaMsAvAyI che. tethI prazasta koSTaka canAvALA Adi * x * bhavano che. kSemara - upadrava rahita, sadA maMgalayukta, cAkararUpe rahelA devothI daMDa vaDe cotarapha rakSaNa karAyela che. bhUmine chANAdithI lIpala, bhIMta ane mALane yunAthI dhoLela, te vaDe suzobhita che. gozISacaMdana-x* gADha athavA hathelInA thApA mArelA che. mUkela che mAMgalika kaLazo jemAM evA, caMdananA kaLazo vaDe suzobhita toraNo jenA nAnA bAraNAnA dezabhAgane vize che evAM, THvata Adi - bhUmimAM lAgela, upara caMdaravAnI nIce, vistIrNa, goLa, laTakatI puSpanI mALAono samUha jemAM che te. pAMca varSanA sarasa sugaMdhI puSpanA DhagalAnA zobhAthI yukta. tArAAdi - agara, pradhAna kaMdukka, zilAsa, tenA dhUpathI maghamaghAyamAna - cotarapha prasarela ukaTa gaMdha vaDe manohara tathA suMdara gaMdhavALA uttama sugaMdhI padArthonI gaMdhayukta, sugaMdhanA atizayapaNAthI sugaMdhadravyanI guTikA jevAM tathA apsarA gaNanA samudAya vaDe samyaka atyaMta-ramaNIyapaNAMthI vyApta thayelAM. tathA divya veNa, vINA, mRdaMgAdi vAjiMtranA zabdo vaDe samyak zrotAnA manane haraNa karavA vaDe prakarSa zabdavALAM, sarva ranamaya-mAtra eka bhAga ratnamaya nahIM evA, AkAza ane sphaTika mAphaka atisvaccha, snigdha pugala skaMdha vaDe banelAM, snigdha [20/7] 98 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 avayavathI banelA paTanI mAphaka makRNa, ghaMTelA paTanI mAphaka komaLa, sarANanA pattharathI pASANa pratimA mAphaka gharela. ghasIne komaLa karela, tethI svAbhAvika jarahita, tethI dhULa vinAnA, AgaMtuka mela rahita, kalaMka ke kIcaDa rahita, AvaraNa rahita chAyAvALA, svarUpathI prabhAvALA, bahAra nIkaLatA kiraNovALA, bAhya vastu samUhane prakAzaka, manane prasanna karanAra, jovA yogya - jene jotAM cakSune zrama na paDe tevA, abhirU5 - ati manohara, pratirUpa che. A anaMtarota asurakumArAdi bhavanavAsI yathAkrame cUDAmaNimugaTa Adi cinA dhAka che. tethI kahe che - asurakumAra bhavanavAsInA mugaTamAM cUDAmaNi nAme rana cihnarUpa che. nAgakumAro bhUSaNamAM rahela nAganI pheNarUpa cinA dhAraka che. suvarNakumAra garuDa vihAra che. vidukumAra vajarU5 cilaghara che, vaja eTale zakanuM Ayudha, agnikumAranA mugaTamAM pUrNakaLazarUpa cita che. dvIpakumAra bhUSaNamAM siMharUpa cihnadhara che. udadhikumAra bhUSaNamAM zreSTha ghoDArUpa vilaMdhara che. e pramANe dizA kumAro hAthIrUpa cihradhara che. vAyukumAra magararUpa cihnadhara che. svanitakumAra vardhamAnaka - zarAva saMpuTapa cihnadhara che. ahIM akSaragamanikA batAve che . jemake bhUSaNamAM nAganI pheNa, garuDa, vaja jene che tevA * x * uphaeNsa eTale mugaTa, aMka-bhUSaNa. vaLI teo kevA che ? sarUpa* zobhanarUpavALA athati ati kamanIya. mahartikabhavana parivAra di mahAgaThaddhi. zarIre rahela AbharaNayukta mahAdhuti. zApa ane anugraha viSayaka sAmarthya te mahAnubhAga. mahAna aizvaryayukta prasiddhivALA athavA mahAna potAnA aizvaryAne jaNAvanAra * x * athavA puSkaLa mAtA vedanIyanA udayathI moTA sukhavALA. koI AcArya kahe che - navA evo pATha che tethI-jaldI gamana kare che mATe azva-mana ane potapotAnA viSayane vyApta kare che mATe makSa * Indriya arthAta mahAna mane ane Indriya jemane che evA. tiyA-]. hAra vaDe virAjita vakSavALA. kaTaka-kalAyika AbharaNa, buTita-bAhurakSaka, tenA vaDe khaMbhita bhujAvALA, aMjAra - bAhu ane zIrSanuM AbharaNa vizeSa. kuMDalakAnanuM AbharaNa, gaMDa-kapola. vicitra - vividharUpavALA hastAbharaNayukta. vicitra puSamALA yukta, maula-mastakamAM mugaTavALA. - x * x * kalyANakArI je pravara mArApuSamALA ane anulekhana dhAraka. bhAsvara-dedIpyamAna, boMdi-zarIra, lAMbI laTakatI vanamAlAnA dhAraka. HSathai - zakti vizeSanI apekSAe sahanata ja paNa sAkSAta saMhanana nathI kemake devone saMhanana na saMbhave. saMhanana e hADakAMno samUha che, devone hADakAM na hoya. * x * divya-pradhAnatArI, Rddhi-parivArAdithI. dhuti-ipTArthasaMprayoga lakSaNa. prabhA-bhavanavAsagata. chAyA-zobhA samudAya, arciH-zarIramAM rahela ratnAdi teja kvAlA. lezyA-dehanI varNa suMdaratA daze dizAone prakAzita karatA ane zobhatA te devo che. tyAM svasthAnamAM pota-potAnA [bhavanAvAsAdinuM Adhipatya-rakSA, te rakSA
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-203 thI 205 sAmAnyathIpaNe ArakSaka vaDe karAya che, tethI kahe che - nagarapatipaNe karatA * badhAM potAnAnuM agresaratva karatA. te agresara nAyakatva vinA paNa svanAyaka niyukta tathAvidha gRhaciMtaka sAmAnyapuruSane paNa hoya che, tethI nAyakatvanI pratipatti arthe kahe che - svAmItva eTale svAmIpaNuM - nAyakapaNuM, te nAyakapaNuM poSakapaNAM sivAya paNa hoya che, jema siMha, haraNano nAyaka che paNa poSaka nathI. tethI popakapaNuM batAvavA kahe che - bhatRtva eTale bhatapaNuM. tethI ja mahattakapaNuM. A mahAratvasatA rahitanuM paNa hoya. jema koI vaNikanuM potAnA nokaravarga prati hoya che. tethI kahe che - Aphozara senApatya. temAM AjJA-satA vaDe IzvarapaNuM - senApatipaNuM - potapotAnA sainya prati abhUta AjJAnuM pradhAnapaNuM. e pramANe adhikAra anya purUSo pAse karAvatA ane svayaM ja pAlana karatA. TdatAta AkhyAna-kathAnaka saMbaMdhI athavA avyAhata-nitya cAlu jovA nRtya, gIta, vAgatI vINA, hAthanA tAla, kAMsA, anya vAdino tathA catura puraSoe vagADela megha samAna dhvanivALA mRdaMganA moTA zabda vaDe. ugha - svarga saMbaMdhI zabda vaDe bhogavavA yogya bhogo vaDe sukhathI rahe che. * sUtra-205 cAlu - bhagavanA patA-patA asurakumAra devonA sthAno kyAM kahyA che ? asukumAra devo kyAM vase che? gautama! A ranapabhA pRedInI 1,80,ooo laDAInA upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne vaccenA 1,78,ooo yojanamAM A sukumAra devonA 64 lAkha bhavanAvAso kahyA che, te bhavano bahArathI vrata, aMdarathI corasa, nIce puSkara karNika saMsthAna saMsthita [ityAdi pUrvavato yAvat abhiya, pratirUpa che. ahIM paryAptAaparyAptA asukumAra devonA sthAno kahyAM che. teo upapAta, samudghati ane svasthAnathI lokanA asaMkhyAtamAM bhAge che. tyAM ghaNAM asukumAra devo vase che. teo kALA, lohitAkSa biMboSThavALA, dhavalapupa dAMtavALA, kALA kezavALA, DAbe eka kuMDaladhara, ddha caMdanathI lipta zarIravALA, kaMIka ziliMghapuSa [ka] vaNI, asaMkilaSTa sUkSma uttama vastra dhAraNa karelA, prathama vayane oLaMgI gayelA paNa bIjI vayane AsapAd, bhaddha cauvanamAM vItA(tA. talabhaMga, guTita bIja zreSTha AbhUSaNo ane nirmaLa maNi-ratnathI maMDita bhujAvALA, daza mudrAthI maMDitathI Agra hAthavALA, cUDAmasi vi>>i cilavALA, surapa, mahartika, mahAjAtika, mahAyaza - x * yAvatuM * divya vecAthI daze dizAne udhotIta ane prabhAsIta karanArA tathA potapotanA lAkho bhavanAvAyo, hajAro sAmAniko - x * cAvatu * x * bIja ghaNAM bhavanavAsIonuM Adhipatya, pauropatya, svAmItva, bhatRtva. mahArakatAdi - x * karatA bhoga bhogavatA tyAM rahe che. 100 prajJApanAupAMgasUtra * saTIka anuvAda/1 ahIM camara ane bali e be asurakumArendro, sukumAra rAja vase che. teo kALA, mahAnala sadeza, nIla gulikA-pADAnA zIMgaDAaLasInA puSpa jevA vaNavALA, vikasita kamaLa jevA nirmaLa, dhom ane lAla travALA che. garaDanA jevI lAMbI, sIdhI ane uMcI nAsikAvALA, ghaselI pavAlazilA ane biMbaphaLa samAna adharoSThavALA che. zreta-nikalaMka caMdrakhaMDa, nirmaLa ghanarUpa dahIM, zaMkha, gAyanuM dUdha, mogarAnuM phUla, pANInA kaNo, mRNAlikA jevI dhavala daMtazreNivALA che. agnimAM tapAvIne nirmaLa thayela tapta suvarNa jevA rAtA hAthapaganA tala-tAla-jIbhavALA, aMjana ane megha jevA kALA ane Tucaka rananA jevA ramaNIya tathA nigdha kezavALA, DAbA bhAge kuMDala dhAraNa karanAra [ItyAdi varNana pUrvavatuM] - x * cAvatu - x * lAMbI vanamALAne dhAraNa karanArA, divya evA vaNa-gaMdha-sparza-saMghayaNA-saMsthAna-Rddhi-ghuti-prabhA-chAyA-arcA - teja-leyA vaDe daze dizAone udhotIta karatA * x - yAvatu - X * bIjA ghaNAM bhavanavAsI devo ane devIonuM Adhipatya, pauropatyAdi karatA * x * divyA bhoga bhogavatA rahe che. * vivecana-205 cAlu " asukumAranA jhamAM kALo-kRSNavarNa, lohitAkSa-mANeka, biMbaphaLa-pAkelAphaLa jevA ati lAla. mogarAnI kaLIo jevA dAMta, asita-kALA vALavALA. devone vaikiya zarIra hovAthI dAMta ane keza vaikriya jANavA, svAbhAvika nahIM. DAbA kAne kuMDala dhAraNa karanAra, sasa caMdana vaDe zarIranuM vilepana kastA, kaMIka satA varNavALA, atyaMta sukhotpAdaka hovAthI lezamAtra saMlezane utpanna na kare tevA sUma mRdu ane laghu sparzavALA, zreSTha vastro paherelA, kumArAvasthAnA aMte vartatA, bhadra-ati prazasta yauvana vayamAM vartatA evA. talabhaMga-mbAhunuM AbharaNa, tuTisa-bAjubaMdha ItyAdi - x - vaDe suzobhita hAtha jemanA che tevA, dazamudrA vaDe maMDita praharata jemanA che. evA, cUDAmaNi nAme adbhuta cihnavALA che. cama-mbalinA sAmAnya sUtramAM kALA-kRSNavarNa, tene upamAnathI batAve che - atyaMta kALI koIpaNa vastu lokaprasiddha hoya tevA - jemake - gaLInI guTikA, pADAnuM zIMgaDu, aLasI puSpa jevI prabhAvALA, vikasita zatapatra kamaLa jevA nirmaLa, amuka bhAgamAM kaMIka zveta ane lAla nayanovALA, garuDanA jevI lAMbI, saraLa, uMcI nAsikAvALA, upacita-ghaselA paravALA ane biMbaphaLa sardeza adharoSThavALA che. pAMDura-zveta, paNa saMdhyAkALe kaMIka vAto thAya che tevo nahIM. evA caMdramAno khaMDa, vaLI te paNa raja ke kalaMka hita, nirmaLa dahIM-zaMkha-gAyanuM dUdha-mogarAnuM phUlajalakaNa-kamaLanI dAMDI te badhAM jevI zveta dAMtanI zreNI jemanI che tevA ane agni vaDe tapAvI, tAlu ane jIbhavALA tathA varSAkALanA megha mAphaka kRSNa, ramaNIya, nidha kezavALA che.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-205 thI 216 101 * sU-205 (cAlu) thI 216 - riSa sAluM] bhagavat ! paryAptA-paryAptA dakSiNanA asurakumAra devonA sthAno kyAM kahA che? bhagavatu ! dakSiNanA asurakumAra deze kyAM vase che ? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatanI dakSiNe 1,80,000 yojana pramANa ghaDI ratanapabhA vRkSanI che, temAM uparanA-nIcenA eka-eka hajAra yojana choDI, madhyanA 1,8,ooo yojanA bhAgamAM dakSiNa dizAnA asukumAronA 34-lAkha bhavano che. A bhavano bahArathI goLa, aMdarathI corasa che. cAvatu pratirUpa che, tyAM sudhI varNana karavuM. ahIM payapatAapayafptA dakSiNa dizAnA asurakumAra devonA sthAno kahyAM che, upapAtAdi traNe lokanA asaMkhyAta bhAge che. tyAM ghaNAM dakSiNa dizAnA asakamara deva-devIo vase che. teo kALA, lohitAkSa Adi purvavatuM yAvatuM bhogavatA vicare che. e devone purvavata ja prAyazi devo ane lokapAlo che ema badhe jANavuM. ahIM asurakumArendra asukumAra rAjA camara bhavanavAsI rahe che. te kALo, mahAnala sardeza yAvat prabhAsato, tyAM 34 lAkha bhavanAvAso, 64,000 sAmAniko, 33jhAyaaiMzaka devo, cAra lokapAlo, saparivAra pAMca agamahiNI, traNa padA, sAta sainya, sAta sainyAdhipatio, cAra guNA 64,ooo AtmarakSaka devo ane te sivAyanA bIja ghaNAM dakSiNanA devo ane devIonuM AdhipatyAdi karato rahe che. - bhagavAna ! paryAptAaparyAptA uttara dizAnA asurakumAra devo kyAM rahe che ? gautama! jaMbudvIpadvIpamAM mera parvatanI uttare 1,80,ooo yojana ghaDI A ratanapabhA pradInA upara-nIcenA ekaeka hajAra yojana choDI vaccenA 1,8,ooo yojana bhAgamAM uttaranA asurakumAra devonA 30 lAkha bhavanAvAyo che, te bhavano bahArathI goLa, AMdI corasa ItyAdi dakSiNanI asukumAdhuM kahevuM cAvatuM vicare che. ahIM vairocanendra vairocanarAja balI vase che. te kALo, mahAnala sardeza cAvatu prabhAse che. te tyAM 30 lAkha bhavanAvAsonuM, 60,ooo sAmAnikonuM, 93prAyaaiMzakonuM, cAvata - x - coguNA 60,ooo sAmAnikonuM, ghaNAM uttaranA asurakumAra deva-devInuM AdhipatyAdi karato vicare che. bhagavana / pati-apacatA nAgakumAra devonA sthAno kayAM kahaLa che ? bhagavana nAgakumAra devo kyAM vase che ? gautama ! A ranapabhA pRthvInA 1,80,ooo yojana jaDAImAM upara-nIcenA eka-eka hajAra yojana choDIne vaccenA 1,8,ooo yojanamAM A nAgakumAra pati-pati devonA 84 lAkha bhavano kahA che, te bhavano bahArathI goLa yAvatu pratirUpa che. tyAM pati-patA nAgakumAranA sthAno kA che. temanA upapAtAdi traNe lokanA 102 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 asaMkhyAtame bhAge che. tyAM ghaNAM nAgakumAra devo vase che. je mahaddhikAdi che. bAkInuM audhika mAphaka jANavuM. dharaNa ane bhUtAnaMda e be nAgakumArendra nAga kumAra rAja vase che. je mahahiddhaka che, bAkI audhikavatu jANavuM. bhagavana dakSiNanA pati-aparyAptA nAgakumAra devonA sthAno kayAM kahyA che ? bhagavana ! dakSiNanA nAgakumAra devo kyAM vase che ? bhagavana ! dakSiNanA nAgakumAra devo kyAM vase che ? gautama! jaMbUdvIpanA. meru parvatanI dakSiNe A ratanapabhAnA * x * varacenA 1,78,ooo yojanamAM A dakSiNanA nAgakumAra devonA 44 lAkha bhavano kahyA che. te bhavano bahArathI goLa yAvatuM pratirUpa che. ahIM dakSiNanA pati-apayA nAgakumAranA sthAno che. upapAtAdi traNe lokanA asaMkhyAmAM bhALe che. ahIM dakSiNanA nAgakumAra devo vase che. je mahahiddhaka che sAva vicare che. ahIM mahartika cAva4 prabhAsato nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNa vase che. te tyAM 44 lAkha bhavano, 6ooo sAmAniko, 39prAyaziko yAvat bIja paNa ghaNAM dakSiNanA nAgakumAra devo-devIonuM AdhipatyAdi karato rahela che. bhagavAna ! uttaranA nAgakumAronA prayatA-payA devonA rathAno phAM kahyuM che ? bhagavad ! nAgakumAra deze kyAM vase che ? gautama ! jaMbUdvIpa hIpanA mera parvatanI uttare A ratanapabhA pRdInA - X - monA 1,8,ooo yojanamAM uttaranA nAgakumAra devonA 40 lAkha bhavano kahelA che. te bhavano bahArathI goLa ItyAdi 'dakSiNanA' pramANe jANavuM yAvatuM vicAre che. nAgakumArendra nAgakumArAja bhUtAnaMda ahIM vase che. te mahaddhika yAvat prabhAse che. te 40 lAkha bhavanAvAsonuM AdhipatyAdi karato yAvat vicare che. bhagavan! patA-apayaktiA suvarNakumAra devonA sthAno kayAM kahyA che ? bhagavanasuvarNakumAra devo kyAM vase che ? gautama! A ranapabhA pRthvInA cAvatu ahIM suvaNakumAra devonA 2 lAkha bhavano kan che. te bhavano bahArathI goLa cAvatu pratirUpa che. tyAM pati-patA suvaNakumAra devonA sthAno che yAva4 upapatAdi traNethI lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tyAM ghaNAM suvaNakumAra devo vase che te mahahidrakAdi che. bAkI audhika mujaba cAvatuM rahe che. veNudeva ane veNudAlI baMne suvarNakumArendra suvarNakumAra cA ahIM vase che. je mahartika che cAlatuM rahe che. bhagavAna ! patA-patA dakSiNanA suvaNakumAronA sthAno kayAM che ? bhagavanA dakSiNanA suvaNakumAra devo jyAM vase che ? gautama ! cAvatuM varonA 1,8,ooo yojanamAM A dakSiNanA suvarNakumAronA 30 lAkha bhavanavAsa kahyA che. te bhavano bahArathI goLa cAvatu pratirUpa che. ahIM dakSiNanA payartiA
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-205 thI 216 103 aparyAptA suvarNakumAronA sthAno kahyA che. upapata Adi traNe lokanA asaMkhyAta bhAgamAM che. ahIM ghaNAM suvarNakumAra devo vase che. ahIM suvarNIndra suvarNakumAra veNudeva vase che. bAkI badhuM nAgakumArava kahevuM. bhagavAna ! uttaranA prayatAjApAi suvarNa kumAra devonA sthAno kayAM che ? bhagavana / uttaranA suvaNakumAra devo kyAM vase che ? gautamI A ratanapabhAmAM yAvatu uttaranA suvaNakumAronA 34 lAkha bhavano kawA che. te bhavano cAvatuM ahIM ghaNAM uttaranA suvaNakumAra devo vase che. je mahartika che. vAva4 vicare che. suvaNakumAre% suvarNakumArAja veNudAlI ahIM vase che. je mahahiddhaka che. bAkI nAgakumAravata jANavuM. e pramANe jema suvaNakumAranI vakAlatA kahI temaja bAkInA cauda IndronI kahevI. vizeSa e ke bhavano, Indra, varNa ane paridhAnamAM bheda jANavo. te mATe A gAthAo che - 26] asuronA 64, nAgonA 84, suvarNanA 72, vAyukumAranA-96... [27].. hIpa-dizA-udadhi-vidhutAnita-anikumAra e cha enA 95-96 lAkha bhavanAvAyo che... ri08]...34,44,38,5o ane zeSa cha nA 40-40 lAkha bhavano dakSiNanA jANavA... [29]...30,40,34,46 ane bAkInA cha nA 36-36 lAkha bhavano jANavA. [10] dakSiNa surendranI 64-lAkha, uttara asurendranA 60-lAkha, te sivAya bAkInA badhAM dakSiNanA ane uttaranA darekanA cha-cha hajAra sAmAnika devo che. AtmarakSaka tevI coguNA che. ri11 camara, dharaNa, veNudeva, harikAMta, agnizIkha, pUrNa, jalakAMta, amita, vilaMba ane ghosa dakSiNanA Indro che. [1] bali, bhUtAnaMda, veNudAlI, harissaha, animAnava, viziSTa, jalapatha, amitavAhana, prabhaMjana, mahAghoSa ema uttaradizAnA Indro cAvatuM vicare che. (ra13-214] asurakumAro kALA, nAga ane udadhikumAro zeta, suvaNakumAro kaMIka lAla-pILA, dipha ane svanitakumAro kanaka varNanA, vidhuani-dhIpakumAro zyAma ane vAsukumAro priyaMguvRkSanA jevA vanA. jANavA. ripa-216] sukumAranA lAla, nAga ane udadhi kumAranA lIlA, suvarNa-diphatanitakumAranA azvanA mukhanA phINa jevA dhoLA, vidhutu-agnidvIpakumAronA lIlA ane vAyu kumAronA saMdhyAnA A jevA va ANavA. * vivecana-205 (cAlu)thI 216 : tiyurva - upapati, samuThThAta ane svasthAna. je gAthAo che te sugama che. be gAthA bhavanasaMkhyA jaNAve che, be gAthA dakSiNa-uttaranI bhavanasaMkhyA jaNAve che. 104 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 jemake dakSiNamAM asurakumAranA bhavano 34-lAkha che, ItyAdi kramathI daze bhavanavAsInA jANavA. e rIte uttaramAM paNa kahevuM. jemake asurakumAranA 30-lAkha ItyAdi krame jANavuM. have sAmAnika ane AtmarakSaka devonI saMkhyA jaNAvatI gAthA kahe che. jemake asurakumArendramAM dakSiNanA 64,000 ane uttaranA 60,000 sAmAniko che. e pramANe anukrame saMkhyA jANavI. AtmarakSaka devo pratyekanA cAra-cAragaNAM kahevA. pachInI gAthAmAM dakSiNa ane uttaranA asurakumAradi IndronA nAmo anukrame kahela che. jemake-rAmara Adi dakSiNanA ane bali Adi uttaranA Indro jANavA. pachI varSanI saMgrahArya gAthA batAve che - jemake - asukumArano varNa kALo che ItyAdi gAcArya mujaba jANavuM. temAM kALo-kRSNa varNa, pAMDura-zvetavarNa, kapakarekhAgaura uttata kanakavarNa-kaMIka lAla varNa, priyaMgu-zyAma varNa. have vAgata varSanI pratipAdana karatI be gAthA kahI che. jemake asurakumAranA lAla varNa che. ItyAdi. temAM ziliMghapuuprabhA-nIlavarNa. bAhulyathI zeta vastradhara. * sUga-217 * bhagavAna ! vyaMtaromAM patA-paryAptA devonA sthAno kAM kahelA che ? bhagavana | vyaMtara devo kyAM vase che? gautama! A ratanapabhA pRdInA 1ooo yojana pramANa jA ranamaya kAMDanA upara-nIcenA 1oo yojana choDIne vaccenA Koo yojanamAM ahIM vyaMtara devonA tIrtha bhUmi saMbaMdhI asaMkhyAtA lAkho nagaro che ema kahela che. te bhaumeya nagaro bahArathI goLa, aMdaranA bhAge corasa, nIce para karNikAnA AkAre che. cotarapha vipula-gaMbhIra khAta-pariNI gherAyela che, prAkAra-aTTAlaka-kamADa-toraNa-pratideza dvAra bhAge che [ItyAdi sukRta varNana bhavanavAsInA audhika sUtra mujaba che mATe pharI anuvAda karela nathI.) yAvatuM te prAsAdIya, darzanIya, abhirUSa, pratirUpa che. ahIM vayapitA-pitA baMtara devonA sthAno kA che. uparAtAdi traNe lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tyAM ghaNAM vyaMtara devo vase che. te A pramANe - pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kaMnara, kiMdharaSa bhujagapati-mahAkAya ane nipuNa gaMdharvonA gItanI prItivALA gaMdharvagaNo. (tathA) aNajika, pApajika, RSivAdika, bhUtavAdika, kaMdita, mahAkaMdita, kuhaMDa ane pataMgadevo che. te badhAM caMcaLa, ati capaLa cittavALA, krIDA ane hAsyapiya, gaMbhIra hAsya-gIta-nRtyamAM prItivALA, vanamAlA maya zekhara, mugaTa, kuMDala tathA svachaMdapaNe vikaOlA AbharaNa vaDe suMdara zobhAne dhAraNa karanAra, satuka sugaMdhI puNo vaDe sArI rIte caeNlI lAMbI laTakatI zobhatI piya vikasita ane aneka prakAranI vicitra vanamALA vakSa:sthaLamAM paherela evA, kAmakAmA, kAmarUSa dehadhArI, vikulA aneka rUpavALA dehadhArI, aneka varga-rUpa-raMgavALA, pradhAna,
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-|-|217 adbhuta, vicitra, dedIpyamAna vastrone paheranAra, vividha dezI vezo dhAraNa karelA, pramudita tathA kaMda, kalaha, krIDA, kolAhalamAM prItivALA, ghaNuM ja hAsya ane kolAhala karanArA, hAthamAM talavAra, mudgara, zakti, bhAlAvALA, aneka prakAranA maNi ane vividha ratno vaDe yukta, vicitra cihnovALA, mahARddhika, mahAdhutika, mahAyazA, mahAbalI, mahAnubhAga, mahAsaukhya, hArathI virAjita chAtIvALA, kaTaka-muTitathI staMbhita bhUjAvALA, saMgata kuMDala-mRSTa gaMDatalakIThadhArI, vicitra hatAbharaNavALA, vicitra mALA-mugaTadhara, kalyANaka-prava vastradhAraNa karela, kalyANaka-pavara mALA ane vilepanadhArI, dedIpyamAnazarIrI, lAMbI laTakatI vanamALAnA dhAraka, divya varNa-gaMdha-sparza-saMghayaNa saMsthAna-Rddhizruti-prabhA-chAyA-kiraNo-teja-lezyA vaDe daze dizAone udhotIta karatA, 105 zobhatA hatA. tyAM potapotAnA-asaMkhyAtA lAkho bhUmisaMbaMdhI nagarAvAsonuM, hajAro sAmAnika devonuM, agramahiSI-5ryAdA-sainya-senAdhipati-hajAro AtmarakSaka devonuM, bIjA paNa ghaNAM devo ane devIonuM Adhipatya, pauropatya, svAmItva, bhartRtva, mahattarakatva, AjJAaizvaryasenApatya karatA, pAlana karatA, mahA Ahata-nRtyagIta-vAjiMtra-taMtI-tAla-muTita-ghanamRdaMga-paTu pravAdita avAja vaDe divya bhoga bhogavatA vicare che. * vivecana-217 : vyaMtaramAM tisu - upapAta, samudghAta, svasthAna che. te lokanA asaMkhyAta bhAge che. mAnAya - mahoraga, te kevA che ? teo kevA che ? bhujagapati che. gaMdharvagaNasamudAya kevA che ? nipuNa-ati kauzalyayukta gaMdharvajAtinA devonA gItane vize prItivALA che. e AThe vyaMtaronA mULa bhedo che. te sivAya bIjA ATha peTA bhedo che 'aNapatrika' Adi che. A soLe prakAranA vyaMtaro kevA che ? gaMdharva caMcala-anavasthita, calApala-atizaya capaLa cittavALA, kriDA ane dravaparihAsa priya che tevA. gaMbhIra hAsya, gIta, nRtyane vize prItivALA, vanamAlAmaya je zekhara, mugaTa ane kuMDala tathA svacchaMdapaNe vikurvela AbharaNo vaDe suMdara bhuSaNane dhAraNakartA, sarvaRtuka sugaMdhI puSpo vaDe sArI rIte guMthela lAMbI laTakatI, zobhatI, priya, na karamAyela puSpovALI, vividha vanamALA dhAraNa karela. svecchAthI gati karanAra athavA svecchAthI maithunasevA jemane che tevA eTale ke aniyamita viSaya sevavAvALA, svaicchika rUpavALA, sva IcchA mujabanA rUpavALA zarIrane dhAraNa karanArA, aneka prakAranA varNo vaDe raMgavALA pradhAna aneka prakAranA athavA adbhuta evA dedIpyamAna vastrone paheranArA, vividha prakAranA dezI paheravezo vaDe veSane grahaNa karelA, pramuditaprasanna, kaMdarpa-kAmane uddIpana karanAra vacana ke ceSTA, kalaha-rADa, keli-krIDA ane kolAhala priya hoya tevA. puSkaLa hAsya ane kolAhala karanArA, talava-mudga 106 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 zakti ejAtanuM zastra-kuMta eTale bhAlA jemanA hAthamAM che evA, aneka prakAranA caMdrakAMta Adi maNio, karmetanAdi ratno vaDe cukta, aneka prakAranA cihno jemAM rahelA che tevA - - bAkI sugama che. * sUtra-218 thI 224 : [18] bhagavan ! pAptiA-apatiA pizAca devonA sthAno kyAM che? bhagavan ! pizAya devo kyAM rahe che ? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA hajAra yauna jADA ratnamaya kAMDanA upara-nIcenA so-so yojana choDIne vaccenA 800 yojanamAM pizAya devonA tIMchA asaMkhyAta lAkha bhaumeya nagaro che. ema kahela che. te bhaumeyanagaro bahAranA bhAge goLa che yAvat audhika bhavana varNana pramANe yAvat pratirUpa kahevuM. ahIM paryApta apAtA pizAca devonA sthAno che. upapAtAdi traNe lokanA asaMkhyAta bhAge che. tyAM ghaNAM pizAcadevo vase che. te maharSika che Adi audhika mujaba kahevuM yAvat rahe che. ahIM kAla, mahAkAla be pizAcendra pizAcarAja vase che. je mahaddhika, mahAdhutika yAvat vicAre che. bhagavan ! dakSiNanA pizAca devonA sthAno kyAM che ? bhagavan ! dakSiNanA pizAca devo kyAM vase che ? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatanI dakSiNe A ratnaprabhApRthvInA hajAra yojana jADA ratnakAMDanA upara-nIcenA so-so yojana choDIne vacce 800 yojanamAM tIMchAM asaMkhyAta lAkha bhaumeya nagaro kahyA che. tenuM varNana audhikavat kahevuM yAvat pratirUpa che. tyAM dakSiNanA paryAptAapatA pizAca devo vase che. teo upapAta Adi traNe lokanA asaMkhyAta bhAge che. tyAM ghaNAM dakSiNanA pizAya devo rahe che. te mahaddhikAdi che. e audhikavat kahevuM yAvat vicare che. ahIM kAla nAme pizAcendra pizAyarAja vase che. te mahajika yAvat prabhAse che. te tyAM ticha- asaMkhyAtA lAkha bhaumeyanagaronuM, 4000 sAmAnikonuM, saparivAra cAra agramahiSInuM, traNa pada-sAta sainya-sAta senAdhipatinuM, 16,000 AtmarakSakonuM tathA bIjA ghaNAM dakSiNanA vyaMtara deva-devInuM AdhipatyAdi kare che. uttara dizA saMbaMdhI pRcchA. gautama ! dakSiNanA kathana mAphaka uttaranA paNa kahevA. vizeSa A - meru parvatanI uttare mahAkAla nAme pizAcendra pizArAjA vase che, yAvat vicare che. e pramANe pizArAnI mAphaka bhUto yAvat gaMdharva saMbaMdhe kahevuM. vizeSa e - IndronA nAmamAM bheda che te kahevo. bhUtonA surUpa-pratirUpa, yakSonA pUrNabhadramANibhadra, rAkSasonA bhIma-mahAbhIma, kinnaronA kiMnara-kiMpuruSa, kiMpuruSonA satpuruSa-mahApuruSa, mahoganA atikAya-mahAkAya, gaMdhavonA gItarati-gItayaza indro che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-|-|218 thI 224 [219,220] kALa, mahAkALa sAvad gItayaza, upara mujaba. [21] bhagavan ! aNapatrika devonA sthAno kyAM che ? bhagavan ! aNapatrika devo kyAM vase che? gautama ! A ratnaprabhA pRthvInA hajAra yojana jADA ratnamaya kAMDanA yAvat 800 yojanamAM aNapatrika devonA sthAno che. upaghAta, samudghAta, svasthAnathI lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tyAM ghaNAM aNapatrika devo vase che. te mahaddhikAdi che, te pizAcavat kahevuM yAvat vicare che. sannihita ane sAmAnya e be aNapatrikonA Indra ane aNapakikumAra rAjA vase che. te mahaddhikAdi che. e pramANe jema kALa, mahAkALa baMne dakSiNanA ane uttaranA kahyA tema saMnihita, sAmAnya kahevA. [222 thI 224] aNapatrika, paNapaki, RSivAdI, bhUtavAdI, kaMdita, mahAdita, kodaMDa ane pataMga e vyaMtara devo che. teonA Indro - saMnihita, sAmAnya, dhAtA, vidhAtA, RSi, RSipAla, Izvara, mahezvara, suvatsa, vizALa, hAsa, hAsarati, zveta, mahA zveta, pataMga, pataMgapati e anukramathI jANavA. * vivecana-218 thI 224 dakSiNa ane uttara dizAnA pizAconA Indra anukrame kALa, mahAkALa jANavA. bhUtonA surUpa-pratirUpa ItyAdi jANavA. * sUtra-225 : 107 bhagavan ! patA-payatA jyotika devonA sthAno kyAM che? bhagavan ! jyotiSka devo kyAM rahe che? gautama ! A ratnaprabhApRthvInA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI 790 yojana upara jaIe eTale 110 yojana pahoLA ane tIMchAM asaMkhyAtA yojana pramANa kSetramAM jyotika devono nivAsa che. ahIM jyotiSTha devonA vIchaPS asaMkhyAtA lAkha jyortika vimAno kahyA che. te vimAno AI kalpitya saMsthAna saMsthita, sarva sphaTikamaya, abhyudgatautkRta-prahasita mAphaka vividha maNi-kanaka-ratnonI racanA vaDe citra, vAyu vaDe kaMpita vijayasUcaka vaijayaMtI patAkA, chAtichatra kalita, uMcA gaganatalanuM ullaMghana karanArA zikharoyukta, jAlInA vacceno bhAga ratnamaya che evA, pAMjarAthI bahAra kADhelA evA maNi-kanakanI rUpikAvALA, vikasita zatapatro, puMDarIka, tilaka, ratnamaya ardha caMdrothI vicitra, anekavidha maNimaya mALA vaDe suzobhita, aMdara-bahAra komaLa, tapanIya manohara vAlukAnA prastaTa yukta, sukhakara parzavALA, zobhAyukta, suMdararUpavALA, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. ahIM patiA-aparyAptA jyotika devonA sthAno kahyA che. upapAtAdi traNe lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tyAM ghaNAM jyotika devo rahe che. te A rIte - bRhaspati, caMdra, sUrya, zukra, zanaizvara, rAhu, dhUmaketu, budha, maMgaLa. teo prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 tapanIya suvarNa jevA varNavALA che. je graho jyotikramAM phare che, gatiratika che, 28 prakAranA nakSatra devagaNo che, te aneka prakAranI AkRtivALA che. tArAo pAMca varSanA che, teo badhAM avasthita lezya che. jeo pharavAnA svabhAvavALA che, teo vizrAmarahita maMDalagatika, pratyekanA nAmanA lAMchana vaDe mugaTamAM pragaTa karela cihna jemane che tevA, mahARddhika yAvartI zobhatA tyAMnA potapotAnA-lAkho vimAnavAsonuM, hajAro sAmAnika devonuM, saparivAra agramahiSI, paryAdAnuM, sainyonuM, senAdhipationuM, hajAro AtmarakSaka devonuM ane bIjA ghaNAM jyotika devo-devIonuM AdhipatyAdi kare che. 108 ahIM caMdra ane sUrya e be jyotikendra, jyotiSurAja rahe che. teo mahARddhika yAvat zobhatA potapotAnA lAkho jyotiSka vimAnAvAsonuM, 4000 sAmAnika devonuM, parivAra agramahiSI cAvat bIjA ghaNAM jyotika devodevInuM AdhipatyAdi kare che. * vivecana-225 H adgha kapitya - addha koThAnA AkAre. A saMbaMdhe zaMkA ane samAdhAna caMdrasUrya prajJapti TIkAthI jANavA. phAlihamA-sphaTikamaya, abhyudgata - abhimukhapaNe cotaraphathI nIkaLela, utkRta-prabaLapaNe sarva dizAmAM prasarela, dIpti vaDe zveta. vividha maNi, kanaka, ratnonI racanA vaDe AzcaryabhUta. vAyuthI kaMpelI vijayane sUcavatI vaijayaMtI patAkA athavA vijaya-vaijayaMtI pArzvavartI kaNikA, pradhAna che jemAM evI vaijayaMtI. pArzvavartI kaNikA rahita hoya te patAkA tathA chatra upara chatro, tenAthI yukta. uMcu, AkAzamArganuM ati ullaMghana karanArA zikharo jeonA che evA bhavananI bhIMtamAM rahela jALI, tenI vacce viziSTa zobhA mATe mUkela ratno che, pAMjarAthI bahAra karAyelA hoya tevA, tenI kAMti avinaSTa hovAthI zobhe che, tema te vimAna zobhe che. maNi-kanakanI rUpikAyukta zikharovALA vikasita zatapatra, tilaka ratna Adi bAraNA AdimAM AkRtirUpe rahelA che aneka prakAranA maNimaya mALA vaDe alaMkRt, - x - suvarNamaya manohara retInI bhUmivALA, sukha ke zubha sparzavALA vimAno che. bRhaspati, caMdra Adi graho che. te tapanIya kanaka jevA varNavALA arthAt kaMIka rAtA varNavALA, bIjA graho jyotizcakramAM phare che. gamanaratika ketuo, 28prakAranA nakSatra devo, te badhAM vividha AkAre che. tArAo paMcavarNI che. A badhAM jyotiSka devo avasthita tejolezyAvALA che. tathA je gamana karavAnA svabhAvavALA che, te niraMtara maMDalAkAra gati karanArA che. teo pratyeka pota-potAnA nAmanuM cihna mugaTamAM pragaTa karela che. arthAt caMdranatA mugaTamAM caMdramaMDalanuM cihna che. sUryane sUryamaMDala, grahane grahamaMDala, nakSatrane nakSatramaMDala, tArAne tArAmaMDalanuM cihna che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-226 109 * sUtra-226 : bhagavA paryAptA-paryAptA vaimAnika devonA sthAno kyAM kahyA che ? bhagavAna ! vaimAnika devo kyAM vase che ? gautama ! A ratanapabhAmReLInA bahuma maNIya bhUmibhAgathI uMce caMdra-sUrya-graha-nakSatra-tArArUpathI ghaNAM seMkaDo yojana, ghaNAM hajAro yojana, ghaNAM lAkho yojana ghaNAM karoDa yojano, ghawl koDAkoDI yojano upara dura jaIe eTale ahIM saudharma, IzAna, sanata kumAra, mAhendra, brahmaloka, laitaka, mahAzukra, sahajjAra, anita, pANata, AraNa, araNuta, veyaka ane nutaromAM vaimAnika devonA 84,97,03 vimAnAlAso kahela che. te vimAno sarva ratnamaya, svaccha, komaLa, niSpa, vasela, sApha karela, rajarahita, nimaLa, niSAMka, nirAvaraNa dItivALA, prabhA-zobhA-uota sahita, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa che. ahIM prayatA-apayA vaimAnika devonA sthAno kahA che. upapAtAdi traNe lokanA asaMkhyAtamAM bhAge che. tyAM vaimAnika ghaNAM devo vase che. te A pramANe che - , IzAna, sanakumAra, mAhendra, bahAloka, lAMtaka, mahAzuka, sahasAra, Anata, praNata, AraNa, acuta, caiveyaka ane anuttaropapAtika. teo anukrame mRga, mahiSa, varAha, siMha, bakaro, deDako, ghoDo, hAthI, sI, geMDo, baLada, viDima rUpa cihno mugaTamAM pragaTa karela che. zithila, zreSTha mugaTa ane kiriTane dhAraNa karanArA, uttama kuMDala vaDe mukhane prakAzita karela, mugaTathI dipta zobhAvALA, lAla AbhAlALA, panA jevA gaura, zveta, zubhavaNa-gaMdha-sAvALA, uttama vakipI, pravara vasa-gaMdhA-mALA-vilepanadhArI, maharvika, mahAputika, mahAyA, mahAbalI - x - yAvatu - x * daze dizAone udhotIta karatA, prabhAsatA, teo tyAM pota-potAnA lAkho vimAno - x * cAva4 - x * hajAro AtmarakSaka devo ane bIjI ghaNal vaimAnika devo ane devIonuM Adhipatya karatA yAva divya bhoga bhogavato rahe che.. * vivecana-226 : vaimAnika sUtramAM 84,97,023 vimAno kahyA che. te A - saudharmanA 32lAkha, IzAnanA 28-lAkha ItyAdi kahevA. saudharmadevane mRgarUpa cihna che, IzAnadevane mahiparUpa cihna pragaTa karela che. e rIte anukrame varAha, siMha, bakaro, deDako, aa, gajapati, sarpa, geMDo, vRSabha cihno anukrame sanakumArathI azrutakA devonA mugaTanuM cihna jANavuM. thAvastunnophaT - uttama kuMDalo vaDe jemanuM mukha dedIpyamAna karAyela che te. bAkI sugama che. * sUtra-223 - bhagavana / pati-apayatA saudharmadivonA sthAno kyAM che ? bhagavana ! 110 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 saudharma devo kyAM vase che ? gautama ! jaMbUdvIpa dvIpanA meru parvatanI dakSiNe A ratanapabhA pRthvInA ati sama ramaNIya bhUmibhAgathI sAva uMce dUra gayA pachI ahIM saudharma nAme kalpa kahela che. pUrva-pazcima lAMbo, uttara-daikSiNa pahoLo, ardha caMdra saMsthAna saMsthita kiraNonI mALA ane kAMtinA samUha jevA vaNavALo che. asaMkhyAta koDAkoDI yojana lAMbo-pahoLo che, tenI paridhi asaMkhyAtA koDAkoDI yojanA che. te sarva ranamaya, svaccha rAvata pratirUpa che. tyAM saudharma devonA 3ra-lAkha vimAno che, te vimAno sarva ratnamaya yAvat pratirUpa che. te vimAnonA bahumakya dezAbhAge pAMca vartasaka kahyA che. te A pramANe - azokAvatuMsaka, satavaNavisaka, caMpakA vadhvaMsaka, cetAvartasaka, madhyamAM saudhamavitaMka. te avataMsako sarva ranamaya, svaccha pAvatu pratirUpa che. ahIM paryAptA-apayafptA saudharma devonA sthAno kahyA che. upapAtAdi traNe lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. tyAM ghaNAM saudharmadivo vase che. te mahaddhika yAvatu prabhAse che. teo tyAM pota-potAnA * lAkho vimAnAvAso, agamahiNIo, hAro. sAmAnikonuM e pramANe audhikamAM kahyuM tema ahIM paNa samajI levuM. yAvat bIja ghaNAM saumakalAvAsI vaimAnika devo-devIonuM Adhipatya karatA yAvatuM vicAre che devendra devarAja japANi, puraMdara, zatakatu, mAvA, sahaitat, pAkaalsa, dakSiNAddha lokAdhipati zIza lAkha vimAna adhipati, airAvaNa vAhana, surendra jarakti AkAza jevA vastra dhAraNa karanAra mALA-mugaTa paherata, navA suddhanA suMdara caMcala kuMDalo vaDe jenA gaMDasthaLo ghasAya che evo RddhiALo cAvatu prakAzita karato zaka tyAM 3ra-lAkha vimAnAvAsa, 84,000 sAmAniko, 13sAyaaiMzaka, cAra lokapAla, saparivAra ATha agramahiNIo, traNa padiA, sAta sainyo, sAta senAdhipatio, cAra guNa 84,000 AtmarakSaka devo, bIja paNa ghaNAM saudharmakalAvAsI vaimAnika devo ane devInuM AdhipatyAdi karato yAvatu rahe che. * vivecana-223 : saudharmaka sUtramAM mafdhamati kiraNonI mALA ane kAMti samUha, hAthamAM vajadhArI, asurAdi nagaro vidAranAra, pUrvabhave kArtika zreSThInA bhavanI apekSAe so abhigraha vizeSarUpa pratimA athavA zrAvakanI pAMcamI pratimA so vakhata vahana karanAra, jene pAMcaso maMtrInI be AMkho che evo sahamrAkSa, mahAmegho jene AdhIna che te, pAka nAme baLavAnuM sAsarUpa zanuM zAsana karanAra, ja hita ane svaccha hovAthI AkAza jevA vastradhArI, mALA ane mugaTadhArI, atizaya suMdara varNa hovAthI navIna hoya tevA suvarNanA suMdara ane AzcaryakArI caMcala kuMDalo vaDe sparza karAtA kapola pradezavALo evo Indra che. * sUtra-228 thI 234 - [228) bhagavAna ! patA-paryAddhiA IzAna devonA sthAno kayAM che
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/-|-|228 thI 234 bhagavan ! IzAna devo kyAM vase che ? gautama ! jaMbudvIpa dvIpanA meru parvatanI uttare A ratnapabhA pRthvInA bahuAma-ramaNIya bhUmibhAgathI upara caMdra-sUrya-grahanakSatra-tArArUpathI ghaNAM sau yojana, ghaNAM hajAro yojana yAvat urdhva jaIne IzAna nAme kalpa kahela che. te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, e pramANe saudharmakalpavat 'pratirUpa che' tyAM sudhI kahevuM. tyAM IzAnadevonA 28-lAkha vimAnAvAsa kahela che. te vimAno sarva ratnamaya sAvat pratirUpa che. temanA bahu madhya deza bhAge pAMca vAMsaka kahyA aMkAvatasaka, sphaTikAvatasaka, ratnAvataMrAka, jAtyarUpAvataMka, che. te A - 111 madhyamAM IzAna avataMka. te avataMsako sarvaratnamaya yAvat pratirUpa che. ahIM paryAptA-aparyAptA IzAnadevonA sthAno kahyA che. tenA upAtAdi traNe lokanA asaMkhyAtamA bhAge che. bAkI saudharma devomAM kahyA mujaba jANavuM cAvat vicAre che. ahIM devendra devarAja IzAna vase che. te zUlapANI, vRSabhavAhana, uttarArdhva lokAdhipati, 28-lAkha vimAnAvAsAdhipati, rajarahita svaccha vastradhArI che. bAkInuM zakra mujaba "prabhAse che' tyAM sudhI jANavuM. te tyAM 28 lAkha vimAnAvAsa, 80,000 sAmAniko, 33-prAyazriMzaka, cAra lokapAlo, saparivAra ATha agramahiSI, traNa padA, sAta sainyo, sAta senAdhipati, 3,20,000 AtmarakSaka devo, bIjA paNa ghaNAM IzAnakalpavAsI deva-devIonuM AdhipatyAdi karA yAvat vicare che. bhagavan ! paryAptatA-paryAptA sanakumAra devonA sthAno kayAM che ? bhagavan ! sanakumAra devo yAM vase che ? gautama ! saudharmakAnI upara cAre dizA-vidizAmAM ghaNAM yojana, ghaNAM seMkaDo yojana, ghaNAM hajAra yojana yAvat - 4 - upara ahIM sanatkumAra nAme kalpa che. te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLA che. saudharmamAM kahyA mujaba 'pratirUpa che' tyAM sudhI jANavuM. tyAM sanakumAra devonA bAra lAkha vimAno kahelAM che. te vimAno badhAM ratnamaya yAvat pratirUpa che. te vimAnonA madhya bhAgamAM pAMca avataMsako kahyA che azokAvAMka, saptaparNa - caMpaka-cUtAvahaMsaka, madhye sanakumArAvataMsaka. te avAMsako sarva ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. ahIM patiA-apasaptiA sanakumAra devonA sthAno che. upapAtAdi traNe lokanA asaMkhyAta bhAge che. tyAM ghaNAM sanakumAra devo vase che. teo maharSika yAvat prabhAsatA rahe che. vizeSa A - agramahiSI nathI. devendra devarAja sanakumAra ahIM vase che. - 4 - bAkI zakra mujaba. te tyAM bAra lAkha vimAno, 32,000 sAmAniko, bAkI zakra mujaba jANavuM. - 4 - bhagavan ! patiA-ApatA mAhendra devonA sthAno kyAM kahyA che. bhagavan ! mAhendra devo kyAM vase che ? gautama! IzAna kalpanI upara cAre dizAdimAM ghaNAM yojano yAvat uMce jatAM ahIM mAhendra nAme ka2e che. te - prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 sanakumAravat kahevo. vizeSa A - ATha lAkha vimAnAvAsa che. vataMka IzAnavat. vizeSa e - madhyamAM mahendrAvataMka che. bAkI sanakumAra devo samAna kahevuM. devendra devarAja mAhendra ahIM vase che. bAkI sanakumAravat kahevuM. vizeSa A - ATha lAkha vimAnAvAsa, 70,000 sAmAnika devo, coguNA 70,000 AtmarakSaka devonuM AdhipatyAdi kare che. bhagavan ! paryAptA-payatA brahmaloka devonA sthAno kyAM che ? bhagavan ! brahAloka devo kyAM vase che ? gautama! sanakumAra mAhendra kalAnI upara samAna dizA-vidizAmAM ghaNAM yojano jaIne yAvat A brahmaloka nAme kalpa che. te pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo, pratipUrNa caMdra AkAre rahela, kiraNonI mALA ane kAMtinA samUhayukta, bAkI sanakumAravat jANavuM. vizeSa e ke - cAra lAkha vimAno che. avAMsako saudharmanA avataMsakavat kahevA. vizeSa e ke madhyamAM brahmalokavartaka che. ahIM brahmaloka kalpanA devonA sthAno kahyA che. bAkI pUrvavat yAvat rahe che. ahIM devendra devarAja brahma vo che. zeSa sanakumAravat kahevuM. vizeSa e cAra lAkha vimanAvAsa, 60,000 sAmAniko, coguNA 60,000 AtmarakSaka devo, bIjA ghaNAMnuM yAvat rahe che. bhagavan ! patiA-apayatA lAMtaka devonA sthAno yAM kahyA che ? bhagavan ! lAMtaka devo kyAM vase che ? gautama ! brahmaloka kalpanI upara samAna dizA-vidizAmAM ghaNAM yojano yAvat ghaNAM koDAkoDI yojana upara dUra jaIne ahIM lAMtaka nAme kalpa kahela che. pUrva-pazcima lAMbo ItyAdi brahmaloka anusAra kahevuM. vizeSa e 50,000 vimAnAvAsa kahela che. vAMsako IzAnAvartaka mAphaka jANavA. mAtra madhyamAM lAMtakAvAMsaka che. devo pUrvavat yAvat vicare che. ahIM devendra devarAja lAMtaka vase che - Adi sanakumAravat kahevuM. vizeSa e 112 - - 50,000 vimAnonuM, 50,000 sAmAnikonuM, be lAkha AtmarakSakonuM, bIjA paNa ghaNAM deva-devIonuM AdhipatyAdi karatA yAvat rahe che. bhagavan ! paryAptA-ApatA mahAzukra devonA sthAno kyAM kahyA che? bhagavan ! mahAzuka devo kyAM vase che? gautama ! lAMtaka kalpanI upara samAna dizA-vidizAmAM yAvat jaIe tyAM mahAzukra nAme kalpa kahyo che. pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa pahoLo brahmaloka mujaba jANavo. vizeSa A - 40,000 vimAno kahyA che. avataMsako saudharmAvataMrAka mAphaka jANavA. vizeSa e - madhyamAM mahAzukrAvataMsaka che yAvat visare che. ahIM devendra devarAja mahAzukra che te sarkumAravat jANavo. vizeSa A - 40,000 vimAno, 40,000 sAmAniko, 1,60,000 AtmarakSakonuM yAvat AdhipatyAdi karatAM vicare che. bhagavan ! pati-patA sahasAra devonA sthAno kyAM kahyA che ? bhagavan ! sahasAra devo kyAM vase che ? gautama ! mahAzukra kalpanI upara samAna
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-228 thI 234 113 dizA-vidizAmAM cAvata jatAM, ahIM sahastrAra nAme kahyuM che. zeSa brahawlokava4 jANavuM. vizeSa e - 6ooo vimAnAvAsa kahela che. devo pUrvavata. avataMsako IzAnanA che tema jANavA. virodha mAM - madhyamAM sahasAravatuMsaka che yAvat vicare che. ahIM devendra devarAja sahamrara vase che. sanakumAra mAphaka jANavA. vizeSa e * 6ooo vimAnAvAsa, 30,000 sAmAniko, 1,20,ooo AtmirakSako yAvatuM AdhipatyAdi karato rahe che. bhagavAna ! patA-patA Anata-prANata devonA sthAno kyAM che ? bhagavAna ! Anata-prANata devo kyAM vase che ? gautama ! sahasAra kalAnI upara samAna dizA-vidizAmAM kyAM vase che ? gautama! madhyama vaiveyakanI upara yAvat jaIne ahIM upalIveyakanA traNa paiveyaka vimAna prataTa che. zeSa nIcalI veyakava4 kahevuM. mAtra ahIM 1oo vimAnAvAya che. bAkI badhuM aniMdra paryanta pUrvavat kahevuM. 3i] nIcalI gaiveyakanA 111, madhyamanA 107, upalInA 100 ane nutaranA pAMca vimAno kahyA che. [34] bhagavana! pati-apayatA anudopapAtika devonA sthAno kyAM che ? bhagavana anuttaroupAtika devo kyAM vase che ? gautama ! A ratanapabhAthudhInA bahu sama ramaNIya bhUmibhAgathI upara caMdra AdinI ghawAM so yojana yAvatu ghaNAM koDAkoDI yojana UMce jaIne saudharma, IzanAdi cAvatu 318 jhaveyaka vimAnAvAsane oLaMgIne tyAMthI atyaMta dUra ja rajarahita, nimaLa, niraMdhakAra, vizaddha evA pAMca dizAmAM pAMca anuttara mahAmoTA mahAvimAno che - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita, sarvArthasiddha. te vimAno sarve ratanamaya, * x * vAva4 - x - pratirUpa che. ahIM anuttaropapAtika pati-patA devonA sthAno kahyA che. traNe lokanA asaMkhyAta bhAge che. tyAM ghaNAM anusaropAtika devo vase che. badhAM samaddhika x * cAvata : x * ahamidranAme devagaNa kahela che. * vivecana-228 thI 234 - sanakumAra kakSAmAM - sAva - cAra dizArUpa pArzva bhAga, pauffle - samAna cAre vidizAmAM. sAmAnikanI saMgrahaNI gAthA - jemake saudharmendranA 84,000 sAmAniko, IzAnendranA 80,000 sAmAniko ItyAdi - x - jANavuM. avataMsako atidezathI kahAA che, mATe dUravabodha che. tethI ziSyajananA anugrahAyeM kahe che : saudharmamAM pUrvamAM azokAvAMsaka, dakSiNamAM saptaparNa, pazcimamAM caMpaka, uttaramAM sUtAvatuMsaka, maNe saudhamavataMsaka. e pramANe pUviida kramathI IzAnamAM kAvatarakAdi jANavA. sanakumAramAM azokAdi, mahendramAM aMkAdi e pramANe * x * che. greveyaka sUtramAM - samaRddhika ItyAdi kahevuM. mAvA - Indra rahita, 2i0/8] 114 prajJApanAupAMgasUtra * saTIka anuvAda/1 apesa-peNa rahita, 3mapurotri - purohita-zAMtikarmakArI rahita kemake tyAM azAMtino abhAva che. * sUtra-235 thI 56 : [35] bhAvanA siddhonA sthAno kyAM kahyA che ? bhagavatu ! siddho kyAM vase che ? gautama savathisiddha mahAvimAnanI uparanI supikAthI bhAra yojana uMce iSatapAgabhArA nAme pRetI che. te 45-lAkha yojana laMbAI-pahoMDAIthI che. tenI paridhi - 1,42,39,249 yojanAthI kaMIka adhika che. ISAmArA prahanInA bahAIvadeza bhAgane ATha yojana pramANa homa, ATha yojana jaDAIthI che. tyArapachI thoDI thoDI pradeza pariNatithI ghaTatA-ghaTatA sarva bAjunA cheDAmAM mAkhInI pAMkha karatAM paNa vadhu pAtaLI che ane jADAImAM gulano asaMkhyAta bhAga che. ISatAmArA pRthvInA bAra nAma che - ISata, upaprAgabhArA, hevI, tanutanI, siddhi, siddhAlaya, mukti, muktAlaya, lokANa, lokAgrastupikA, lokAgapativAhinI, sarva prANa bhUta jIva satva sukhAvahA. te ISatAmArA pRnI zeta, zaMkadala jevA vimala, svastika-mRNAla-jalakaNa-jhAkaLagAyanuM dUdha-hAra jevA vaNavALI che. te cA mUkelA chaganA AkAre, sa ota suvarNamaya che, te svaccha, sukomala, snigdha, dhRSTa, mRda, raja-mUla-paMka-AvaraNa rahita, prabhAzobhA-udhotasahita, prAsAdIyAdi cAre che. te ISapAmArAthI nIsaraNInI gatithI eka yojana upara lokAMta che, te yojananA uparanA eka gAu, te gAunA uparanA chaThThA bhAgamAM siddha bhagavaMto sAdi-anaMta, aneka janma-rA-maraNa-yoninA paribhramaNano kaleza, punarbhava ane garbhavAsAnA pAMca rahita, zAzvata, anAgatakALa rahe che. tyAM paNa vedavedanA-mamatva rahita, asaMga, saMsArathI mukta pradezanivRttAkAre rahe che. 1 [36] siddho kyAM pratihad, kyAM pratiSThita che ? kyAM zarIra choDIne, kayAM jaIne siddhi padane pAme che ?.. [3] alokamAM siddho rokAyela che, lokANe pratiSThita che. ahIM zarIrano tyAga karI tyAM jaIne siddha thAya che... [38] lAMbuM ke huM chellA bhave je saMsthAna hoya tenAthI trIjo bhAga hIna siddhanI avagAhanA kahI che. [39] ahIM zarIra tajA chellA samayamAM Atma pradezamAM dhanarUpa je saMsthAna hoya te saMsthAna tyAM siddhane hoya. rixo 333-*/nuNa siddhonI utkRSTa avagAhanI che.... [41] cAra hAtha ane trIjo bhAga nyUna eka hAtha siddhonI madhyama avagAhanI che. [24] eka hAtha ane ATha AMgula adhika, siddhonI jaghanya avagAhanA che... ra43] siddhonI avagAhanA zarIranA trIjA bhAga vaDe hIna che. tethI jarA-maraNathI
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2|-|-|235 thI 256 mukta siddhonuM saMsthAna aniyata che... [44] jyAM eka siddha che, tyAM bhavakSayathI mukta thayela anaMta siddho hoya che. teo paraspara avagADha rahelA ane badhAM lokAMtane spaSTa che.. [245] siddho potAnA sarva Atmapadeza vaDe avazya anaMta siddhone sparze che, deza-pradezathI paNa pRSTa che, te paNa tethI asaMkhyAtagaNAM che... [246] teo azarIrI, jIvaghana, darzana-jJAnanA upayogavALA che, tethI sAkAra-anAkAra upayoga e siddhonuM lakSaNa che... [47] kevalajJAnopamukatAthI sarva guNa-paryAya jANe che. anaMta kevaladarzanathI badhuM ja jue che. [48] avyAbAdha svarUpane prApta je sukha siddhone che, te sukha manuSyo ke sarva devone paNa nathI... [49] samasta devagaNanuM sukha, sarvakALanA samaya vaDe piMDita karI, tene anaMtaguNa karI punaH teno anaMtavAra varga karo to paNa siddhisukha tulya na thAya... [250] jo siddhanA sukhanI rAzi sarvakALane ekaTho karela hoya tene anaMta vargamUlothI ghaTADIe to paNa sakAzamAM na samAya. [25] jema koI mleccha bahuvidha nagaranA guNone jANato, upamA abhAve kahI zakato nathI... [52] ema siddhonuM sukha anupama che, tene koI upamA nathI, to paNa kaMIka vizeSatAthI tenuM sAdRzyapaNuM kahuM chuM... [253] jema koI puruSa sarvakAma guNita bhojana khAIne tRSA-sudhA rahita thaI, amRtathI tRpta thayela hoI tema rahe. [254] tema sarvakALa tRpta, anupama nirvANa prApta sukhI siddho avyAbAdhapaNe zAzvata kALa rahe 115 [255,256] siddha, buddha, pAragata, paraMparagata, karmakavacano tyAga karela, jarA-maraNa-saMgarahita, sarva duHkhothI tarI gayela, janma-jarA-maraNa baMdhanathI mukta, avyAbAdha sukhane zAzvata kALane mATe siddho anubhave che. * vivecana-235 thI 256 H siddha sUtramAM eka yojana koDI ItyAdi paridhi parimANa che. - x - tenuM gaNita kSetra samAsa TIkAthI jANavuM. tyAM 45-lAkha yojana pramANa vistAravALA manuSya kSetranI paridhino vistRta vicAra che. ISat prAkbhArA pRthvInA barAbara madhye laMbAI-pahoLAI-jADAI-uMcAImAM ATha yojana pramANa kSetra che, ghaTatAM-ghaTatAM - x - mAkhInI pAMcathI paNa pAtaLI cheDe thaI jAya che. A pRthvInA bAra nAma - (1) si - padanA eka dezamAM 5da samudAyano Aropa thato hovAthI kUMpaN - kahevAya. (2) rUMdhArA, (3) tanu - bAkInI pRthvInI apekSAe pAtaLI, (4) tanutanu - jagat prasiddha padArthothI paNa pAtaLI, kemake mAkhInI pAMkha paNa che ke pAtaLI hoya che. (5) siddhi - siddha kSetranI nIkaTatAthI. (6) siddhAntaya - siddha kSetranI nIkaTatAthI upacArathI siddhonuM Alaya kahyuM. e rIte (7) mukti, (8) muktAlaya jANavuM. (9) lokANa-lokanA agra bhAge hovAthI. (10) lokAgrastupikA, (11) lokAgra prativAhinI lokanA agrabhAga vaDe dhAraNa karAya che mATe. (12) sarva 116 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 prANabhUta jIva sattva sukhAvaha - te sarvene sukha ApanAra. temAM prANa-be traNa cAra Indriya, bhUta-taru, jIva-paMcendriya, rAva-zeSa prANI. te ISatpAbhArA pRthvI zveta che. zvetapaNAMne batAvavA sUtrakAre upamAo ApI che. jemake zaMkhadaLa cUrNano nirmaLa svastika, mRNAla, jaLakaNa ItyAdi. ttAna - uMdhu karAyela je chatra, te rUpa AkAravALI. sarvayA zveta suvarNamayI. te ISatpAgabhArA pRthvIthI upara nisaraNInI gatithI eka yojana jatAM lokAMta prApta thAya che. te eka yojanano upalo cotho gAu che. te gAuno sauthI uparano chaThTho bhAga, tyAM siddha rahe che. teo sAdi che, kemake karmakSaya thayA pachI ja siddha thAya che. AnA vaDe anAdi zuddha puruSa pravAdano niSedha jaNAvyo. teo anaMta che, kemake rAgAdi abhAve paDavAno asaMbhava che. kemake rAgAdi ja siddhapaNAthI bhraSTa karavA samartha che. paNa te siddhone nathI. kemake siddhoe teno nirmULa - nAza karyo che, tethI rAgAdi bIja pharI utpanna thatAM nathI. aneka janma, maraNa vaDe te-te yonimAM saMsAra bhramaNathI je kalaMkI bhAva - kadarzanA thAya che, temaja divya sukhane prApta thayelAne pharI saMsAramAM garbhavAsano prapaMca prApta thAya che. te baMnene oLaMgelA siddho tethI ja zAzvata kALa rahe che. siddhakSetramAM gayelA te siddha bhagavaMto puruSavedAdi rahita, zAtA-azAtA vedanA rahita, mamatvarahita, bAhyAcaMtara saMga rahita che. kayA hetuthI Ama kahyuM ? saMsArathI mUkAyelA che. tethI teo avedA, avedanA, nirmama, asaMga che. vaLI teo Atma pradezo vaDe niSpanna thayela saMsthAna jeonuM che evA che, paNa temanuM bAhya pudgalo vaDe saMsthAna nathI. kemake pAMce zarIra tajela che. ahIM ziSyano prazna che - siddho kyAM skhalanA pAme che ? - X - kyAM sthAne rahelA che? kayA kSetramAM cA~vi - zarIra choDIne kyAM jaIne siddha thAya che - niSThitArtha thAya che ? - 4 - 4 - AcArya uttara Ape che - alokamAM siddho skhalita thAya che. moja - kevaLa AkAzAstikAya. ahIM alokamAM dharmAstikAyAdi abhAve gati thatI nathI. tethI alokane aDIne rahevuM te ja skhalanA che, paNa siddho pratighAta rahita hovAthI saMbaMdha thatAM vighAta thavA rUpa skhalanA thatI nathI. kemake pratighAtayukta padArthono saMbaMdha thavAthI vighAta thavA rUpa skhalanA thAya che, anyathI nahIM. siddho paMcAstikAyAtmaka lokAgre pratiSThita - pharI saMsAramAM pAchA na AvavuM paDe te rIte rahelA che. ahIM - manuSyalokamAM zarIrano tyAga karIne samayAMtara ane pradezAMtara - bIjA AkAzapradezono sparza karyA vinA tyAM lokanA agra bhAge siddha thAya che - kRtArtha thAya che. have siddhipadane prApta thayela siddhonuM saMsthAna batAve che - 500 dhanuSkamANa dIrgha, be hastapramANa hrasva. 'vA' zabdathI madhyama prakAre chellA bhAve je saMsthAna che, te zarIranA uMdara AdinA chidro pUravAthI tenA trIjA bhAga vaDe hIna, siddho jemAM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-235 thI 256 113 rahe che, te avagAhanA - AtmapadezonI avasthA tIrthakara-gaNadhare kahela che. arthAt pUrvabhavApekSAe mibhAga saMsthAna che. A ja vAta spaSTa kare che - jeTalA pramANanuM saMsthAna A manuSyabhavamAM hatuM - [va - jemAM kamane vazavartI prANIo utpanna thAya te zarIra] te zarIrano tyAga karatA atha ikAyayoga choDatA chellA samaye zukladhyAnanA sUkSma kriyA cAMpatipAtI nAme cothA pAyAnA sAmarthyathI vadana, udAdi chidrone pUravAthI trIjA bhAga vaDe Atma pradezo vaDe ghanarUpa te ja saMrathAna mULa zarIranA pramANanI apekSAe trIjA bhAga vaDe hIna pramANavALuM te lokanA agrabhAgavatna te siddhone hoya che. dhe avagAhanAthI utkRSTAdi avagAhanA bheda kahe che - 333-1/3 bhAga, siddhonI utkRSTa avagAhanA tIrthakara-gaNadharoe kahI che. A avagAhanA 500 dhanuSa zarIravALAne AzrIne che. [zaMkA maradevI nAbhi kulakaranA patnI hatA. nAbhinuM zarIra para5 guNa hatu, te ja marudevInuM hatuM. kemake "saMghayaNa-saMsthAna-uccata kulakara samAna hoya" e zAstra vacana che. marudevI mokSe gayA. tenA zarIrano trIjo bhAga bAda karatA 350 dhanuSu thAya to ukta utkRSTa avagAhanA kema ghaTI zake ? nA, te doSa nathI. maradevA nAbhithI kaMIka nyUna pramANa hatA. kemake sva-svakAla apekSAthI strIo kaMIka nyUna hoya che. tethI marudevInA 5oo nuSa zarIramAM koI doSa nathI. bhANakAra kahe che - nAbhithI kaMIka nyUna hovAthI 500 ghanu je ghaTe athavA hAthInA DaMghe ArUDha hovAthI saMkucita zarIre siddha thayA che. tethI zarIra saMkocane lIdhe adhika avagAhanA na hoya. cAra hAtha ane bIjo bhAga nyUna eka hAtha madhyama avagAhanI kahI. [zaMkA jaghanyapade sAta hAtha uMcAIvALAnI AgamamAM siddhi kahI che, to ukta avagAhanA jaghanya kahevAya. madhyama kaI rIte kahI ? (samAdhAna] vastu tavanA jJAnI hovAthI ayukata che. kemake jaghanya pade sAta hAtha pramANavALAnI siddhi tIrthakaranI apekSAe kahI che. sAmAnya kevalI tethI nyUna pramANavALA paNa hoya. ahIM avagAhanA pramANa vicAra sAmAnya siddhonI apekSAcI che, mATe kaMI doSa nathI. jaghanya avagAhanA - paripUrNa eka hAtha ane ATha AMgaLa che. te be hAtha pramANavALA kamapuitra AdinI jANavI athavA sAta hAthanI uMcAIvALA chatAM caMgamAM pIlavA vaDe saMkucita zarIravALAnI apekSAe jaghanya jANavI. bhASyakArazrInI traNa gAthA ahIM vRttikAre mUkela che. dhe siddhonuM saMsthAnalakSaNa kahe che - anicaeNstha che. * * * * * kemake vadanAdinA polANa pUravA vaDe pUrvano AkAra anyathA thavAthI aniyata AkAravALuM che. siddhAdinA guNonA varNanamAM "siddha dIrdha nathI ke hRsva nathI" ema kahI dIpiNAdino niSedha karyo che. te paNa pUrvAkAranI apekSAe saMsthAnanA judApaNAthI jANavo, paNa saMsthAnanA sarvathA abhAvathI nahIM. * * * * * 118 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 A siddho paraspara bhinna dezamAM rahelA che ke nahIM ? ema kahIe chIe - nathI". kayA hetuthI ? jyAM eka siddha nivaNane pAmela che, tyAM anaMtA siddho bhavanA kSayathI mukta thayelA che. ahIM bhavAyanA kathanathI svecchAe bhavamAM avatAmrahaNa zaktivALA siddhano niSedha karyo che. siddho anyonya samavagADha che. kemake dhamastikAyAditata tevA aciMtya pariNAma che. temaja lokane aMte badhAM sparzIne rahelA che. eka siddha niyamA potAnA sarva Atmapadezo vaDe anaMta siddhone sparze che. sarva pradezothI spezita siddho karatAM deza-pradezathI sparzita siddho asaMkhyAtapaNA che. kaI rIte ? ahIM eka siddhanuM jeTaluM avagAhanA kSetra che, teTalA paripUrNa eka kSetramAM bIjA anaMta siddho hoya che. te sivAyanA bIjA siddho, te kSetranA ekaika pradezane sparzIne rahyA che, te paNa pratyeka anaMtA che. * x - te mULotranA ekaika pradezane choDIne rahelA siddho paNa anaMta che - x * ema pradezanI hAni-vRddhi vaDe jeo rahelA che, te siddho paripUrNa eka kSetramAM rahela siddhothI asaMkhyAtagaNAM che, kemake pUNagADha kSetranA pratipadeza anaMta siddho rahela che ane te pradezo asaMkhyAtA che. - x - x - have siddhonuM lakSaNa kahe che - avidhamAna zarIrI athatuM dArikAdi paMcavidha zarIra rahita. udAdinA chidro pUrAvAthI Atmapadeza ghana thAya che mATe jIvaghana. kevalajJAna-kevaladarzananA upayogavALA. sAmAnya darzaka jJAna, vizeSagrAhaka jJAna kahevAya che, tethI sAkA-anAkAra upayogarUpa che. * * * * * * * have siddho kevalajJAna-nDevaladarzana vaDe samagra vastune jANe che, e batAve che - kevaLajJAnathI upayakata, paNa aMtaHkaraNathI nahIM, kemake temane aMtaHkaraNa na hoya. tethI kevaLajJAnanA upayogavALA. sarva padArthonA guNa ane paryAyone jANe che. ahIM prathama bAtha zabda padArthavarAcI, bIjo paryAyavAcI che. guNa-paryAyano A pramANe bheda che - dravyanI sAthe rahenArA dharmo te guNa ane anukrame thanArA dharmo te payaya. anaMta kevaladarzano vaDe teo sarvathA jue che. kevaladarzananI anaMtatA siddhonA anaMtapaNAthI jANavI. ahIM jJAnanuM prathama grahaNa, pahelA tenA upayogamAM rahelA siddha thAya che, te jaNAvavA che. have temanA nirUpama sukhavALAne kahe che - cakavartI Adine paNa te sukha nathI. anuttara sudhI sarva devone paNa te sukha nathI ke je sukha vividha bAdhAnA abhAvavALA siddhone che. bIjA prakAre A sukhano abhAva kahe che - devagaNanuM traNe kALanuM saMpUrNa sukha, tene sarvakALanA samayogI guNIe, tene anaMtagaNuM karatAM jeTaluM sukha thAya, te asat kAnANI, ekaika AkAzapadeze sthApIe. ema sakala AkAza pradezo pUravAthI te anaMta thAya, tenA anaMtA varSa karIe, to paNa te sukha muktinA sukha tulya na thAya. A ja vAta bIjA bhaMgathI kahe che - siddhonA sukhanI zazine sarva sAdi anaMtakALathI piDita karIe arthAt siddho je sukha prati samaya anubhave te ekatra
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-I-235 thI 256 119 120 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 karavA "paraMparAgata" vizeSaNa mUkyuM. jJAna-darzana-cArikarUpa paMparAthI athavA mithyASTi, sAravAdana, samya mithyAdRSTi Adi cauda guNasthAnakonI paraMparAthI mukitane pAmelA che. keTalAka vAdIo - "karma kavacathI nahIM mukAyelA mAne che" -x- "tIrthane mATe karI saMsAramAM avatAra dhAraNa karavo" e vAta mAne che. temanA matano niSedha karavA kahe che - kamarUpa kavaca rahita, prabaLapaNe - pharI saMsAramAM avatAra na dhAraNa karavArUpe jeNe karmarUpa kavacano tyAga karyo che evA. tethI ja * zarIranA abhAve jarArahita, maraNarahita - kemake zarIra sahita hovAthI tene prANanA tyAgarUpa maraNano asaMbhava che. * * * * * vaLI teo saMgarahita che, kemake bAhya atyaMtara parigraha rahita che. sarva du:khane tarI gayelA, janma-jA-maraNa ane tenA badhAMnA kAraNabhUta karmono samagrapaNe nAza thayela hovAthI vizeSathI mukAyelA, tethI sarva duHkhane tarI gayela * kemake du:khanA kAraNono abhAva che, tethI ja siddho avyAbAdha zAzvata sukhane anubhave che. | muni dIparatnasAgare karelA pada-2-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa karIe, tene anaMta vargamULothI ghaTADatA -x- siddhapaNAnA prathama samayAbhAvI sukha mAtra rahe, te paNa sarva AkAzamAM na samAya. - x * ahIM bhAvArtha A che - viziSTa AnaMdarUpa sukha grahaNa karavuM ke jyAMthI AraMbhI ziSTa puruSo sukha zabdano prayoga kare che. *x* te sukhathI mAMDIne eka eka guNanI vRddhinA tAratamyathI sukhane anaMtaguNa paryanta vadhAravuM. jenAthI bIjuM koI caDIyAtuM na hoya evuM chevaTanuM sukha evuM atyaMta upamArahita, ekAMta utsukatAnI nivRttirUpa atyaMta sthiratArUpa chellI koTInuM sukha te sarvadA siddhone hoya te sukhathI mAMDIne prathamanA sukhathI upara vacce rahela tAratamyathI sukhanA vizeSarUpa aMzo, savakAzanA pradezothI ghaNAM vadhAre che, mATe kahyuM savakAzamAM na samAya. - 4 - have siddhanA sukhonI nirUpamatA batAve che - jema koI mleccha gRhanivAsAdi bahu prakAranA nagaranA guNo jANavA chatAM araNyamAM jaI anya plecchone kahevA samartha nathI. kemake tenI pAse upamAno abhAva che. Ano bhAvArtha kathAnakathI jANavo, te A che - eka mahA araNyavAsI pleccha araNyamAM rahe che. eka samaye azvathI haraNa karAyela eka rAjA aTavImAM Avyo. te teNe joyo sakArIne rAjAne potAne gAme laI gayo. rAjA paNa tene nagaramAM laI gayo. tene upakArI samajI atyaMta sanmAna karyuM. rAjAnI jema rahevA lAgyo. keTalAMka kALe araNyamAM pAcho Avyo. araNyavAsIoe pUchyuM - nagara kevuM lAgyuM ? te jANavA chatAM sveccha upamAnA abhAve kaMI kahI na zakyo. e pramANe siddhonuM sukha anupama che. kemake upamA nathI. to paNa bALajanone samajAvavA kaMIka sarakhApaNuM kahe che - X - jema koI puruSa sarva kAmanA guNayukata, sarva prakAranA sauMdarya vaDe saMskAravALuM bhojana khAIne sudhA-tRSAthI rahita thayelo amRtathI tRpta thayela hoya tema rahe che. tema nivaNipApta siddho Adi-anaMtakALa vRddha-sarva prakAranI utsukatAnI nivRtti thavAthI parama saMtoSane prApta thayelA, upamA abhAve ananya sadeza, paDavAno abhAva hovAthI zAzvata, * x * avyAbAdha sukhane prApta rahe che. eno vizeSa vicAra kare che - feta - bAMdhela ATha prakAranA karma jeoe MAta - bhasmIbhUta karyA che, aneka bhavanA karmarUpa IMdhaNa bALI nAMkhela che. govA siddho che. sAmAnyathI kamadi siddho paNa kahevAya che. *x - tethI teno niSedha karavA kahe che. yuddha - ajJAna nidrAmAM sutela jagatamAM para-upadeza vinA jIvAdi rUpa tavane jaNela che evA. sarvajJa sarvadarzI svabhAvarUpa bodhavALA. vaLI "saMsAra ane nivaNamAM rahela nathI, paNa vizva kalyANArthe rahela che "evAno niSedha karatAM kahyuM - parata - jeo saMsAra ke prayojananA aMtane pAmelA che te. tathA bhavyatva vaDe sUcita sakala prayojana samApti vaDe samagra kartavyazakti hita. keTalAMka sadaicchavAdIo krama sivAya siddhapaNuM jaNAve che - x - teno niSedha
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-[1/257,258 pada-3-alpabahutva che -- * -- * - * -- 121 - 0 bIjA padanI vyAkhyA karI. have trIjuM pada AraMbhe che teno saMbaMdha A rIte - pahelA padamAM pRthvIkAyikAdi kahyA. bIjAmAM tenA svasthAnAdi vicAryu. A padamAM dizAnA vibhAgAdi vaDe temanuM alpabahutva kahevAnuM che. temAM A dvAragAthA saMgraha - * sUtra-257,258 : dizA, gati, Indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, vezyA, samyakava, jJAna, darzana, saMyata, upayoga, AhAra, bhASaka, patti, pati, sUkSma, saMI, bhava, astikAya, jIva, kSetra, baMdha, pudgala ane mahAdaMDaka [ema trIjA padanA 27dvAro che.] * vivecana-257,258 : paheluM dizAdvAra, pachI gatidvAra e kramathI sUtrArthamAM jaNAvyA mujaba 27dvAro che. temAM soLamuM pastidvAra - pratyeka zarIrI ane zula pAkSikonuM dvAra. vIsamuM va - bhavasiddhika dvAra che. pada-3-dvAra-1 che sUtra-259 : dizAne anusarIne sauthI thoDAM jIvo pazcima dizAmAM che, tenAthI pUrvamAM vizeSAdhika, dakSiNamAM tethI vizeSAdhika ane uttaramAM tenAthI vizeSAdhika che. * vivecana-259 : ahIM pahelA AcArAMga sUtramAM dizAnA aneka prakAro varNavyA che, temAM ahIM kSetra dizA levI. kemake te niyata che. bIjI prAyaH anavasthita ane anupayogI che. kSetra dizAnuM utpattisthAna tirthA lokanA madhyabhAge rahela ATha rucaka pradezo che. dizAnI apekSAthI sauthI thoDAM jIvo pazcima dizAmAM che. kaI rIte ? A alpabahutva bAdara jIvonI apekSAe samajavuM. sUkSma jIvAzrita nahIM. kemake sUkSma jIvo sarvalokamAM vyApta ane prAyaH badhe sarakhAM che. bAdara jIvomAM paNa sArvathI ghaNAM jIvo vanaspatikAyiko che. kemake te jIvo haMmezAM anaMta saMkhyArUpe hoya che. - 4 - jyAM puSkaLa pANI hoya tyAM ghaNAM vanaspatikAyiko hoya che. - 4 - pANImAM panaka ane sevALAdi avazya hoya che. te baMne bAdara nAmakarmanA udayavALA che, to paNa sUkSma avagAhanA ane ghaNAM jIvonA piMDarUpa hovAthI badhe hovA chatAM carmacakSuthI dekhAtA nathI. kahyuM che - te vALanA agrabhAgo sUkSma panaka jIvanA zarIranI avagAhanAthI asaMkhyAtagaNAM che. na dekhAya to paNa che. A vizvamAM sarva jIvothI ghaNAM vanaspatikAyiko che. - 4 - 4 - pANImAM bAdara prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 vanaspati jIvo paNa hoya che, paNa teo sUkSma avagAhanAvALA ane AjJAgrAhya che. puSkaLa pANI samudrAdimAM hoya che. kemake dvIpathI samudrano vistAra bamaNo che. te samudromAM pratyeka pUrva-pazcimamAM anukrame caMdra-sUryanA dvIpo che. jyAM te dvIpa che, tyAM pANIno abhAva che. pANInA abhAve vanaspatino paNa abhAva hoya che. kevaLa pazcimamAM lavaNa samudramAM gautama nAme dvIpa adhika che. tyAM pANInA abhAve vanaspatino abhAva che, tethI pazcimamAM thoDA vanaspatikAya che. 122 tenAthI pUrva dizAmAM vizeSAdhika che. kemake tyAM gautamadvIpa nathI. - 4 - tenAthI dakSiNamAM vizeSAdhika che, kemake tyAM caMdra-sUryanA dvIpo nathI. pANI puSkaLa hovAthI vanaspatikAyika paNa ghaNAM che. tenAthI uttaradizAmAM vizeSAdhika jIvo che. kemake uttara dizAmAM saMkhyAta yojana pramANa dvIpomAM koI dvIpamAM laMbAI ane pahoLAIthI saMkhyAtA kroDa yojana pramANa mAnasa sarovara che tethI tyAM vadhu pANI che, pANI hovAthI ghaNI vanaspati che. zaMkhAdi beIndriyo che, kIDI vagere ghaNAM teIndriya che. bhramarAdi caurindriyo che ane matsyAdi ghaNAM paMcendriyo che. mATe uttaramAM ghaNAM jIvo che, ema dizAne AzrIne jIvonuM alpabahutva kahyuM. have vizeSa - * sUtra-260 : dizAnI apekSAe sauthI thoDAM pRthvIkAyiko che. tethI uttaramAM vizeSAdhika pUrvamAM vizeSAdhika, pazcimamAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM akAyiko pazcimamAM che, pUrvamAM vizeSAdhika, dakSiNamAM vizeSAdhika, uttaramAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM teukAyiko dakSiNa ane uttaramAM che, pUrvamAM saMkhyAtagaNA, pazcimamAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM vAyukAyiko pUrvamAM, pazcimamAM vizeSAdhika, uttaramAM vizeSAdhika, dakSiNamAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM vanaspatikAyika pazcimamAM, pUrvamAM vizeSa, dakSiNamAM vizeSa uttaramAM vizeSa che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM beIndriyo pazcimamAM, pUrvamAM vizeSAdhika, dakSiNamAM vizeSAdhika, uttaramAM vizeSAdhika che. e pramANe ja teIndriyo ane caurindriyomAM paNa jANavuM. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM nairayiko pUrva, pazcima, uttaramAM che, dakSiNamAM asaMkhyAtagaNAM che. e pramANe ja ratnaprabhA pRthvInairayika, zarkarApabhAvAlukAprabhA-paMkaprabhA-dhUmabhA-tamaHprabhA-adhaHsaptamI pRthvInerayiko saMbaMdhe paNa jANavuM. dakSiNanA adhaHsaptamI nakapRthvInA nairayikothI chaThThI tamaprabhA pRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttaramAM asaMkhyAtagaNAM che, tethI dakSiNa dizAmAM
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/1/260 asaMkhyAtagaNAM che. dakSiNa dizAnA tamaprabhA pRthvInA nairayikothI pAMcamI dhUmapabhA pRthvInA nairayiko pUrva-pazcima-uttaramAM asaMkhyAtagaNAM che tethI dakSiNamAM asaMkhyAtagaNAM che. e pramANe A ja kramathI paMkaprabhA, vAlukAprabhA, zarkarASabhA, ratnaprabhAnA AlAvA kahevA. 123 dizAnI apekSAo - sauthI thoDAM paMcendriyatiryaMca pazcimamAM, pUrvamAM vizeSAdhika, dakSiNamAM vizeSAdhika, uttaramAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe - sauthI thoDAM manuSyo dakSiNa-uttaramAM, pUrvamAM saMkhyAtagaNA, pazcimamAM vizeSa che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM bhavanavAsI devo pUrva-pazcimamAM che, tethI uttaramAM asaMkhyAtagaNAM, dakSiNamAM tethI asaMkhyAtagaNAM che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM vyaMtaro pUrvamAM, pazcimamAM vizeSAdhika, uttaramAM vizeSAdhika, dakSiNamAM tethI vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM jyotika devo pUrva pazcimamAM, dakSiNamAM vizeSa, uttaramAM vizeSa che. dizAnI apekSAthI sauthI thoDAM devo saudharma kalpamAM pUrva-pazcimamAM che, uttaramAM asaMkhyAtagaNA, dakSiNamAM vizeSAdhika che. A pramANe ja IzAnakalpathI mAhendrakalpa sudhI lAvo kahevo. dizAnI apekSAe sauthI thoDA devo brahmaloka kalpamAM pUrva-pazcima-uttaramAM che, dakSiNamAM asaMkhyAtagaNAM che. A pramANe sahasrAskalpa sudhI A AlAvA kahevA. tyArapachI te AyuSyamAna zramaNa ! bahu samAnapaNe che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM siddho dakSiNa-uttaramAM che, pUrvamAM saMkhyAtaNAM, pazcimamAM vizeSAdhika che. * vivecana-260 : dizAne AzrIne. pRthvIkAyikane vicAratA sauthI thoDAM dakSiNa dizAmAM che, kaI rIte ? jyAM dhana bhAga che, tyAM ghaNAM pRthvIkAyiko che. polANa che tyAM thoDAM che. dakSiNamAM bhavanapatinA ghaNAM bhavano, ghaNAM naskAvAso che. tethI ghaNAM polANo saMbhave che. tethI dakSiNamAM thoDAM pRthvIkAyiko che. uttaramAM vizeSAdhika che, kemake tyAM dakSiNathI ochA bhavana, ochA naskAvAso che. tethI vadhu dhana bhAga saMbhave che, tethI pRthvIkAyiko vizeSAdhika kahyA. pUrvamAM tethI vizeSAdhika che, kemake caMdra-sUryanA dvIpo che. tethI pazcimamAM vizeSAdhika che, kemake - 4 - pazcimamAM gautama nAme dvIpa adhika che. (prazna) pazcimamAM. gautamadvIpa che, tema hajAra yojana uMDA adholaukika grAmo paNa che. tethI tulya pRthvIkAyika ja prApta thAya, paNa vizeSAdhika na hoya. [uttara] ema nathI. kemake adholaukika gAmanuM uMDANa 1000 yojana che, gautamahIpa 1076 yojana uMco, vistAramAM 12,000 yojana che. meruthI AraMbhI adholaukika grAmonI pUrvadizAmAM je najIkamAM hInapaNuM, adhika hInapaNuM che, te pUrvamAM puSkaLa khADAM che tethI. adholaukikanA khAlI bhAga karatAM gautama dvIpa adhika ja thAya, tulya nahIM. 124 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 mATe teTalA aMze pazcimamAM pRthvIkAyika vizeSAdhika che. have akAyikonuM aAbahuva-sauthI thoDAM akAyiko pazcimamAM che. kemake gautamadvIpamAM akAyiko nathI. tethI vizeSAdhika pUrvamAM che kemake gautamadvIpa nathI. tethI vizeSAdhika dakSiNamAM che. kemake tyAM caMdra-sUryanA dvIpo nathI. tethI vizeSa uttaramAM che. kemake tyAM mAnasa sarovara che. dakSiNa ane uttaramAM sauthI thoDAM teukAyiko che. kemake manuSyakSetramAM ja bAdara teukAyiko che. temAM paNa jyAM ghaNAM manuSya che tyAM teukAyiko ghaNAM hoya che. kemake tyAM rAMdhavAdi kriyAno vizeSa saMbhava che. - 4 - temAM dakSiNamAM pAMca bharatamAM ane uttaramAM pAMca airavatamAM kSetra thoDuM hovAthI manuSyo thoDAM che. tethI teukAyiko paNa thoDAM che - 4 - tethI sauthI thoDAM teukAyiko dakSiNa ane uttaramAM che. svasthAna apekSAe prAyaH paraspara sarakhAM che. tethI pUrvamAM saMkhyAtagaNAM che, kemake kSetra saMkhyAtagaNuM che. tethI pazcimamAM vizeSAdhika che. kemake adholaukika gAmomAM ghaNAM manuSyo che. ahIM jyAM polANa che, tyAM vAyu che. ghana bhAga che tyAM vAyuno abhAva che. temAM pUrva dizAmAM puSkaLa ghana bhAga che. mATe tyAM thoDAM vAyu che. tethI pazcimamAM vizeSAdhika che. kemake adholaukika grAmano saMbhava che. tethI uttaramAM vizeSAdhika che. kemake tyAM bhavana ane narakAvAsa ghaNA hovAthI adhika polANa che. tethI dakSiNamAM vizeSAdhika che kemake dakSiNamAM ghaNAM bhavana ane nakAvAso che. jyAM ghaNuM pANI che, tyAM ghaNI anaMtakAyika vanaspati che. beIndriyo ghaNAM hoya. zevAlAdine AzrIne teIndriyo ghaNAM hoya. bhramarAdi caurindriyo ghaNAM hoya. tethI badhAM akAyikavat kahevA. rayikomAM sauthI thoDAM pUrva-uttara-pazcimamAM che. kemake tyAM puSpAvakIrNa nakAvAso alpa che. prAyaH saMkhyAta yojana vistAravALA che. tethI dakSiNamAM asaMkhyAtagaNAM nairaciko che. kemake kRSNapAkSika ghaNAM jIvo dakSiNamAM upaje che. jIvo be bhede-kRSNa pAkSika ane zuklapAkSika. kaMIka nyUna addha pudgalaparAvarta saMsAra bAkI che, te zuklapAkSika. te sivAyanA kRSNapAkSika. - 4 - tethI zuklapAkSiko thoDAM che, kemake alpasaMsArI thoDAM che. kRSNa pAkSiko ghaNAM che kemake adhikasaMsArI ghaNAM che. te tathA svabhAvathI dakSiNamAM utpanna thAya che. pUrvAcAryo kahe che - kRSNapAkSiko dIrgha saMsArI hoya. ghaNAM pApanA udaye dIrdhasaMsArI thAya. kukama hoya che. kukarmI tathAsvabhAvathI tadbhava mokSagAmI chatAM dakSiNamAM upaje che. kahyuM che prAyaHkurakarmI jIvo bhavya chatAM dakSiNamAM nairayika, tiryaMca, manuSya ane asurAdi sthAnomAM jAya che. - 4 - 4 - vairayikonA aAbahutva mAphaka dareka napRthvInA nairayikonuM alpabahuva kahevuM kemake badhe yukti samAna che. -
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31-1/260 15 126 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 rIte lAMtakAdi kahevA. AnatAdimAM manuSyo ja utpanna thAya che. tethI tyAMthI prokamAM cAre dizAe prAyaH sarakhA utpanna thAya che. siddho dakSiNa-uttaramAM thoDAM che, kemake manuSyo ja siddha thAya che. * x* temAM dakSiNamAM pAMca bharata, uttaramAM pAMca airavata kSetramAM kSetranI apatAthI A5 manuSyo siddha thAya che, vaLI suSama suSamAdi kALamAM to siddhino abhAva che. * x * tenAthI pUrvamAM saMkhyAlagaNAM che, kemake pUrvamahAvideha kSetra saMkhyAtagaNuM che. tethI tyAMnA manuSyo paNa saMkhyAlagaNAM che, vaLI sarva kALe siddha thAya che. tenAthI pazcimamAM vizeSAdhika che. kemake tyAM adholaukika grAmo che. che pada-3-dvAra-2-gati che dhe sAte narakamRthvInuM dizAne AzrIne alAbahad-sAtamI naraka pRthvImAM pUrva-uttara-pazcima dizAnA nairayikothI dakSiNanA nairayiko asaMkhyAtaNAM che. tethI tamaprabhA pRthvInA pUrva-uttara-pazcimanA asaMkhyAtagaNAM, kemake ahIM sarvotkRSTa pApa karanAra saMjJI paMcendriyo sAtamI nakke upaje che. hIna, adhika hIna Adi chaThThI vagere narakamRthvImAM upaje che. sarvotkATa pApakartA sauthI thoDAM ane kramazaH hIna, hInatarAdi pApakatAM ghaNAM che. tethI sAtamIthI chaThThImAM vadhu e rIte uttarottara kramathI vadhu-vadhu kahyA che. * * * * * tiryaMca paMcendriya sUtra akAyika mAphaka jANavuM. sauthI thoDAM manuSyo dakSiNa ane uttara dizAmAM che. kemake pAMca bharata-pAMca auvata kSetro nAnA che. tevI pUrvamAM saMkhyA gaNAM kemake te kSetra saMkhyAtagaNuM che. tethI pazcimamAM vizeSAdhika che. kemake adholaukika grAma vize manuSya saMkhyA ghaNI che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM bhavanavAsI pUrva ane pazcimamAM che. kemake tyAM bhavano thoDAM che. tethI uttaramAM saMkhyAtapaNAM che. kemake bhavanavAsI devonuM potAnuM sthAna che. tethI dakSiNamAM saMkhyAlagaNAM che kemake tyAM bhavano ghaNAM vadhAre che. pratyeka nikAye cAra-cAra lAkha bhavano adhika che. tyAM kRSNa pAkSiko ghaNAM utpanna thAya che, mATe te asaMkhyAtapaNAM che. vyaMtara satra - jayAM polANa bhAga che, tyAM vyaMtaro cAle che. jyAM ghana bhAga che, tyAM cAlatA nathI. pUrvamAM ghana bhAga hovAthI vyaMtaro thoDAM che. pazcimamAM vizeSAdhika che, kemake adholaukika gAmamAM polANano saMbhava che. tethI uttaramAM vizeSAdhika che kemake tyAM svasthAna hovAthI vyaMtaronA nagarAvAyo che. tethI dakSiNamAM vizeSAdhika che. kAraNa ke tyAM ghamAM nagaro che. sauthI thoDAM jyotika pUrva-pazcimamAM che. kemake caMdra-sUryanA dvIpomAM thoDAM ja jyotiko hoya che. tethI dakSiNamAM vizeSAdhika che. kemake tyAM ghaNAM vimAno che ane kaNapAkSiko dakSiNamAM utpanna thAya che. tethI uttaramAM vizeSAdhika che. kemake mAnasa sarovaramAM kriDA karavAmAM pravRtta ghaNAM jyotiko rahe che. vaLI mAnasarovaramAM je masyAdi jalacaro che, te najIkamAM rahela vimAnonA darzanathI tene jAtismaraNa thAya che. kaMIka vrata aMgIkAra karI, anazanAdithI niyANu karI jyotikamAM upaje che. saudharmakalAmAM sauthI thoDAM pUrva-pazcimamAM devo che. kemake AvalikA praviSTa vimAno cAre dizAmAM sarakhAM che. je puSpAvakIrNa vimAno che, temAM ghaNAM asaMkhyAtA yojana vistAravALAM che ane te dakSiNa-uttaramAM che. pUrva-pazcimathI uttaramAM asaMkhyAtagaNA che. kemake tyAM pAvakIrNa vimAno ghaNAM che. dakSiNamAM vizeSAdhika che, kemake kRSNapAkSiko tyAM utpanna thAya che. e rIte IzAnAdi. - brahmaloka kalpe sauthI thoDAM pUrva-uttara-pazcimanA devo che. kemake kuNapAkSika tiryaMco dakSiNamAM utpanna thAya che. te ja kAraNe dakSiNamAM asaMkhyAtapaNAM che. e * sUtra-261 - bhagavAna ! A nairayika, tiryaMcayonika, manuSya, deva ane siddhomAM pAMca gatinA saMkSepathI koNa konAthI abha, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM manuSyo che, nairayiko asaMkhyAtagaNI, devo asaMkhyAtagaNA, sihadro anaMtagaNA, tenAthI tiryaMco anaMtagaNa che. bhagavAna ! A gairayika, ticiyonika, tiryaMcayonika rupI, manuSya, mAnuSI, devo, devI, siddho e ATha gatinA saMkSepathI koNa konAthI aza, bahu, turA, vizeSAdhika che ? gautamAM sauthI thoDAM mAnuSIo che, manuSyo asaMkhyAtapaNAM che, nairayiko asaMkhyAtagaNA, ticiyonikIo asaMkhyAtagaNI, devo asaMkhyAta gaNA, devIo saMkhyAtagaNI, siddho anaMtagaNA, tiryaMcINI anaMtaguNI che. * vivecana-261 - sauthI thoDAM manuSyo che, kemake chagvAra cheda karavA vaDe je rAzino cheda thAya eTale je rAzino addhaddhi cheda karatAM chabruvAra cheda thAya, chabruvAra bamaNAM karatAM je saMkhyA thAya teTalA manuSyo che. manuSyothI nairayiko asaMkhyAtapaNAM che. * * * x - tethI devo asaMkhyAtagaNAM che * x x * tethI siddho anaMtagaNAM che. kemake te abhavyothI anaMtagaNAM che, tethI tiryaMco anaMtagaNAM che, kemake siddhothI vanaspatikAyiko anaMtagaNAM che. e pramANe nairayika, tiryaca, manuSya, deva ane siddhonuM alAbadutva kahyuM. have nairayika, tiryaca, tiryacI Adi AThenuM alAbahatva kahe che - sauthI thoDI manuSyabIo che, kemake saMkhyAtA koTAkoTI pramANa che. tethI manuSyo asaMkhyAtapaNAM che. ahIM saMmUrNima manuSyo paNa levA. kemake vedanI vivekSA nathI. te saMmUrNimo vamanathI AraMbhI nagaranI khALa AdimAM upajatA asaMkhyAtA hoya che. manuSyothI nairayiko asaMkhyAtapaNAM che. -x-x* tethI tiryaMcazrIo asaMkhyAtagaNI
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ B/-/2/261 123 che. - X - X - tethI devo asaMkhyAtapaNAM che. - x - tethI devIo saMkhyAtagaNI che, kemake deva karatAM bagIzagaNI che. tethI siddho anaMtagaNAM che, tethI tiryaMco anaMtagaNAM che. che pada-3, dvAra-3-"IndriyadvAra' che * sUtra-262 - bhAvanA A IndriyavALA, ekendriya, beIndriya, veIndriya, caurindriya, paMcendriya, anindriya jIvomAM koNa konAthI aza, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM paMcendriyo che, caurindriya vizeSAdhika, veIndriyo vizeSAdhika, beIndriyo vizeSAdhika, anindriyo anaMtagaNA, ekendriyo anaMtagaNAM, saIndriya vizeSa che. A prayatA sendriya, eka-be-traNa-cAra-pAMca IndriyamAM koNa konAthI alpa, bahu, tu ke vizeSAdhika che? gautama! sauthI thoDAM paMcendriya payaktiA che, caurindriya apAyA vizeSAdhika, teIdriya apayartiA vizeSAdhika, beIndriya aparyAptA viroSAdhika, ekendriya apayA anaMtagaNa, sendriya apayaktiA vizeSAdhika che. bhagavAna ! A payatA sendriya, eka-be-traNa-cAra-pAMca IndriyavALAmAM koNa konAthI alpa, baha, tulya, vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM paryAptA caurindriya, payata paMcendriya vizeSAdhika, beIndriya payaktiA vizeSAdhika, veIndriya payaktiA vizeSAdhika, ekendriya paryAptA anaMtagaNAM, sendriya-payartiA tethI vizeSAdhika che. bhagavatu ! A prayatA-apayatA sendriyomAM koNa konAthI abha Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM kApatA sendriya che, payatA sendriyo tethI saMkhyAtagawAM che. bhagavana ! A patA-apayA ekendriyomAM koNa konAthI alAbahutulya-vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDAM ApatA ekendriyo, pAtA ekendriyo saMkhyAlagaNAM che. bhagavAna ! A pati-apayatita beIndriyomAM ? gautama ! sauthI thoDAM paryAptA beIndriyo, apayatA asaMkhyAtagaNAM. bhagavan! payafptA-apayafptA teIndriyomAM? sauthI thoDA prayatA teIndriyo, apayatA asaMkhyAtagaNAM che. bhagavana ! paryAptA-paryAptA caurindriyomAM ? sauthI thoDAM payaktiA caurindriyo, apayatA asaMkhyAtapaNAM che. bhagavana pasatA-apacatA paMcendriyomAM ? gautamAM sauthI thoDAM paryApitA 128 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 paMcendriyo, aparyAptA asaMkhyAtagaNAM. bhagavana paryAptA-ApatA sendriya eka-be-traNa-cAra-pAMca IndriyomAM koNa konAthI A5, bahu, tulya, vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM payaktiA caurindriya, patita paMcendriya vizeSAdhika, pacatA beIndriya vizeSAdhikaprayatA teIndriya vizeSa, apayatA pAMcendriya saMkhyAlagaNAM, apacatA caurindriya vizeSAdhika, apayatA teIndriya vizeSAdhika, aparyAptA beIndriya vizeSAdhika, aparyAptA ekendriya anaMtagaNa, apayafptA sendriya vizeSAdhika, payA ekendriya saMkhyAlagaNAM, payatA sendriya vizeSAdhika, tethI sendriyo vizeSAdhika che. * vivecana-262 - have Indriya dvAra - sauthI thoDAM paMcendriyo che - x * x * tethI caurindriyo vizeSAdhika - x * x * tethI teIndriyo vizeSAdhika che - x * x * tethI beIndriyo vizeSAdhika che. * x - tethI atindriyo anaMta guNa che, kemake siddho anaMtA che. tethI ekendriyo anaMtaguNa che. kemake vanaspatikAyikocI siddhothI anaMtagaNAM che. tenAthI sendriya vizeSAdhika che. kemake temAM beIndriyAdino samAveza che. sAmAnyajIvonuM alAbadutva kahyuM have aparyAptAnuM-sauthI thoDAM paryAptA paMcendriyo che. * x * aparyAptA caurindriya tevI vizeSAdhika che - x * tethI aparyAptA teIndriyo vizeSAdhika che. - x - aparyAptA beIndriyo tethI vizeSAdhika che. -x- tethI piyaMiA ekendriyo anaMtagaNo che kemake piyata vanaspatikAyiko anaMta hovAthI haMmezAM vidyamAna che. tethI sendriya aparyAptA vizeSAdhika che. kemake aparyAptA beIndriyono temAM prakSepa che. have payaptiAnuM alAbahad - sauthI thoDAM paryAptA caurindriyo che kemake te apAya che, tethI ghaNo kALa rahetA nathI, tethI prasta samaye thoDAM prApta thAya. * * - tethI payaMiA paMcendriyo vizeSAdhika che - X - tethI paMiA beIndriyo vizeSAdhika che. * x - tethI patA teIndriyo vizeSAdhika che. - x - tethI paryAptA ekendriya anaMtagaNAM che. kemake vanaspatikAya payatA anaMta che tethI sendriya paryAptA vizeSAdhika che. * x - have patiA-pitA sendriyAdinuM alAbadutva - sauthI thoDAM sendriya aparyAptA, sendriyamAM ekendriyo ja ghaNAM che, temAM sUkSmo ghaNAM che, kemake sarva lokamAM vyApta che. sUkSama aparyAptA sauthI thoDAM, tethI paryAptA saMkhyAtapaNAM che. tathA sauthI thoDAM beIndriya payaktiA che - x* tethI aparyAptA beIndriya asaMkhyAtapaNAM che. e rIte teIndriyAdi paNa jANavA. - have paryAptA-aparyAptA sendriyAdinuM samudita alAbakutva kahe che - badhuM bIjA, trIjA avAbadutvanI bhAvanAnusAra svayaM jANavuM.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/4/263 che pada-3, dvAra-4-kAyadvAra che. * sUtra-263 : bhagavAna ! A sakAyika, pRedIkAyika, aprakAyika, teukAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, asaMkAyika, akAyikomAM koNa konAthI A5, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM sakAyika, teukAyika asaMkhyAtapaNAM, pRthvIkAyika vizeSAdhika, aprakAyika vizeSAdhika, vAyukAlika vizeSAdhika, akAyika anaMtagaNAM, vanaspatikAyika anaMtagaNA, sakAyika vizeSAdhika che. bhagavAna ! A sakAyika, pRedI-apa-du-vAya-vanaspati-masakAyika, aparyAptAmAM koNa konAthI abha Adi che ? gautama! sauthI thoDAM ApatA basakAyika, apayafptA teukAyika asaMkhyAtapaNAM, apayatA pRvIkAcika vizeSAdhika, paryAptA aprakAyika vizeSAdhika, pitA vAyukAcika vizeSAdhika, aparyAptA vanaspatikAyika anaMtagaNA, sakAyika piyatA vizeSAdhika che. bhagavatu ! sakAyika, pRedI yAvatu trasakAyika yatiAmAM koNa konAthI aAdi che ? gautama! sauthI thoDAM pacatA trasakAyika, payati teukAyika asaMkhyAtapaNAM, prayatA pRedIkAyika vizeSAdhika, payaktiA apUkAcika vizeSAdhika, prayatA vAyukAyika vizeSAdhika, payatA vanaspatikAcika anaMtagaNa, sakAyika vizeSAdhika che. bhagavAna ! prayatA-pitA sakAyikamAM ? sauthI thoDAM aparyAptA sakAyika, paryAptA sakAyika saMkhyAlagaNA. bhAvanuM pasatA-apacAi pRvIkAcikamAM ? gautama / sauthI thoDAM ApatA pratIkAyiko che. tethI prAptiA pratIkAyiko saMkhyAtapaNAM che. A pramANe ja AkAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAyanI alAvA kahevA. bhagavanA A prayatA-pitA trasakAyikamAM koNa-konAthI mA, bahu, tulya, vizeSAdhika che? payA trasakAyiko sauthI thoDAM che, apayaktiA asaMkhyAtagaNAM che. bhagavana payatA-pitA sakAyika evA pRedI-A-du-vAyuvanaspatikAyika ane prasakAyikomAM koNa konAthI atyao Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM prayatA prakAyika che. apayatA kasakAyiko saMkhyAtaNAM che. apAtA teukAyika asaMkhyAtagaNA, apayatA pUratIkAyika vizeSAdhika, apayapitA akAyiko vizeSAdhika, apayA vAyukAyiko vizeSAdhika, payaktiA teukAyiko saMkhyAlagaNAM, patA pRvIkAyiko virodhAdhika, paryAptA aprakAyiko vizeSAdhika, payafptA vAyukAyiko vizeSAdhika, apayA vanaspatikAyika anaMtagaNAM, apayafptA sakAyiko vizeSAdhika, patiA vanaspatikAyika 2i0/9] 130 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 saMkhyAtapaNAM, sakAyika prayatA vizeSAdhika, sakAyika vizeSAdhika che. * vivecana-263 : sauthI thoDAM trasakAyiko che. kemake beIndriyAdi ja kasakAyika che. bAkI kAyonI apekSAe abha che. tethI teukAyiko asaMkhyAtapaNAM che. kemake asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa che. tethI pRthvIkAyiko vizeSAdhika che, kemake ghaNAM asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa che. tethI akAcika vizeSAdhika che. * x * tethI vAyumAyika vizeSAdhika che. - X - tethI akAyika anaMtaguNa che kemake siddho anaMta che, tethI vanaspatikAyika anaMtaguNa che. kemake anaMta lokAkAza pradeza pramANa che. tethI, sakAyika vizeSa che. aparyAptA sakAyikAdinuM aAbadutva-sugama che. pati sakAyikAdinuM alAbahatva-sugama che. pati-patiA sakAyikAdinuM aNbahad-sugama che. have sakAyikAdi payartiA-paryAptAnuM samudita alAbadutva kahe che - sauthI thoDAM paryAptA trasakAyiko che, tethI aparyAptA trasakAyiko asaMkhyAtagaNAM che. kemake paryAptA beIndriyAdithI apatA beIndriyo asaMkhyAtagaNAM che. tethI apati teukAyiko asaMkhyAtapaNAM che, kemake teo asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa che. tethI apayaktiA pRthvI--vAyu anukrame vizeSAdhika che, tethI pati teukAyiko saMkhyAtagaNAM che kemake sUkSma aparyAptA saMkhyA gaNAM che. * sUtra-264 : bhagavAna ! sUkSmo, sUmapRetI, sUkSma ae, sUkSma teuo, sUkSma vAyu, sUma vanaspati, sUkSma nigodomAM koNa konAthI abha, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDA sUkSma teukAyiko che, sUkSma pRthvI-a-vAyukamazaH viroSa che. sUkSma nimoo asaMkhyAtagaNAM, sUma vanaspatikAliko anatagaNAM, tenAthI sUkSmo vizeSAdhika che. bhagavad ! A apayatA evA sUkSmo sUma pRthvI-apa-du-vAyuvanaspatikAyiko, sUma nigodomAM koNa konAthI aAdi che ? gautama ! sauthI thoDAM ApayaktiA sUkSma teukAyiko che, apayatA sUkSma pRd-a-vANu kramazaH vizeSAdhika che, tethI piyatA sUkSma nigodo asaMkhyAtagamAM che, tethI ApatA. sUkSma vanaspatikAyiko anaMtamAM che, tethI apAtA sUmo vizeSAdhika che. bhagavAna ! pati evA sUkSma, sUkSma pRedI-aou-vAyu-vanaspatikAyika ane sUkSma nigodomAM koNa konAthI atyAdi che ? gautamAM sauthI thoDAM payA teukAyiko che. paryAptA sUkSma pRthavI-aDDa-vAyu anukame vizeSAdhika che. paryAptA sUma nigodo asaMkhyAtagaNAM che, paryAptA sUma vanaspatikAyiko anaMtagaNAM che. paryatA sUkSmo vizeSAdhika che.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/4/264 131 bhagavAna ! paryAptA-patA sUkSmomAM koNa konAthI ? sauthI thoDAM sUkSma piyaptiA, paryAptA saMkhyAlagaNAM. e pramANe sUkSma pRthvI yAvat sUkSmanigodo paNa jANavA. bhagavAna ! patipatA sUkSmo, sUkSma pRedI cAva4 vanasapatio, sUma nigodomAM koNa konAthI ? gautama! sauthI thoDo apati sUkSma teukAyiko che. aparyAptA sUkSma pRthavI-a-vAyue anukrame vizeSAdhika che. payata sUkSma teukAyiko vizeSAdhika che, pati sUma pRvI-a-vAyuM vizeSAdhika che. piyaktiA sUkSma nigodo asaMkhyAtapaNAM che. pati sUkSma nigodo saMkhyAlagaNA, apayaktiA sUkSma vana anaMtagaNA, apayaktiA sUmo vizeSAdhika, payatA sUkSma vanaspatikAyika saMkhyAlagaNA, payaptA sUkSma vizeSAdhika che ane tethI sUmo vizeSAdhika che. * vivecana-264 - sauthI thoDAM sUkSama teukAyiko che kemake asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa che. tethI sUma pRthvI vizeSAdhika che. * x* tethI sUkSma apu vizeSAdhika che. - x * tethI sUma vAyu vizeSAdhika che. tethI sUkSma nigodo asaMkhyAtagaNAM che. ahIM sUkSmanuM grahaNa bAdaranA niSedha mATe che. nigoda be prakAre - bAdara ane sarvalokamAM vyApta evA sUkSma. sUma nigoda dareka goLAmAM asaMkhyAtA che. tenAthI sUkSma vanaspati anaMtagaNAM che. kemake nigodamAM anaMtA jIvo che. tethI sAmAnya sUkSmo vizeSAdhika che kemake sUkSama pRthvIkAyikono temAM samAveza thAya che. dhe apayatA sUkSma jIvonuM alAbadutva - A badhuM pUrvanI mAphaka jANavuM. paryAptiAnuM paNa pUrvavat ja che. Q sUphamAdi paryAtA-pitAnuM alAbahatva-bAdaromAM paryAtAthI aparyAptA asaMkhyAtagaNAM che, kemake eka eka paryAptAne AzrIne asaMkhyAta apatiA upaje che. pahelA prajJApanapadamAM paNa te kahyuM che -x- sUkSmomAM A krama nathI. tyAM patiapaMiA dIrdhakAlasthitika che. mATe haMmezAM te ghaNAM hoya che. A pramANe pRvIkAyikAdimAM paNa jANavuM. have smAdi paryAtA-pitAnuM samudita alAbahatva- sauthI thoDAM aparyAptA sUma teukAyiko-xtenAthI aparyAptA sUkSma pRthvI-a-vAyu anukrame vizeSAdhika che * x * tethI paMiA sUkSma teu saMkhyAlagaNAM che, kemake apayaddhiAthI payartiA saMkhyA gaNAM che, te hamaNAM ja vicArela che - x*. vizeSAdhika eTale kaMIka adhika, bamaNAthI ochAM. sakSama apati teukAyikothI pati sUkSma teu saMkhyAlagaNAM chatAM, apayaktiA sUma vAyu saMkhyAlagaNAM che. tenAthI sUkSma pRthvI--vAyu vizeSAdhika che. tethI aparyApta sUkSma nigodo asaMkhyAtapaNAM che, kemake te ghaNAM che. tethI paryAptA sUma nigoda saMkhyAtagaNAM che - x * tenAthI sUma vanaspatikAyika 1ra prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 aparyAptA anaMtagaNAM che * x - tethI sAmAnyathI aparyAptA sUkSma vizeSAdhika che * x * tenAthI paryAptA sUkSma vanaspati saMkhyAlagaNAM che, sUkSmomAM piyatithI paryAptA saMkhyAlagaNAM che. -x* tenAthI sUkSma paryAptA vizeSAdhika che. *x * tenAthI sUkSma vizeSAdhika che. * x * sUmo kahyA, have bAdara kahe che - * sUtra-265 - bhagavana! A bAdaro, dAdara pRthavI, bhAdara Apa, bhAdara teBo, bhAdara vAyu, bhAdara vanaspati pratyeka zarIra bAdara vana bhAdara nigoda, bhAdara asaMkAsikomAM koNa konAthI aAdi che ? gautama ! sauthI thoDAM bhAdara trasakAyika, bhAdara teu asaMkhyAtapaNAM, pratyeka zarIra bhAdara vana asaMkhyAtagaNa, bhAdara nigoda asaMkhyAta gaNA, bhAdara pRdI. asaMkhyAtagaNA, bhAdara Aye asaMe, bAdara vAyu asaMha bhAdara vana anaMtagaNAM, bAdara vizeSAdhika che. bhagavan! A bAdara apayatA evA pRthvI thI vanaspati, pratyeka zarIra bhAdara vana, bhAdara nigoda, bhAdara trasa e badhAM apayatAmAM koNa konAthI aAdi che ? gautamAM sauthI thoDAM bhAdara trasakAyika apayatA che, bhAdara teu apayatA asaMkhyAtagaNa, pratyeka zarIra bhAdara vana apayaktiA arsa, bAdara nigoda payaptA asaMe, bhAdara pRthvI-a-vAyu-apayartiA anakame arAkhyAtagaNI, bhAdara vana apayaddhiA anaMtagaNa, bAdara apAtA vizeSAdhika che. bhagavan! bhAdara paryatA evA bhAdara, bAdara pRthavI-apa-u-vAyu, pratyeka zarIra bhAdara vana , bAdara nigoda, bAdara trasakAyika e badhAM pAtAmAM koNa konAthI aAdi che ? gautama ! sauthI thoDAM bhAdara teukAyika paryApta che, bhAdara trasa patA asaMkhyAtagaNA, pratyeka zarIra bhAdara vana prayatA asaMkhyAtapaNAM, bAdara nigoda pasatA asaMkhyAtapaNAM, bhAdara chavI-ayvAyu prayatA anukrame asakhyAtagaNa, bAdara vana payaktiA anaMtagaNA, bAdara payaptA vizeSAdhika che. bhagavAna ! bhAdara pacatA-apayatAmAM koNa konAthI ? sauthI thoDAM bAdara pathatiA, bAdara apAtA asaMkhyAtapaNAM. bhagavad ! bhAdara payatA-pitA pRthvIkAyikomAM koNa konAthI atyAdi che ? gautama ! sauthI thoDAM paryAptA bhAdara pRdI che, apayaktiA bAdara pRthavI asaMkhyAta gaNA che. AvA ja alAvA pati-apiyaktiA bhAdara pu, tef, vAyu, vanaspati mAM tathA pratyeka zarIra bhAdara vanaspatikAyika, bhAdara nigoda, bAdara kasa kAyikomAM jANavA. badhe ja paryAptAthI asaMkhyAtagaNal apayatA che. bhagavan! A bhAdara, bhAdara evA pRthvI, vAvava vanaspati pratyeka
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/4/265 133 134 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 paryAptA vizeSAdhika che. have paryAptA-apayaktiA bAdarAdi pratyeka jIvonuM alAbahava - ahIM kaika bAdara paryAptAne AzrIne asaMkhyAtA bAdara apayartiA utpanna thAya che. * * * * * bAdara jIvonI apekSAe sarva sthaLe paryAptAthI apayaktiA asaMkhyAtapaNAM kahevA - X zarIra bhAdara vana, bhAdara nigoda, bhAdara trasakAyika pati-patiAmAM koNa konAthI a2, bahu tulya, vizeSa che ? gautama! sauthI thoDAM bAdara teukAyika patiA, bAdara basa para asaMkhyAtapaNAM, bhAdara basa ApatA asaMkhyAtagaNAM, pratyeka zarIra mAdara vana payatA asaMe, bhAdara nigoda payA/tA saMe, bhAdara pRthvI apa vAyu patiA anukrame asaMkhyAtagaNAM, bAdara teu aparyAptA asaMkhyAtagaNAM, pratyeka zarIra bhAdaravana apatiA asaMkhyAtapaNAM, badira nigodamRPvI-a-vAyu, apayaktiA asaMkhyAtagaNa, bhAdara vana paryatA anaMtagaNa, bhAdaravana apayaktiA asaMkhyAtagaNAM, bhAdara ApatA vizeSA bAdarA viroSale. * vivecana-265 - sauthI thoDAM bAdara kasakAyiko che, kemake beIndriyAdi ja bAdara basa che. tethI bAdara teukAyiko asaMkhyAtapaNAM che, kemake asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa che. tethI pratyeka zarIrI bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtapaNAM che. kemake teonuM sthAna asaMkhyAtagaNuM che ane bAdara teu to manuSyogamAM ja hoya che * x * x " ane bAdara vanaspati traNe lokamAM bhavanAdimAM hoya che. * * * * - e rIte kSetranA asaMkhyAtapaNAthI teukAya karatAM asaMkhyAtapaNAM kahyA che. pratyeka zarIra bAdara vana thI bhAdara nigodo asaMkhyAtapaNAM che, kemake bAdara nigodanI atyaMta sUkSma avagAhanA che. te pANImAM sarvatra hoya che. te bAdara anaMtakAyika che. tethI bAdara pRthvIkAyiko asaMkhyAtapaNAM che, kemake AThe pRthvI, bhavana, vimAna, parvatAdimAM hoya che. tethI asaMkhyAtapaNAM bAdara kAyiko che. kemake samudramAM ghaNuM ja pANI che. tethI bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtapaNAM che, kemake polANamAM badhe vAyu saMbhave che. tethI bAdara vanaspatikAyika anaMta gaNA che, kemake dareka bAdara nigodamAM anaMta jIvo che. tethI sAmAnya bAdara jIvo vizeSAdhika che. e rIte prathama alAbakutva kahyuM. have bAdazadi apayatAnuM bIjuM asAbadutva - sauthI thoDA aparyAptA bAdara barakAyiko che, tethI piyaMiA bAda teu asaMkhyAtapaNAM che, kemake asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa che. e rIte pUrvokta kramathI aAbahatva jANavuM. ( dhe paryAptA bAdarAdinuM trIjuM alAbahatva - sauthI thoDAM paMiA bAdara teukAyiko che. *x * x * tethI paryAptA bAdara trasakAyiko asaMkhyAtapaNAM che. - x * x * tethI paryAptA pratyekazarIrI bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtapaNAM che. * * * * * * * tethI paryAptA bAdara nigodo asaMkhyAtagaNAM che, kemake sUkSma avagAhanAvALA che, ane badhAM jaLAzayomAM sarvatra hoya che. tethI paryAptA bAdara pRthvI asaMkhyAtapaNAM che. - x - paryAptA bAdara vAyu asaMkhyAtagaNAM che. * * * x * tethI bAdara vanaspati patiA anaMtagaNAM che - x * tethI sAmAnya bAdara have paryAptA-paryAptA bAdarAdi, sAmudAyika a5 bahuva kahe che - sauthI thoDAM bAda teukAyiko che. tethI paryApyA bAda trasakAyiko asaMkhyAtagaNAM che. tethI aparyAptA bAdara trasakAyika asaMkhyAtagaNAM cheItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. * x * paryApta bAda vAyu thI aparyAptA bAdara teu asaMkhyAtagaNAM che. * * * tenAthI apayatA pratyeka bAdara vanaspatikAyiko asaMkhyAtapaNAM . tethI aparyApta bAdara nigodo asaMkhyAtapaNAM che, ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. * x * aparyAptA bAdara vAyu thI payartiA bAdara vanaspatikAyiko anaMtagaNAM che, kemake bAdara ekeka nigodamAM anaMta jIvo hoya che. tethI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che, kemake paryApyA bAda teukAyikAdino temAM samAveza thAya che. tethI aparyApta bodara vanaspatikAyika asaMkhyAtapaNAM che -x* tethI sAmAnya bAdara piyaktiA vizeSAdhika che. kemake apayaktiA bAda teukAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. tethI paryAptA aparyAptA vizeSaNa rahita bAdara jIvo vizeSAdhika che. bAdarAzrita sUtro kahyA. have sUma bAdara samudAyagata paMca sUnI kahevAnI IcchAvALA pahelAM audhika sUkSma-MAdara sUtra kahe che- * sUtra-266 : bhagavAna ! A sUmo, sUkSma evA pRnI-a-u-vAyu-vanaspati-nigoda, bhAdara, bhAdara pRthavI-ay-du-vAyu-vanaspati, pratyeka zarIrI bAdara vana, bhAdara nigodo, bhAdara trasakAyikomAM koNa konAthI A5, bahu, tulya, vizeSa che ? gautamA sauthI thoDAM bhAdara trasakAyiko che. bhAdara teu asaMkhyAtagaNAM che, pratyeka zarIra bhAdara vana asaMkhyAta, bAdara nigodo asaMkhyAtA, bhAdara pRthavI-ay-vAyu kramazaH asaMkhyAtA, sUkSma te asaMkhyAtA, sUkSma pRthvI -vAyakramazaH vizeSAdhika, sUkSma nigoda asaMkhyAtA, bhAdara vana anaMtagaNAM, bhAdara vizeSAdhika, sUkSma vana asaMkhyAtA, tethI sUkSma jIvo vizeSAdhika che.. bhagavana / aparyAptA evA sUkSma, sUkSma pRnI yAvat vanaspatikAyika, sUkSma nigoda, bAdara, bAdara pRthvI yAvata vanaspatikAyiko, pratyeka zarIra bhAdara vana bAdara nigoda, bhAdara trasakAyikomAM koNa konAthI abha, bahu, tulya ke vizeSa che gautama ! sauthI thoDAM apacatA bAda trasakAyiko che, apacartiA bhAdara
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 3|-|4/266 teu asaMkhyAtA, aparyAptA pratyeka zarIra bAdara vana asaMkhyAtA, apatA bAdara nigodo asaMkhyAtA, aparyAptA bAdara pRthvI-ad-vAyu kramazaH asaMkhyAtA, aparyAptA sUkSma teu asaMkhyAtagaNAM, apacaptitA sUkSma pRthvI-apa-vAyu kramazaH vizeSAdhika, apasaptiA sUkSma nigoda asaMkhyAtA, apAtA bAdara vana anaMtagaNA, apacatA bAdara vizeSAdhika, aparyAptA sUkSma vanaspati asaMkhyAtA, aparyApta sUkSmo vizeSa che. bhagavan ! paryAptA-sUkSmo, sUkSma pRthvI, yAvat vanaspatikAyika, sUkSma nigoda paryAptA-bAdara, bAdara pRthvI, yAvat vana pratyeka zarIra bhAdara vanaspatikAyika, bAdara nigoda, bAdara trAkAyika, e badhAM paryAptAmAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya, vizeSa che ? gautama ! sauthI thoDAM patA bAdara teukAyiko che, pAi bAdara prasakAyika asaMkhyAtagaNA, patA pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAyika asaMkhyAtagaNA, pacatA bhAdara nigoda asaMkhyAtagaNA, patA bAdara pRthvIa-vAyu kramazaH asaMkhyAtagaNA, patA sUkSma teuMkAyika asaMkhyAtagaNA, paryAptA sUkSma pRthvI adh vAyu anukrame vizeSAdhika, sUkSma nigoda paryAptA asaMkhyAtagaNAM, patiA bAdara vanaspatikAyika anaMta gaNA, patA bAdara vizeSAdhika, yAi sUkSma vanaspatikAyika asaMkhyAta-gaNAM, pAptA sUkSma vizeSAdhika che. bhagavan ! paryAptA-paryAptA sUkSma ane bAdaramAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? gautama ! sauthI thoDAM bAdara paryAptatA che, bAdara aparyAptA asaMkhyAtagaNAM. apacAi sUkSma asaMkhyAtagaNAM, pAi sUkSma saMkhyAtagaNAM. bhagavan ! A sUkSma pRthvI ane bAdara pRthvI mAM patiA-apacatAmAM koNa konAthI alpAdi che ? gautama ! sauthI thoDAM pAtA bAdara pRthvI che, aparyAptA bAdara pRthvI asaMkhyAtA, apacaptiA sUkSma pRthvI asaMkhyAtA, paryAptA sUkSma pRthvI saMkhyAtA. * e pramANe paryAptA-patiA sUkSma ane bAdara akAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya, nigoda saMbaMdhI sUtro jANavA. A badhAmAM bAdara paryAptAthI bAdara aparyAptA asaMkhyAtagaNA, tethI sUkSma apAtA asaMkhyAtagaNA, sUkSma paryAptI saMkhyAtA che. --- bhagavan ! A sUkSma, sUkSma pRthvI, sAtat vana, sUkSma nigoda, bhAdara, pRthvI thAvat vanaspatikAya, pratyeka zarIra bAdara vanaspatikAya, bAdara nigoda, bAdara sakAyika paryAptA-paryAptAmAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM pacatA bhAdara teukAyiko che. paryAptatA bAdara sakAyika asaMkhyAtagaNAM, patA bAdara trasa asaMkhyAtagaNAM, patiA 136 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 pratyeka zarIra bAdara vana asaMkhyAtA, paryAptA bAda nigoda asaM, patA bAdara pRthvI a vAyu anukrame asaMkhyAtagaNAM, arthAtA bAdara teuM asaMkhyAtagaNAM, ayaptA pratyeka zarIra bAdara vanaspati asaMkhyAtagaNAM, ayatA bhAdara nigoda asaMkhyAtagaNAM, apatA bAdara pRthvI a vAyu anukrame asaMkhyAtagaNAM, apacaptiA sUkSma teu asaMkhyAtagaNA, apayatA sUkSma pRthvI adh vAyu anukrame vizeSAdhika, payaptA sUkSma teu asaMkhyAtagaNA, patA sUkSma pRthvI arpI vAyu anukrame vizeSAdhika, sUkSma nigoda apacaptiA asaMkhyAtagaNAM, sUkSma nigoda paryAptA saMkhyAtagaNAM, patiA bAdara vanaspati anaMtagaNAM, paryAptA bhAdara vizeSAdhika, apacaptiA bAdara vana asaMkhyAtagaNAM, apatA bAdara vizeSAdhika, bAdara vizeSAdhika, aparyAptA sUkSma vana asaMkhyAtagaNAM, aparyAptA sUkSma vizeSAdhika, paztiA sUkSma va saMkhyAtagaNAM, sUkSma paryAptA vizeSa, sUkSma vizeSa. * vivecana-266 H bAdara saMbaMdhI alpa bahutvano vicAra bAdaranA pAMca sUtramAMnA prathama sUtravat bAdara vAyukAya pada sudhI jANavo. pachI sUkSma saMbaMdhe alpabahutva paNa sUkSmanA pAMca sUtromAM je paheluM sUtra che, tenI mAphaka sUkSma nigoda sudhI jANavuM. pachI bAdara vanaspatikAyika anaMtagaNAM che kemake ekaika bAdara nigodamAM anaMta jIvo che. tethI bAdara jIvo vizeSAdhika che. kemake temAM bAdara teu samAveza thAya che. tethI sUkSma vana asaMkhyAtagaNAM che, kemake bAdara nigodathI sUkSma nigodo asaMkhyAtagaNI che. tethI sAmAnya sUkSmo vizeSAdhika che. - 4 - ema prathama aAbahutva kahyuM. have sUkSmAdi aparyAptAnuM bIjuM aAbahutva - sauthI thoDA aparyAptA bAdara trAkAyiko che, tethI aparyAptA bAdara teu bAdara pratyeka vana, bAdara nigoda, bAdara pRthvI-ap-vAyu anukrame uttarottara asaMkhyAtagaNAM che. ahIM alpabahutva vicAra bAdara saMbaMdhI bIjA aparyApta sUtravat karavo. aparyApta bAdara vAyu aparyApta sUkSma teu asaMkhyAtagaNAM che. - 4 - tethI aparyAptA sUkSma pRthvI adh vAyu sUkSma nigoda anukrame asaMkhyAtagaNAM che. ahIM sUkSmanA pAMca sUtromAM bIjA sUtravat alpabahutva che. aparyAptA sUkSma nigodathI bAdara vana anaMtagaNAM che, kemake ekaika bAdaramAM anaMtajIvo che. tethI aparyAptA sAmAnya bAdara vizeSAdhika che. - 4 - tethI sUkSma vana aparyAptA asaMkhyAta gaNAM che. aparyApta bAdara nigodathI aparyApta sUkSma nigodo asaMkhyAtagaNAM che, tethI sAmAnya sUkSma aparyAptA vizeSAdhika che. have sUkSmAdi paryAptAnuM trIjuM alpabahutva - sauthI thoDAM paryAptA bAdara teukAyiko che. tethI bAdara trAkAyika, bAdara pratyeka vana, bAdara nigoda, bAdara pRthvI-a-vAyu anukrame asaMkhyAtagaNAM che. ahIM bAdaranA pAMca sUtromAMnA
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ B/-/4/266 133 138 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 sUma vanaspatikAyiko asaMkhyAtapaNAM che. kemake bAdara nigoda karatAM sUkSma nigoda asaMkhyAtagaNAM che. tenAthI sAmAnya sUTama aparyAptA vizeSAdhika che. * x * tethI paryAptA sUma vana saMkhyAtapaNAM che. kemake tenA pitAthI paryAptA saMkhyAta gaNAM che. * x* tethI sAmAnya sUkSma paryAptA vizeSAdhika che. *x * x * ema sUmabAdaranuM sAmudAyika alAbadutva kahyuM. che pada-3, dvAra-5-"yogadvAra" - X - X - X - X - X che - bIjA pati sUgavat vicAravuM. payata bAdara vAyu thI pati sUkSma teu asaMkhyAtapaNAM che. * * * * tethI payaktiA sUma pRthvI-cA-vAyu anukrame vizeSAdhika che. paryAptA sUma vAyu thI paryAptA sUma nigodo asaMkhyAtapaNAM che. kemake ekaika goLAmAM ghaNAM hoya che. tethI payatA bAdara vanaspati anaMtagaNAM che, "x- tethI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che. - x* tethI paryAptA sUkSama vana asaMkhyAtagaNAM che * x * tethI sAmAnya sUma paryAptA vizeSAdhika che. ema trIjuM alAbahuve kahyuM. pati-apayartiA sUma bAdaradi pratyekanuM pRtha-pRthak alabahu - sauthI thoDAM bAdara payatA che, kemake te parimita kSetramAM rahe che, tethI bAdara aparyAptA asaMkhyAtagaNAM che, - x * tethI sUkSma apayaktiA asaMkhyAtagaNA che, kemake sarvaloka vyApI hovAthI temanuM photra asaMkhyAtagaNuM che, tethI sUma paryAptA saMkhyAlagaNAM che * x * ema coyuM alabahuta kahyuM. have payartiA-apayaktiA sUma, sUkSmapRthvIkAyAdi ane bAdara, bAdara pRthvIkAyAdinuM sAmudAyika pAMcamuM aAbahatva kahe che - sauthI thoDAM payaktiA bAdara teukAyiko che * * tevI paddhiA bAdara trasakAyiko asaMkhyAtapaNAM che - X - X- tethI pati pratyeka bAdara vana bAdara nigoda, bAdara pRthvI aApu, vAya anukrame asaMkhyAtapaNAM che * * tethI bAdara apayatA teu. asaMkhyAtapaNAM che, kemake te asaMkhyAtA lokAkAzanA pradeza pramANa che. tethI aparyAptA pratyeka zarIra bAbara vana bAdara nigoda, bAdara pRthvI, apU, vAyu anukrame asaMkhyAtagaNAM che. aparyApyA bAda vAyu thI apayaptiA sUma teu asaMkhyAtagaNA che. tethI aparyAptA sUma pRthvI, apu, vAyu anukrame vizeSAdhika che. tethI paryAptA sUma teu saMkhyAlagaNAM che, kemake sUkSma jIvomAM piyaktiA karatAM payaptA sAmAnya rIte saMkhyAtapaNAM che. tethI pacatA sukSama pRthvI, apa, vAyu anukrame vizeSAdhika che. tethI apati sUkSma nigoda asaMkhyAtapaNAM che, - X - tethI paryAptA sUma nigodo saMkhyAtapaNAM che, kemake samamAM apayaktiA karatAM payartiA sAmAnya rIte saMkhyAtapaNAM hoya che. jo ke A badhAM bAdara patA teukAyikathI paryAptA sUma nigoda sudhInA padArtho anyatra sAmAnyathI asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa kahyA che. to paNa asaMkhyAtA asaMkhyAtA bhedo hovAthI ahIM A asaMkhyAtA-vizeSa-saMpAtA Adi je kahela che, te viddha na samajavA. payatA sUkSma nigodothI payaMiA bAdara vana anaMtagaNo che, kemake eka bAdaranigodamAM anaMta jIvo che. tethI sAmAnya bAdara paryAptA vizeSAdhika che - x apayaktiA bAdara vana tethI asaMkhyAtagaNAM che, kemake tenA ekaika paryatAne AzrIne aparyAptAnI utpatti thAya che. - X - tethI sAmAnya bAdara vizeSAdhika che. kemake temAM payapitAno paNa samAveza thAya che. tethI apatinA * sUtra-267 : bhagavAna ! A sayogI, manoyogI, vacanayogI, kAyayogI ane ayogImAM koNa konAthI A5, baha, tulya, vizeSa che ? gautamAM sauthI thoDA jIvo manoyogI che, vacanayogI asaMkhyAtae ayogI anaMtagaNa, kAyayogI anaMtagaNA, sayogI vizeSAdhika che. * vivecana-267 : sauthI thoDAM manoyogI che, kemake saMjJI paryAptA ja manoyogavALA che, vacanayogI asaM kemake beIndriyAdi vacanayogI che tethI ayogI anaMtagaNo che kemake siddho anaMtA che. kAyayogI anaMtagaNA, kemake vanaspatikAyiko anaMta che. * * * * * tethI sAmAnya sayogI vizeSAdhika che. kemake temAM vAyogI Adi che. che pada-3-dvA-6-"vedadvAra" che. - X - X - X - X - X - * sUtra-268 : bhagavAna ! jIvo savedI, prIvedI, paravedI, napuMsaka veda, vedImAM koNa konAthI abha, Adi che ? gautama! sauthI thoDAM jIvo paravedI che, strIvedI saMkhyAtapaNAM, avedI anaMtagA, napuMsakavedI anaMtagaNa, savedI vizeSAdhika che. * vivecana-268 : have vedadvAra - sauthI thoDAM puruSavedI, kemake saMjJImAM ja tiryaca, manuSyomAM tathA devone puruSaveda che. strIvedI saMkhyAlagaNAM kemake - tiryacothI tiryacI traNa gaNI ane traNa adhika che. manuSyothI mAnuSI strI 23 gaNI ane 27 adhika che. devothI devI 3-gaNI ane ura-adhika che. - x - x * tethI avedI anaMtagaNAM che kemake siddho anaMta che. tethI napuMsakavedI anaMtagaNA che, kemake siddhothI vanaspati anaMtagaNAM che. tethI sAmAnya savedI vizeSa che kemake temAM strI vedI, puruSa vedIno samAveza thAya che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-1/ra69 139 140 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 che pada-3, dvAra-7 "kapAya" & * sUtra-269 - bhagavana! A sakaSAyI, krodha-mAna-mAyA-lobha kaSAyI, kaSAyImAM koNa-konAthI aAdi che ? gautama ! sauthI thoDA jIvo kaSAyI che, mAnakaSAyI anaMtagaNA, krodha-mAyA-lobha kaSAyI anukrame vizeSAdhika, sakavAyI vizeSAdhika che.. vivecana-269 : sauthI thoDAM akaSAyI che, kemake siddho ane keTalAMka manuSyo akaSAyI che. tenAthI mAnakaSAya pariNAmI anaMtagaNA che. kemake cha e jIvanikAyamAM mAnakaSAyanA pariNAma hoya, krodha, mAyA, lobha kaSAya pariNAmI anukrame vizeSAdhika che kemake mAnakaSAya pariNAmanA kALanI apekSAe krodhAdi kaSAyanA pariNAmano kALa anukrame vizeSAdhika che. lobhakaSAyIthI sakaSAyI vizeSAdhika che, kemake temAM mAnAdi kaSAyano samAveza thAya che. ahIM sAvi - "kaSAyodaya sahita" evo artha che. arthAta vipAkAvasthA prApta potAnA udayane pradarzita karatA karma paramANu, kemake tevA prakAranA karma paramANu jemane hoya tyAre jIvane avazya kapAyodaya hoya. che pada-3, dvAra-8-'lezyA' che IzAna devo paNa tejovaizyI che, to asaMkhyAtapaNAM kema nahIM? (samAdhAna) tamArI zaMkA ayukta che. kemake vezyApadamAM A viSaye spaSTIkaraNa Avaze * * * * * * * sUnanuM tAtparya e che ke - pAlezya devonI apekSAe jolezyI devone ja vicArAya to asaMkhyAtapaNAM thAya, paNa pAlezyImAM tiryaco paNa hovAthI saMkhyAtagaNAM che. temanAthI alezyI jIvo anaMtagaNAM che, kemake siddho anaMta che, tethI kApotaleyI anaMtagaNA che kemake vanaspati ne kApotalezyA saMbhave che. tenAthI nIlaleI vizeSAdhika che, kemake ghaNAM jIvone te saMbhave che. tethI kRSNalezvI vizeSAdhika che. tenAthI sAmAnya lezyI jIvo vizeSAdhika che - 4 - che pada-3, dvAra-9 "samyakatva" che * sUtra-271 : bhagavAna ! A samyakra-mithyA-mizra daSTimAM koNa konAthI athao di che ? gautama sauthI thoDAM samyak mithyArdaSTi che, samayardaSTi anaMtagaNa, mizrAdaSTi anaMtagaNAM che. * vivecana-271 : sauthI thoDAM samyak mithyAdeSTi che, kemake te pariNAma kALa aMtamuhUrta pramANa che. pRcchA samaye thoDAM ja prApta thAya che. tenAthI sagardaSTi anaMtagaNo che, kemake siddho anaMta che. tethI mithyAdeSTi anaMtagaNAM che, kemake vanaspatikAyiko anaMta che. che pada-3, dvA-10, "jJAna" che sUtra-230 : bhagavan! A salecI, kRSNa-nIla-kApota-du-pA-zukala lecI, alecImAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautamAM sauthI thoDAM jIvo zuklavecI che, pAleyI saMkhyAtanA, tejalezyI saMkhyAlagaNAM, avestrI anaMtagaNA, kApodalerathI anaMtagaNA, nIla-kRSNa-saezayI anukrame vizeSAdhika che. * vivecana-230 : sauthI thoDAM zukalatezyA, kemake lAMtakathI anuttara sudhI vaimAnikomAM, keTalAMka garbhaja karmabhUminA saMkhyAtA varSAyuvALA manuSyomAM, saMkhyAtA varSAyuvALA keTalAMka tiraMgomAM zuklalezyA saMbhave che, tethI paDAlezyI saMkhyAlagaNAM, kemake te sanakumArathI brAhAloka kalAvAsImAM tathA ghaNAM ja garbhaja karmabhUmija saMkhyAtA varSAyu manuSya Adi - mAM hoya che - x - tethI tejalezya saMkhyAtapaNAM che, kemake saudharma, IzAna, jyotika, keTalAMka bhavanapati, vyaMtara, garbhaja tiryaMca paMcendriya, manuSyo ane bAdara patA ekendriyomAM tejalezyA hoya che. prazna- pAlezlIthI tejolespI asaMkhyAtagaNAM kema na hoya ? kemake jyotiko bhavanavAsIthI asaMkhyAtapaNAM che. * x * jayotiko badhAM tejolezyI che, saudharma * sUtra-232 - bhagavana! Abhinibodhika-kRta-avadhi-mana:paryava-kevaLajJAnIomAM koNa konANI Abha Adi che ? gautama! sauthI thoDAM jIvo manaHpavAnI, avadhijJAnI asaMkhyAtagaNAM, abhini ane zrutajJAnI baMne tulya ane vizeSa, kevalI anaMtae bhagavAna ! A matiajJAnI, zrutajJAnI, vilaMga jJAnImAM koNa konAthI alpa Adi che ? gautamAM sauthI thoDAM jIvo vilaMgAnI, mati-buta aDAnI baMne tulya ane anaMtagaNA. bhagavAna ! A abhinibhodhika cAvata kevaLajJAnI ane matijJAnIthI virbhAgajJAnImAM koNa konAthI alpa che ? gautama ! sauthI thoDAM jIvo mana:paryavaphAnI, avadhi asaMkhyAmaNAM, abhini ane cuta bane tulya ane vizeSAdhika, virbhAgajJAnI asaMkhyAtagaNAM, kevalajJAnI anaMtagaNad, matijJAnI-cutaajJAnI baMne tulya ane anaMtagaNAM che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/10/272 141 142 prajJApanAupAMgasUtra * saTIkaanuvAda/1 * vivecana-234 - sauthI thoDAM saMyato, kemake utkRSTI hajAra kroDa pRthakava pramANa hoya che. * x - tenAthI saMyatAsaMyata-dezavirati asaMkhyAtA che kemake tiryaMca paMcamAM asaMkhyAtone dezavirati saMbhave che. tenAthI nosaMyatA anaMtagaNo che, kemake tevA siddho hoya che. tenAthI asaMyato anaMtagaNAM che, vanaspati anaMta che. # dvAra-3, pada-13-"upayoga" che * vivecana-27ra : sauthI thoDAM mana:paryavajJAnI, kemake saMyatone ja mana:paryavajJAna saMbhave che, avadhijJAnI tethI asaMkhyAtapaNAM, kemake te jJAna cAre gatimAM saMbhave che. tenAthI Abhini zrata vizeSAdhika, kemake saMjJI tiryaMca paMcendriya manuSyomAM keTalAMkane A jJAno saMbhave che, svasthAne baMne tulya che, kevalajJAnI temanAthI anaMtagaNAM che. jJAnI kahA, have ajJAnInuM alAbahatva - sauthI thoDAM vibhaMgAnI, kemake keTalAMka cAre gatinAne virbhAgajJAna hoya che. tenAthI mati ane zruta jJAnI anaMtagaNo kemake vanaspatine paNa A ajJAna saMbhave che. te baMne svasthAne paraspara tulya che. have jJAnI-ajJAnI baMnenuM sAmudAyika asAbadutva sauthI thoDAM mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI tethI asaMkhyAtapaNAM, tenAthI AdhanA be jJAnI vizeSAdhika * * * tenAthI virbhAgajJAnI asaMkhyAtapaNAM kemake deva-nArakagatimAM sabhyathI mithyArdaSTi asaMkhyAtagaNAM che, - x - tenAthI kevaLajJAnI anaMta gaNAM kemake siddho anaMta che, tenAthI mati-zruta ajJAnI anaMtagaNo, kemake vanaspati anaMta che. - x - jJAna dvAra pUruM thayuM. che pada-3, dvAra-11-"darzana' che * sUtra-23pa : bhagavAna ! A sAkAropayukta, AnAkAropayukatomAM koNa konAthI alA Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM jIvo anAkAropayukata che, sAkAropayukata jIvo saMkhyAtagaNa che. * vivecana-275 - anAkAropayukata kALa sauthI thoDo che, sAkAropayukta kALa saMkhyAtagaNo che, tethI anAkAropayukta sauthI thoDAM kahA ItyAdi. che dvAra-3-pada-14 "AhAra" che. * sUjha-283 + bhagavana! A ca-aya-avadhi-kevalaEzaniImAM koNa konAthI aWe Adi che ? sauthI thoDI avadhidaranI che, cakSudanI asaMkhyAtapaNAM, kevalada zaniI anaMta acakSudarzanI anaMtae * vivecana-273 : sauthI thoDAM avadhidarzanI che. keTalAMka deva, nAkI, saMjJI paMcendriya tiryaMcamanuNone te hoya che, tenAthI cakSadarzanIo asaMkhyAtapaNAM, kemake badhAM deva, nADI, garbhaja manuSyo, saMjJI tiryaMca paMce asaMjJI tirIya paMce caurindriyone. cAdarzana hoya. tenAthI kevaLadarzanI anaMtagaNA, tenAthI cAdarzanI anaMtagaNA kemake vanaspatikAyiko siddhothI anaMtagaNAM che. che pada-3, dvAra-12-"saMta" hag * sUtra-236 : bhagavanA A AhAraka - anAhAphamAM koNa konAthI ? sauthI thoDAM jIvo anAhAska che, AhArako saMkhyAlagaNAM che. * vivecana-236 : sauthI thoDAM anAhAka che, kemake vigrahagati AdimAM ja anAhAraka che. kahe che - kevalI, samuhad, yogI, siddho aNAhAraka che, bAkInA AhAraka che. AhAko asaMkhyAtapaNAM che. [prazna vanaspatikAyiko siddhothI anaMta che, teo AhAkapaNe che, to anaMta kema na kahyA ? te ayukta che, sUkSmanigoda asaMkhyAtA che * x - te sarvakALe vigrahamAM hoya che, tethI anAhArako ati-ghaNAM che. * * * tenAthI AhAko asaMkhyAtapaNAM che, anaMtagaNAM nathI. che pada-3-dvAra-15 thI 20 che * sUtra-274 - bhagavAna ! A saMyata, asaMyata, saMyatAsaMgata ane nosaMyatanoasaMyatanosaMyatAsaMyatamAM koNa konAthI abhao che ? gautama ! sauthI thoDAM jIvo saMyata, saMyatAsaMyata asaMkhyAtapaNAM, nosaMyatanoasaMyatanosaMtAsaMyata anaMta asaMta anaMta che. * sUtra-277 thI 282 [cha dvAro anukrame - ri77-hAra-15) bhagavanuM bhASaka ane abhASaka jIvomAM koNa konAthIe ? bhASaka sauthI thoDAM, bhApako anaMtagaNAM che. (28-ddhAra-16] bhagavat ! A rItta, aparItta, noparIttanoparItta jIvomAM koNa konAthI sauthI thoDAM parId, noparitanoaparid anaMtagaNa, aparId anaMtagaNo che.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/1 cuktAnaMta pariNAmavALA che. nobhavasiddhikano bhavasiddhiko anaMtagaNo che kemake te siddho che. *x* tethI bhavasiddhika ati bhavya anaMtagaNo che. bhavyo nigodanA anaMtabhAga che che pada-3, dvAra-21, "astikAya che. -15 thI 20,277 thI 282 143 (ra79-dvAra-17] bhagavan! pati , apayaktiA ane nopayaktiAnoApayatamAM koNa konAthIe ? sauthI thoDAM nopayatAnoapayatA che, apayatA anaMtagaNAM, payaktiA saMkhyattamaeli. (ra80-ek-18) bhagavAna ! sUkSma, bhAdara, nosUmanobhAdara jIvomAM koNa konANI sauthI thoDA nosUmanobhAdara jIvo che, bhAdaro anaMtagaNo che, sUmo asaMkhyAtagaNAM che. ri81-8-19] bhAvanA A saMjJI, asaMjJI ane nosaMsInosaMjJA jIvomAM koNa konAthI? gautama ! sauthI thoDAM jIvo saMjJI che, nosaMjJInosaMjJI anaMtagaNA, asaMjJI anaMtagaNAM. [28ra-dvAra-ra0] bhagavana ! A bhavasiddhika, abhavasiddhika, nobhavasidrikano bhavasiddhika jItomAM koNa konAthI A5 Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM jIvo bhavasiddhika, nobhavasiddhikanoabhavasiddhiko anaMtagaNAM, bhavasiddhiko anaMtagaNa che. * vivecana-277 thI 282 :- dviA-15 thI 20] sauthI thoDAM bhASaka-bhASA labdhisaMpanna, kemake beIndriya Adine te che. abhASaka - bhASA labdhi sahita te anaMtagaNAM che. parIta-be bhede che, bhava parIta ane kAya parId. temAM bhava parIva - jemane kaMIka nyUna addha pudgalaparAvarta saMsAra bAkI che te zulapAkSika. kAya parIdpratyekazarIrI. A baMne sauthI thoDAM che, kemake zulapAkSika ane pratyekazarIrI jIvo thoDAM che. tenAthI noparItanoaparItta anaMtagaNAM che kemake te siddho che. tenAthI aparIta jIvo anaMtagaNAM che. kemake kRSNapAkSika ane sAdhAraNa vanaspatikAyika siddhothI anaMtagaNAM che. patidvAramAM sauthI thoDAM nopayatino aparyApta jIvo, kemake te siddho che. tenAthI aparyAptA anaMtagaNAM che. sAdhAraNa vanaspatikAyika sadA aparyAptapaNe prApta thAya che. tethI paryAptA saMkhyAlagaNAM che. kemake ghaNAM sUkSma jIvo che. jemAM paryAptA saMkhyAtA che. sUmadvAramAM - sauthI thoDAM nosUmanobAira arthAt siddho che. kemake teo sUkSma ane bAdara rAzinA anaMtamAM bhAge che. tethI bAdara jIvo anaMtagaNAM che- x * tethI sUkSma jIvo asaMkhyAtagaNAM che, kemake bAdara nigoda karatAM sUmanigoda asaMkhyAtA che. saMjJIdvAramAM - sauthI thoDAM jIvo saMjJI che kemake manavALA ja saMjJI hoya. tethI nosaMjJInoasaMjJI anaMtagaNA che kemake te siddho che. tethI asaMjJI anaMtagaNA che. - X - bhavasiddhikadvAra - sauthI thoDAM abhavasiddhika - abhavyo che kemake jaghanya * sUtra-283 : bhagavana! dhamastikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, jIvArikAya, pagalAstikAya ane ahadrAsamayomAM dravyAphiye koNa konAthI alA, bahuM, tulya ke vizeSa che ? gautama dharma adhama AkAzao gaNe AritakAya kaMthAlANI tulya ane sauthI thoDA che. tethI jIvAstikAya dvavyAtAthI anaMtagaNa che, tethI 5galAstikAya dvavyArtharUpe anaMtaguNa, AdrAsamaya dravyArUpe anaMtagaNAM che. bhagavAna ! dhamastikAya yAvata ahahAsamayomAM pradeza koNa konAthI alAdi che ? gautama ! dhamastikAya ane AdhamastikAya baMne pradezArUpe tulya ane sauthI thoDAM che, jIvAstikAya-5galAstikAya, adrAsamayo, AkAzAstikAya anukrame pradezArtharUpe anaMtagaNa che. bhagavana ! dhamastikAmAM dravyArtha-pradezapaNe koNa konAthI ? sauthI thoDAM dhamAM dravyarUpe eka, pradezarUpe asaMkhyAtA. adhamastikAya saMbaMdhe A rIte ja prazna ane uttara kahevA. bhagavanA AkAzAstikAyamAM dravyarUpe * pradeza koNa konAthI A5e Adi che ? gautama ! dravyarUpe AkAzAstikAya eka ane sauthI thoDAM che, pradezarUpe anaMtagaNAM che. jIvAstikAya ane pudgalAstikAyano AlAvo dhamastikAyavat kahevo. addhAsamayane pradezonathI, tethI prazna ja nathI. bhagavAna ! dhamastikAya yAvat addha samayamAM drabhAI ane pradezApiNe koNa konAthI A5 Adi che ? gautama! dharma adharmaAkAza maNe dravyApaNe tulya ane sauthI thoDAM che. dharma adharma baMne tulya ane pradezArthatAthI asaMkhyAtapaNAM che. jIvAstikAya dvavArthapaNe anaMtagaNAM ane pradeza asaMkhyAtapaNAM che. tethI pugalAstikAya dravyape anaMtagaNa, pradeza asaMkhyAtapaNAM che. addhAsamaya drabhAI-udezArthatAthI anaMtagaNa che. AkAzAstikAya pradezarUpe anaMtagaNa che. * vivecana-283 - dharma adharma, AkAza traNe atikAya dravya svarUpe tulya che. kemake pratyeka ekaika dravyarUpa che, mATe sauthI thoDAM che. tethI jIvAstikAya dravyarUpe anaMtagaNAM che,
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/21/283 kemake pratyeka jIvo dravya che. te anaMtA che. tethI pudgalAstikAya dravyarUpe anaMtagaNAM che. ahIM paramANu, dvipradezikAdi judA judA dravyo che. te sAmAnyarUpe traNa prakAre che - prayoga pariNata, mizra pariNata, visasA pariNata. temAM prayoga pariNata paNa jIvothI anaMtagaNA che. kemake ekaika jIva jJAnAvaraNIyAdi pratyeka karmanA anaMta pudgalaskaMdhothI parivaSTita che. to bIjA vize zuM kahevuM ? prayoga thI mizrapariNata pudgala dravyo anaMtagaNAM che. tethI visasA pariNata anaMtagaNAM, - 4 - tethI jIvAstikAyathI pudgalAstikAya dravyarUpe anaMtagaNAM che. tethI ahlAsamaya dravyArNapaNe anaMtagaNAM che. kaI rIte ? eka ja paramANu bhAvikALamAM dvi-pridezika yAvat dazapadezika, saMkhyAta-asaMkhyAta-anaMtapradezika skaMdhomAM pariNata thavAthI judA judA kALe thanArA anaMta bhAvI saMyogo kevaLI jANe che. - x - te badhAMnA pariNAma manuSya (?) lokakSetra aMtarvartI saMbhave che. kSetrathI paNa A paramANu A AkAzapradezamAM eka samayAdi sthitika, ema eka paramANunA / eka AkAzapradezamAM asaMkhyAtA bhAvI saMyogo thavAnA che, ItyAdi - 4 - kALanA anaMtabhAvI saMyogo che. - 4 - bhAvathI A paramANu A kALe ekaguNa kALo che ema eka paramANunA judA judA kALe anaMta saMyogo thavAnA che. - 4 - e rIte ekaika paramANunA dravyAdi cAra bhede anaMta bhAvI samayo kevaLIe jANelA che. ItyAdi - X - x - A rIte 145 atIta samayo paNa siddha thAya che mATe dravyarUpe pudgalathI anaMtagaNAM ahvA samaya che. pradezArtharUpe alpabahutva - dharmAstikAya, adharmAstikAya e baMne paraspara pradezArthatAthI tulya che kemake baMne lokAkAza pradeza pariNAma che. tethI bIjAnI apekSAe thoDAM che. tethI jIvAstikAya pradezArtharUpe anaMtaguNa che, kemake jIvo anaMta che - x - pudgala tethI pradezArtharUpe anaMtagaNA che. kemake karmaskaMdha pradezo sarva jIvapradezothI anaMtagaNAM che. pratyeka jIvapradeza anaMtAnaMta karmaparamANuthI vIMTAyela che. - x - tethI ahlAsamayo pradezArtharUpe anaMtagaNAM che, kemake dravyAdi bhede anaMta atIta-anAgata samayo thAya che. tethI AkAzAstikAya pradezArtharUpe anaMtagaNuM che. kemake aloka cAre tarapha anaMta che. have pratyeka dravyonuM dravyArtha-pradezArtharUpe alpabahutva H- sauthI thoDAM dharmAstikAya dravyapaNe che. kemake te eka che ane pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNAM che. kemake lokAkAza pradeza pramANa che. e rIte adharmAstikAya kahevA. AkAzAstikAya dravyArthapaNe eka paNa pradezArthapaNe anaMtagaNuM che, kemake aparimita che. jIvAstikAya paNa pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNuM che - x - pudgalAstikAya dravyarUpe sauthI alpa, kemake badhe thoDAM che, pradezArthatAthI asaMkhyAtagaNAM che. (prazna) jagatamAM anaMtapradezika skaMdho ghaNAM che, to pradezArtharUpe anaMtagaNAM kema na saMbhave ? zaMkA khoTI che. kemake anaMtapradezika skaMdho thoDAM che, paramANu Adi 20/10 146 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 ghaNAM ja che. - 4 - 4 - tethI jyAre sarva pudlAstikAyane pradezarUpe vicArIe tyAre anaMta pradezika skaMdho ghaNAM thoDAM hovAthI - 4 - asaMkhyAta ja ghaTe, anaMtaguNa na ghaTe. addhA samayane pradezo nathI mATe teno prazna thato nathI. (prazna) kALa dravyarUpe hovAmAM zo niyama che ? temAM pradezArthatA paNa hovI ja joIe ? ItyAdi A zaMkA ayukta che. kemake dRSTAMta ane dAntikanuM samAnapaNuM nathI. - X - addhA samayo paraspara nirapekSa che. kemake vartamAna samaya vidhamAna hoya che tyAre atIta ane anAgata samayo hotA nathI. tethI te skaMdharUpe na pariName, skaMdha abhAve addhA samayanA pradezo nathI. have dharmAstikAyAdi badhAMnuM sAthe dravyArya-pradezArthapaNe aAbahutva - dharma adharma AkAza traNe dravyarUpe tulya ane sauthI thoDAM che kemake pratyeka ekaika dravya che, dharma ane adharma baMne pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNAM ane svasthAna apekSAe tulya che. tethI jIvAstikAya dravyArtharUpe anaMtagaNAM che, kemake anaMta jIvadravyo che. jIvAstikAya pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNAM che kemake dareka jIvane asaMkhyAtA pradezo che. pudgalAstikAya dravyArya rUpe anaMtagaNAM che, kemake jIvanA pratyeka pradeze anaMtA jJAnAvaraNa Adi karmapudgala skaMdho lAgelA che. tethI pudgalAstikAya pradezArthapaNe asaMkhyAtagaNAM che, tenAthI ahlAsamayo anaMtagaNAM che. tethI AkAzAstikAya pradezArtharUpe anaMtagaNAM che, kemake sarva dizAmAM aMta nathI ane ahlAsamaya mAtra manuSya kSetramAM che. pada-3, dvAra-22,23 * sUtra-284,285 [baMne dvAra] : [284dvAra-22] bhagavan ! A sarama ane acarama jIvomAM koNa-konAthI alpa Adi che ? gautama ! sauthI thoDAM jIvo acarama che, carama jIvo tethI anaMtagaNAM che. [285-dvAra-23] bhagavan ! jIvo, pudgalo, addhArAmayo, sarva dravyo, sarva pradezo, sarva paryAyomAM koNa konAthI alpAdi che ? gautama ! sauthI thoDAM jIvo, pudgalo anaMtagaNAM, aAsamayo anaMtagaNAM, sarva dravyo vizeSAdhika, sarva pradezo anaMta sarva paryAyo anaMta * vivecana-284,285 : caramadvAra-jene yogyatA vaDe chello bhava saMbhave che te carama eTale bhavya, bIjA acarama-abhavya ane siddha. kemake te baMnene caramabhava nathI. temAM acaramo thoDAM che, abhavya ane siddho baMne maLIne paNa madhyamayukta anaMtapariNAmI che. tethI anaMtagaNAM carama-bhavyo che. kemake ajaghanyotkRSTa anaMtAnaMta pariNAmI che. jIvadvAra-sauthI coDAM jIvo, tethI pudgalo anaMtaguNa, tethI ahlAsamayo
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/22,23/184,285 143 148 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 anaMtaguNa, tethI sarvadravyo vizeSAdhika che, kemake temAM jIvAdi badhAM dravyo nAMkhatA kaMIka adhika thAya che. tethI sarva pradezo anaMtagaNAM che, kemake AkAza anaMta che. tethI sarve paryAyo anaMtaguNa che, kemake eka AkAzapadezamAM anaMta agurulaghu paryAyo che. che dvAra-3, pada-24-"kSetradvAra" che * saga286 - tranI apekSAe sauthI thoDAM jIvo udloka-tichaliokamAM che, adholokatilokamAM vizeSAdhika che, tilokamAM asaMkhyAtamAM, traNe lokamAM asaMkhyAtagaNo che, utvalokamAM asaMkhyAtapaNAM, adholokamAM vizeSAdhika che. * vivecana-286 : phogAnusAra - sauthI thoDAM jIvo urvaloka-tichalokamAM che, ahIM urdhvalokanuM sauthI nIcenuM AkAzapratara, tilokanuM sauthI uparanuM AkAzapatara che urvalokatichalioka che. caudarAja pramANa sarvalokanA traNa vibhAga - udad, ti, agholoka, te vibhAga rucaka pradezothI thAya. rucakapradeza nIce 900 ane upara 900 yojana che tichalioka. tichanI nIce te adholoka, upara te udadloka. sAta saja pramANathI kaMIka jUna urvaloka, kaMIka adhika te adholoka. cakanI samabhUtaLa pRthvIthI 900 yojana jaIne je jayotizakanI upara tichaliokanuM eka pradezAtmaka AkAzapratara te tichalokapratara, uparanuM eka pradezAtmaka AkAzapatara te tichalokAtara, uparanuM eka pradezAtmaka te utvaloka pratara. te baMne te udarvaloka- tiloka kahevAya, te anAdi pravacana paribhASA che. tyAM rahetA jIvo sauthI thoDAM che. kemake jeo urdhvathI tichalokamAM ane tichathI urvalokamAM upaje, te baMne pratarane sparze che. te sivAya bIjA keTalAMka jIvo, je tyAM rahIne baMne pratasto Azraya kare che, teo ja A be prataramAM rahenAra che. paNa udarvathI adholokamAM upajatAnI ahIM gaNanA na karavI. kemake teo bIjA sUtrano viSaya thAya che. * x (prajJA) urvalokamAM rahelA sarva jIvono asaMkhyAtamo bhAga niraMtara maraNa prApta hoya che, teo tIchalokamAM upajatA uparokta be pratarane sparze che, to jovA jIvo thoDA kema kahevAya ? A zaMkA ayukta che. kemake vastutatvanA aparijJAnathI thaI che. ukta maraNa prApta jIvo mAtra tIcharalokamAM nathI upajatA, paNa adho ane urvalokamAM paNa upaje che, tethI ukta jIvo thoDAM ja che. tenAthI adholoka-nI chalokanA jIvo vizeSAdhika che. ahIM adholokanA uparanuM eka pradezavALuM AkAzapradeza pratara ane vIchalokanuM nIcenuM tevuM pratara, te baMne adholokatIchaloka kahevAya che. kemake tevuM pravacanamAM prasiddha che. temAM vigrahagatithI athavA tyAM rahevA vaDe te baMne prataromAM varte che. teo vizeSAdhika che. jeo adholokathI tIchamAM ane tIchalokathI adhomAM IlikA gatithI upaje che, teo ukta baMne pratarone sparze che ane je tyAM rahelA che, te paNa be pratarano Azraya kare che. te baMnene uparanA prataramAM rahenArA kahevAya che. paNa je adholokathI udarvamAM upaje che, temane grahaNa na karavA * X - X - tenAthI tIchalokamAM rahelA jIvo asaMkhyAtagaNA che, kemake ukta baMne phoma karatA tichaliokanuM kSotra asaMkhyAtagaNuM che. tenAthI traNe lokane sparzatA jIvo asaMkhyAtagaNAM che. ahIM jeo mAtra ud, adho ke tIchalokamAM rahe che, jeo vakragatithI urva ane tIlokane sparze che, tenI gaNanA na karavI, paNa vigrahagati prApta je traNe lokane sparze che, te grahaNa karavA kemake A sUtra vizeSArthano viSaya che. tIjIlokavartIthI te asaMkhyAta gaNAM ja che. te A rIte - ahIM ghaNAM sUkSma nigodo udad ane agholokamAM maraNa pAme che. paNa je sUkSma nigodo tichalokamAM maraNa pAmI adho, udhaI ke te ja tIchalokamAM utpanna thAya che. teo traNa lokane sparzatA nathI, mATe teo A sUtrano viSaya nathI. * x - keTalAMka maraNa pAmIne svasthAne upaje che. tenAthI asaMkhyAtapaNAM adholokamAM rahelA udarva lokamAM ane udarvalokamAM rahelA adholokamAM utpanna thAya che. teo te prakAre utpanna thatAM traNe lokane sparze che mATe asaMkhyAta gaNA che. [prazna ghaNAM jIvo haMmezAM vigrahagati prApta hoya che. e kaI rIte jANI zakAya ? yukitathI. je pUrve sthAnapadamAM kahyuM che. "aparyAptA anaMtagaNAM che, tethI paryAptA saMkhyAlagaNA che" e pramANe apayaMiA ghaNAM che kemake pAtA tenAthI saMkhyAlagaNAM ja che. * x * ghaNAM aparyAptA to aMtarAlagatimAM vartatA hoya che. tethI traNa lokano sparza karanArA jIvo karatAM urdhvalokamAM rahelA jIvo asaMkhyAtapaNAM hoya che. kemake upajavAnuM photra ghaNuM moTuM che ane tenA asaMkhyAtA jIvonI ja udvartana thAya che. tenAthI adholokamAM rahela jIvo vizeSAdhika che, kemake urvIlokanA phonathI adholokanuM kSetra vizeSAdhika che. * x - * sUtra-287 : mane AzrIne sauthI thoDAM nairayiko traNa lokamAM che, adholokatIchaliokamAM asaMkhyAtagaNa, dholokamAM asaMkhyAtagaNAM. kSetrane AzrIne sauthI thoDAM ticayoniko urvaloka-tIchalokamAM, adholoka tIjIlokamAM vizeSAdhika, vIchalokamAM asaMkhyAtapaNAM, milokamAM asaMkhyAtapaNAM, urvalokamAM asaMkhyAtagaNAM, adholokamAM vizeSAdhika che. mane AzrIne sauthI thoDI tiryaMca ruzIo utvaliokamAM che, uMlokatIlokamAM asaMkhyAtagaNAM, trilokamAM saMkhyAtagaNa, adholoka-cIchalokamAM saMkhyattagaNa, dholokamAM saMkhyAtagaNa, tIchalokamAM saMkhyatagaNAM che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/24/287 kSetrane AzrIne sauthI thoDAM manuSyo trilokamAM, urdhvaloka-tIchaliokamAM asaMkhyAtagaNAM, adholokIlokamAM saMkhyAtagaNAM, urdhvalokamAM saMkhyAtagaNAM, adholokamAM saMkhyAtagaNAM, tIlokamAM saMkhyAtagaNAM che. 149 kSetrane AzrIne sauthI thoDI manuSyanI trilokamAM, urdhvaloka-tIchaliokamAM saMkhyAtagaNI, adholoka tIlokamAM saMkhyAtagaNI, urdhvalokamAM adholoka, tIchalokamAM anukrame saMkhyAtagaNI. kSetrane AzrIne sauthI thoDAM devo urdhvalokamAM, urdhvaloka-tIchaliokamAM asaMkhyAtagaNAM, trilokamAM saMkhyAtagaNAM, adholoka-tIlokamAM saMkhyAtagaNA, adholokamAM saMkhyA tIchaliokamAM saMkhyAo kSetrane AzrIne devI saMbaMdhI lAvo deva mujaba jANato. * vivecana-287 : kSetranI apekSAe nairayika - sauthI thoDAM traNa lokane sparza karanArA che. kaI rIte? je meru zikhare ke aMjana-dadhimukha parvatanA zikharAdimAM ke vAvomAM vartatA matsyAdi nakamAM utpanna thanAra che, te IlikAgati vaDe Atmapadezone vistArI traNe lokane sparze che, teo marIne tatkALa nakamAM utpanna thatA hovAthI ane narakAyup anubhavatA hovAthI nArako che evA thoDAM hoya che. - 4 - athavA pUrvokta vAvomAM tiryaMca paMcendriyapaNe upajatA ane maraNa samuddAta vaDe Atmapradezone utpatti sthAna paryanta vistAratA evA nAsko ja grahaNa karavA, - x - te traNa lokano sparza karanArA che. tenAthI adholoka-tIchalioka saMjJaka pUrvokta pratarano sparza karanArA asaMkhyAtagaNAM che, kemake asaMkhyAtA dvIpasamudromAM ghaNAM tiryaMca paMcendriyo narakamAM upajatAM ukta be pratarano sparza kare che, tethI pUrvokta triloka sparzI karatAM asaMkhyAtagaNAM che. kemake kSetra asaMkhyAtagaNuM che bIjA kahe che - asaMkhyAta dvIpa samudramAM tiryaMca paMcendriyapaNe upajatAM ane maraNa samudghAtathI utpattisthAna sudhI Atmapradeza vistAratA nArako ja ahIM levA. te asaMkhyAtagaNAM che. tethI adholokamAM asaMkhyAtagaNAM che, kemake svasthAna che. have tiryaMcagati - A aAbahutva sAmAnya jIvasUtra mAphaka jANavuM. kemake te alpabahutva sUkSmanigodone AzrIne kahyuM che. have tiryaMca strI-kSetrAnusAra vicAratAM tiryaMca strI sauthI thoDI urdhvalokamAM che, tenAthI urdhvaloka-tIrkAloka pratara dvayamAM asaMkhyAtagaNI che. kemake sahasrAra sudhInA devo paNa garbhaja tiryaMca paMcendriyomAM upaje che, bIjI kAyamAM paNa utpanna thAya. te badhAM jIvo urdhvaloka tIrchAlokamAM tiryaMca paMcendriya strIpaNe Ayu vedatA hoya che. tIrkAlokvAsI tiryaMcastrI urdhvalokamAM devarUpa ke bIjIkAyamAM upaje che, te maraNa samuddAta vaDe utpatti sthAne potapotAnA Atmapradezane vistAratA pUrvokta be prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 pratarane sparze che, te tiryaMca strI tethI asaMkhyAtagaNI che kemake kSetra asaMkhyAtagaNuM che. tenAthI trilokamAM saMkhyAtagaNI che, kemake vyaMtarAdi jIvo adholokathI urdhvalokamAM paNa tiryaMca paMrondriya strIpaNe upaje che ane urdhvalokathI devAdi paNa adholokamAM upaje che, teo maraNa samuddAta karI, potapotAnA AtmapadezathI traNe lokane sparze che. teo ghaNI che, tiryaMcastrI Ayu vedavAthI tiryaMca strI kahevAya che. tenAthI adholokatI[loka nAme be prataramAM rahelI saMkhyAtagaNI che, kemake ghaNAM nAkAdi jIvo samuddAta sivAya paNa tIrkAlokamAM paMcendriya strIrUpe utpanna thAya che ane tIrkAlokamAM rahela jIvo tiryaMcastrIdhame adholaukika grAmomAM paNa upaje che ane te rIte be pratarane sparze che. AyuvedanathI te tiryaMca strIo paNa kahevAya che. tathA adholaukikagrAmo kramazaH vadhatA chevaTe 1000 yojana uMDA che. tenI pUrve 900 yojana uMDAIvALA pradeza paNa che, tyAM rahevA vaDe ukta be pratarano Azraya kare che mATe pUrvokta tiryaMca strIothI saMkhyAtagaNI che, tethI adholokamAM saMkhyAtagaNI che. kemake adholaukika grAmo ane samudro 1000 yojana uMDA che, navaso yojanathI nIcenI tiryaMcastrIonuM svasthAna hovAthI saMkhyAtagaNI che. tenAthI tIAiMlokamAM saMkhyAtagaNI che. 150 have manuSyagati - kSetrAnusAra trilokasparzI manuSyo sauthI thoDAM che, kemake urdhvalokathI adholaukikagrAmomAM upajavAnI yogyatAvALA mAraNAMtika samudghAta kare tyAre Atmapradezo vaDe trilokane sparze che, jeo vaikriya ke AhAraka samuddAta prApta thayelA tathAvidha prayatnathI ati dUra urdhva ane adholoke Atmapradezone vistAre che te ane kevalI samuddAta prApta, te badhAM trilokane sparze che, teo thoDAM che, mATe sauthI thoDAM che tema kahyuM. tenAthI urdhvaloka-tIrthAlokane sparzatA asaMkhyAtagaNAM che, kemake vaimAnika devAdi jIvo yathAsaMbhava urdhvalokathI tIchalokamAM manuSyapaNe upaje che, te be prArone sparze che. vidhAdharo paNa meru parvatAdimAM jAya che. temanA vIrya-rudhirAdimAM saMmUrNima manuSyo upaje che, je baMne pratarono sparze che mATe asaMkhyAtagaNAM kahyA. tenAthI adholoka-tIqhalokamAM saMkhyAtagaNAM che. kemake adholaukika grAmomAM svabhAvathI ja ghaNAM manuSyo che, jeo tIrkAlokathI manuSyAdi jIvo adholaukika grAmomAM manuSyarUpe upaje che ke adholoka ane adholaukika gAmothI tIchachalokamAM manuSyarUpe upajavAnA che, te pUrvokta be pratarone sparze che, teo ghaNAM che ItyAdi - X -- tenAthI urdhvalokamAM saMkhyAtagaNAM che. kemake saumanA vanAdimAM krIDArthe ke caityavaMdana nimite ghaNAM vidhAdhara ane cAraNa munionA gamanAgamanano saMbhava che. temanA rudhirAdimAM saMmUrchima manuSyo saMbhave che. tenAthI adholokamAM saMkhyAtagaNAM che. kemake svasthAna hovAthI ghaNAM che. tethI tIIlokamAM saMkhyAtagaNAM che, kemake kSetra
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-]24/287 saMkhyAtagaNuM che ane svasthAna che. have manuSya strI-kSetrAnusAra sauthI thoDI manuSyastrI trilokane sparzanArI che. yukti pUrvavat. tenAthI urdhvaloka tIIlokamAM vartatI strIo saMkhyAtagaNI che. yukti manuSyavat - x * tenAthI adholoka-pIchalokamAM saMkhyAtagaNI che. yukti manuSyavat - 4 - tenAthI urdhvalokamAM saMkhyAtagaNI che. pUrvavat - x - tenAthI tIchAM lokamAM saMkhyAtagaNI che. kemake kSetra saMkhyAtagaNuM ane svasthAna che. devagati AzrIne - kSetrAnusAra vicAratA sauthI thoDAM devo urdhvalokamAM che, kemake tyAM vaimAnika devo che, teo thoDAM che, bhavana5tyAdi jina janma mahotsave meru parvatAdie jAya che, teo paNa thoDAM che tenAthI urdhvaloka-tIlokamAM asaMkhyAtagaNAM che. kemake jyotikone najIka che, svasthAna che. bhavanapatyAdi meru parvatAdi upara tathA saudharmAdimAM gayela svasthAnamAM gamanAgamana karatA ane vaimAnikapaNe utpanna thavAnI yogyatAvALA che ane devAyuSu vedatA utpatti sthAna sudhI jAya che. teo pUrvokta be pratarane sparze che. - 4 - temanAthI trilokane sparzanAra saMkhyAtagaNAM che kemake cAre 151 prakAranA devo tayAvidha prayatnathI vaikriya samuddAta vaDe traNe lokane sparze che ItyAdi - 4 - tenAthI adholoka-tIchAM loka nAme be prataramAM vartatA saMkhyAtagaNAM che kemake te be pratara bhavanapati ane vyaMtarone svasthAna che. ghaNAM bhavanapati tIrthA lokamAM gamanAgamana vaDe, maraNa pAmatA vaikriya samuddAta vaDe samavahata thayelA tathA tItilokamAM rahenArA tiryaMca paMcendriya, manuSyo bhavanapatipaNe utpanna thatA be pratarane sparze che. tenAthI adholokamAM saMkhyAtagaNAM che kemake bhavanapatinuM svasthAna che. tethI tIrkAlokamAM saMkhyAtagaNAM che, kemake te jyoti ane vyaMtaronuM svasthAna che. devInI alpabahutva devanI jema kahevuM. have bhavanapatyAdi vizeSa viSayanuM pratipAdana kare che - * sUtra-288 : kSetranI apekSAe sauthI thoDAM bhavanavAsI urdhvalokamAM, urdhvatIchaliokamAM asaMkhyAtagaNAM, trilokamAM saMkhyAtagaNA, dholokIchaliokamAM asaMkhyAtagaNAM, tIchaliokamAM asaMkhyAtagaNA, adholokamAM asaMkhyAtagaNAM... kSetranI apekSAe bhavanavAsInI devInuM alpabahutva sUtramAM kahela che, te bhavanavAsI devavat jANavuM. kSetranI apekSAe sauthI thoDAM vyaMtara devo urdhvalokamAM che. urdhvalokatIlokamAM asaMkhyAtagaNAM, trilokamAM saMkhyAtagaNAM, adholokatIlokamAM asaMkhyAtagaNAM, adholokamAM saMkhyAtagaNAM, tI[lokamAM saMkhyAtagaNAM che... vyaMtara devIno AlAvo paNa vyaMtara devanI mAphaka ja jANavo. jemake sauthI thoDI urdhvalokamAM Adi. kSetranI apekSAe sauthI thoDAM jyotika devo urdhvalokamAM, urdhvaloka prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 tIlokamAM asaMkhyAtagaNAM, trilokamAM saMkhyAtagaNAM, adholoka tIThThalokamAM asaMkhyAtagaNAM, adholokamAM saMkhyAtagaNAM, tIchaliokamAM asaMkhyAtagaNAM che. jyotikadevIno AlAvo jyotidevanI mAphaka ja jANavo. kSetranI apekSAe sauthI thoDAM vaimAnikadevo urdhvaloka-tIchalokamAM che, trilokamAM saMkhyAtaNAM, adholokatIchaliokamAM saMkhyAtagaNAM, adholokamAM saMkhyAtagaNAM, tIchaliokamAM saMkhyAtagaNAM, urdhvalokamAM asaMkhyAtagaNAM che. vaimAnika devI paNa A rIte jANavI. * vivecana-288 : 152 kSetranI apekSAe bhavanavAsI devomAM sauthI coDAM urdhvalokamAM che. keTalAMke saudharmAdimAM pUrvanI mitratAthI gamana thAya che. keTalAMka tIrthaMkarajanma mahimA nimitte meru Adie jAya che. keTalAMka krIDA nimitte tyAM jAya che, te badhAM thoDAM hoya che. tenAthI urdhvaloka tIrkAlokamAM asaMkhyAtagaNAM che, kemake tIrthAlokavAsI bhavanavAsI vaikriya samudghAta karI baMne pratarane sparze che tathA tIrkAlokanA bhavanavAsI maraNasAmudghAta vaDe urdhvalokamAM saudharmAdi kalpamAM bAdara paryApta pRthvI-ad-vanaspatikAyika vaDe maNi Adi zubha sthAnamAM upajavAnA che, paNa hajI svabhavAyu anubhave che. paNa pRthvIkAyAdi parabhavanuM Ayu anubhavatA nathI. mAraNAMtika samudghAtathI samavahata be prakAranA che, keTalAMka parabhavanuM Ayu vede che ane keTalAMka vedatA nathI. ahIM bhagavatIjInI sAkSI mUkI che. - 4 - 4 - je potAnA bhavanuM Ayu vede che, te bhavanavAsI ja kahevAya. teo utpatti sthAna sudhI Atmapradezane vistAre che, tathA urdhva lokamAM javA-AvavAthI ane be pratara pAse temanuM krIDA sthAna hovAthI ukta be pratarane sparze che, tethI asaMkhyAtagaNAM kahyA. tenAthI trilokasparzI saMkhyAtagaNAM che, kemake je urdhvalokavAsI tiryaMce paMcendriya bhavanapatipaNe upajavAnA che ane je svasthAne vaikriya ke maraNa samuddAta vaDe samavahata thAya che, te trilokane sparze che. mATe saMkhyAtagaNAM che - x - tenAthI adholoka tIrchAlokvartI bhavanapati saMkhyAtagaNAM che. svasthAna najIka hovAthI ane tI[lokamAM gamanAgamanathI, svasthAne krodhAdi samuddAta prApta thatAM bhavanapatio pUrvokta be pratarane sparze che. tenAthI tIrthAlokamAM asaMkhyAtagaNAM che kemake samosaraNamAM vaMdanAdi nimitte ke krIDArthe AvavAno saMbhava che. tenAthI adholokamAM asaMkhyAtagaNAM che, kAraNa ke adholoka e bhavanavAsInuM svasthAna che. A rIte bhavanavAsIdevInuM jANavuM. have vyaMtaranuM alpabahutva - kSetranI apekSAe sauthI thoDAM vyaMtara urdhvalokamAM, kemake keTalAMka vyaMtara merunA paMDakavanAdimAM hoya che. tenAthI urdhvalokatIchalokamAM asaMkhyAtagaNAM che, kemake keTalAMkane baMne pratara potAnA sthAnamAM AvI jAya che, keTalAMkane najIka che, keTalAMka gamanAgamanathI tyAM sparze che - x - tenAthI trilokamAM
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/24/288 saMkhyAtagaNAM che kemake teo tyAM tathAvidha prayatnathI vaikriya samuddAta vaDe AtmapadezothI traNe lokane sparze che. - 4 - tethI adholoka tIrthAlokamAM asaMkhyAtagaNAM 153 che kemake tyAM temanuM svasthAna che. tenAthI adholokamAM saMkhyAtagaNAM che, kemake adholaukika grAmomAM temanuM svasthAna che, ghaNAM adholokamAM krIDArthe gamana kare che tethI tIrkAlokamAM saMkhyAtagaNAM che, kemake te temanuM svasthAna che. - - - e rIte vyaMtara devInuM paNa alpabahutva jANavuM. have jyotika saMbaMdhe alpabahutva - kSetranI apekSAe sauthI thoDAM jyotiko urdhvalokamAM che. kemake keTalAMka tIrthaMkaranA janma mahotsava nimitte meru Adi upara jAya che ItyAdi - 4 - tenAthI urdhvaloka tIliokamAM asaMkhyAtagaNAM che kemake sva sthAnathI nIkaTa hovAthI tyAM sparze che. keTalAMka vaikriya samudghAtathI ItyAdi - x - . tenAthI traNa lokane sparzanArA saMkhyAtagaNAM che. kemake tevA prakAranA tIvra prayatnathI traNe lokano svapradeza vaDe sparza kare che. tenAthI adholoka tIIlokamAM sparzatA asaMkhyAta gaNA che, kemake adholaukika grAmomAM samosaraNAdi nimitte jAya che ItyAdi - 4 -. tenAthI adholokamAM saMkhyAtagaNAM che - 4 - tenAthI asaMkhyAtagaNAM tI[lokamAM che. e rIte jyotika devI kahevI. have vaimAnika deva saMbaMdhI alAbahutva - kSetranI apekSAe vaimAnika devo sauthI thoDAM urdhvaloka-tIrthAlokamAM che. kemake nIcenA lokanA jIvo vaimAnikamAM utpanna thAya, gamanAgamana kare, krIDA sthAne Ave, samudghAtathI Atmapradeza vistAre te ukta be pratarane sparze che. tenAthI traNa lokamAM saMkhyAtagaNAM che kemake adholaukika grAmomAM gayela vaimAniko, samudghAtAdi pravRtta devo ke cavIne adholaukikamAM upajatA trame lokane sparze che. tenAthI adholoka-tIrkAlokamAM saMkhyAtagaNAM che, yukti pUrvavat - 4 * tenAthI adholokamAM saMkhyAtagaNAM - x - tenAthI tIchaliokamAM saMkhyAtagaNAM che kemake ghaNAM vaimAniko samosaraNamAM ke krIDA sthAnamAM Ave che. urdhvalokamAM tethI asaMkhyAtagaNAM che. kemake te temanuM svasthAna che. tyAM ghaNAM ja vaimAnika devo rahe che. A rIte ja vaimAnika devI saMbaMdhe sUtra vicAravuM. * sUtra-289 : kSetranI apekSAe sauthI thoDAM ekendriya jIvo urdhvaloka-taulikamAM che adhaulokatIchaliokamAM vizeSAdhika, tIchalokamAM asaMkhyAtagaNAM, trilokamAM asaMkhyAtagaNAM, urdhvalokamAM asaMkhyAtagaNAM, dholokamAM vizeSAdhika che.... kSetranI apekSAe sauthI thoDAM apayatA ekendriya jIvo urdhvalokIliokamAM ItyAdi uparanA sUtra mujaba jANavuM.... e ja pramANe patiA ekendriyamAM jANavuM. * vivecana-289 : kSetranI apekSAe vicAratA sauthI thoDAM ekendriya jIvo urdhvalokI[loka saMjJaka be prataramAM che. kemake jeo tyAM rahelA che, urdhvathI tIrchA ke tIthI urdhvamAM prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 jatAM maraNa samudghAta karI te pratarane sparze che, te thoDAM che. tenAthI adholokatIchalokamAM vizeSAdhika che. - x + pUrvokta yukti tathA urdhvathI adholokamAM ekendriyo vizeSa che. tenAthI tI[lokamAM asaMkhyAtagaNAM che kemake ukta pratara kSetrathI tIrthAloka kSetra asaMkhyAtagaNuM che. tenAthI trilokamAM asaMkhyAtagaNAM che, kemake ghaNAM urdhvathI adho ke adhothI urdhvalokamAM utpanna thAya che. temAM ghaNAM maraNa samuddAta vaDe Atmapradeza vistArI traNe lokane sparze che. tenAthI urdhvalokamAM asaMkhyAtagaNAM che. kemake 154 upajavAnuM kSetra ghaNuM moTuM che. tethI adholokamAM vizeSAdhika che. - 4 - 4 - sUtra-290 H kSetranI apekSAe sauthI thoDAM beIndriyo urdhvalokamAM che, urdhvalokatIchaliokamAM asaMkhyAtagaNAM, trilokamAM ane adholoka tIchaliokamAM anukrame asaMkhyAtagaNAM, adholoka-tIrachAlokamAM anukrame saMkhyAtagaNAM che... kSetranI apekSAe sauthI thoDAM aparyAptatA beIndriyo urdhvalokamAM ItyAdi audhika sUtravat che. e ja rIte paryAptA beIndriyanuM sUtra jANavuM....teIndriyonA trame sUtro beIndriya pramANe ja jANavA.... rAurindriyonA traNe sUtronuM alpabahutva paNa beIndriyavat jANavuM. * vivecana-290 : kSetranI apekSAe vicAratA sauthI thoDAM beIndriyo urdhvalokamAM che, kemake urdhvalokamA eka bhAgamAM teno saMbhava che. tenAthI urdhvaloka-tIrthAloka nAme be prataramAM asaMkhyAtagaNAM che. kemake jeo urdhvathI tIrchA ke tIrchAthI urdhvalokamAM beIndriyapaNe upajavAnA che, tenuM Ayu anubhavatA IlikAgatithI utpanna thAya che te ane beIndriyo ja che ItyAdi tathA maraNasamudghAtathI Atmapradezo vistAre che, teo pUrvokta be pratamAM upaje che. tenAthI trilokamAM asaMkhyAtagaNAM che kemake beIndriyonA ghaNAM utpatti sthAno adholokamAM che, tethI ghaNAM tIrthAlokamAM che, temAM adhothI urdhva ke urdhvathI adholokamAM upajanArA jIvo maraNa samuddAta vaDe Atmapradezo vistAre tyAre beIndriyAyune anubhavatA traNe lokane sparze che. tenAthI adholokIchalokarUpa pratamAM asaMkhyAtagaNAM che - "yukti trilokavat che, paNa ahIM adholoka ane tIrkAlokano saMbaMdha kahevo. tenAthI adholokamAM saMkhyAtagaNAM che kemake tyAM tenA utpattisthAno ghaNAM che. tenAthI tIrthAlokamAM saMkhyAtagaNAM che, kemake tyAM temanA utpattisthAno atighaNAM che. beIndriyanA sAmAnya sUtra mAphaka caurindriya paryantanA sUtro kahevA. have audhika paMcendriyanuM aAbahatva - - sUtra-291 : kSetranI apekSAe sauthI thoDAM paMcendriyo trilokamAM che, urdhvalokatIchaliokamAM saMkhyAtagaNAM, adholokIlokamAM saMkhyAtagaNA, urdhvalokamAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/24/291 saMkhyAtagaNAM, adholokamAM saMkhyAtagaNAM, tIchaliokamAM asaMkhyAtagaNAM che.. aparyAptAno AlAvo audhikanI mAphaka kahevo... kSetranI apekSAe sauthI thoDAM paMcendriya paryAptA urdhvalokamAM, urdhvalokIchalokamAM asaMkhyAtagaNAM, trilokamAM saMkhyAtagaNAM, adholokatIchalokamAM saMkhyAtagaNAM, adholokamAM saMkhyAta tIchaliokamAM asaMkhyAta * vivecana-291 : 155 kSetranI apekSAe vicAratA sauthI thoDAM paMcendriyo traNa lokane sparzanArA che kemake adhothI urdhvalokamAM ane urdhvathI adholokamAM bAkInI kAyAvALA paMcendriyAyuo anubhava karavA IlikAgatithI utpanna thAya che. vaLI " x - A baMne lokamAMnA koIpaNa kAyapaNe utpanna thavAnI IcchAvALA maraNa samuddAta karI utpatti sthAna sudhI Atmapradeza vistArI hajI paMcendriyAyuno anubhava kare che te traNe lokamAM sparzanArA che, te thoDAM che. tenAthI urdhvaloka-tIrthAlokamAM asaMkhyAtagaNAM che kemake ghaNAM jIvonA upajavA tathA samuddAta vaDe be prArane sparze che. tenAthI adholoka tIchalokamAM saMkhyAtagaNAM che, kemake tene atyaMta ghaNAM jIvo ukta rIte sparze che. tenAthI adholokamAM saMkhyAtagaNAM che. kemake vaimAnika devo karatAM saMkhyAtagaNAM nAsko tyAM rahe che. tenAthI tIrthAlokamAM asaMkhyAtagaNAM che. - x - x - e pramANe aparyAptA paMcendriyo paNa kahevA. paryApta paMcendriyomAM kSetra apekSAe sauthI thoDAM urdhvalokamAM kemake prAyaH tyAM vaimAnika che. tenAthI urdhvaloka tIliokamAM asaMkhyAtagaNAM kemake jyotiko najIka che. jyotiSThAzrita kSetramAM vyaMtara, paMcendriya tiryaMco, vaimAnikAdi gamanAgamana karatA te be prArane sparze che. tenAthI traNa lokamAM sparzanArA saMkhyAtagaNAM che - adholokavAsI bhavanapati, vyaMtarAdi traNe vaikriya samuddAta karatA tathAvidha prayatnathI Atmapradezane urdhvalokamAM vistAratA traNe lokane sparze che. tenAthI adholokatItilokamAM saMkhyAtagaNAM kemake ghaNAM vyaMtarone svasthAna najIka che, tIAiMlokamAM bhavanapati, ItyAdi anya devo adholaukika grAmomAM gamanAgamana kare che - x - ItyAdi kAraNe A be pratarane sparze che. tenAthI adholokamAM saMkhyAtagaNAM, kemake vairayika, bhavanapati tyAM rahe che. tenAthI tIlokamAM asaMkhyAtagaNAM che. kemake paMcendriya tiryaMca, manuSyo, aMtarAdinuM svasthAna che. have ekendriya bhedomAM pRthvIkAyikAdinuM alpabahutva - sUtra-292 : kSetranI apekSAo sauthI thoDAM pRthvIkAyako urdhvaloka-tIchaliokamAM che, adholoka tIchalokamAM vizeSAdhika che. tIchalioka-triloka-urdhvalokamAM anukrame asaMkhyAtagaNAM adholokamAM vizeSAdhika che. apayatA ane yatA pRthvIkAyanA baMne AlAvA auaudhika pRthvIkAya mAphaka ja jANavA. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 kSetranI apekSAe sauthI thoDAM kAyiko urdhvaloka-tIchaliokamAM che, adholokIchalokamAM vizeSAdhika, tIchalioka-triloka-urdhvalokamAM anukrame asaMkhyAtagaNAM, adholokamAM vizeSAdhika che. apatA ane paryAptatA akAyika sUtro e pramANe ja jANavA. teukAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyika e traNenA sAmAnya, aparyAptatA, paryAptatA e traNe sUtro akAyavat ja jANavA. * vivecana-292 : 156 A paMdara sUtro [pRthvIkAyikAdi pAMce kAyanA traNa-traNa sUtro pUrve kahelA ekendriyanA sUtravat kahevA. have audhika prasakAya ane aparyAptA, paryAptA prasakAyanA sUtro kahe che. * sUtra-293 : mane AzrIne sauthI thoDAM trasakAyiko trilokamAM che, urdhvalokatIchalioka asaMkhyAtagaNAM, adholokatIchaliokamAM saMkhyAtagaNAM, urdhvalokamAM saMkhyAtagaNAM, adholokamAM saMkhyAtagaNAM, tIchaliokamAM asaMkhyAtagaNAM che. A pramANe ja aparyAptA ane paryAptatA baMne kAyikonA sUtro jANavA. * vivecana-243 : paMcendriyasUtravat A sUtra kahevuM. have baMdhadvAra kahe che - pada-3-, dvArA-25, "baMdhadvAra" chu * sUtra-294 H bhagavan ! A Ayukarma baMdhaka, abaMdhaka, paryAptatA, apacAi, supta, jAgrata, samavahata, asamavahata, sAtAvedaka, AsAtAvedaka, Indriyopayukta, nauIndriyopayukta, sAkAropayukta, anAkAropayukta jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSa che ? gautama! sauthI thoDAM jIvo AyukarmabaMdhaka, aparyAptA saMkhyAtagaNAM, supta saMkhyAtagaNAM, samavahata asaMkhyAtagaNA, sAtA vedaka saMkhyAtagaNA, Indriyopayukta saMkhyAtagaNAM, anAkAropayuta saMkhyAtagaNamAM, sAkAropayukta saMkhyAtagaNAM, nauIndriyopayukta vizeSa adhika che, asAtAvaidaka vizeSAdhika, asamavahatavizeSAdhika, jAgRta vizeSAdhika, paryAptatA vizeSAdhika, AyukarmabaMdhaka vizeSAdhika che. * vivecana-294 : AyukarmabaMdhaka AdinuM alpabahutva - pahelAM pratyekanuM alpabahutva kahIe chIe, jethI samudAyanuM sukhethI samajAya. sauthI thoDAM AyukarmabaMdhaka che, tethI abaMdhaka saMkhyAtagaNAM che, kemake vartamAna
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/25/294 bhave anubhavAtA Ayuno trIjo bhAga, trIjA bhAgano trIjo bhAga, teno paNa trIjo bhAga ItyAdi bAkI hoya tyAre jIvo parabhavanuM Ayu bAMdhe che. tethI betRtIyAMza abaMdhakakALa che. - 4 - tathA sauthI coDAM aparyAptA che, tethI paryAptA saMkhyAtagaNAM che. A sUkSma jIvone AzrIne jANavuM. kemake sUkSma jIvomAM upakrama hoto nathI. tethI ghaNAMnI niSpati ane thoDAMnI aniSpatti jANavI. 157 sauthI yoDAM supta che, tethI jAgrata saMkhyAtagaNAM che. A paNa sUkSma ekendriya jIvonI apekSAe jAmavuM. kemake aparyAptA sUtelA hoya che ane paryAptA jAgatA paNa hoya che - x - x - samavahata sauthI thoDAM che. kemake ahIM maraNasamuddAta grahaNa karavo. te maraNa kALe ja hoya ane badhAM jIvone maraNa samuddAta hoto nathI. tenAthI asamavahata asaMkhyAtagaNAM che. kemake jIvanakALa ghaNo che. sauthI thoDAM sAtAvedaka che. kemake ghaNAM jIvo sAdhAraNa zarIrI hoya, thoDAM pratyekazarIrI hoya che, sAdhAraNa zarIrImAM ghaNAM AsAtAvedaka ane thoDAM sAtAvedaka che. pratyekazarIrImAM ulaTuM che. sAtA vedakathI asAtAvedaka saMkhyAtagaNAM che. sauthI thoDAM Indriya upayukta che, tenAthI noindriyopayukta saMkhyAtagaNAM che. kemake Indriyano upayoga vartamAnakALa viSayaka hoya che. mATe teno upayogakALa thoDo hoya che. te ja arthane Indriya vaDe jANIne ogha saMjJAthI vicAre che. tyAre te noIndriyopayukta kahevAya che. teno upayoga atIta-anAgata kALa viSayaka hovAthI ghaNo kALa hoya che. mATe te saMkhyAtagaNAM che. sauthI thoDAM anAkAra upayogavALAM hoya che, kemake darzanopayogakALa thoDo che, tenAthI sAkAropayoga saMkhyAtagaNAM che. have sUtrokta sAmudAyika aAbahutva - sauthI thoDAM jIvo AyukarmanA baMdhaka che, kemake AyubaMdhano kALa pratiniyata che tethI paryAptA saMkhyAtAgaNA che, kemake aparyAptA anubhavAtA vartamAna bhavAyuno trIjo bhAgAdi rahe tyAre parabhavAyu bAMdhe che. tethI abaMdhakALa 2/3 che ane baMdhakALa 1/3 che. tethI baMdhakALathI abaMdhakALa saMkhyAtagaNo che. tethI AyubaMdhakathI aparyAptA saMkhyAtagaNAM che. aparyAptAthI supta saMkhyAtagaNAM che. kemake aparyAptA-paryAptA baMne supta hoya ane paryAptA aparyAptAthI saMkhyAtagaNAM che. tenAthI samavahata saMkhyAtagaNAM che, kemake badhAM maraNa samudghAtane prApta thavA saMbhave che. tethI sAtA vedaka saMkhyAtagaNAM che, kemake Ayu baMdhaka, aparyAptA, supta badhAmAM sAtAvedaka saMbhave che. tenAthI Indriyopayukta saMkhyAtagaNAM che kemake asAtA vedakamAM paNa Indriyopayoga hoya. tenAthI anAkAropayukta saMkhyAta gaNAM che - 4 * tenAthI noIndriyopayukta vizeSAdhika che - 4 - ahIM ziSyonA anugraha mATe asadbhAvanA sthApanAthI dRSTAMta kahe che - sAkAropayukta 192 che, te be prakAre - Indriya sAkAropayukta, noIndriyasAkAromukta. temAM pahelA atyaMta thoDAM che, mATe tenI saMkhyA vIza kalpavI. bAkInA 132 noIndriya sAkAropayukta che. noIndriya prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 anAkAropayukta para jeTalA che. tethI sAmAnyathI sAkAropayuktathI 20 jeTalA Indriya sAkAropayukta bAda karIe, temAM bAvana jeTalAM anAkAropayukta nAMkhatA 224 thAya che mATe sAkAropamuktathI noindriyopayukta vizeSAdhika che. tenAthI asAtAvedaka vizeSAdhika che, kemake Indriyopayukta paNa asAtAvedaka che. tenAthI asamavahata vizeSAdhika che. - X - tenAthI jAgRta vizeSAdhika che. kemake samavahatamAM paNa keTalAMka jAgRta hoya che. tethI paryAptA vizeSAdhika che. kemake keTalAMka supta paryApta paNa hoya che ane jAgRta paryAptA ja hoya che. tenAthI Ayu karmanA baMdhaka vizeSAdhika che. kemake aparyAptA paNa AyubaMdhaka hoya che. A ja alpabahutva ziSyonA anugraha mATe sthApanArAzi vaDe batAvAya che [ahIM vRttikAzrIe be paMkti dvArA asatakalpanAthI aMka saMkhyA dvArA ukta alpabahutva jaNAvela che, jenI sthApanA ame ahIM batAvela nathI, sugama che. vRtti joI levI. - 4 - 4 - e pramANe baMdhadvAra kahyuM. have pudgaladvAra kahe che - pada-3-dvAra-26- "pudgala" 158 sUtra-25 H kSetranI apekSAe sauthI thoDAM pudgalo traNa lokamAM che, tenAthI urdhvalokatIchaliokamAM anaMtagaNAM che, tenAthI adholokatIchaliokamAM vizeSAdhika che, tethI tirthAlokamAM asaMkhyAtagaNAM che, tenAthI urdhvalokamAM asaMkhyAtagaNAM che, tethI adhaulokamAM vizeSAdhika che. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM pudgalo urdhva dizAmAM che, adhodizAmAM vizeSAdhika che, IzAnamAM naiRtyamAM asaMkhyAtagaNAM ane baMne vidizAmAM parasparatulya, tethI agni ane vAyavyamAM baMne sthAne sarakhA ane vizeSAdhika, pUrvamAM asaMkhyAtA pazcimamAM dakSiNamAM, uttaramAM anukrame vizeSAdhika che. kSetranI apekSAe sauthI thoDAM dravyo trilokamAM, urdhvaloka tIMchaliokamAM anaMtagaNA, adholokatIlokamAM vizeSAdhika, urdhvalokamAM asaMkhyAtagaNAM, adholoke anaMtagaNA, tilioke saMkhyAtagaNA. dizAnI apekSAe sauthI thoDAM dravyo adhodizAmAM, urdhva dizAmAM anaMtagaNAM, IzAna ane naiRtya baMnemAM tulya ane asaMkhyAtagaNAM, agni ane vAyavyamAM baMnemAM tulya ane vizeSAdhika, pUrvamAM asaMkhyAtagaNAM, pazcimadakSiNa-uttaramAM kramazaH vizeSAdhika. * vivecana-295 : A pudgalonuM aAbahutva dravyApiNAne AzrIne samajavuM. kemake tevI paraMparA che. temAM kSetrAnusAra vicAratAM triloka sparzI pudgalo sauthI thoDAM che, - x - kemake acitta mahAkaMdho ja triloka vyApI che. tethI urdhvaloka tIchalokamAM anaMtagaNAM che,
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ B/-/26/25 159 kemake te be pratane, tene anaMta saMkhyAtapadezI cAvatu anaMta anaMta pradezI DhaMdho sparze che mATe dravya svarUpe anaMtagamAM che. tenAthI adholokatI chalokamAM vizeSAdhika che, kemake laMbAI-pahoLAImAM kSetra kaMIka adhika che. tethI tIrachalokamAM asaMkhyAtagaNAM che, kemake kSetra asaMkhyAtagaNuM che. tethI urvalokamAM asaMkhyAtapaNAM che kemake tIchalokathI te asaMkhyAtapaNe koga che. tethI adholokamAM vizeSAdhika che, kemake te urvalokagI vizeSAdhika che. have dizAne AzrIne alAbahatva - sauthI thoDAM pagalo urvadizAmAM che. rApabhAnA samabhUtaLa meranA madhya bhAgamAM cAra upara ane cAra nIce ema ATha pradezono rUcaka che, tethI cAra pradezanI lokAMta paryanta urvadizA nIkaLI, temAM sauthI thoDAM padagalo che. tenAthI adhodizAmAM vizeSAdhika che. adhodizA sUcakathI cAra pradeza nIce lokAMta paryA che. te dizA urvadizAthI vizeSAdhika che. tenAthI IzAna ane naiRtya pratyekamAM asaMkhyAtagaNamAM che ane svasthAnanI apekSAe paraspara tulya che. kemake te baMne vidizA paNa sucakathI nIkaLI motInI mALAnA AkAre tIcha-adho-urvalokanA aMta sudhI gayela che, kSetra asaMkhyAtagaNuM che. paNa svasthAna kSetra tulya che. tenAthI agni ane vAyavyamAM pratyekane AzrIne vizeSAdhika ane svasthAne tulya che. vizeSAdhika hovAnuM kAraNa A che - ahIM saumanasa ane gaMdhamAdana parvatamAM sAta sAta zikharo, vidhutaprabha ane mAlyavaMtamAM nava nava zikharo che. temAM jhAkaLa AdinA ghaNAM sUma pudgalo che. mATe vizeSAdhika che. ane svasthAne tulya che. tenAthI pUrvamAM asaMkhyAtagaNAM che, kemake kSetra asaMkhyAtagaNuM che, tethI pazcimamAM vizeSAdhika che, adholaukika grAmomAM khAlI jagyA hovAthI tyAM ghaNAM pudgalo che. tethI dakSiNamAM vizeSAdhika tenAthI uttaramAM vizeSAdhika che kemake uttaramAM saMkhyAtA koDAkoDI yojana pramANa mAnasa sarovara che, temAM ghaNAM jIvo che, teonA taijasa kAmaNa pudgalo adhika che, e pramANe pudgalanuM alAbahave kahyuM. have phogAnusArI sAmAnya dravyonuM alA bahutva-phona apekSAo - sauthI thoDAM dravyo trilokane sparze che. kemake - dharma-adharma-AkAza dravya, pudagalAstikAya mahAtkaMdha ane jIvAstikAyamAM maraNa samuThThAtane prApta jIvo triloka vyApI che. tenAthI urvaloka tIchalokamAM anaMtagaNAM dravyo che kemake tene anaMta pudgala dravyo ane anaMtajIva dravyo sparze che, tethI adholoka-lIchalokamAM vizeSAdhika che - 4 - tenAthI udarvaloke asaMkhyAtapaNAM che kemake kSetra asaMkhyAtagaNuM che, tenAthI adholokamAM anaMtagaNAM che kemake adholaukika grAmomAM kALa che, te kALa - x - anaMta che. tenAthI tIchalokamAM saMkhyAlagaNAM che - X - X - have dizAne AzrIne sAmAnya dravyonuM aAbahatva sauthI thoDAM dravyo adho dizAmAM che, tenAthI urvamAM anaMtagamAM, kemake urvamA merano 5oo yojanano sphaTikamaya 160 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 kAMDa che - x * temAM kSaNAdikALa vibhAga thAya che, kALa - x * anaMta che, tethI IzAnamAM ane naiRtyamAM asaMkhyAtA dravyo che. svasthAnamAM tulya che. tenAthI agni ane vAyavyamAM vizeSAdhika che - x - tenAthI pUrvamAM asaMkhyAtagaNAM che kemake phona asaMkhyAtagaNuM che. tenAthI pazcimamAM vizeSAdhika che kemake adholaukika gAmomAM khAlI jagyAmAM pagalo saMbhave che. tenAthI dakSiNamAM vizeSAdhika che kemake bhavanono khAlI bhAga che. tethI uttaramAM vizeSAdhika che. have paramANu pudgala, saMkhyAtAdi pradezonuM alAbadutva - * sUtra-296 - bhagavad ! A paramANu yudgala, saMkhyAta pradezika, asaMkhyAtapadezI, anaMtapadezI kaMdhomAM dravyatANI, pradezArthapaNAthI, dravyA-udezArthatAthI koNa konAthI a50 che ? gautama ! sauthI thoDAM anaMtapadezI kaMdho dravyArthapaNe, paramANu yugalo dravyApaNe anaMtagaNa, saMkhyAta pradezI kaMdho dravyothapaNe saMkhyAlagaNAM, asaMkhyAtapadezI kaMdho dravyApaNe asaMkhyAtagaNAM che. anaMtapadezI kaMdho pradezArthapaNe sauthI thoDAM che, paramANu yugalo pradezArthapaNe anaMtagaNa che, saMkhyAta pradezI kaMdho pradezANapaNe saMkhyAlagaNa che, asaMkhyAtapadezI kaMdho pradezArthapaNe asaMkhyAtagaNAM che. dvavyA-pradezArthapaNe - sauthI thoDAM anaMtapadezI kaMdho dravyApaNe che, te pradezArNapaNe anaMtagamAM che. paramANu yugalo dravyA-udezApiNe anaMtagaNAM, saMkhyAtapadezI kaMdha dravyApaNe saMjJAtavANA, te ja pradezArthapaNe saMkhyAtapaNAM che, asaMkhyAtapadezI kaMdha dravyArthapaNe asaMkhyAtagaNa, te ja pradezArNapaNe asaMkhyAtamAM che. bhagavana ! eka pradezAvagaDha, saMgIta pradezAvamADha, asaMkhyAta pradezAvagaDha padagalomAM dravyApaNe, pradezAIpaNe, dravyArtha-udezAthapaNe koNa konAthI alpa, bahu, turA, vizeSa che ? gautama ! sauthI thoDAM eka pradezAvagADha yugalo dravyApaNe che. tethI saMkhyAtapadezAvagaDha yugalo dravyApiNe saMkhyAtapadezAvagADha che, tethI asaMkhyAtapadezAvagADha pugalo dravyArthapaNe asaMkhyAtagaNa che. pradezArthapaNe - sauthI thoDA eka pradezAvagADha, saMkhyAtapadezAvagADha saMkhyAlagaNA, asaMkhyAtapadezAvagADha asaMkhyAtagaNAM che. * * * dravyApadezAIpaNe sauthI thoDAM ekapadezAvagADha yugalo dvavyArtha-udezArthapaNe che. saMkhyAtapadeza vagADha pagalo baMne rIte saMkhyAtapaNAM, asaMkhyAtapadezAvagADha yugalo baMne rIte asaMkhyAtagaNAM che. bhagavAna ! eka samacasthitika, saMkhyAta samayasthitika, asaMkhyAta samaya sthitika yugalomAM koNa konAthI ?
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-26/296 161 162 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 sauthI thoDAM che, saMkhyAtapadezAvagADha ekaguNa karkaza sparzavALA pudgalo dravyApaNe saMkhyAlagaNAM che, tethI asaMkhyAta pradezAvagADha ekaguNa karkaza sparzavALA pudgalo dravyArthapaNe asaMkhyAtagaNI che ItyAdi. A pramANe mRdu, guru, laghu sparza saMbaMdha jANavuM. bAkInA sparzI varNAdivata che. pudgala dvAra kahyuM, have mahAdaMDaka dvAra kahe che - ( pada-3-dvAra-2-"mahAdaMDaka" . gautama ! (1) dravyArthapaNe - sauthI thoDAM eka samaya sthitika pudgalo, saMkhyAta samaya sthitika saMkhyAtapaNAM, tethI asaMkhyAta samaya sthitika asaMkhyAtamawI che. () dezApiNe sauthI thoDAM eka samaya sthitika pudagalo, saMkhyAta samaya sthitika saMkhyAlagaNAM, asaMkhyAtasamaya sthitika asaMkhyAtagaNamAM che. (3) dravyArtha-udezArthapaNe - sauthI thoDAM eka samaya sthitika pagalo, saMkhyAta samaya zitikabaMne rIte saMkhyAlagaNA, asaMkhyAta samaya sthitika baMne rIte asaMkhyAtagaNAM che. bhagavana! eka guNa kALA, saMkhyAtaguNakALA, asaMkhyAtaguNa kALA, anaMtaguNakALa yugalomAM dvavyApaNe, pradezArthapaNe, dvavyA-pradezArthapaNe koNa konAthI anya Adi che ? gautama! sAmAnya pudgalo saMbaMdhe kahyuM tema ahIM kahevuM. e pramANe bAkInA varNa, gaMdha, rasa saMbaMdhe kahevuM. sparzamAM karkazamRdugara-laghasparza saMbaMdhe eka pradezAvagADha mAphaka kahevA. bAkInA sparzI varSo kA tema kahevA. vivecana-296 : paramANu pudgala, saMkhyAtapadezI Adi pAThasiddha che. vizeSa A * aAbahavA badhe sthaLe tathA svabhAva kAraNa jANavuM. have phoga prAdhAnyathI abadutva - ahIM kSetranI mukhyatA hovAthI paramANuthI AraMbhI anaMtapradezI DhaMdho paNa eka pradezAzrita hoya to AdhAra-Adheya abhedatAthI eka dravya gaNAya che. kemake tenuM AdhArakSetra eka AkAzapradeza che. AvA eka pradezAvagADha padagala dravya sauthI thoDAM che, lokAkAza pradeza pramANa che. - x * tenAthI saMkhyAta pradezAvagADha pudgalo prabhArthapaNe saMkhyAta gaNAM che. te A rIte - phonathI, prAdhAnyatAthI dvipadezathI anaMtapadezI DhaMdha eka dravya gaNAya che. te pUrvoktathI saMkhyAtagaNA che. * x-x* eka pradezAvagADhathI dvipadezAvagADha pudgalo saMkhyAlagaNA, tenAthI pradezAvagADha saMkhyAlagaNA ItyAdi * x * x * e pramANe asaMkhyAtA pradezAvagADha pudgalo drathArthapaNe asaMkhyAtapaNAM che kemake asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bhedo che. pradezArthatA sUtro, vyArtha-pradezArthatA sUtro sugama hovAthI teno svayaM vicAravA. kALa ane bhAva sUtro paNa sugama che. pUrve jema sAmAnya rIte pudgalo kahyA, tema ekaguNakALA Adi pudgalo kahevA. te A rIte - sauthI thoDAM cokaguNakALA anaMtapadezI DhaMdho che, tenAthI ekaguNa kALA paramANu pudgalo dravyApaNe anaMtagaNAM che. tenAthI eka guNa kALA saMkhyAtapadezI DhaMdho saMkhyAlagaNAM che ItyAdi - 4 - kahevuM. A pramANe bAkInA varNa, gaMdha, rasa saMbaMdhe kahevuM. karkaza sparza- eka pradezAvagADha ekaguNa karkaza sparzavALA pudgalo dravyArthapaNe 2i0/11] sUtra-297 : bhagavAna ! have sarva jIvonA alAbakutva mahAdaMDakanuM varNana karIza. 1sauthI thoDAM gabhaja manuSyo, ra-mAnuSI saMkhyAtagaNI, 3-payaktiA bhAdara teukAyika asaMkhyAtagaNA, 4-anuttaropAtika devo asaMkhyAtagaNAM, pa-upalI vayakanA devo saMkhyAtagaNa, 6-madhyama veyaka devo saMkhyAtapaNAM, 9-nIcalA grIveyaka devo saMkhyAlagaNAM, 8 thI 11 - azruta-AraNa-pANata-AnatakalpanA devo anukrame saMkhyAlagaNAM che. 12,13 * sAtamI ane chaThThI pRedInA nAsko uttarottara asaMkhyAtagaNa, 14,15 * sahamata ane mahAzukranA devo kramazaH asaMkhyAtagaNAM, 16 - pAMcamI pRvInA nAko asaMkhyAtai, 17 - lattaka ko devo asaMkhyAtagaNAM, 17cothI pRvInA nAko asaMkhyAtagaNAM, 19brahamaloka kale devo asaMkhyAtagaNa, 20-bIjI kRtInA nAko asaMkhyAtagaNAM, 21-mAhendrakalAnA devo asaMkhyAtagaNAM, rarasanakumAra kAnA devo asaMkhyAtagaNA, 23-bIjI pRthvInA nArako asaMkhyAtagaNAM, 24-saMmUrNima manuSyo asaMkhyAtagaNAM, 25-IzAnakalAnA devo asaMkhyAtagaNAM, 26 thI 28 IzAnakalpanI ded, saudharmanA devo, saudharmanI devI kramazaH saMkhyAtagaNI. ra9bhavanavAsI devo asaMkhyAtagaNA, 30-bhavanavAsI devI saMkhyAtagaNI che. 31-ratanapabhA pRtInA nAsko asaMkhyAtagaNAM che. 3ra-khecara paMcendriya paNa tiryaMco asaMkhyAtagaNa, 33-khecara paMcendriya tiryaca>>I saMkhyAtagaNI. 34 thI sthalacara paMce puraSa tiryaMco, sthalacara paMce tiryaMca ruzI, jalacara paMce paNa tiyo, jalacara paMce tiryaMca Io kramazaH saMkhyAtagaNAM che. 38 thI 41 - vyaMtaradeva, vyaMtara devI, jyotiSa deva, jyotiSka devI kramazaH saMkhyAlagaNAM che. 42 thI 44 - khecara pace napuMsaka tiryaMca thalacara paMce napuMsaka tici, jalacara paMce napuMsaka tici kramazaH saMkhyAbaMgaNAM che, 45pati caurindriyo saMkhyAtagaw 2, 46 thI 48 payata paMcendriyo, payatA beIndriya, prayatA teIndriya uttarottara vizeSAdhika che. 49-apayatita paMce asaMkhyAtaNAM che, 50-aparyAptA caurindriyo vizeSAdhika che. 51-, tethI
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 |-|2297 ApatA teIndriya, apayA beIndriyo kramazaH vizeSAdhika che. 53 thI 64 - paryAptA pratyeka zarIra bhAdara vanaspatikAya, payaktiA bhAdara nigoda, pati bodara pRedI, payaktiA bhAdara apue, payaktiA bhAdara vAyu, apayafptA bAda teu apayatA pratyekazarIra bhAdara vanaspati, ApayaktiA bAdara nigodo, apayata bAdara pRthavI, apayaktiA bhAdara ae, ApatA bhAdara vAyu, apacatA sUkSma teu kramazaH asaMkhyAtagaNAM che. 6 thI 7 - upayafiA sukSma pRedIapaMiA suma apa, apayatA sUma vAyu kramazaH vizeSAdhika che. 68 thI 61 - tethI pati sUkSma teu, payA sUma pRedI, paryatA sUkSma apa, paryAptA sUkSma vAyu vizeSAdhika che. 2 - apati sUkSma nigoda asaMkhyAtapaNAM, 93-pati sUkSma nigoda saMkhyAlagaNAM che. 4 thI 6 : abhavyo, patita samRSTi , siddho kramaza: anaMtagaNa che, gyatA bhAdara vanaspati anaMta gaNA che, 38-bhAdara payaktiA vizeSAdhika che, 96-apayafptA bhAdara vanaspati asaMkhyAtapaNAM che, 80-bhAdara apayaktiA vizeSAdhika che, 81-bhAdara jIvo vizeSAdhika che. -apayati sUkSma vanaspati asaMkhyAtagaNI che, 83-sUma piyatA vizeSAdhika che, 84-saptiA sUba vanaspati saMkhyAtapaNAM che. 85-sUkSma paryAptA vizeSAdhika che. 86-sUkSma vizeSAdhika che. 80-bhavasiddhiko vizeSAdhika che, 88-nigodo vizeSAdhika che. 89vanaspatijIno vizeSAdhika che. 6,91 ekendriyo, tiryaMca kramazaH vizeSAdhika che. 1 thI 8 : mizrAdeSTi, avirati, sakaSAyI, chakAstha, sayogI, saMsArI, sajIvo uttarottara vizeSAdhika che. * vivecana-297 : bhagavanuM ! sarva jIvonA alAbadutva mahAdaMDakanuM varNana karIza * sUtra cIza. AnA dvArA jaNAve che - tIrthakara anujJA mAtra sApekSa ja gaNadharo sUga canA kare che. paNa zratAbhyAsa sApekSa nahIM. athavA ema jaNAve che - kuzala kAryamAM paNa guranI anujJA vinA pravRtti na karavI, anyathA vinayapaNuM na ghaTe. vinayanuM lakSaNa - potAnA AtmA gurune nivedita karyo che, gurunI citavRttine anusare che, mukti mATe haMmezA prayatna kare che, te ziSya. te guru kevA hoya ? dharmajJa, dharmakad, dharmapravartaka ane prANIone dharmazAstranA arthano upadeza karanAra hoya, te gura have kRpatijJAnusAra mahAdaMDakanuM varNana kare che - 1-sauthI thoDAM garbhaja manuSyo che, kemake te saMkhyAtA koTAkoTI pramANa che. 2-tenAthI manuSya strI saMkhyAtagaNI che, kemake te 27guNI che. 3-tenAthI paryAptA bAdara teukAyika asaMkhyAtapaNAM che - x - 4-tenAthI anuttaropapAtI devo asaMkhyAtapaNAM che. * X - 5-tenAthI upalI saiveyakanA devo saMkhyAtapaNAM che - X prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 * kAraNa tyAM ghaNA vimAno che - x * 6-tenAthI madhyama raiveyakanA devo saMkhyAlagaNAM che. tenAthI nIcenA paiveyakanA devo saMkhyAlagaNAM che. 8-tenAthI amrutakalAnA devo saMkhyAtapaNAM che. tenAthI AraNakAnA devo saMkhyAlagaNAM che. jo ke AraNa ane ayuta baMne samazreNika che, vimAnasaMkhyA paNa sarakhI che, to paNa kRSNapAlika jIvo tathA svabhAvathI dakSiNa dizAmAM upaje che. *x - 10-tenAthI prANatakAnA devo saMkhyAtagaNAM che. 11-tenAthI AnatakalAnA devo saMkhyAlagaNAM che. ahIM AraNakalAvatuM vicAryuM. 12-tenAthI sAtamInAkanA nArako asaMkhyAtagaNAM che - x - 13-tenAthI chaThThI nakavALA asaMkhyAtagaNA che. pUrvadizAnI apekSAe nairayikonA alAbahatvano vicAra karyo. 14-tenAthI sahasArakA devo asaMkhyAtapaNAM che * x * 15-tenAthI mahAzuka ka5 devo asaMkhyAtagaNAM che. kemake ahIM ghaNAM vimAno che. vimAno 40,000 che, nIce-nIcenA vimAnamAM ghaNAM vadhAre devo che. 16-tenAthI pAMcamI narakamAM nAho asaMkhyAtapaNAM che. -x- 17tenAthI lAMtakakathadevo asaMkhyAtapaNAM che x- 18-tenAthI cothI nakanA nAko asaMkhyAtapaNAM che, yukti pUrvavatuM. 19tenAthI brahmalokakalA devo asaMkhyAtapaNAM che. yukti pUrvavatuM. 20-tenAthI trIjI. nakanA nArako asaMkhyAtapaNAM jANavA. 21-tenAthI mAhendrakA devo asaMkhyAtapaNAM che. 22-tenAthI sanakumArakalA devo asaMkhyAtapaNAM che. badhe yukti pUrvavatuM. 23-tenAthI bIjI narakanA nArako asaMkhyAtagaNAM che. sAtamIthI bIjI pRthvI sudhI pratyekane svasthAnanI apekSAo vicAratAM badhAM ghanIkRta loka zreNInA asaMkhyAtamA bhAga AkAzapradeza sazi pramANa che. 24-tenAthI samRddhimamanuSyo asaMkhyAtapaNAM che. * x * 25-tenAthI IzAnakAdevo asaMkhyAtapaNAM che - x - x * 26-tenAthI IzAnakalAdevI saMkhyAtagaNI che, kemake te batrIzagaNI che. - x * 27-tenAthI saudharmakatA devo saMkhyAtagaNAM che, kemake tyAM ghaNAM vimAno che. 32 lAkha vimAno che. dakSiNa dizAmAM hovAthI kRSNapAkSika jIvo ghaNAM upaje che [prazna A yukti bIjA-coyA kalAmAM paNa kahI che, to tyAM asaMkhyAtagaNA ane ahIM saMkhyAlagaNAM kema kahyA? [u] zAstra prAmAyathI A mAnavuM, ahIM pAThanI bhrAMti nathI - 4 - 28tenAthI saudharmakapadevIo saMkhyAtagaNI che, kemake te devothI 12-gaNI che. 29devIthI asaMkhyAtapaNAM bhavanavAsI devo che. - X - X - 30-tenAthI bhavanavAsinI devIo saMkhyAtagaNI che. kemake te babIzagaNI che. 31-tenAthI pahelI pRthvInA nArako asaMkhyAtapaNAM che - x-x - 32-tenAthI khecara paMcendriya ticiyonika puraSo asaMkhyAtapaNAM che - X - X - 33-tenAthI khecara paMcendriya tiryaMcayonika strIo saMkhyAtagaNI che. kemake te traNaguNI che - x * 34tenAthI sthalacara paMcendriya tiryaMcayonika puruSo saMkhyAlagaNAM che * * * * * 35
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/-/2/297 165 166 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 tenAthI sthalayara paMcendriya tiryacasTI saMkhyAtagaNI che, kemake te traNa gaNI che. 36tenAthI jalacara paMcendriya tiryaMca yonika puruSo saMkhyAlagaNAM che * * 39tenAtI jalacara paMcendriya tiryaMcazrIo saMkhyAtagaNI che, kemake te traNagaNI che. 38tenAthI vyaMtara devo saMkhyAlagaNAM che - X - X - X - 39-tenAthI vyaMtarIo batrIzagaNI hovAthI saMkhyAtagaNI kahI che. 40-tenAthI jyatika devo saMkhyAmaNAM che - x * x 41-tenAthI jyotika devI saMkhyAtagaNI che, kemake mIzagaNI che. 42tenAthI khecara paMcendriya tiryaMca napuMsako saMkhyAlagaNAM che, kyAMka "asaMkhyAtapaNA" pATha che, paNa te yogya nathI. kemake AgaLa payaktiA caurindriyo kahevAze, te paNa jyotika devothI saMkhyAlagaNAM ja ghaTI zake, te nahIM ghaTe. * * * * * * * * - 43-tenAthI sthalacara paMcendriya napuMsako saMkhyAlagaNAM che. 44-tenAthI jalacara paMcendriya napuMsako saMkhyAlagaNAM che. 45-nAthI payaktiA caurindriyo saMkhyAmaNAM che. 46-tenAthI paryAptA saMjJI ane asaMjJI paMcendriyo vizeSAdhika che. 4-tenAthI paMiA beIndriyo vizeSAdhika che. 48-tenAthI payaktiA teIndriyo vizeSAdhika che. - x * x , bIje sthaLe paNa A pramANe alAbaheva kahyuM che - tethI napuMsaka khecara, napuMsaka sthalacara, napuMsaka jalacara, paryAptA caurindriya saMkhyAlagaNAM che, tenAthI paryAptA paMcendriya, beIndriya, teIndriya kaMIka adhika che. 49-tenAthI aparyApti paMcendriyo asaMkhyAtagamAM che. * x - x - 5o-tenAthI aparyAptA caurindriyo vizeSAdhika che. - pa1-tenAthI aparyAptA teIndriya vizeSAdhika che. para-tenAthI apayartiA beIndriyo vizeSAdhika che. * * * * * 53-tenAthI pratyeka bAdara vanaspatikAyika payaktiA asaMkhyAtapaNAM che. *x* x-x- 54-tenAthI paryApta anaMtakAyika jIvanA zarIrarUpa bAda nigodo asaMkhyAtapaNAM che. papa-venAthI bAdara pRvIkAyika payaktiA asaMkhyAtapaNAM che. 56-tenAthI paryAptA bAdara aprakAyiko asaMkhyAtapaNAM che * x * x - aMgulanA asaMkhyAta bhAganA asaMkhyAta bhedo hovAthI ahIM asaMkhyAtapaNAM kahevAmAM koI doSa nathI. pa3-tenAthI payaktiA bAdara vAyukAyiko asaMkhyAtagaNAM che. * * * * * 58-tenAthI bAdara teukAyika aparyAptA asaMkhyAtagaNAM che. kemake teo asaMkhyAta lokanA AkAzapradezanA rAzi pramANa che. pa9-tenAthI pratyekazarIra bAdara vanaspatikAyika aparyAptA asaMkhyAtagaNAM che. 60-tenAthI aparyAptA bAdara nigoda asaMha che. 61-tenAthI bAdara pRthvIkAyika aparyAptA asaMkhyAtapaNAM che. 62-tenAthI bAdara apu aparyAptA asaM che. 63-tenAthI bAdara vAyu aparyAptA asaM che. 64-tenAthI sUkSma teu apayatA asaM che. 65-tenAthI sUkSma pRthvI apayaktiA vizeSAdhika che. 66-tenAthI sUkSma a9 aparyAptA vize che. 67-tenAthI sUma vAyu aparyAptA vize che. 68-tenAthI sUDhama teu paryAptA saMgrAmamAM che, kemake aparyAptA sUmothI paryAptA sUkSmo svabhAvathI ja ghaNAM che. * * * * * 69-tenAthI sUkSma pRthvI paryAptA vize che. 30-tenAthI sUkSma apa paryAptA vize che. 31-tenAthI sukSma vAyu payapitA vize che. tenAthI sukSma nigoda apayA asaM che. 93-tenAthI paMiA sUkSma nigodo asaM che - x * x * x * 94-tenAthI abhavasiddhiko anaMtagaNo che kemake te jaghanyayukta anaMta pramANa che. 35-tenAthI samyagdarzana patita anaMtagaNAM che. 36-tenAthI siddho anaMtagaNA che. 99-tenAthI bAdara vana paMiA anaMtagaNAM che. 38-tenAthI sAmAnya bAda payaktiA vize che. kemake temAM bAdara pRthvIno paNa samAveza thAya che. 39-tenAthI bAdara aparyApta vana asaMkhyAtA che, kemake ekeka paryApyA bAda nigodamAM asaMkhyAtapaNAM bAdara pathati nigodo upaje che. 80-tenAthI sAmAnya bAdara piyartiA vize che. kemake temAM bAdara aparyApta pRthvIno samAveza che. 81-tenAthI sAmAnya bAdaro vize che, kemake temAM paryAptA-apacatA baMneno samAveza thAya che. 82-tenAthI sUkSma vana aparyAptA asaM che. 83-tenAthI sAmAnya sakSama apAtA vize che. * * * 84-tenAthI sUma vana paryAptA saMgrAmamAM che, kemake sUma apAtAthI sUkSma patA svabhAvathI ja saMkhyAlagaNAM che, 85-tenAthI sAmAnya sUkSma paryAptA vizeSAdhika che. kemake paryAptA sUma pRthvIkAyAdino temAM samAveza che. 86-tenAthI payatA aparyAptA vizeSaNa rahita sUkSmo vize che. kemake temAM apati sakSama sarveno samAveza che. tenAthI bhavasiddhika - bhavya jIvo vize che. kemake jaghanya yukta anaMta abhavya sivAya baghAM bhavya che. 88-tenAthI sAmAnya nigoda vize che kemake bhavya, abhavya, sUma-bAdara nigoda jIvAzimAM ja prApta thAya che. * * * * * 89-tenAthI sAmAnya vanaspati jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke pratyeka zarIravALA vanaspati jIvono temAM samAveza thAya che. 0-tenAthI sAmAnya ekendriya jIvo vizeSAdhika che. kemake bAdara ane sUkSama pRvIkAyikAdino paNa temAM samAveza thAya che. 91-tenAthI sAmAnya tiryaco vizeSAdhika che. kemake pati ane paryApti beIndriya, teIndriya, caurindriya ane tiryaMca paMcendriyono temAM samAveza thAya che. 92-tenAthI cAre gatimAM rahelA mithyArdaSTi jIvo vizeSAdhika che. kAraNa ke ahIM keTalAka avirati samyagurdaSTi Adi saMjJI jIvo sivAya bAkInA badhAya tiryaMco mithyASTi che ane cAre gatinA mithyAdaiSTinA vicAramAM asaMkhyAtAnArakAdino prakSepa karavo. tethI tiryaMca jIvarAzinI apekSA vicAra karatAM cAra gatinA mithyAdeSTi jIvo vizeSAdhika che. 93-tenAthI viratirahita jIvo vizeSAdhika che, kAraNa ke avirati sabhyadaiSTi jIvono paNa temAM samAveza thAya che. 94tenAthI sakaSAyI jIvo vizeSAdhika che. kemake dezaviratAdi sakaSAyI hovAthI
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ B/-/27/297 167 teno paNa temAM samAveza thAya che. 5-tenAthI chAstha jIvo vizeSAdhika che, kemake upazAMta mohAdino temAM samAveza thAya che. 96-tenAthI sayogI jIvo vizeSAdhika che, kemake sayogI kevalIno temAM samAveza thAya che. 93-tenAthI saMsArI jIvo vizeSAdhika che, kemake ayogI kevalIno paNa temAM samAveza thAya che. 98-tenAthI sarva jIvo vizeSAdhika che. kemake siddhono paNa temAM samAveza thAya che. | muni dIparatnasAgare karela pada-3-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 che pada-4-"sthiti' . - X - X - X - * sUtra-298 : bhagavAna ! nAskonI keTalA kALanI sthiti kahI che ? gautama! jaghanya daza hajAra varSa, utkRSTa 33-sAgaropama bhagavad ! apayati nairayikonI keTalo kALa sthiti kahI che ? gautama ! jaghanya ane utkRSTathI tamuhUrta. bhagavana ! pati nairayikonI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! jaghanyathI aMtamuhUrta jUna 10,000 varSa, utkRSTa aMtamuhUrta nyUna 33-sAgaropama. bhagavana ! ratanapabhA pRedI nairayikanI keTalo kALa sthiti che ? gautama! jaghanya 10,000 varSa utkRSTa sAgaropama. aparyApta ratanapabhA pRtI nairayikanI keTalI sthiti che ? gautama ! jaghanya, utkRSTa paNa aMtamuhUrta. pati ratanapabhA pRthvInairayikanI sthiti keTalo kALa che? gautama! jaghanya aMtamuhUrta dhUna 10,000 varSa, utkRSTathI aMtarmuhUrNa nyUna sAgaropama. bhagavAna ! zarkarApabhA pRdI nairayikanI keTalo kALa sthiti kahI che? gautama! jaghanya eka sAgaropama, utkRSTa praNa sAgaropama. apayati zarkarAyedI nairayikanI sthiti keTalo kALa che? gautama ! jaghanya, utkRSTa paNa aMtamuhUrta payapitA zarkarApabhA pUratI nairacikanI keTalo kALa sthiti che ? gautama! jaghanyathI aMtamuhUrta nyUna sAgaropama. utkRSTathI aMtamuhUrta nyUna kaNa sAgaropama. bhagavad / vAlukApabhA pRnI nairacikanI sthiti keTalI kahI che ? gautama! jaghanya 3-sAgaropama, utkRSTa -sAgaropama. piyatA vAlukApabhA pRthvI nairayikanI sthiti : jaghanya, utkRSTa paNa aMtamuhUrta. payaktiA vAlukApabhA pRnI nairayikanI sthiti ? jaEInya aMtamuhUrta nyUna 3-sAgaropama, utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna sAgaropama. bhagavAna ! paMkaNabhA pRthvI nairayikanI sthiti keTalI che ? jaghanya sAta sAgaropama, utkRSTa daza sAgaropama. aparyAptA paMkaNabhA pRedI nairayikanI sthiti jaghanya, utkRSTa paNa aMtamuhUrta prayatA paMkAbhA pRthvI nairayikanI sthiti janya aMtamuhUrta nyUna sAta sAgaropama, utkRSTa aMtamuhUrNa nyUna daza sAgaropama. bhagavana dhUmakhabhA pRvI nairayikanI keTalI sthiti che ? gautama jaghanya daza sAgaropama, utkRSTa 17-sAgaropama. apayata ghUmapabhA pRnI nairayikanI sthiti ? gautama ! jAnya, utkRSTa paNa aMtarmahatta. payaktiA mApamAM aurasikanI sthiti janya aMtamuhUrta nyUna 10 sAgaropama, utkRSTa tamuhUrvANa 10 sAgaropama. bhagavAna ! tamabhA pRvI nairayikanI keTalI sthiti che ? gautama / jaghanya 1sAgaropama, utkRSTa 22-sAgaropama. apayaktiA tamawbhA pRthvI nairacikanI
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/-|-|298 sthiti? jaghanya, utkRSTa paNa aMtarmuhUrta paryAptA tamaHprabhA pRthvInairayikanI sthiti? jaghanya aMtarmuhUrta nyUna 17 sAgaropama, utkRSTa AMtarmuhUrta nyUna 22 sAgaropama che. 169 bhagavan ! adhaHsaptamI pRthvI nairayikanI keTalI sthiti che ? gautama ! jaghanya 22-sAgaropama, utkRSTa 33-sAgaropama. apacAi adhaHsaptamI pRthvI nairayikanI keTalI sthiti che ? jaghanya ane utkRSTathI paNa AMtarmuhUrta che. paryAptA adhaHsaptamI pRthvI nairayikanI sthiti keTalI che ? jaghanya aMtarmuhUrtanyUna 22-sAgaropama, utkRSTI aMtarmuhUrtanyUna 33-sAgaropama che. * vivecana-298 - have cothuM pada kahe che. teno saMbaMdha A che - pUrvanA padamAM dizAnI apekSAe alpabahutvanI saMkhyA nirdhArita karI. ahIM te jIvonI janmathI maraNa sudhInA nAkAdi paryAyarUpe niraMtara sthitino vicAra karAya che. A saMbaMdhathI prApta sthitipadanuM sUtra - bhagavan ! nairayikonI sthiti keTalI che ? jenA vaDe rahevAya te sthiti - Ayuk karmano anubhava ke jIvana. jo ke ahIM jIve mithyAtvAdi hetuthI gRhIta, jJAnAvaraNIyAdi rUpe pariNata karma pudgalonuM je rahevuM te sthiti. to paNa nAkAdi vyavahArano hetu je Ayukarmano anubhava te paNa sthiti kahevAya. te A - jo ke narakagati, paMcendriyajAti Adi nAmakarmanA udayane AzrIne nArakatva paryAya che, to paNa udayanA prathama samaye nakakSetrane aprApta chatAM nArakapaNAMno vyavahAra thAya che. - 4 - 4 - mATe ahIM nAkapaNAMnA vyavahAranuM kAraNa AyukarmanA anubhavane ukta vyutpatithI sthiti kahI che. bhagavat uttara Ape che. he gautama ! ItyAdi. ahIM paryApta-aparyAptAnA vibhAga sivAya sAmAnyathI uttara Apela che. paryAptA-aparyAptAnA vibhAga vaDe sthitino vicAra karatAM aparyAptAdi sUtra jANavA. ahIM aparyAptA labdhi ane karaNa vaDe be bhede che - temAM nAsko, devo, asaMkhyAta varSAyuSka tiryaMca ane manuSyo karaNo vaDe ja aparyAptA che. kemake labdhi aparyAptAnI teomAM utpatti nathI - 4 - aMtarmuhUrta sudhI aparyAptA hoya che. bAkInA tiryaMca ane manuSyo utpatti samaye ane labdhi vaDe aparyAptA hoya che. eTale karaNa aparyAptA ane labdhi aparyAptA baMne che. aparyAptA jaghanyathI ane utkRSTathI aMtarmuhUrta paryanta hoya che. mATe kahyuM che - jaghanya ane utkRSTathI aparyAptAnI sthiti aMtarmuhUrta che. aparyAptAno kALa pUro thayA pachI bAkIno paryAptAno kALa che. tethI paryAptAnA sUtramAM kahyuM che - jaghanyathI aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ItyAdi - 4 - sAmAnya naraka pRthvIne AzrIne vicAryu. have pRthvInA vibhAga vaDe vicAre che. temAM ratnaprabhA ItyAdi badhuM sugama che. prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 sUtra-299 thI 305 : [29] bhagavan ! devonI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33-sAgaropama. aparyApta devonI keTalI sthiti che ? gautama ! jaghanyathI utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna 10,000 varSa, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna 33-sAgaropama 170 bhagavan ! devInI keTalo kALa sthiti che ? jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI 55-palyopama. apacAidevInI sthiti? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa. utkRSTathI tamuhUrta nyUna paMcAvana palyopamanI sthitvi che. bhagavan ! bhavanavAsI devonI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! jaghanyathI daza hajAra varSa, utkRSTathI sAdhika sAgaropama. apati bhavanavAsI devonI sthiti? jaghanya, utkRSTa aMtarmuhUrta pati bhavanavAsI devonI sthiti? jaghanye AMtarmuhUrta nyUna 10,000 varSa, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna sAtireka sAgaropama che. bhagavan ! bhavanavAsI devInI keTalI kALa sthiti kahI che ? gautama ! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI sADA cAra palyopama che. paryApta bhavanavAsI devInI sthiti ? jaghanya ane utkRSTathI paNa AMtarmuhU. pA bhavanavAsI devInI sthiti ? jaghanyathI aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa ane utkRSTathI AMtarmuhUrta nyUna sADA cAra palyopamanI kahI che. bhagavan ! asurakumAra devonI sthiti keTalI che? gautama! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI sAtireka sAgaropama che. aparyAptA asukumAronI sthiti? jaghanyathI, utkRSTathI aMtarmuhUrta paryAptatA asurakumAranI ? jaghanyathI tamuhUrta nyUna 10,000 varSa, utkRSTathI tamuhUrta nyUna sAtireka sAgaropama che. bhagavan ! sukumAra devInI keTalI sthiti che? gautama ! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI sADAcAra palyopama aparyApta asukumAra devInI ? jaghanya, utkRSTapaNa aMtarmuhUtta asurakumArI paryApta devInI sthiti keTalI ? jaghanyathI aMtarmuhU nyUna 10,000 varSa, utkRSTathI tamuhUrta nyUna sADAcAra palyopamanI che. bhagavan ! nAgakumAra devonI keTalI sthiti che? gautama ! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTa dezona be palyopama che. paryAptA nAgakumAranI sthiti? jaghanya ane utkRSTa baMne aMtarmuhUrta. paryAptatA nAgakumAranI sthiti? jaghanyathI aMtarmuhUrta nyUna 10,000 varSa, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna dezona be palyopamanI che. bhagavan ! nAgakumArI devInI sthiti keTalI che ? gautama ! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI dezona palyopama apAtA nAgakumAradevInI ? jaghanya, utkRSTa baMne aMtarmuhUrta paryAptA nAgakumAra devInI ? jaghanya aMtarmuhUrta nyUna
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/-|-|299 thI 305 10,000 varSa, utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna dezona palyopama. bhagavan ! suvarNakumAra devonI keTalI sthiti che ? gautama! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTathI kaMIka nyUna be palyopama. apatA suvarNakumAra devonI ? jaghanya ane utkRSTa baMne aMtarmuhUrta paryAptAnI ? jaghanyathI aMtarmuhUrta nyUna 10,000 varSa, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna dezona be palyopama. suvarNakumAra devInI pRcchA - jaghanya 10,000 varSa utkRSTa dezona palyopama. apacapti devInI pRcchA jaghanya, utkRSTa baMne AMtarmuhUrta paryAptI devInI pRcchA- jaghanya tamuhUrta nyUna 10,000 varSa, utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna dezona palyopama. 171 e pramANe stanitakumAra paryanta sAmAnya, aparyAptA ane apacAnA traNa-traNa sUtro nAkumAranI mAphaka jANavA. [30] bhagavan ! pRthvIkAyikonI keTalI sthiti che ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 22,000 varSa. apatA pRthvIkAyanI ? jaghanya, utkRSTa baMne aMtarmuhUrtaH paryAptA pRthvI pRcchA-jaghanyathI AMtarmuhUrta, utkRSTa aMtarmuhUrta jUna 22,000 va. sUkSma pRthvIkAyikanI pRcchA-jaghanya ane utkRSTa baMne aMtamuhUrta. apatA ane paryAptA baMne AlavA e ja rIte che. bAdara pRthvIkAyikanI pRcchA - te sAmAnya pRthvI mAphaka jANavA. bhagavan ! kAyikanI keTalI kALa sthiti che? gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 7000 varSa. aparyAptA kAyikanI ? jaghanya ane utkRSTa baMne aMtamuhU. paryAptA kAyikanI pRcchA - sAmAnya kAyikavat jANavI. - sUkSma akAyikanA traNe sUtro pRthvIvat jANavA. bAdara akAyika paryAptA utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna 3000 varSa. aukAyika saMbaMdhe prA - jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa ahora apacapti ukAyikono prazna baMne aMtamuhUrta, patA teukAyikono prak - gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna traNa rAtridivasa. - - - aparyAptA saMbaMdhI traNe prazna - jaghanyathI, utkRSTathI aMtarmuhUtta. - - bAdara teu pRcchA-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna traNa ahorAtra. bhagavan vAyukAyikonI sthiti keTalA kALanI che? gautama! jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTathI 3000 varSa. - - apacatA vAyunI pRcchA utkRSTa baMne aMtarmuhUrva patiA vAyu pRcchA-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa aMtarmuhUrta ghanya, jUna 3000 varSa. sUkSma vAyunA traNe praznano - jaghanya, utkRSTa baMnethI tamuhUrta bAdara 172 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 vAyuno prar - traNe sthiti audhikavat che. bhagavan ! vanaspatikAyikanI keTalI sthiti che ? gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 10,000 varSa apAtA vanano praznana - jaghanya, utkRSTa baMne aMtarmuhU. paryAptA vanano prana - jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSa sUkSma vanaspatikAyikanI traNe sthiti - jaghanya, utkRSTa aMtamuhU. bAdara vana prazna-traNe sthiti audhikavat kahevI. aMtarmuhUrtanyUna [30] bhagavan ! beIndriyonI keTalA kALanI sthiti che ? gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa bAra varSa. aparyAptA beIndriyanI sthiti-jaghanyathI, utkRSTathI aMtarmuhUrta, paryAptA beIndriyano pana-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna bAra varSa. bhagavan ! teIndriyonI keTalA kALanI sthiti che ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 49 ahorAtra. apayaryApta teIndriyono sthiti - baMne aMtarmuhUrva. papti teIndriyanI sthiti ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI AMtarmuhUrta nyUna 49 ahorAtri. bhagavan ! caurindriyonI keTalI kALa sthiti che ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa cha mAsa. aparyApta rAurindriyanI sthiti? baMne aMtarmuhU. paryAptA carindriya saMbaMdhI prazaana-jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna cha mAsa. [32] bhagavan ! pondriya tiyinI keTalI sthiti che ? gautama ! jaghanyathI AMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. aparyAptAnI pRcchA-gautama ! jaghanyathI, utkRSTathI aMtarmuhUrta. paryAptatAnI pRchA - gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna traNa palyopamanI che. saMmUrNima paMcendriya tiryaMcayonikanI pRcchA - jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI pUrva kroDa. apacaptiAnI pRcchA-janyathI, utkRSTathI baMne aMtarmuhU. patAnI pRcchA-jaghanyathI gautama ! aMtarmuhUrta, utkRSTathI AMtarmuhUrta nyUna pUrvakoDa. garbhaja tiryaMca paMcendriyanI pRcchA-gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. e rIte baMne sUtro jANavA. bhagavan ! jalacara paMcendriya tiryaMcayonikanI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta. utkRSTathI pUrvakoDI. paryAptAnI pRcchA. - jaghanyathI, utkRSTathI aMtarmuhUrta paryAptAnI pRcchA jaghanyathI AMtarmuhUrta utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna pUrvakoDa. saMmUrttima jalacara paMce tiya jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI yUkroDa. bAkI baMne sUtro audhika saMmUrNimavat jANavA. paryAptAnI pRcchA - utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna pUrvakoDa. garbhaja jalacara paMcendriya tiryaMcayonikanI pRcchA. gautama ! jaghanyathI AMtarmuhUrta, utkRSTathI pUrvakoDa. paryAptAnI pRcchA - jaghanyathI, utkRSTathI
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/-|-|299 thI 305 aMtamuhU. paptAnI pRcchA - jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI AMtarmuhUrta nyUna pUrvakoDa. 173 catuSpada sthalacara paMce. tiryaMcanI pRcchA-jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. apatA tu. stha paMce tiryaMcanI pRcchA-jaghanyathI, utkRSTathI tamuhUrta paryAptAnI pRcchA. jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa aMtanyUna traNa palyopama. saMmUrttima catu. sthala paMce tiganI pRcchA-gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 84,000 varSa. apacaptiA? baMne aMtarmuhUtta. paryAptA saMbaMdhe paztrajaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna 84,000 varSa. garbhaja tu stha paMro tiya saMbaMdhe prA. jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. apacatiAnI sthiti? jaghanya, utkRSTathI aMtarmuhUrta paryAptAnI sthiti ? jaghanyathI AMtarmuhUrta, utkRSTathI aMta nyUna traNa palyopama. uraparisarpa stha paMce ticihanI sthiti? jaghanya AMtarmuhUtta, utkRSTa pUrvakroDa aparyAptAnI ? baMne aMtarmuhUrta paryAptatAnI ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa tanyUna pUrvakroDa. saMmUrttima uparisarpanI sthiti? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 53,000 varSa. patiAnI ? baMne aMtamuhU. pAtAnI ? jAnya aMtamuhUrta, utkRSTa aMtarmuhUrta nyUna 53,000 varSa garbhaja uparisarpa sthaUotiyanI sthiti? jaghanyathI aMtamuhUtta, utkRSTathI pUrvakoDI. apasaptiAnI pRcchA-jaghanya ane utkRSTa baMne aMtarmuhUrta paryAptAnI sthiti? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna pUrvakoDI. bhujaparisarpa sthalayara paMcendriya tiryaMcayonikanI sthiti? gautama ! jaghanyathI AMtarmuhUrta, utkRSTathI kroDapUrva. e rIte apatA ane paryAptAnI paNa gabhajavat kahevI. saMmUrttima bhuja parisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcayonikanI sthiti ? jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 42,000 varSa aparyAptAnI sthiti? jaghanyathI, utkRSTathI baMne aMtarmuhUrva. paryAptAnI sthiti? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa aMta nyUna 42,000 varSa. garbhaja bhuja parisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcanI sthiti ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoDa. aparyAptAnI sthiti? jaghanyathI, utkRSTathI aMtarmuhUrta. paryAptAnI sthiti? jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna pUrvakoDa. khecara paMcendriya ticiyonikanI sthiti? jaghanya AMtarmuhUrta, utkRSTathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. aparyAptAnI sthiti? jaghanyathI, utkRSTathI aMtarmuhUtta. paryAptAnI sthiti? jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTa aMta nyUna prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 palyopamano asaMmo bhAga. saMmUrttima khecara paMce tiryaMcanI sthiti? jaghanya, aMtarmuhUrta, utkRSTa 72,000 varSa. apatiAnI sthiti? jaghanya, utkRSTathI tamuhU. paryAptAnI sthiti? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTathI aMtarmuhUrtanyUna 72,000 varSa. 174 garbhaja khecara potiyanI sthiti? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. apatA-paryAptAnI sthiti paNa sAmAnya khecara paMce mujaba kahevI. [30] bhagavan ! manuSyonI keTalI sthiti che ? gautama ! jaghanyathI tamuhUrta, utkRSTathI traNa palyopama. aparyAptA manuSyanI sthiti ? baMne aMtarmuhUrta. paryAptA manuSyonI sthiti ? jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa AMtanyUna traNa palyopama. saMmUrttima manuSyonI sthiti? baMne AMtarmuhUrta. garbhaja manuSyanI sthiti? gautama! jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI traNa palyopama. aparyAptAnI sthiti? baMne aMta, paryAptAnI ? jaghanya AMta utkRSTa aMtanyUna traNa palyopama. [34] bhagavan ! vyaMtara devonI keTalA kALanI sthiti che? gautama ! jaghanyathI 10,000 varSa, utkRSTa palyopama. apacatA vyaMtara devonI sthiti? jaghanyathI, utkRSTathI aMtarmuhUrta, patiAnI sthiti ? jaghanyathI aMtarmuhUrta nyUna 10,000 varSa, utkRSTathI tamuhUrta nyUna palyopama. vyaMtara devInI sthiti? jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa ardha palyopama. apacaptinI ? baMne aMtarmuhUrta. pAptinI ? jaghanya aMgUna 10,000 varSa, utkRSTa nyUna addha po [35] jyotika devonI sthiti ? jaghanyathI palyopamano AThamo bhAga, utkRSTa palyopama ane eka lAkha viidhaka. paryApta jyotikano praznajaghanya, utkRSTa baMne aMtarmuhUrta pAptiAnI sthiti ? jaghanyathI aMtarmuhUrta nyUna palyopamano AThamo bhAga, utkRSTa aMtamuhUrta nyUna lAkhavadhika palyopama. jyotika devInI sthiti ? gautama ! jaghanya palyopamano athyabhAga, utkRSTa apilyopama ane 50,000 vaSadhika. apayatA jyotika devInI sthiti? gautama ! jaghanya paNa, utkRSTa paNa AMtarmuhUtta. pAptiA jyotika devInI sthiti ? sAmAnya sthitimAMthI aMtarmuhUrta nyUna karatA je Ave te. caMdradevanI sthiti? jaghanya caturbhAiga palyopama. utkRSTa lAkha viidhaka palyopama. payatiAnI ? baMne aMtamuhU. paryAptAnI? sAmAnya sthitimAMthI aMtarmuhUrta bAda karavuM. caMdra vimAne devInI sthiti ? jaghanya catubhaga palyopama, utkRSTa 50,000 varSAdhika ardhapopama. apAtA devInI ? baMne aMtarmuhUrta paryAptA devInI ?
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4-I-ra99 thI 305 15 jaghanya aMtae jUna catubhaga palyopamAM utkRSTa aMtaoLyuna 50,ooo vaSadhika ardhapalyo sUrya vimAne devonI sthiti? jAnyathI catubhaga palyopama, utkRSTa hAra vaSadhika palyopama ApatAnI ? baMne aMtamuhUrNa pAptiAnI ? sAmAnya sthitimAM aMtamuhUrta nyUna. | suvimAne devInI sthiti? jaghanya catubhaga palyopama, utkRSTa paoo varSAdhika adhapalyopama. aparyAptAnI ? baMne aMtarmuhUrva paryAptAnI ? sAmAnyamAM aMtarmuhUrvajUna. grahavimAne devonI sthiti? jaghanyathI catubhaga palyopama, utkRSTa palyopama. piyapitAnI ? baMne aMtamuhUrta paryAptAnI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna karavI. grahatimAne devInI sthiti ? jaghanya catubhagi paDyo. utkRSTa ardhapalyopama. apayaktiA devInI ? bane aMtamuhUrta. paryAptAdevInI sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna karavI. nato vimAne devonI sthiti? jAnyathI catubhagi palyopamAM utkRSTathI AIpalyopama apayatiAnI 7 baMne sthiti aMtamuhurta. payaktiAnI sthiti tamuhUrta dhUna catubhaga paDyo jaghanya sthiti ane utkRSTa aMtarmuhUrta jUna AIpalyopama. nakSatra vimAne devInI sthiti? jaghanyathI catubhagi palyopama, utkRSTa sAtireka catubhaga palyo, apayafptAnI ? baMne aMtamuhUrta. payaktiAnI ? sAmAnyamAMthI aMtarmahatta bAda karavA. tArAvimAne devonI sthiti? jaghanyathI aSTabhAga palyopama, utkRSTa catubhagi paDyo, apayatAnI ? aMtarmuhUrva patiAnI ? jaghanya ane utkRSTa baMnemAM aMtamuhad nyUna. tArA vimAne devInI sthiti ? jaghanyathI aSTabhAga palyopama, utkRSTa sAtireka aebhAga palyopatidevInI ? baMne sthiti aMtamuhUrta. patidevInI ? jaghanya aMtamuhUrta nyUna aSTabhAga paDyo, utkRSTa aMta nyUna sAtireka aSTabhAga paDyo * vivecana-299 thI 305 - caMdra vimAnamAM caMdra utpaNa thayA che. bAkInA temanA parivArarUpa che. utkRSTathI keTalAMka Indra, sAmAnika AdinI lAkha varSa adhika palyopama. caMdradevanI cokata utkRSTa ja che. * sUjha-306 * bhagavana / vaimAnika devonI keTalA kALanI sthiti kahI che gautama 176 prajJApanAupAMgasUtra - saTIka anuvAda/1 janyathI palyopama, utkRSTa 33nsAgaropamaapayaptiAnI sthiti ? gautama ! janyathI, utkRSTathI paNa aMtara muhUrta prayatAnI sthiti? jAnyathI aMtarmuhUrta jUna palyopama. utkRSTathI aMtarmuhUdjUna 33-sAgaropama. bhagavatu ! vaimAnika devInI keTalo kALa sthiti che ? jAnyathI palyopama, utakRSTathI paMcAvana palyopama. apatinI sthiti? jaghanya, utkRSTa bane aMtamuhUrta. payaptiInI 7 jAnya aMtarmuhUrtadhUna palyo utkRSTa tao nyUna papa-palyo, saudharmakathe deva sthiti? jaghanya palyopama, utkRSTa be sAgaropama. ApatAdevanI ? baMne aMtamuhUrta. paryatA devonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtarmuhUrta bAda karavuM. saudharma kaye devInI sthiti? jaghanya palyopama, utkRSTa 50-palyopamAM apayafptA devInI 7 baMne tahata prayatA devInI 7 sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrtanyUna sthiti saudhamakaze parigRhIta devInI sthiti? jaghanya palyopama, utkRSTa sAta palyopama. apayata pariMgRhItAdevInI ? baMne aMtarmuhud. parigRhItA prayatA devInI jAnyaNI aMtamuhadjUna palyopama, utkRSTa aMtana sAta palyo saudharmakarbhe aparigRhItA devInI sthiti? jaghanya palyopama, utkRSTa pa0-palyopama. ApayatIdevInI ? baMne aMtarmahatta payaptiInI ? sAmAnyamAM aMtamuhUrta bAda. IzAnakarbhe devonI sthiti? jaghanyathI sAtireka palyopama, utkRSTa sAtireka be sAgaropama. payatAnI ? baMne aMtamuhUrta. paryAptiAnI ? sAmAnyamAMthI aMtamuhUrNa nyUna. IzAnakalo devInI sthiti? jaghanya sAtireka palyopama, utkRSTa varSapalyo, apayatA devInI ? baMne aMtamuhUrta. payatA devInI ? sAmAnyamAMthI aMtarmuhUrta nyUna. IzAnakarthe parIgRhItAdevInI ? jaghanya sAtireka palyo, utkRSTa nava paDyo. AyartiAdevInI ? aMtamuhUrta prayatA devInI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna. IzAnako aparigRhItA devInI sthiti? jaghanya sAtireka palyo, utkRSTa papa-paco, apacatAdevInI ? baMne sthiti aMtamuhUrta che. pacatAdevInI ? gautama ! jaghanya aMtamuhUrta nyUna sAtireka palyoutkRSTa aMdo nyUna 55palyopamae sanakumAra kalya devonI sthiti? jaghanya be sAgaropama, utkRSTa sAta sAgaropama. pAtAnI ? aMtamuhUrta. payatAnI ? sAmAnya sthitimAMthI
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/-I-Ja06 133 aMtarmuhUrtanyUna. mAhendrakale devonI sthiti? jaghanya sAtireka be sAgaropama, utkRSTa sAtireka sAta sAgaropama. apayaddhiA devonI ? jaghanya, utkRSTa bane aMtamahatta. patidevonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtarmuhUnyUna sthiti Ave te sthiti. brahAloka kalpa devonI sthiti? jaghanya sAta sAgaropama, utkRSTa daza sAgaropama ApatAnI ? baMne aMtamuhUrta. prayatAnI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtarmuhUrNa nyUna. lAMtaka kalo devonI sthiti ? jaghanya daza sAgaropama, utkRSTa cauda sAgaropama. aparyAptAnI 7 baMne aMtarmuhad sthiti. pati devonI ? sAmAnyamAMthI aMtamuhUrta nyUna evI sthiti. mahAzukra kahyuM devonI sthiti? jaghanya 14 sAgaropama, utkRSTa 1 sAgaropama. piyatA devonI ? aMtarmuhurta. payatitA devonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna. sahasArako devonI sthiti? jaghanya-1-sAgaropama, utkRSTa 18sAgaropamaapatidevonI ? baMne aMtamuhUrta. patidevonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna. Anata ko devonI sthiti? jaghanya 18-sAgaropama, utkRSTa 19sAgaropama ApatA devonI ? baMne aMtamuhUrta. pati devonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna pANataMkalpa devonI sthiti? jaELjya 19 sAgaropama, ukRSTa 20-sAgaropama. ApatidevonI baMne aMtamuhUrta. prayatA devonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrNa nyUna. araNa kaze devonI sthiti? jaghanya ra0 sAgaropama, utkRSTa 21sAgaropama aparyAptAnI ? jaghanya, utkRSTa aMtarmahatuM. payatA devonI ? jaghanyathI aMtamuhUrtaNUna ra0-sAgaropama, utkRSTathI aMtamuhUrta dhUna 21-sAgaropamanI che. acuta kaltha devonI sthiti? jaghanya ra1-sAgaropama, utkRSTa rarasAgaropama. apatidevonI ? baMne aMtamuhUrta. pItA devonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrNa nyUna. nIcalInIcalI gaiveyaka devonI ? jaghanyathI bAvIza sAgaropama, utkRSTathI ra3-sAgaropama. apayatiniI ? aMtarmahatta. patAnI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtarmuhUrNa nyUna. nIcalI madhyama zaiveyakadevonI ? jAnyathI tevIza sAgaropama, utkRSTa ra4-sAgaropama. 2i0/12] prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 aparyAptAnI ? aMtamuhUrta. patAdevonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna. nIcalI-upalI vaiveyaka devonI ? jaghanya ra4nsAgaropama, utkRSTa-25sAgaropama, apayartiA devonI ? baMne aMtarmahatuM. payAdevonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna. madhyama-nIcalI gaiveyaka devonI sthiti? jAnya rapa-sAgaropama, ukRSTa 26-sAgaropama. apayatiAnI ? aMtarmahatta. payA devonI? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta bAda. madhyama-madhyama zaiveyaka devonI sthiti? jaghanya 26-sAgaropama, utkRSTa rasAgaropama. apayafptA? aMtarmahad. prayatA devonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna. madhyama-upalI veyaka devonI sthiti? jaghanya rasAgaropama, utkRSTa 28-jAgaropama. aparyAptAnI ? aMtarmahatuM. payA devonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtarmahatta nyUna. uparanI nIcalI jhaveyaka devonI sthiti? jaghanya 28-sAgaropama, utkRSTa ra9-sAgaropama. aparyAptAnI ? aMtamuhUrta. prayatA devonI? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna. uparanI madhyama jhaveyaka devonI sthiti? jaghanya 29-sAgaropama, utkRSTa 30-sAgaropama. aApatAnI ? aMtamuhUrta. yaddhiA devonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtamuhUrta nyUna uparanI upalI veyaka devonI sthiti? jaghanya 30-sAgaropama, utkRSTa 31-sAgaropamAM aparyAptAnI ? aMtarmahatta. pati devonI ? sAmAnya sthitimAMthI aMtarmahatta nyUna. bhagavana / vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjitamAM devonI keTalA kALanI sthiti kahI che? gautamAM jaghanyathI 31-sAgaropama, utkRSTathI 31-nsAgaropama. apAtA devonI sthiti? jaghanyathI, utkRSTathI baMne aMtamahad. pati devonI sthiti? jadhanyathI aMtarmuhUrNa nyUna 31-sAgaropama,
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/-I-Ja06 139 utkRSTathI aMtamuhUrta nyUna 33-sAgaropama che. bhagavana / savathisiddhanA devonI keTalI sthiti kahI che 1 gautama AjaghanyotkRSTa 33nsAgaropama sthiti che. savathisiddhanA aparyAptA devonI sthiti? jaghanyathI, utkRSTathI baMne tamuhUrta. savathisiddhanA paryAptA devonI sthiti ? AjaghanyotkRSTa aMtamuhUrta jUna 33-sAgaropama che. muni dIparatnasAgare karela pada-4-no TIkA sahitano anuvAdapUrNa prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 che pada-5-"paryAyi" . - X - X - X - che e pramANe cothA padanI vyAkhyA karI, have pAMcamuM kahe che. tenA saMbaMdha A che - cothA padamAM nAkAdi paryAyarUpe jIvonI sthiti kahI. ahIM temanA audayika, phAyopathamika, kSAyika bhAvane AzrIne paryAyonI saMkhyA batAve che. tenuM Adi sUtra A pramANe che- sUtra-309 : bhagavAna ! payayio keTalA bhede che ? gautama! be bheda - jIvapayayi ane ajIvaparyAya. bhagavAna ! jIvapayariyo saMgAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA ? gautama ! saMkhyAta ke asaMkhyAta nathI, anaMta che. ema kema kahyuM? gautama! nairayiko, asura-nAgajuvarNa-vidhuta-ani-hIpa-udadhi-dizA-vAyu-khanitakumAro, pRedIay-du-vAyukAyiko (e badhAM) asaMkhyAta che. vanaspatikAyiko anaMtA che. be-traNa-cAra IndriyovALA, paMcendriya tiryaMco, manuSyo, vyaMtaro, jyotiko vaimAniko bhaul] asaMkhyAta che. tathA siddho anaMtA che. tethI he gautama. ema kahyuM ke - anaMta che. * vivecana-307 : paryAyo keTalA bhede kahyA che ? gautame kayA abhiprAyathI Ama pUchayuM ? pahelA padanA prAraMbhe prajJApanAnA be bhedo kahyA che - jIvaprajJApanA, ajIvapApanA. temAM jIva, ajIva dravyo che. kemake guNa-paryAyavALuM dravya che. tethI jIva, ajIva paryAyanA bhedo jANavA A prazna karyo. bhagavaMta uttara Ape che - paryAyio be bhede, jIva ane ajIva paryAyo. temAM paryAya, guNa, vizeSa, dharma e paryAyavAcI che. pragna-saMbaMdhamAM audayikAdi bhAvone AzrIne payayisaMkhyA batAvavAnI che. audayikAdi bhAvo jIvAzrita che, to ahIM jIva ane ajIva paryAyo kema kahyA ? uttara-A zaMkA ayukta che. kemake audayikAdi bhAvo pudgalane vize paNa hoya che. tethI jIva ane ajIvanA bheda vaDe audayikAdi bhAva hovAthI doSa nathI. have payayanuM parimANa jANavAne pUche che - jIva payaraya saMkhyAtA che ItyAdi. ahIM vanaspati ane siddha sivAya badhA nAkAdi jIva pratyeka asaMkhyAtA che. vanaspati ane siddho anaMtA che, tethI paryAyavALA jIvo anaMtA hovAthI anaMtA jIvaparyAyo kahyA. e pramANe gautame sAmAnyathI jIvapayayio pUchyA ane bhagavaMte paNa sAmAnya uttara kahyo. have vizeSa viSaya prazna * sUtra-308 : bhagavana / nAkonA keTalA pacayio che? gautama ! anaMtA pacayio che. ema kema kahyuM? gautama ! eka nAka, bIja nAkanI apekSAo dvavyApaNe
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-I-Ja08 181 tulya che, pradezArthapaNe tulya che, paNa avagAhanA vaDe kadAca hIna, kadAca tulya, kadAca hIna hoya. jo hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya, saMkhyAtamo bhA+saMkhyAta guNa ke asaMkhyAtaguNa hIna hoya che adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga yAvatu asaMkhyAtaguNa adhika hoya. sthitinI apekSAthI kadAca hIna, kadAca tulya ke kadAca adhika hoya. je hIna sthitika hoya to asaMkhyAtamo bhAga cAvatuM saMkhyAtaguNa hIna hoya. je adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga cAvatu asaMkhyAtaguNa adhika sthitivALo hoya, kALA vaNa pAyinI apekSAthI kadAca hIna, kadAca tulya ke kadAca adhika hoya. je hIna hoya to anaMtaasaMkhyAta-saMkhyAtamo bhAga hIna hoya athavA saMkhyAta-asakhyAta-anaMtaguNa hIna hoya. je adhika hoya to anaMtamo bhAga cAva4 anaMtaguNa adhika hoya. e rIte nIlaskad-hAddhi ane zukalavarNanI apekSAthI paNa cha sthAna patita jANavo. - sugaMdha ane durgadha pAyinI sApekSAthI cha sthAna patita hoya, tikadkaTaka-kayAya-asva-madhurasa paryAyinI apekSAe che sthAna patita hoya, karkazamRdu-gura-laghu-zIta-ujha-nidhanTsa sparza payaya vaDe ja sthAna prApta hoya. Abhinibodhika-kRta-avadhi-mana payayajJAna payaraya tathA matijJAna-zrata AjJAna-virbhAgajJAna paryAya vaDe, cakSu-cakSu-avadhi darzana payaya vaDe cha sthAnane prApta hoya. * * * te kAraNathI he gautama! ema kahyuM ke nAskonA anaMtA pAyi hoya che. * vivecana-308 : bhagavad ! nArakonA keTalA paryAyo kahyA che ? A prazna kayA abhipAyathI che ? pahelA sAmAnya jIvonA praznamAM paryAyavALA jIvo anaMta hovAthI anaMtaparyAyo kahyA, paNa jyAM paryAyavALA jIvo anaMtA nathI, tyAM paryAyonuM anaMtapaNuM kaI rIte ghaTe ? tyAM e ja uttara Ape che - "nArakonA anaMtaparyAyo che." ahIM saMzaya kare che ke ema zA hetuthI kaho cho ? teno uttara - eka nairayika, bIjA nairayikanI apekSAe dravyasvarUpe tulya che. ItyAdi. anaMta paryAyo zI rIte ghaTe, te batAve ce - koI paNa eka dravya anaMta paryAyavALuM che, kemake nAka jIva paNa dravya che tethI eka nAka jIva dravya, bIjA nAraka jIvanI apekSAthI dravyasvarUpe tulya che. pradezanI apekSAthI - nAka jIva dravyanA pradeza lokAkAzanA pradezo jeTalA che, tethI pradezArthapaNe baMne tulya che. pradezArthapaNe tulya che tema kahIne dravyo pradezavALA ane pradezavALA che ema be bheda jaNAve che. temAM paramANu apradeza dravya che tathA dvipadezAdi dravyo paNa che. tathA avagAhanAnI apekSAthI kadAca hIna hoya arthAt asaMkhyAta pradezI nairayika kadAca bIjA tuApadezI nairayikathI avagAhanAnI apekSAthI hIna hoya. ahIM thAt zabda prazaMsA, astitva, 182 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 vivAda, vicAraNA, anekAMta, saMzaya, pragnAdi arthamAM che eTale anekAMtapaNe kadAca hIna hoya, kadAca tucake adhika hoya. kemake ratnaprabhA pRthvInA nAkonA bhavadhAraNIya vaikriya zarIranI avagAhanA jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTathI sAta dhanuSa traNa hAtha cha AMgaLa che ane utkRSTathI vadhatAM vadhatAM sAtamI nArakamAM te pano dhanuSa hoya che. ukta avagAhanA jo eka-bIjI narakanI apekSAthI gaNIe to asaMkhyAtamosaMkhyAtamo bhAga hIna paNa hoya. saMkhyAta ke asaMkhyAtaguNa hIna paNa hoya e rIte adhika hoya to asakhyAta bhAga cAvat asaMkhyAtaguNa adhika paNa hoya. kemake eka nArakamAM uMcAI 500 dhanuSa che, bIjAmAM aMgulano asaMkhyAtabhANa hIna che. * * * * * A rIte "vRttikAra" gaNita dvArA hIna-adhikatA kahe che. * x * temAM asaMkhyAta guNane jaNAvatA kahe che ke- eka tAraka apayapti avasthAmAM gulano asaMkhyAta bhAga che, to A asaMkhyAtane asaMkhyAta vaDe guNatA 500 dhanuSa thAya che tethI asaMkhyAtaguNa hIna kahela che. bIjo pahelAMthI asaMkhyAtaguNa adhika kahevAya che. jema avagAhanA vaDe hAni ane vRddhinA cAra sthAnako kahyAM, tema sthiti vaDe paNa cAra sthAnako kahevA. te A rIte - eka nAkamAM 33-sAgaropama sthiti che, bIjAnI samayAdi jUna 13-sAgaropama sthiti che. e rIte -x *x * asaMkhyAtabhAga hIna ke adhika thayA. kemake asaMkhyAtA samayonI eka AvalikA, saMgAtI AvalikAno eka ucchavAsani:zvAsa, sAta ucchavAsa niHzvAsa vaDe eka stoka, sAta tokano eka lava, 338 lavano eka muhad. e rIte *x - X - asaMkhyAtA varSe eka palyopama thAya. e rIte samayAdi hIna nAraka, pUrNa sthitivALAnI apekSAo asaMkhyAtamo bhAga hIna thAya, bIjo tenI apekSAe adhika thAya. vaLI daza koDAkoDI palyopamathI eke sAgaropama thAya. tethI keTalAMka palyopama nyUna sthitivALo pUrNa sthitivALA nArakanI apekSAe saMkhyAtamo bhAga hIna che, bIjo tenAthI adhika che, A ja vastu sAgaropamanI tulanAthI paNa vRttikAre batAvI che. temaja asaMkhyAtaguNa hInatA banAvatA kahe che - daza hajAra varSanI sthitivALo 33-sAgaropamanI apekSAo asaMkhyAtaguNahIna che. e rIte phonane AzrIne avagAhanAnuM hInAdhikatva ane kALane AzrIne sthitinuM hInAdhikatva hovAthI catuHsthAnanI prApti kahI che. have bhAvane AzrIne hInAdhikatva kahe che - sarva jIva ane ajIva dravyono paraspara dravya, kSetra, kALa ane bhAva vaDe vibhANa thAya che. jemake ghaDo, koI mATIno hoya koI sonAno hoya vagere. te dravya vibhAga. kSetranI eka ahIM to, bIjo pATalIputrano kALathI A Ajano, A bIjA varSano bhAvathI eka kALo, bIjo lAla vagere. ema bIjA dravyo saMbaMdhe paNa jANavuM.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-I-J308 183 temAM prathama pudgala vipAkI nAma karmanA udayathI jIvanA audayika bhAvanuM hInAdhikatva batAve che. kALA varNa paryAya vaDe kadAca hIna, kadAca tulya, kadAca adhika hoya. ahIM bhAvanI apekSAe hInapaNI ane adhikapaNAnA vicAramAM hAni ane vRddhinA pratyekanA cha-cha sthAnaka prApta thAya che ane te che sthAnakomAM je jenI apekSAe anaMtabhAgahIna hoya tene sarva jIva pramANa anaMta saMkhyA vaDe bhAgavAtI je prApta thAya te anaMtamAM bhAga vaDe hIna hoya che. je jenI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga hIna hoya che, tene asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa sazi vaDe bhAga ApavAthI je prApta thAya, teTalA bhAga vaDe cUta hoya che. [ItyAdi vRttithI jANavuM.] karmaprakRtti saMgrahaNI gAthA-33nI ahIM sAkSI ApI che. kRSNa varNanA paryAyinuM parimANa vAstavika rIte anaMta che. to paNa asakalAnAthI daza hajAra gaNavuM. tene sarva jIvanA anaMta zazirUpa kalita so saMkhyA vaDe bhAgavA. tethI so saMkhyA Ave, temAM eka nArakanA kRSNavarNa pacayinuM parimANa 10,000 che, bIjAnA 1oo paryAyo ochA hovAthI 900 che tene zata savArUpa sajIvonA anaMta vaDe bhAgavAthI 100 e anaMtamo bhAga thAya che. tethI jene 1oo nyUna daza hajAra kRSNavarNa paryAyo che, te nAraka paripUrNa kRSNa varNa paryAya nAkathI anaMtabhAga hIna che. tevI apekSAo pUrNa kRSNavarNa paryAyI nAka anaMtabhAga adhika che. varNa payaya parimANa 10,000 che. tene asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa kathita 50 vaDe bhAga ApatA 200 Ave che. te asaMkhyAtamo bhAga che. ItyAdi * x * x * e rIte 1000 ochA hoya to - x * 9000 kRSNa varNa pAyivALo nArakapUrNa kRSNa varNa paryAyavALA nAka karatAM saMkhyAtabhAgahIna che, tenI apekSAe bIjo saMkhyAtabhAga adhika che. ItyAdi * xxx * vRttikArazrIe anaMtaguNahIna cAvat anaMtaguNa adhikane saMkhyA deTAMtathI jaNAvela che e rIte - * * * kRSNa varNa payayathI hAni ane vRddhinA cha sthAnako kahyAM che. tema bAkInA varNa, gaMdha, rasa, sparzone AzrIne pratyekanA cha sthAnako jANavA. e pramANe pudgalavipAkI nAmakarmanA udayathI utpanna thayela jIvanA dayika bhAvApekSA sthAnako batAvyA. have jIvavipAkIkarmanA kSayopazamabhAvathI cha sthAnaka - ahIM pUrvavata pratyeka AbhItibodhikAdi jJAnamAM cha sthAnakono vicAra karavo. ahIM dravyathI tulyapaNuM batAvatA sUtrakAre jemAM bheda-prabhedanuM bIja tirohita che, mayaranA iMDAnA rasanI mAphaka jemAM deza ane kALano krama avyakta che evuM tathA vizeSa bhedanA pariNAmane yogya dravya che. eTale abhedarUpa, deza-kALanA kamarahita tathA vizeSa ane bhedanA pariNAmane yogya dravya che. e jaNAvyuM. avagAhanA vaDe cAra sthAnaka banAvatA sUtrakAre "ogathI AbhA saMkoca ane vistAra pAmavAnA svabhAvavALo che, paNa dravyanA pradezanI saMkhyAno saMkoca ane 184 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/1 vistAra thato nathI." ati dravyanA pradezanI saMkhyAmAM hAni ke vRddhi thatI nathI. ema batAvyuM che. * * * * * sthiti vaDe catuHsthAnane jaNAvatAM sUpkAre AyukarmanI sthitibaMdhanA kAraNabhUta adhyavasAya sthAnono utkarSa ane apakarSa batAvyo che, emana hoya to cAra sthAnaka ghaTI na zake. ahIM AyakarmanA upalakSaNathI sarvakarmanA sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAyono utkarSa ane apakarSa jANavo. * * * * * prazna-nAkonA paryAyasaMbaMdhI praznamAM bhagavaMte "anaMtaparyAyo che" ema kahevuM joIe, to pachI dravyAdi cAre kema kahyA ? (uttara) - zaMkA yukta che. ahIM badhAM jIvonA badhAM svaparyAyonI saMkhyA sarakhI hotI nathI. paNa temAM cha sthAno hoya che, tema hamaNAM batAvyuM te cha sthAnanI prApti pariNAmIpaNA sivAya hotI nathI. te pariNAmIva ukta lakSaNavALA dravyanuM ja che, mATe dravyathI tulyapaNuM kahyuM. AtmA kevaLa kRSNAdi paryAya vaDe ja paryAyavALo nathI * x * paNa tene adhyavasAya sthAno vaDe paNa paryAyavALo che. mATe kSetrAdi paNa kahyA. have asurakumAramAM paryAyasaMkhyA saMbaMdhe prazna* suga-309 thI 314 - [36] bhagavat ! asukumAronA keTalA pacayio kaI che ? gautama ! anaMtaparAyo che. ema kema kahyuM ? gautama! eka asurakumAra bIja asurakumAra karatAM dravyApaNe tulya che, pradezArthapaNe tulya che. avagAhanArUpe catuHsthAna patita che. sthiti vaDe catu rasthAna patita che. kALAvaNa paryAyathI cha sthAnane prApta thayela che. e rIte nIlA -pIta-zukalavarNa payathi vaDe, sugaMdha-durgadha yaya vaDe, tikad-karka-kaSAya-amla-madhura sa paryAya vaDe, karkaza-mRdu-gurulaghu-zIta-uNa-nidhanukSa sparza paryAya vaDe, abhinibhodhikAdi cAra jJAna, mati Adi traNa ajJAna vaDe tathA cakSu-cakSu-avadhi darzana pacayi vaDe che sthAnaka patita che. te gautama ! e kAraNathI kahuM chuM ke - asurakumArane anaMta payariyo kA che. bAkI badhuM nairasikavatu jaNAvuM. asurakumAranI mAphaka nitakumAra sudhI kahetuM. [31] bhagavana | pRvIkAyikone keTalA payayo che ? gautama anaMta pacayio che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama! eka pRvIkAyika, bIja pRedIkAyikanI apekSAe draSArtha ane pradezA tulya che, avagAhanArUpe kadAcita hIna-tulya ke adhika hoya che. je nyUna hoya to asaMkhyAtamosaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya che ke saMkhyAta guNa-asaMkhyAtaguNa adhika hoya che. sthitinI apekSAe misthAna patita hoya - kadAca jUna-tulya ke adhika hoya. je nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga * saMkhyAtamo bhAga * saMkhyAtaguNa jUna hoya. je adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga-saMkhyAtamo bhAga * saMgItaguNa adhika hoya. varNa, gaMdha, sa, sparza, mati ane zruta ajJAnapayaci, Acazudarzana
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-I-|309 thI 314 185 paryAya vaDe ja sthAna patita hoya che. bhagavana! kAyikone keTalA paryAyo che ? anaMta paryAyo che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! eka akAyika bIjA prakAyikanI apekSAo drabhAI-udezArthapaNe tulya che. avagAhanA rUpe cAra sthAna ane sthitirUpe misthAna patita hoya che. varNa, gaMdha, rasa, sparza, matiajJAna, zrutajJAna, cakSudarzanathI cha sthAna patita hoya. - teukAyikanA keTalA paryAyo che ? anaMta. ema kema kahyuM? gautama! eka teukAcika, bIjI eka teukAyikanI apekSAthI dravyafpadezArthapaNe tulya che. avagAhanarUpe catuHsthAna sthitirUpe bisthAna patita hoya che. vaNadicAra, matsAdi be ajJAna, Acadazana vaDe pacayi cha sthAnapatita hoya che. vAyukAyikanA keTalA payio che ? AnaMd. ema kema kahyuM? gautama ! eka vAyukAyika bIjI eka vAyukAyikanI apekSAthI dravyArtha ane pradezAphiye tulya che. avagAhanArUpe catuHsthAna, sthitirUpe bisthAnapatita che. vaNiida cAra, mati Adi be ajJAna, acAdarzana payaya vaDe ja sthAnapatita hoya che. vanaspatikAyikanA keTalA paryAya che ? anaMta. bhagavatu ! ema kema kahuM ? gautamAM koI eka vanaspatikAyika bIjA vanaspatikAyikanI apekSAe dravyArtha ane pradezAthathI tulya che. avagAhanArUpe catuHsthAna ane sthitirUpe bisthAnapatita che. vadi cAra, matyAdi be ajJAna, acakSudana pacayi vaDe ja sthAnapatita che.. [311] beIndriyone keTalA payi che? anaMtA. bhagavana! ema kema kahyuM ? gautamAM eka beIndriya, bIja neIndriyanI apekSAthI dravyA-udezApiNe tulya che. avagAhanAthI kadAca jUna, tulya ke adhika hoya. je nyUna hoya to asaMkhyAta ke saMkhyAta bhAga nyUna tathA saMkhyAta ke asaMkhyAtaguNa nyUna hoya. je adhika hoya to asaMkhyAta bhAga cAvata asaMkhyAtaguNa adhika hoya che. sthitine AzrIne miAnapatita hoya. vadi cAra, abhinibhodhikAdi be jJAna, be ajJAna ane acasudana paryAya vaDe ja sthAna patita hoya che. e pramANe teIndriya ane caurindriyo Avo jANavA. paNa caurindriyomAM cakSu ane cakSu e be dazani hoya che.. [31] nairayikovat paMcendriya tiryaMcayonikane kahevA. [31] manuSyone keTalA pAyayio che ? anaMtA. bhagavan! ema kema kahyuM ? gautama ! koI eka manuSya, bIja manuSyanI apekSANI dvavyA-udezApiNe tulya che. avagAhanArUpe catuHsthAna patita ane sthitirUpe pisthAna patita che. vaNiida cAra abhinibhodhikAdi cAra jJAnathI cha sthAnapatita che. kevaLajJAna pAyathI tulya che. traNa ajJAna, traNa darzana vaDe ja sthAna patita che. kevaLadaranA mayithI tulya che. 186 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/1 [31] vyaMtaro avagAhanA ane sthitirUpe catuHsthAna patita che. vaNadithI cha sthAnapatita che. jyotiSa ane vaimAnika paNa e ja prakAre che. paNa sthiti vaDe tristhAnapatita che. * vivecana-309 thI 314 - asukumAronA keTalAM paryAyo che ? ItyAdi. ukta artha badhAM asurakumArAdimAM jANavo. covIze daMDakanA sUtro pUrvavat kahevA. vizeSa e ke - pRthvIkAyikAdinI avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga pramANa che. temAM cAra sthAnako jANavA. kemake gulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANanA asaMkhyAtA bhedo che. tenA sthiti Azrita hIna ane adhikatvamAM traNa sthAnako che. kemake temAM asaMkhyAtaguNa vRddhi ane hAnino saMbhava nathI. kemake ahIM pRthvIkAyikAdinuM sauthI jaghanyAyu kSullakabhavapramANa che, je 56 AvalikA thAya. be ghaDImAM kSullaka bhavonI saMkhyA 65,536 thAya che. * * * pRthvInI sthiti utkRSTathI saMkhyAtA vApamANa che. tethI asaMkhyAtaguNa vRddhinahAni saMbhava nathI. traNa vRddhi-hAni A pramANe- eka pRthvInI sthiti saMpUrNa 22,000 varSa che, bIjAnI samaya nyUna 22,000 che. tethI bIjo pahelAnI apekSAe asaMkhyAtamo bhAga nyUna che ane bIjo asaMkhyAta bhAga adhika che. eka pRthvI 22,000 varSa sthiti che, bIjAnI aMtarmuhUtiida nyUna sthiti che. je aMtamuhUtadino saMkhyAtamo bhAga thAya che. aMtarmuhUrta Adi nyUna 22,000 varSanI sthitivALo pUrNa 22,000 varSanI sthitivALAnI apekSA saMkhyAta bhANajUna che. tenI apekSAe saMpUrNa 22,000 sthitivALo saMkhyAtabhAga adhika che. [ItyAdi gaNita vRttimAM che te jovuM]. A pramANe akAyathI caurindriya paryAptA sudhI potapotAnI utkRSTa sthiti anusAra sthiti vaDe prasthAnaka vicAravA. tiryaMca paMcendriya ane manuSyane cAra sthAnako jANavA. kemake teonI sthiti utkRSTa traNa palyopama che. palyopama asaMkhyAtA varSa pramANa hovAthI asaMkhyAtagaNa vRddhi-hAnino saMbhava che. e rIte vyaMtarone paNa jANavA. kemake tenI jaghanya sthiti 10,000 varSa ukATa palyopama che. jyotika ane vaimAnikanI sthitine AzrIne traNa sthAnako jANavA. kemake jyotikanuM jaghanyAya palyopamano aSTabhAga, utkRSTa lAkha vaSiidhaka palyopama che. vaimAnikanuM Ayu jaghanya eka palyopama, utkRSTa 33-sAgaropama che. tethI temanI vRddhinahAnino asaMbhava hovAthI sthitithI prasthAnapatita kahyA. * sutra-315 : jaghanya avagAhanAvALA nairayikone keTalA pAyio che ? gautama ! anaMtA. bhagavan! ema kema kahyuM? gautama! jaghanya avagAhanAvALo nairayika bIja jaghanya avagAhanAvALA nairayikanI apekSAe dravyArtha-udezA-avagAhanArUpe tulya che, sthiti vaDe catuHsthAna patita che. varNa, gaMdha, rasa, sparza pathayi tathA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-|-|315 183 traNa jJAna, kaNa ajJAna, traNa darzana vaDe ja sthAna patita che. utkRSTa avagAhanAvAkya nairayikonA keTalAM payayo che ? gautama! anaMtA. bhagavad ! ema kema kahyuM? gautama! utkRSTa avagAhanAvALo eka nairayika, bIja nairayikanI apekSAthI dravyArtha-udezArtha-avagAhanArUpe tulya che. sthiti vaDe kadAca jUna, tulya ke adhika hoya. je nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga jUna hoya, saMkhyAtamo bhAga, nyUna hoya, adhika hoya to asaMkhyAtamo ke saMkhyAtamo bhAga adhika hoya, varNa-gaMdha-sasparza payarayathI, traNa jJAna-traNa ajJAna-traNa darzana vaDe ja sthAna patita hoya AjadAca anutkRSTa avagAhanAvALA nairayikone keTalAM payayo che ? gautama! anaMtA. bhagavana! ema kema kahyuM? gautama ! jaghanya anuckRSTa avagAhanAvALo eka nairayika, tevA ja nairayikanI apekSAe dravyartha ane pradezArtharUpe tulya hoya, avagAhanArUpe kadAca hIna, tulya ke adhika hoya. je hIna hoya to kadAca asaMkhyAtamo bhAga ke saMkhyAtamo bhAga ke saMkhyAtaguNa ke asaMkhyAtaguNa hIna hoya che adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga yAvat asaMkhyAtaguNa adhika hoya. sthiti vaDe kadAca hIna tulya ke adhika hoya. je hIna hoya to asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyAtamo bhAga ke saMkhyAtaguNa hIna hoya, adhika hoya to A pramethI adhika hoya, vaNa-gaMdha-smArza vaDe, traNa jJAna-gaNa ajJAna-traNa darzana vaDe ja sthAna patita hoya, tethI ajaghanyAnuckRSTane anaMta kA. janya sthitika nairayikone keTalAM payio che ? gautama ! anaMta bhagavana ! ema kema kahyuM ? gautama ! jadhanyasthitika eka nairayika, bIja nairayikanI apekSAthI dravyA ane pradezANapatulya che. avagAhanArUpe catuHsthAna patita che. sthiti vaDe tulya che. varNa, gaMdha, rasa, sparza payaya vaDe, traNa jJAna-traNa ajJAna-traNa dazano vaDe ja sthAnapatita che. e pramANe utkRSTasthiti ane ajaghanya anukRSTa sthitivALA nairayikone mATe jANatuM. paNa sthAna apekSAo catuHsthAna patita hoya che. bhagavAna ! jarAnya kALA vALA nairayikonA keTalA pAyio che ? gautama ! anaMtA. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama! jaghanya kALA vaNavALA eka narayikanI apekSa bIja nairAcikanI apekSA draSArtha ane pradezApiNe tulya che. avagAhanA ane sthiti vaDe catuHsthAna patita che. kALA vapiyathi vaDe tulya che, bAkInA vaNAMdi vaDe, maNa jJAna-traNa ajJAna-traNa darzanathI cha rasthAnapatita hoya che. te hetuthI he gautama! kahyuM ke anaMtapayayio che. e pramANe utkRSTa ane Ajaghanya anukRSTa kRSNavarNavALA nairayiko mATe paNa jANavuM. paNa kALA varNa paryAyathI cha sthAna patita hoya che, e pramANe 188 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/1 bAkInA varSo ane gaMdhAdimAM jANavuM. bhagavana jaghanya abhinibhidhoka jJAnI nairayikone keTalA paryAyo che ? gautama! anaMtA paryAyo che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama! jaghanya abhinibodhikajJAnI eka nairayika, bIjA nairayikanI apekSAe dravyAI - padezArthapaNe tulya che. avagAhanAthI catuHstAna patita che. vadi cAra vaDe cha sthAnapatita che. Abhinibhodhika jJAnapathayi vaDe tulya che. zrutajJAna-avadhijJAna payio ane traNa darzana vaDe ja thAnapatita che. e pramANe utkRSTa ane madhyama Abhinibodhika jJAnI nairasiko mATe paNa tema jaNAvuM. paNa svasthAnathI abhinibhodhikajJAna paryAyo vaDe ja sthAna patita che. e pramANe zrutajJAnI, avadhijJAnI nairayiko vize paNa jANatuM. paNa jemane jJAna hoya, temane jJAna hotuM nathI. jJAnanI jema ajJAna vize paNa kahevuM. paraMtu jene ajJAna hoya tene jJAna hotuM nathI. bhagavana ! jAnya caTdanI nairayikone keTalA pAyio che ? gautama! anaMtA. bhagavana ema kema kahyuM? gautama! jaghanya cakSudanavALo eka nairayika, bhIA nairayikanI apekSAe dravyArtha-udezAtharUpe tulya che. avagAhanAthI catuHsthAna patita che, sthitithI catuHsthAna patita che. vaNadicAra, traNa jJAna, traNa ajJAna vaDe ja sthAnapatita che. cakSuniparyAya vaDe tulya che. acaErAna ane avadhi dani, paryAya vaDe ja sthAna patita che. e pramANe utkRSTa ane madhyama cakSurdazanALA paNa jANavA. vasthAna apekSAo cha sthAnapatita hoya che. A pramANe cakSu ane avadhidarzanI paNa jaNAvA. * vivecana-315 - have jaghanyAdi avagAhanAne AzrIne te pratyekanA payayionI saMkhyA batAve che, jaghanya avagAhanAvALA nairayikane keTalA paryAyo kahyA che ? ItyAdi pATha sugama che. paNa sthiti vaDe catuHsthAna patita che. jemake - daza hajAra varSanI sthitivALo jaghanya avagAhanAvALo nairayika pahelAM ranapabhAmAM hoya che ane utkRSTa sthitika sAtamI narakamRthvImAM hoya che. tethI temane sthiti vaDe catuHsthAnako ghaTe che. traNa jJAna, traNa ajJAna, gaNadarzana vaDe ja sthAna patita che. ahIM jyAre garbhaja saMDrI paMcendriya narakamAM utpanna thAya che. tyAre te nAkAyunA vedavAnA prathama samaye ja pUrvagRhIta dArika zarIrano tyAga kare che. te ja samaye samyagRSTine traNa jJAna ane mithyArdaSTine traNa ajJAna utpanna thAya che. pachI vigraha ke avigraha gatithI utpattisthAne jaIne vaikriyazarIrano saMghAta kare che. je saMmUrNima asaMjJI paMce tiryaMca narakamAM utpanna thAya che tyAre tene te samaye vibhaMga jJAna hotuM nathI, mATe jaghanyAvagAhanAvALAne be ke traNa ajJAno vikalo jANavA. utkRSTa avagAnAvALA nairayikane sthiti vaDe hAni ane vRddhinA baLe
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-I-J315 189 sthAno che. te A rIte - asaMkhyAtabhAnahAni ane saMkhyAtabhAnahAni tathA asaMkhyAtabhAga vRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi. kemake utkRSTa avagAhanAvALA nAsko 500 dhana pramANavALA ane te sAtamI narakamAM che. tyAM jaghanyasthiti 22-sAgaropama, utaTa 33-sAgaropama che. tethI asaMkhyAta ane saMkhyAtabhAga hAni-vRddhi ja ghaTe che. temane traNa jJAna ke traNa ajJAna avazya jANavA. paNa vikalpa na samajavA. kemake saMmUrhima asaMjJI paMceono utpatti temAM asaMbhava che. | madhyama avagAhanAvALA nairayika sUtramAM avagAhanA AzrIne cAra sthAnako che - aMgatanA asaMkhyAta bhAgathI kaMIka nyuna 500 dhanuSa avagAhanA che. tethI avagAhanA Azrita cAra sthAnako ane sthiti apekSAe cAra sthAno ghaTe che - X - jaghanya sthiti avagAhanA apekSAe cAra sthAnako hoya che. * x * ahIM paNa traNa ajJAna vikalo hoya che. *x - utkRSTa sthitinA vicAramAM avagAhanA apekSAthI cAra sthAnako hoya che - x * madhyama sthitivALA mATe paNa emaja jANavuM. - X* vizeSa e ke - jaghanya ane utkRSTa sthiti sUtramAM sthiti vaDe tucapaNuM kahela che. ahIM svasthAnane AzrIne cAra sthAnako kahevA. kemake samayAdhika daza hajAra varSathI mAMDI utkRSTa sthiti samaya nyUna 33-sAgaropamanI hoya che. jaghanyaguNa kALA ItyAdi sUtro prasiddha che. vizeSa e ke jemane jJAna hoya, temane ajJAna saMbhava nathI kemake samyagRSTine jJAna ane mithyArdaSTine ajJAna hoya che. baMne daSTi ekabIjAnA nAzathI thAya che - x * x * jema jJAno kahyA tema ajJAno paNa kahevA. paNa jene ajJAna hoya che, tene jJAna hotAM nathI. bAkI sugama che. * sUma-316 thI 321 - [16] bhagavAna ! janya avagAhanAvALA asurakumArone keTalA pacayio che ? gautama! anaMtA che. bhagavana! ema kema kahyuM? gautama! jaghanya avagAhanAvALo eka asukumAra, bIjA asurakumAranI apekSAo dvavyApradezA-avagAhanAthI tulya che. sthiti vaDe catuHsthAna patita che. vadi vaDe cha sthAna patita che. abhinibhodhikAdi traNa jJAnanA paryAyo vaDe, traNa ajJAna, traNa dazana vaDe ja thAnapatita che. e pramANe utkRSTa avagAhanAvALA saMbaMdhe jaNavuM. madhyama vagAhanAvALAmAM paNa jANavuM, paNa svasthAna avagAhanA apekSAthI catuHsthAnapatita jANavA. e pramANe svanitakumAra sudhI jANatuM. [31] bhagavat ! jaghanya avAhanAvALA pRthvIkAyikone keTalA payayio che? gautama! anaMtA che. bhagavana! ema kema kaho cho ? gautama! jaghanya avagAhanAvALo eka pRvIkAyika. bIja pRthvInI apekSAe dravyA-pradezaavagAhanArUpe tulya che. paNa sthitithI tristhAnapatita che. varNa-gaMdharasa-parza 190 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/1 vaDe, be ajJAna, acAdarzana payaya vaDe i sthAnapatita che. ema utkRSTa avagAhanAvALA pRdI jANavA. madhyama vagAhanAvALA pRthvI mATe ema ja jANavuM. paNa svasthAna apekSAo catuHsthAnapatita jANavA. jaghanya sthitika pRedIkAyikane keTalA payayo che ? gautama anaMtA. bhagavan! ema kema kahyuM? gautama! jaghanyasthitika pRvIbIja tevAnI apekSAthI dravyArtha-udezAI-sthitirUpe tulya che ane avagAhanArUpe catuHsthAna patita che. varNa-gaMdharasa-rUpiyA vaDe, be ajJAna-acakSurdazanAyayi vaDe cha sthAnapatita che. e pramANe utkRSTa sthitika pRthvI paNa jANavo. maNamaNitikamAM paNa ema ja samajavuM. paNa sthiti vaDe zisthAnapatita che. bhagavAna ! jaghanya kALA guNavALA pRthvIne keTalA pAyio che ? gautama ! anaMtA. bhagavan! ema kema kahyuM? gautama ! jaghanya kALA guNavALo eka pRthavI. bIja pRedInI apekSAthI dravyArtha ane pradezAdhe tulya che. paNa avagAhanA vaDe catuHsthAnathI patita che. sthiti vaDe tristhAnapatita che. kALA varSa payayathI tulya che. bAkInA vadi vaDe thAnapatita che. be ajJAna, acajrdezana pAMcathI cha sthAna patita che. e pramANe utkRSTa kALA guNavALA pradImAM jANavuM. madhyama kALaguNavALA mATe paNa emaja che. paNa svasthAna apekSAthI cha sthAna patita che. e rIte pAMca varNa, be gaMdha, pAMca sa, ATha sparza saMbaMdhamAM paNa jANavuM. jaghanya mati ajJAnI kRtI nA paryAyo ? anaMtA che. bhagavAna ! ema kema kahyuM ? gautama ! jaghanyamatijJAnI eka pRnI bIjI pRthvInI apekSAthI drabhAI-udezAthI tulya che. avagAhanA rUpe catuHsthAna patita che. sthiti vaDe misthAnapatita che. vadi vaDe ja sthAnapatita che. matiajJAna payayathI tulya che. zrutajJAna paryAya ane acakSudarzana pacacathI cha sthAna patita che. oma zutajJAnI ane cakSunI jANad. e pramANe vanaspatikAyika sudhI jANavuM. [318] jaghanya avagAhanAvALA beIndriyo vize pRcchA-gautama ! anaMtapacayio che. bhagavAna ! ema kema kahuM ? gautamAM jaghanya avagAhanAvALo eka beIndriya, bIjAnI apekSAthI dravyArtha-pradezA-avagAhanArUpe tulya che, sthiti vaDe misthAnapatita che. vadi cAra vaDe, be jJAna, be ajJAni, aca@Ini. vaDe che sthAna patita che. e rIte utkRSTa avagAhanAvALa saMbaMdha jANavuM. paNa ahIM jJAno hotA nathI. madhyama avagAhanAvALAne, jaghanya avagAhanAvALA mAphaka gaNavuM. paNa vasthAnane AzIne catuHsthAna patita che. janyasthitika beIjyinI pRcchA-gautama ! anaMta payAyio che. bhagavanuM ! ema kema kaho cho ? gautama! jaghanyasthitika eka beIndriya, bIjAnI apekSAo dravya-pradeza-sthitirUpe tulya che. paNa avagAhanArUpe catuHsthAna patita che. vaNadi
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/--/316 thI 321 191 cATa, be ajJAna, ayakSa darzana payaya vaDe cha sthAna patita che. e pramANe utkRSTa sthitikane zaNavA. paNa ahIM be jJAna adhika hoya che. madhyama sthitikane utkRSTa mAphaka kahevA. paNa ahIM sthiti apekSAe nizAnapatita hoya che. jA kALA guNavALA beIndriyanI pRcchA - gautama ! anaMtapacayio che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? jaghanyaguNa kALo eka beIndriya, bIjAnI apekSAe dravya ane pradezarUpe tulya che. avagAhanArUpe cha sthAna patita che. kALAvaNa payayathI tulya che. bAkInA varNa, gaMdha, rasa, spaparyAyathI, be jJAna, bhe ajJAna, cakSurdazanaparyAya vaDe ja sthAna patita che. e pramANe utakRSTa kALA guNavALA paNa jANavA. madhyama kALA guNavALA paNa ema ja che. paNa svasthAnane AWIne cha sthAna patita che. ema pAMca varNa, be gaMdha, pAMca sTa, ATha sparza mATe kahevuM. jaEInya abhinibhodhika jJAnI beIndriyone keTalA payayio hoya che ? gautama! anaMtA. bhagavatu ! ema kema kahyuM? gautama! jaghanya abhinibodhikajJAnI eka beIndriya, bIjAnI apekSAthI dravyApadezAthI tulya che. avagAhanA vaDe catuHsthAna patita che, sthitithI prasthAnapatita che. vaNadi payariyothI cha sthAna prApta che. Abhanibodhika jJAna payaraya vaDe tulya che. zrutajJAna ane aca@Izani pasathiI cha sthAnapatita che. e pramANe utakRSTa abhinibhodhika jJAnI paNa jANavA. madhyama abhinibodhikajJAnI paNa ema ja che. paraMtu svasthAna apekSAthI cha sthAnapatita che. e pramANe sutajJAnI, cutaajJAnI, acAdazanI beIndriyo saNavA. paraMtu jyAM jJAna che, tyAM ajJAna nathI, ajJAna che tyAM jJAna nathI. darzana che tyAM jJAna ane ajJAna paNa hoya che. ema teIndriyo paNa jANavA. caurindriya temaja che, paNa cAdarzana adhika che. | [319] bhagavAna ! jaghanya avagAhanAvALA paMcendriya tiryaMcone keTalAM payayi che ? gautama! anaMtA. bhagavan! ema kema kahyuM? gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka paMcendriyatiryaMca bIjAnI apekSAe dravya-pradezaavagAhanArUpe tulya che. paNa sthiti vaDe girAnapatita che. varNAdi cAra, be jJAna, be aAna, be dazana pAyo vaDe ja sthAna patita che. e pramANe utkRSTa avagAhanAmAM paNa jANavuM. paraMtu traNa jJAna, traNa darzana vaDe cha sthAna patita hoya che. utkRSTa avagAhanAvALam mAphaka madhyama avagAhanAvALAne paNa kahevA. paraMtu avagAhanA ane sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che. jaghanya sthitika paMcendriya tioine keTalA pacayio che ? gautama! anaMtA. bhagavana! ema kema kahyuM? gautama! jaghanya sthitika eka paMcendriya tiryaMca, bIjAnI apekSAthI dravya ane pradezathI tulya che. avagAhanArUpe catuHsthAna 192 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/1 patita che. sthiti vaDe tulya che. vadi cAra be ajJAna, be dazana vaDe ja sthAna patita che. utkRSTa sthitikane ema ja jANato. paNa tene be jJAna, be ajJAna, be darzana hoya che. madhyamasthitikavALAne paNa ema ja jANatA. paNa te sthitithI catuHsthAna patita che. tene traNa jJAna, traNa ajJAna, traNa zani hoya che. janya kALAvavALA pAMcendriya tiryaMca vize prazna - gautama ! netA pacayio che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! jaghanya kALA vaNavALo eka paMcendriya tiryaMca bIjAnI apekSA dravya ane pradezarUpe tulya che. paNa avagAhanA ane sthitithI catuHsthAna patita che. kALA vaNaparyAyithI tulya che. bAkInA varNa, gaMdha, rasa, sparza payaraya vaDe tathA traNa jJAna, traNa ajJAta, traNa dazana vaDe cha sthAnathI patita che. e pramANe utkRSTa kALA varNavALA jANavA. madhyama kALA varNavALAmAM paNa ema ja bhaNavuM. paNa svasthAnane ApIne te cha sthAnapatita che. A pramANe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca sa, ATha sparza saMbaMdhe jANavuM. jaghanya abhinibodhikajJAnI paMcendriya tiryaMcone keTalA thayo che? gautama ! anaMtA paryAyo che. bhagavana! ema kema kahyuM? gautama ! jaghanya abhinibodhikajJAnI eka paMcendriya tici, bIjAnI apekSA dravya ane pradezathI tulya che. paNa avagAhanA ane sthitithI catusthAna patita che. kALA vapayarathI tulya che. bAkInA varNa, gaMdha, rasa, spafpayayi vaDe tathA maNa jJAna, praNa ajJAna, traNa dana vaDe cha sthAnathI patita che. pramANe utkRSTa kALA vaNavALA jANavA. madhyama kALA vanALAmAM pama ema ja jANavuM. paNa sthAnane AaNIne te cha sthAna patita che. pramANe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca sa, ATha sparza saMbaMdhe jANavuM. jaghanya AbhinibhodhikajJAnI paMcendriya tiryaMcone keTalA payayo che ? gautama! anaMtA payayo che. bhagavan! ema kema kahyuM? gautama ! jaghanya abhinibodhikajJAnI eka paMcendriya tiryaca, bIjAnI apekSAthI dravya ane pradezarUpe tulya che. avagAhanA ane sthitirUpe catuHsthAna patita che. vaNiida cAra vaDe ja sthAnapatita che. abhinibhovika jJAna payayithI tulya che. zrutajJAna, cakSudarzana, acakudarzana payaraya vaDe ja sthAna patita che. e pramANe utkRSTa abhinibodhika jJAnI saMbaMdhe jANavuM. paNa sthiti vaDe te misthAna patita che. tene traNa jJAna, traNa darzana hoya che. svAna sApekSAthI tulya che. bAkInA paryAyinI apekSAthI cha sthAnapatita che. madhyama Abhinibhovika jJAnI utkRSTa mAphaka samajavA. paraMtu sthitinI apekSAe catuHsthAna patita che ane svasthAna apekSAthI cha sthAna patita che ema zrutajJAna paNa che. janya avadhijJAnI paMcendriya tiraMgono prazna * gautama ! anaMtA pAyi che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! jaghanya avadhijJAnI koI eka paMcendriya
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-I-IB16 thI 321 193 tici, bIjAnI apekSAthI dravya ane pradeza rUpe tulya che. paNa avagAhanA vaDe catuHsthAna patita che. sthiti vaDe tristhAna patita che, varNa-gaMdha-rasasparza vaDe tathA pahelA be jJAnanI cha sthAna patita che. avadhijJAna paryAya vaDe tulya che. ajJAna nathI. traNa darzana vaDe ja sthAna patita che. e pramANe utkRSTa avadhijJAnI paNa jANavA. madhyama avadhijJAnI paNa ema ja che. paraMtu sthAna ANIne cha sthAna patita che. Abhinibhodhika jJAnI mAphaka baMne ajJAnIne kahevA. avadhi jJAnI mAphaka vibhaMgajJAnIne kahevA. be dazanI abhinibodhika jJAnI mAphaka gaNavA. anAdhidazanI avadhijJAnI mAphaka jANAvA. paraMtu jyAM jJAna che, tyAM jJAna nathI, AjJAna che tyAM jJAna nathI. jyAM darzana che tyAM jJAna ane ajJAna baMne che ema kahevuM. [2] bhagavAna ! jadhanya avagAhanAvALA manuSyone keTalA pacayio che ? gautama ! anaMtA che. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! jaghanya avagAhanAvALo eka manuSya, bIjAnI apekSAthI dravya-pradeza ane avagAhanArUpe tulya che. sthiti vaDe pristhAnapatita che. vadi cAra payaraya vaDe, traNa jJAna, be ajJAna, traNa dazana vaDe ja sthAna patita che. utakRSTa avagAhanAvALA mATe paNa emaja samajavuM. paraMtu sthiti vaDe kadAca nyuna, adhika ke tulya hoya. je nyuna hoya to asaMkhyAtamo bhAga nyUna, je adhika hoya to asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya. tene be jJAna, be ajJAna, be darzana hoya che. madhyama vagAhanAvALAmAM paNa ema ja samajavuM. paraMtu avagAhanA ane sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che. kevaLadana payaya vaDe tulya che. bhagavAna ! jaghanyasthitika manuSyone keTalA pAyio che ? gautama ! anaMtA. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama! jaghanyasthitika eka manuSa, bIja manuSyanI apekSAe dravya-udeza-sthitirUpe tulya che. paNa avagAhanArUpe catuHsthAna patita che. vAdicAra payi, be ajJAna, je dazana vaDe ja sthAnatita che. e pramANe utkRSTa saMbaMdhe jANavuM. paNa tene be jJAna, be ajJAna, be dazana hoya che. madhyama kSitivALAmAM paNa emaja jANatuM. paNa sthiti ane avagAhanAthI catuHsthAna patita, Adi cAra jJAna vaDe ja sthAna patita, kevaLajJAna vaDe tulya, traNa ajJAna ane traNa darzana vaDe ja sthAnapatita, kevaLa danipayayithI tulya che. jAnyaguNa kALA vAvALA manuSyone keTalA pacayio che ? gautama ! anaMtA. bhagavatu ! ema kema kahuM ? jaghanya kALA vaNaya eka manuSya, bIjAnI apethI dravya ane pradezarUpe tulya che, avagAhanA ane sthiti vaDe catuHsthAna patita che. kALA varNapayayathI tulya che. traNa ajJAna, traNa darzana vaDe cha sthAnapatita che. kevaLadanapayayithI tulya che ema utkRSTa kALAvavALA saMbaMdhe gaNavuM. madhyama kALa varNavALAne paNa ema ja jANavA paNa sthAna ANIne 2i0/13]. 194 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/1 cha sthAna patita hoya che. e pramANe pAMca varNa, be gaMdha, pAMca sa, ATha sparza saMbaMdhe jANavuM. bhagavAna ! jaEAnya abhinibhodhikajJAnI manuSyone keTalA payayo che gautamA anaMtA paryAya che bhagavana! ema kema kahyuM? gautama ! jaghanya abhinitabodhikavALo eka manuSya, bIjAnI apekSAthI dravya ane pradezarUpe tulya che. paNa avagAhanA ane sthiti vaDe catuHsthAnapatita che. vaNadicArathI cha sthAna patita che. AbhinibhodhikAna paryAya vaDe tulya che. zrutajJAnapayathi, be dani vaDe cha sthAnapatita che. e pramANe utkRSTa abhinibhodhikAnI saMbaMdhe jANavuM. paNa sthiti vaDe sthAna patita, traNa jJAna ane traNa darzanathI che sthAnapatita che. madayama abhinibhodhika jJAnI, utkRSTa mAphaka jANavA. paNa sthiti vaDe catuHsthAnapatita ane svasthAnathI cha sthAnapatita hoya che. e pramANe zrutajJAnI saMbaMdhe paNa jANavuM. bhagavAna ! jaghanya avadhijJAnI manuSyone keTalA paryAyo che ? gautama ! anaMtA bhagavan! ema kema kahyuM? gautama! jaghanya avadhijJAnI eka manuSa, bIjAnI apekSAthI dravya ane pradezarUpe tulya che. paNa avagAhanA ane sthitithI tristhAnApatita che. vadi cAra ane be jJAnathI cha sthAna patita che. avadhijJAnapacayithI tarA, mana:paryava jJAna paryAya ane traNa darzanathI cha sthAna patita hoya che. e pramANe utkRSTa avadhijJAnI paNa jANavA. madhyama avadhijJAnI paNa ema ja jANatA. paNa avagAhanAthI catusthAna patita ane svasthAnI cha sthAna patita che. AvadhinI jema mana:paryavajJAnI paNa kahevA. paraMtu te avagAhanAthI traNa sthAna patita hoya che. Abhinibhodhika jJAnI mAphaka mati ane zruta jJAnI kahevA. avadhijJAnIvata vibhaMga jJAnI kahevA.. cA ane cakSudarzanI AbhinibaudhikajJAnI mAphaka kahevA. avadhidarzanI avadhijJAnI mAphaka jANavA. paNa jyAM jJAna che tyAM AjJAna nathI. ajJAna che tyAM jJAna nathI. darzana che tyAM jJAna ane ajJAna baMne hoya che. bhagavanA kevalajJAnI manuSyone keTalA yAyio che ? gautama ! anaMtA. bhagavAna ! ema kema kahuM ? gautama! kevalajJAnI eka manuSya bIjanI apekSAthI dravya ane pradeza tulya che. avagAhanAthI catuHsthAna patita che sthitithI prasthAna patita che. vaNadicArathI cha sthAna patita che. kevalajJAna paryAyithI tulya che. ema kevaladarzanI paNa che. [3ra1) vyaMtaro, asurakumArava4 kahevA. e pramANe jyotiSa ane vaimAnika
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-I-Ja16 thI 321 196 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 paNa jANavA. paraMtu svasthAnathI misthAnapatita kahevA. - - te A jIvAyayio kahyA. * vivecana-316 thI 321 : e pramANe asurakumAradi sUtrone paNa vicAravA, kemake prAyaH badhe sarakhAM pATha che. jaghanya avagAhanAdivALA pRthvI Adi sUtramAM saMkhyAnA varSonuM Ayu hovAthI temanI sthitithI tristhAnapatita che. te pUrve sAmAnya pRthvI sUtramAM vicAryuM. pacayi vicAraNAmAM mati ane zrata ajJAna kahevA, paNa jJAna na kahevA. kemake temAM samyakatvano asaMbhava che. tethI sUtramAM be ajJAna vaDe chAnapatitapaNuM hoya che. jaghanya avagAhanAvALA beIndriyamamAM be jJAna, be ajJAna vaDe ja sthAna patitapaNuM kahyuM. kemake - 4 - beIndriyane aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyakatva hoya che. sAsvAdana samakitane jJAna hoya che, mATe temane matijJAna ane zrutajJAna hoya che. bAkInAne ajJAna che. utkRSTa avagAhanAmAM piyaddhiAvasthAno abhAva hovAthI sAsvAdana samyaka hotuM nathI mATe tyAM jJAna na kahevA. madhyama avagAhanA prathama samaya bAda hoya che, tethI aparyAptAvasthA paNa temAM saMbhave che mATe sAsvAdana samyagRdRSTine jJAna hoya che ane bIjAne ajJAna hoya che. tethI jJAna-ajJAna baMne kahevA. jaghanyasthitimAM be ajJAna ja kahevA. jJAna na kahevA. kemake sauthI jaghanyasthitika labdhi apati hoya che. te saMkSipta pariNAmI hovAthI. temAM sAsvAdana samyagadRSTi na upaje. tethI temane ajJAna ja hoya che. utkRSTa sthitikamAM to sAsvAdana samakita sahita paNa utpanna thAya che, mATe temAM jJAna ane ajJAna baMne kahevA. e pramANe madhyama sthiti sUga paNa jANavuM. varNAdibhAva pratipAdaka sUtro pATha mAtrathI siddha che. e pramANe teIndriyo, caurindriyo paNa jANavA. mAtra caurindriyane cAdarzana adhika kahevuM. jaghanya avagAhanAvALA tiryaMca paMcendriya sUtramAM sthitithI tristhAnapatita che. ahIM saMkhyAtAvarSAyuno ja paMcendriya tiryaMca jaghanyazarIrI hoya che. paNa asaMkhyAta varSAyu hoto nathI. kemake asaMkhyAtavarSAyu, mahAzarIrI, kaMkapakSI jevI pAcanazakti hovAthI puSTAhArI tathA prabaLa dhAtUpacayavALA hoya che. tethI temane puSkaLa vIryapAta thAya che. tadanusAra utpatti samaye zarIra hoya che. mATe temane jaghanya zarIra hotuM nathI. paNa saMkhyAtA varSAyuvALo hoya che. sthiti vaDe trisyAnapatita hoya che. be jJAna-be ajJAnathI cha sthAna patita hoya. jaghanyazarIrI tiryacapaMcendriya saMgAtA varSAyuvALo aparyApta hoya che, te paNa azarIrI tiryacamAM upaje che. tethI tene avadhi ane virbhAgajJAna asaMbhava che. mATe be jJAna, be ajJAna kahyA. je vibhaMgar3ajJAna sahita narakathI nIkaLI saMkhyAtA vapayuvALA tiryaMca paMcAmAM upaje, te svabhAvathI ja moTA zarIrI tiryacomAM upaje che. jo ema nahIM mAnIe to sUtra sAthe virodha thAya. - 4 - utkRSTa zarIrI paMce tiryaMca sUtramAM temane traNa ajJAna hovAnuM kahyuM, kemake zarIranI avagAhanA 1000 yojana pramANa hoya te utkRSTa avagAhanAvALo kahevAya, te saMkhyAnA vayika ane payakti hoya che. tethI tene traNa jJAna ane traNa ajJAna saMbhave che. te utkRSTa avagAhanA vALo saMkhyAta varSAyu hovAthI sthiti vaDe tristhAna patita hoya che. madhyama avagAhanAmAM catuHsthAna patita kahyuM, kemake te asaMkhyAtA varSAyuvALo paNa hoya che. yukita pUrvavat. jaghanyasthitika tiryaMca paMro sUmamAM be ajJAta ja kahevA. kemake jaghanyasthitika labdhi aparyApta ja hoya. temAM sAsvAdana samyagurdaSTinI utpatti thatI nathI. utkRSTa sthitika tiryaMca paMce satramAM tene be jJAna, be ajJAna hoya. kemake te traNa palyopama sthitika hoya che. jyAre tene cha mAsanuM Ayu bAkI hoya ane vaimAnikanuM Ayu bAMdhe che, tyAre tene be jJAna hoya che. | madhyamasthitika tiryaMca paMce sUtramAM te sthiti vaDe catuHsthAna patita che. kemake te saMkhyAtA vaSayavALo hoya che ane asaMkhyAtA vayuivALo samaya nyUna traNa palyopama sthitika paNa hoya che, te catuHsthAna patita hoya che. jaghanya Abhinibodhika tici paMce sumamAM te sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che. kemake asaMkhyAta varSAyuka tiryaya paMce jaghanya Abhinibodhika ane zrutajJAna hoya che. - x * e kAraNe ja saMkhyAtA-asaMkhyAtA vayika catuHsthAna patita hoya che. utkRSTa Abhinibodhika sUtramAM sthiti vaDe tene misthAna patita kahevA. kemake te avazya saMkhyAtA vaSayaka hoya che. saMkhyAtA vAyuka kisthAnapatita ja hoya che. avadhi ane vibhaMga sUtramAM teo sthiti vaDe tristhAnapatita kahyA. kemake asaMkhyAtA varSAyukane avadhi ane vibhaMgano saMbhava che. * * jaghanya avagAhanAvALA manuSya sUtramAM manuSyo sthiti vaDe tristhAnapatita kahelAM che. jaghanya avagAhanAvALo avazya saMkhyAta vaSayuka hoya che, te avazya pristhAna patita hoya. je koI tIrthakara ke anuropapAtika deva apratipAtI avadhijJAna vaDe jaghanya avagAhanAmAM utpanna thAya tyAre avadhijJAna paNa hoya mATe traNa jJAna vaDe ja sthAna patita hoya ema kahyuM. virbhAgajJAna na hoya, mATe be ajJAna kahyA. ukRSTa avagAhanAvALA manuSya sthitithI kadAcajUna Adi hoya. jo nyUna hoya to asaMkhyAtamo bhAga nyUna hoya ItyAdi *x - kemake teo traNa gAu uMcA hoya, sthiti jaghanyathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga cuna traNa palyopama hoya, utkRSTathI palyopama hoya. - X - X - X * temane be jJAna, be ajJAna hoya. kemake utkRSTa avagAhanAvALA asaMkhyAta varSAyuka hoya che. temane tathA svabhAvathI
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-I-Ja16 thI 321 193 avadhijJAna ane vibhaMjJAnano asaMbhava che. mATe be jJAna be ajJAna hoya che. tathA avadhijJAna ane virbhAgajJAnano asaMbhava che. mATe be jJAna be ajJAna hoya che tathA madhyama avagAhanAvALo saMgAta ane asaMkhyAta vaSayuka paNa hoya. asaMkhyAta vaSayakanI paNa be gAu uMcAI hoya, mATe avagAhanA vaDe catuHsthAnapatita samajavo. sthiti vaDe paNa catuHsthAna patita jANavo. AdinA cAra jJAnathI che sthAna patita che. * x *x - sarva AvaraNanA kSayopazamathI kevaLamAM bheda na hoya. jaghanyasthitika manuSya sUtramAM temane be ajJAnathI cha sthAnako kahyA. kemake jaghanyasthitika manuSyo saMmUrNima hoya che ane te avazya mithyArdaSTi hoya che. mATe temane ajJAna ja hoya che. utkRSTa sthitika manuSya sUtramAM be jJAna - be ajJAna kahyA. avadhi, vibhaMga asaMkhyAtA varSAyukane hotAM nathI. madhyama sthitika manuSya saMbaMdhI sUtra, madhyama avagAhanAvALA manuSya sUma mAphaka jANavuM. jaghanya Abhinibodhika jJAnavALA manuSya sUtramAM be jJAna, be darzano kahevA. kemake Avo manuSya avazya avadhi ane mana:paryavajJAna hita hoya. kemake tene prabaLa jJAnAvaraNodaya hoya che. tethI bAkInA jJAnadarzanano asaMbhava hovAthI AbhiparyAyathI tulya che. utkRSTa abhinibodhika sUramAM sthiti vaDe bisthAna patita che. kemake te avazya saMkhyAtA vaSayaka hoya che. kemake asaMkhyAta varSAyikane tathAbhavyatvathI utkRSTa abhinibodhijJAna na thAya. jaghanya avadhi ane utkRSTa avadhi sUramAM avagAhanA vaDe bisthAnapatita kahevo. kemake ukta svarUpa sauthI jaghanya avadhi jJAna manuSyane parabhavathI Avela na hoya. te tabhavika ane payAvasthAmAM ja thAya. utkRSTa avadhi bhAvasAtriIne hoya. tethI baMne avadhi vALA avagAhanAthI prasthAnapatita hoya. madhyama avadhi parabhavathI paNa Avela hoya. tevI aparyAptAvasthAmAM paNa saMbhave mATe avagAhanA vaDe catuHsthAna patita che. gaNe avadhivALA sthitithI misthAna patita hoya - X - X - - traNe mana:paryavajJAnI sthiti vaDe tristhAnapatita che. kemake cAritravALAne ja te jJAna saMbhave. kevaLajJAnasUtramAM kevalI samuThThAtane AzrIne avagAhanAthI catuHsthAnapatita che. - x * paNa zeSa kevaLajJAnI mithAnapatita hoya che. sthiti paNa temaja che. vyaMtara, jyotikAdi pUrvavatuM. ema jIva paryAyo kahyA. * sUtra-322 thI 3rapa : [3] bhagavana / ajIva paryAyio keTalA bheTe che ? be bheda. pI ane arUpI ajIvaparyAyi. bhagavana! arUpI ajIva paryAyio keTalA bhede che ? gautama! daza bheda - dhamastikAya, ghamanA deza, dhamanIpadeza, adhamastikAya, 198 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkAnuvAda/1 adhamanA deza, dhamanA pradeza, AkAzAstikAya, AkAnAdeza, AkAnApadeza, addhA samaya. [3] bhagavana / pI ajIvapayayo keTalA bheTe che ' gautama cAra bheda. skaMdha, skaMdhadeza, kaMdhapadeza, paramANu yugalo. bhagavad ! te saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA che ? gautama! anaMtA che. bhagavAna anaMtA kema kahyA ? gautama! anaMtA paramANu yugalo, anaMtA tIudezika aMdha yAvatuM anaMtA dazapadezI skaMdha, anaMtA saMkhyAtapadezI - asaMkhyAtapadezI - anaMta pradezI kaMdha che, mATe kahyuM. [24] bhagavana ! paramANu yugalanA keTalA pacayio che ? gautama ! anaMtA. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! paramANu eka pudgala, bhIjAnI apekSAthI dravya-pradezaavagAhanArUpe tulya che. sthitithI kadAca hIna, tulya ke adhika che. che hIna hoya to asaMkhyAta bhAga hIna ke saMkhyAtabhAga ke saMkhyAtaguNa ke asaMkhyAta guNa hIna hoya. je adhika hoya to asaMkhyAtabhAga sAvavuM asaMkhyAtaguNa adhika hoya. kALA varNa payayathI kadAca hIna tulya ke adhika hoya. je hIna hoya to anaMtabhAga-asaMkhyAtabhAgasaMkhyAtabhAga-saMkhyAtaguNaasaMkhyAtaguNa-anaMtaguNahIna hoya. je adhika hoya to anaMtabhaLa cAvatu anaMtaguNa adhika hoya. e pramANe bAkInA varSo gaMdha-sasparza pacayithI cha sthAnapatita che. sAmiAM zIta, uNa, snigdha mUkSa payaya vaDe paNa cha sthAna patita che. mATe gautama ! tenA anaMta payayo kahyA. dvipadezika skaMdhono prazna. gautama! anaMtA karyo che. ema kema kahyuM? eka videzI kaMdha, bIjAnI apekSAthI dravya ane pradeza rUpe tulya che. avagAhanAthI kadAca jUna, turA ke adhika hoya. je nyUna hoya to pradezajUna ane adhika hoya to pradeza adhika hoya. sthiti vaDe catuHsthAnapatita hoya. vaNadi ane ukata cAra sthIi cha sthAnapatita hoya. e pramANe zipadezI AMdha che. paNa avagAhanA vaDe kadAca jUna, tulya ke adhika hoya. nyUna hoya to eka ke be pradeza nyUna ane adhika hoya to eka ke be pradeza adhika hoya. e pramANe daza pradezI aMdha sudhI kahevuM. paNa avagAhanAmAM pradezanI vRddhi daza pradeza sudhI karavI. avagAhanA navapadeza nyUna jANavI. saMkhyAta dezI skaMdhano prazna - gautama! anaMtAparyAya che. bhagavana! ema kema kahyuM ? eka saMkhyAnapadezI aMdha, bIjathI dravyAthathI tulya che, pradezarUpe kadAca jUna, tulya ke adhika hoya. je nyUna hoya to saMkhyAta bhAga ke saMkhyAtaguNa nyUna hoya. adhika hoya to ema ja hoya. avagAhanAthI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-I-/322 thI 325 19 Boo prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 dvisthAnapatita, sthitithI catuHsthAna patita. vaNadi ane ukata cAra sparzathI cha sthAna patid. asaMkhyAtapadezI kaMdhano prazna - gautama anatA payayo che. ema kema kahyuM ? gautama ! te ekabIjAnI apekSAthI dravyathI tulya, pradeza ane avagAhanAthI catuHsthAna patita, vadi ane ukta cAra pathiI cha sthAnapatita hoya che. anaMtapadeza skaMdhano prazna - gautama! anaMtA payayo che. ema kema kahyuM ? ekabIjAnI apekSAthI dravyarUpe tulya, pradezathI cha Anapatita, avagAhanA ane sthitithI caturathAna patita che. vadi cAra paryAyothI cha sthAna patiA che. ekapadezAvagADha pagalonI saMm - te anaMtA che. ema kema kahyuM ? ekabIjAthI te dravyathI turA, pradezathI cha sthAna patita, avagAhanAthI tulya, kSitithI catuHsthAnapatita, vaNadi ane ukta cAra parathI cha sthAna patita che. e rIte dvipadezAvagADha saMbaMdhe jANavuM.. saMkhyAghadezAvagADha puloanaMtA che. kemake eka bIjAnI apekSA te dravyathI tulya che, pradezathI cha rasthAna patita che. avagAhanAthI dvisthAna patita, sthitithI catuHsthAna patita ane vadi tathA ukta cAra sparza vaDe ja sthAna patita che. eka samaya sthitika pudagalo anaMtA che. kemake teo paraspara dravyathI tulya che, pradezathI cha sthAna, avagAhanAthI catuHsthAnapatita, sthitithI tulya, vaNadi tathA AThe pathiI chasthAna patita che. e pramANe daza samaya sthitika yugalo jANavA. saMkhyAta samaya sthitikamAM temaja che, paNa te sthitithI dvisthAna patita che. asaMkhyAta samarasthitika pudgalomAM paNa temaja che. paNa sthiti vaDe te catuHsthAnapatita che. eka guNakALA yugalo ? anaMtA paryAyo che. Ama kema ? teo paraspara dravya tulya, pradezathI cha sthAnapatita, avagAhanA ane sthitithI catuHsthAnautati, kALA vaparyAyathI tulya, vaNiida cArethI cha thAnapatita che. e pramANe dazaguNakALA yugola jANavA. saMkhyAlaguNa kALA yugalomAM emaja che, paNa svAsthAne dvisthAnapatita che. e rIte asaMkhyAtaguNa kALA vaNamAM paNa jANavuM. paNa te cha sthAnapatita che. A pramANe bAkInA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI vakatavyatA anataguNa hRkSa ugala sudhI kahevI. jadAnya avagAhanAvALA dvipadezI kaMdha? anatA pacayio che. kemake - paraspara dravya-pradeza-avagAhanAthI tulya che, sthitithI catuHsthAna patita che, vadi cAra ane ukata cAra sparzathI cha sthAna patita che. * x * utkRSTa avagAhanAvALAmAM paNa emaja jANavuM. madhyama avagAhanAvALa dvipadeellskaMdhanathI. jaghanya avagAhanAvALA zipadezI yugalonI saMkhyA ? te anaMtA che. DhiudezI DhaMdha mujaba kahevuM. utkRSTa avagAhanAvALA saMbaMdhe paNa ema ja che. e pramANe madhyama avagAhanAmAM paNa che. jaghanya avagAhanAvALA catu:udezI skaMdhamAM paNa gaNe avagAhanAvALAmAM temaja kahevuM. paNa madhyamamAM avagAhanA vaDe kadAca jUna, tulya ke adhika hoya. je nyUna hoya to pradeza jUna, adhika hoya to pradeza adhika hoya. e pramANe daza pradezI kaMdha sudhI jANavuM. paNa madhyama avagAhanAmAM pradezanI vRddhi karavI. jaghanya avagAhanAvALA saMkhyAta pradezI pagalonI saMkhyA ? anaMtA yayio che. kemake te skaMdha paraspara dravyAthI tulya, pradezAthI dvisthAnapatita, avagAhanAthI tulya, sthitithI catuHsthAnapatita, vadi ane cAra pathiI che sthAna patita che. ema utkRSTa avagAhanAvALAne paNa jANavA. madhyamamAM paNa temaja che. paraMtu svasthAnathI dvisthAnapatita che. jaghanya avagAhanAvALA asaMkhyAtApadezI DhaMdha vize prazna - anaMtA payayio che. kemake teo paraspara dravyathI tulya, pradezathI catuHsthAna patita che. vaNadi tathA cAra pothI cha sthAna patita che. e rIte utkRSTa avagAhanAmAM jANavuM. mAdayama avagAhanA skaMdhamAM paNa ema ja che. paNa svasthAnamAM catuHsthAnapatita che. jaEghanya avagAhanAvALA anaMtapadezI skaMdhanI pRcchA-tenA anaMta payariyo che. kemake - teo para dravyArthathI tulya che. pradezAthathI cha sthAna patita, avagAhanAthI tulya, sthitithI cha sthAna patita, vaNiida ane ukata cAra sparza vaDe sthAna patita che. utkRSTa avagAhanAvALA anaMtapadezI kaMdhano prasta - tenA anaMtaparyAyo che. kemake - teo paraspara dravyathI tulya che, pradezathI cha sthAnapatita che. avagAhanA ane sthiti paNa catuHsthAnApatita che. vadi ane AThe sparza vaDe ja sthAnapatita che. jInyasthitika paramANu yugalono prazna - teonA anaMtA pAyio che. kemake - teo paraspara dravya-padeza-avagAhanA ane sthitithI tulya che. varSAdi ane be spaNathI cha sthAna patita che. ema utakRSTa sthitika paramANune paNa jANavA. madhyamasthitimAM paNa ema ja che. paraMtu sthiti vaDe catuHAnapatita che. jaEmsthitika dvipadezI kaMdhano prazna - tenA anaMtA paryAyo che. kemake - teo paraspara dravya ane pradezathI tulya che. avagAhanIye kadAca jUna, tulya ke adhika hoya. je nyUna hoya to pradeza nyUna ane adhika hoya to pradeza adhika hoya. sthiti vaDe tulya, vadi ane cAra sparza vaDe ja sthAnapatita
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/-I-I322 thI 325 201 hoya. e pramANe utkRSTa sthitikane jANavA. madhyama sthitikamAM paNa ema ja jANavuM, paNa sthiti vaDe catuHsthAna patita hoya che. e pramANe daza pradezI sudhI jINavuM. paNa pradezanI vRddhi karavI. jadhanya sthitika saMkhyAtI dezI skaMdhano prazna. tene anaMtA paryAyio che. kemaketeo paraspara dravyathI tarA, pradeza ane avagAhanAthI dvisthAnapatita, sthitithI tulya, vadi ane cAra sparzathI cha sthAna patita che. e pramANe utkRSTa zitikamAM kahevuM. madhyama sthitika temaja che. paNa sthitithI catuHsthAna patita che. jaghanyasthitika asaMkhyAtapadezaka pugalono pra-tenA anaMtA payayio che. kemake - teo paraspara dravyathI tulya che, pradeza ane avagAhanAthI catuHsthAnapatita, sthitithI tulya, vaNadi ane ukta cAra sparza vaDe che rAnapatita che. e pramANe utkRSTa sthitika che. madhyama sthitika paNa temaja che. paNa sthiti vaDe catuHsthAnapatita che. jAnyasthitika anaMtapadezika skaMdhano prazna-tenA anaMtA payayo che. kemake - teo paraspara dravyAthiI tulya, pradezAthI cha sthAnapatita, avagAhanAthI catuHsthAna patita, sthitithI tulya, vaNiida tathA AThe spaNathI cha sthAna patita che. e pramANe utkRSTasthitika jANavA. madhyamasthitika ema ja che. paNa sthitinI catuHsthAna patita. janya kALA vaNavALA paramANu yugalano prathana * tenA anaMta pacayio che. kemake - teo paraspara dravya-pradeza-avagAhanArUpe tulya che, sthitithI catuHsthAna patita che, kALA vaparyAyathI tulya che, bAkInA vaNa nathI. gaMdha, rasa, be arathiI cha sthAnapatita che. e pramANe utkRSTa kALA vaNavALA paramANumAM jaNavuM. madhyama kALAvaNavALAmAM paNa temaja che. paNa svasthAnathI cha rasthAna patita che. jaghanyakALa varNavALA dvipadezI kaMdhano prazna * tenA anaMtA pacayio che. kemake - teo paraspara dravya ane pradezathI tulya che, avagAhanAthI kadAca nyUna, tulya ke adhika hoya. je nyUna hoya to pradeza nyUna hoya, adhika hoya to pradeza adhika che. sthitithI catuHsthAna patita, kALA vapiyayithI tulya, bAkInA vaNiida ane cAra sparza vaDe ja sthAnapatita che. ema utkRSTa kALA vaNane jaNAvA. madhyama kALA vaNavALAmAM paNa temaja che. paraMtu sthAnathI cha sthAna patita che. e pramANe yAvatuM dazapadezI kaMdha sudhI javuM. paraMtu avagAhanAmAM te pramANe ja pradezavRddhi karavI. janya guNa kALA saMkhyAta pradezI kaMdhono prathana * tenA anaMtA jayayio che. kemake - teo paraspara dravyathI tulya, pradeza ane avagAhanAthI dvisthAnapatita 202 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 che, sthitithI catuHsthAnapatita che. kALA varNa paryAyathI tulya che. bAkInA vaNiida ane ukata cAra sparza vaDe ja sthAnapatita che. e pramANe utkRSTa kALA varNavALA paNa che. madhyama kALA vaNavALA paNa emaja che. paNa svasthAnathI cha sthAna patita hoya che. jacaguNa kALA asaMkhyAta pradezI skaMdhano prazna - teonA anaMtA paryAyo che. kemake - teo paraspara dravyathI tulya che. pradeza ane sthitithI catuHsthAna patita che. kALA vapicayathI tulya che. bAkInA vadi ane ukata cAra sAthiI cha sthAna patita che. avagAhanAthI catuHsthAna patita che. e rIte utkRSTakALa varNavALA che. madhyama paNa emaja che. paNa svasthAnathI cha sthAniyatita che. jadadjya guNa kALA anaMtapadezI yugalono prazna - tenA anaMtA paryAyio che. kemake- teo paraspara dravyathI tuca, pradezathI cha sthAna patita, avagAhanAthI cAra sthAna patita, sthiti paNa temaja, kALA va paryAyathI tulya, bAkInA vaNadi ane ATha sparzathI cha sthAna patita che. e pramANe utkRSTa kALA vaNamAM jANavuM. madhyama kALA varSamAM emaja che. paNa svasthAnathI cha rasthAna patita che. e pramANe nIla, lAla, pILA, dhoLA, baMne gaMdha, pAMce rasanI vakatavyatA paNa kahevI. paNa sugaMdhIvALA paramANu yugalane dudhI na kahevA, dudhavALAne sugaMdhI na kahevA. eka rasamAM bIjA so na kahetA. jaghanya karkaza guNavALA anaMtapadezI skaMdhano prazna - tenA anaMta payayio che. kemake - teo paraspara dravyathI tulya, pradezathI cha sthAnapatita, avagAhanA ane sthitithI caturAnapatita, vaNalida cArathI cha sthAna patita che. karkaza sparza paryAyithI tulya, bAkInA sAte sparza payaraya vaDe i sthAnapatita che. e rIte utkRSTa karkaza guNavALAne jANavA. madhyama karkaza guNavALAne temaja jANavA. paNa A sthAnanI cha sthAna patita che. ema mRdu, guru laghu amiAM paNa kahevuM. jaghanya zataguNavALA paramANu yugalanA prazna * tenA anaMtA pacayio che. kemake - teo paraspara dravya-udeza-avagAhanA ye tulya che. sthitithI catuHsthAna patita, varNa-gaMdharasathI cha sthAna patita, zIta pathiI tuca, uNa artha nathI, niSpa ane rukSa sparza paryAyithI cha sthAna patita che. jadAnya zItaguNavALA dvipadezI yugalono pana * tenA anaMta payarayo che. kemake - teo paraspara dravya ane pradezathI tulya che, avagAhanAthI kadAca tulya, nyUna ke adhika che. je nyUna hoya to pradeza nyUna, adhika hoya to pradeza adhika hoya. sthitithI catuHsthAna patita hoya. varNa, gaMdha, rasAyayithI cha sthAna patita che. zItasparzathI tulya che. uNa-snigdha-sukSa sparza paryAyithI cha
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/-I-/22 thI 325 203 sthAnapatita che. e pramANe utkRSTa zItaguNavALA jANA. madhyamazItaguNavALA paNa temaja che. paNa svAsthAnathI cha sthAna patita che. ema daza dezI skaMdha sudhI jANavuM, paNa avagAhanA vaDe pradezanI vRddhi karavI - 4 - - jaghanya zItagaNavALA saMkhyAta pradeza skaMdhano prathana - tenA anaMtA yayo che. kemake teo paraspara dravyathI tulya, pradeza ane avagAhanAthI dvisthAna patita, sthitithI catuHsthAna patita vaNadithI cha sthAna patita, zIta rUpiyayimI tulya, utNa-nidha-nakSapayayithI cha thAnapatita che. e pramANe utkRSTazIta guNavALA jANavA. madhyama zItaguNavALA temaja che. paraMtu svasthAnane zrIne te sthAnapatita hoya che. jaghanya zItaguNavALA asaMkhyAtapadezI pudgalono prazna-teonA anaMta payayio che. kemake - teo paraspara dravyathI tulya, pradeza-avagAhanA ane sthitithI catuHsthAna patita, vaNAdithI cha sthAna patita, zItasparzapayacathI tulya, uNa-nidhanakSa sparzathI cha sthAna patita che. e pramANe utkRSTa zIta athavAba jANavA. madhyama temaja che. paNa sva sthAnane AzrIne cha na patita che. janya zataguNavALa anaMtapadezI pagalono prazna - tenA anaMtA pacayio che. kemake - teo paraspara dravyathI tulya, pradezathI cha sthAna patita, avagAhanA ane sthitithI catuHsthAna patita, vadi payAcithI cha sthAnapatita, zIta spaNaNiI tulya, bAkInA sAte pathiI cha sthAnapatita che. - e pramANe utkRSTa zIta sparzavALA jANavA. madhyamazIta sparavALA temaja che. paNa svasthAnathI cha sthAna patita che. e pramANe uNa, snigdha, sUkSa amiAM paNa jANavuM. paramANu yudgalamAM temaja che paNa badhAMne pratipakSa vadi na kahevA. kira5) jaghanya prAdezika skaMdhono prazna - teonA anaMta pacayio che. kemake - teo paraspara dravyArtha-udezAthI tulya, avagAhanA rUpe kadAca jUna, tulya ke adhika hoya. je nyUna hoya to pradeza nyUna ane adhika hoya to pradeza adhika hoya. sthiti vaDe catuHsthAna patita, vaNadi ane ukta cAra paNa pacathI cha sthAna patita hoya che. utkRSTapadezavALA skaMdhono prazna - teonA anaMta paryAyo che. kemake - teo paraspara dravya ane pradezathI tulya che. avagAhanA ane sthitithI catuHsthAna patita, vadi ane ATha sparza payayo vaDe ja sthAna patita hoya che. madhyamapadeza parimANavALa kaMdhonA keTalA payaya che? anaMta. kaI rIte? teo paraspara dvavyANI tulya che, pradezAthI cha sthAna patita, avagAhanA ane sthitithI catuH sthAna patita, vaNiida ane ATha sparza payagothI cha sthAna patita che. janya avagAhanAvALA pagalono prazna : tenA anea paryAyio che. 204 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 kemake - teo paraspara dravyAthiI turA, pradezathI cha sthAna patita, avagAhanAthI tulya, sthitithI catuHsthAnapatitavasaIda ane ATha sparza payacithI cha sthAna patita che. utkRSTa avagAhanAvALAmAM ema ja jANatuM. paNa sthitithI tulya che. madhyamAvagAhanA pagalonA anaMta payayo che. kemake - teo paraspara dravyathI tulya che, pradezathI cha sthAna patita, avagAhanA ane sthitithI catuHsthAna patita, vaNadi ane ATha sparza paryAyathI cha sthAna patita che. jAnyasthitika yugalono prazna - tenA anaMta payayio che. kemake - teo paraspara dravyApI tulya, pradezAthathI cha sthAna patita, avagAhanAthI catuHsthAna patita, sthitithI tulya, vadi ane ATha sparza pAyithI cha sthAnapatita che. e pramANe utkRSTa sthitika jANavA madhyama sthitika temaja che. paNa sthitithI catuHsthAna patita che. jadhanyaguNa kALa yugalono prazna * tenA anaMta dayayi che. kemake - teo paraspara dravyAthathI tulya, pradezArthathI cha sthAna patita, avagAhanA ane sthitithI catuHsthAna patita, kALA varNa payayithI tulya, bAkInA varNa, gaMdha, sa, sparza payayathI cha sthAna patita che - x * ema utkRSTa kALA vaNavALA mATe jANavuM, madhyama guNa kALa paNa temaja che. paNa svasthAne ApIne cha sthAna patita che. kALA varga mAphaka bAkInA vargo, gaMdharasAnI vakatavatA kahevI * vivecana-322 thI 325 : ajIva paryAyo be bhede - rUpI ane arUpI. rUpa e gaMdha, rasa ane sparzanuM sUcaka che. tethI rUpAdi jene che, te rUpI. tevA rUpI ajIvanA paryAyo - 5galanA payariyo kahevAya che. tethI viparIta arUpI jIvanA paryAyo che. rUpI jIvanA paryAyo daza bhede - dhamastikAyAdi. dhamastikAya * pradezanA pracayarUpa dravya che, tenA addhadi rUpa vibhAga te dhamastikAya deza, teno nirvibhAga sUma bhAga te pradeza. e pramANe dhamastikAyAdine kahevA. * * * (prazna) ahIM paryAyo kahevAne AraMbhela chatAM dravya mAgano upanyAsa kema ? [uttara] paryAya ane paryAyIno abheda batAvavA mATe dravyano upanyAsa karyo che. te skaMdhAdi pratyeka saMkhyAtA, asaMkhyAtA, anaMtA che ? anaMtA che. "zA hetuthI ?" ItyAdi pATha siddha jANavuM. have daMDaka-pAThakamathI paramANu yudgalAdinA paryAyo vicAravA yogya che. krama A rIte - pahelA sAmAnyathI paramANu Adi, pachI eka pradezAdi avagADha paramANu Adi, pachI eka samayAdi sthitika paramANu Adi, pachI eka guNa kALA Adi, pachI jaghanyAdi avagAhanA, pachI jaghanya sthityAdi, pachI jaghanya guNa kALA vagere,
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 avagAhanA sAta pradeza nyUna ke adhika thaze. bAkInuM sUtra sugama hovAthI svayaM vicAravuM. anaMta pradezI DhaMghanI utkRSTa avagAhartAnA vicAramAM utkRSTa avagAhanAvALo anaMtapradezI DhaMdha te kahevAya ke je samasta lokavyApI hoya. te acitta mahAtkaMdha ke kevalisamuddhAtanI avasthAmAM karmaThaMdha jANavo. te baMneno paNa daMDa, kapATa, maMthAna ane aMtara pUravA rU5 cAra samayano kALa che. mATe tuca kALa che. bAkInA sUtro sugama hovAthI padanI samApti paryanta pUrve kahelI bhAvanAnusAra svayaM ja upayogapUrvaka vicAravA. paNa jaghanya pradezavALA skaMdho, dvipadezika ane utkRSTa pradezavALA skaMdho sarvotkRSTa anaMtapadezavALA jANavA. muni dIparatnasAgare karela pada-5-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 5/-I-322 thI 325 o5 pachI jaghanya pradezAdinA bheda vaDe vicAra karavo yogya che. - 4 pahelA paramANu Adino sAmAnya vicAra, pachI phogAdi sahita paramANu Adino vicAra, AdithI kALa ane bhAva levA. * * * * * pachI jaghanya avagAhanAdivALA paramANu Adi. Adi zabdathI madhyama ane utkRSTa levA, sthiti ane kALA vaNadinA traNe bhedo levA. pachI jaghanya, utkRSTa ane madhyama pradezavALAno vicAra karavo. pahelA paramANuno vicAra kare che - paramANu sthiti vaDe cAra sthAna patita che. kemake eka samayathI AraMbhI asaMkhyAtAkALa sudhI eka sthAne rahe che. kALA vagere vanA payariyI SaTasthAna patita che, kemake eka paramANunA anaMta paryAya avirodhapaNe che. * x - 4 - paramANuthI AraMbhI asaMkhyAtapradezI DhaMdha sudhI keTalAMka anaMtapadezI DhaMdhono tathA ekapradezAvagADhazI saMkhyAta pradezAvagADha skaMdhone zIta, uSNa, snigdha, rakSarUpa cAra sparzI hoya che. mATe te sparzI vaDe ja paramANu Adi cha sthAna patita hoya che. dvipadezI DhaMdha avagAhanA rUpe kadAca jUna, tulya ke adhika hoya. baMne dvipadezI skaMdho dvipadezAvagADha, eka pradezAvagADha hoya tyAre baMne tulya avagAhanAvALA hoya che. paNa jo eka dvipadezAvagADha ane bIjo eka pradezAvagADha hoya tyAre eka pradeza nyuna ane bIjo apekSAe pradeza adhika hoya che. * x * ItyAdi AgaLaAgaLa be pradezAdi cUna ke adhika kahevA. saMkhyAtapradezika sUtramAM saMkhyAta pradeza skaMdha avagAhanA rUpe dvisthAna patita hoya che. te dvisthAnaka saMkhyAtabhAga ane saMkhyAta guNa vaDe jANavA. asaMkhyAta pradezI DhaMdhamAM avagAhanArUpe catuH sthAnako hoya che. te cAra sthAnaka asaMkhyAta bhAga, saMcAta bhAga, saMkhyAta guNa, asaMkhyAta guNa vaDe jANavA. anaMtapadezI skaMdhamAM paNa avagAhanArUpe cAra sthAnako jANavA. * * * eka pradezAvagADha pugalonA keTalA payayo che ? vagere sUga che. ahIM eka pradezAvagADha pudgalo dravyathI tulya ane pradezathI cha sthAna patita hoya che. kemake amuka eka pradezane AzrIne rahela paramANu Adi dravya che, ane A bIjA eka pradezane AzrIne rahela dvipadezAdi skaMdha paNa dravya che. mATe dravyArtharUpe tulya che. pradezAthI cha sthAna patita che. kemake anaMtapadezI kaMpanI paNa eka pradezamAM avagAhanAno saMbhava che. e rIte sthiti ane bhAvathI paNa vicAravuM. jaghanya avagAhanAvALA dvipadezI DhaMdhonA paryAyo keTalA che ? ItyAdi. dvipadezInI jaghanya avagAhanA eka pradezarUpa che utkRSTa dvipadezarUpa che. ahIM vacce aMtara na hovAthI madhyamAvagAhartA nathI. *x* tripadezika skaMdhanI jaghanya avagAhanA eka pradezarUpa, madhyama avagAhanA dvipadezarUpa, utkRSTa avagAhanA tripadezarUpa che. catuHpradezAdimAM madhyama avagAhanA be ke tethI vadhu pradezarUpa thaze. tethI avagAhanAmAM eka ke vadhu pradeza nyUna-adhika thAya. yAvat dazapadezImAM madhyama - X - X - X - X - X - bhAga-20 pUro thayo - 0 - 0 - 0 - 0 -
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ savajIva-/398 prajJApanAupAMgasUtra - saTIkaanuvAda/1 ( prajJApanAa saTIka anuvAda bhAgano krama | padonI saMkhyA pada-1 thI 5 21 | pada-6 thI 20 pada-21 thI 36 traNa bhAgomAM A Agama vibhAjita che. 1 / rara
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.