Page Text
________________ 4/-I-Ja06 139 ઉત્કૃષ્ટથી અંતમુહૂર્ત ન્યૂન 33-સાગરોપમ છે. ભગવન / સવથિસિદ્ધના દેવોની કેટલી સ્થિતિ કહી છે 1 ગૌતમ આજઘન્યોત્કૃષ્ટ ૩૩ન્સાગરોપમ સ્થિતિ છે. સવથિસિદ્ધના અપર્યાપ્તા દેવોની સ્થિતિ? જઘન્યથી, ઉત્કૃષ્ટથી બંને તમુહૂર્ત. સવથિસિદ્ધના પર્યાપ્તા દેવોની સ્થિતિ ? આજઘન્યોત્કૃષ્ટ અંતમુહૂર્ત જૂન 33-સાગરોપમ છે. મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ પદ-૪-નો ટીકા સહિતનો અનુવાદપૂર્ણ પ્રજ્ઞાપનાઉપાંગસૂત્ર - સટીકઅનુવાદ/૧ છે પદ-૫-“પર્યાયિ” . - X - X - X - છે એ પ્રમાણે ચોથા પદની વ્યાખ્યા કરી, હવે પાંચમું કહે છે. તેના સંબંધ આ છે - ચોથા પદમાં નાકાદિ પર્યાયરૂપે જીવોની સ્થિતિ કહી. અહીં તેમના ઔદયિક, ફાયોપથમિક, ક્ષાયિક ભાવને આશ્રીને પર્યાયોની સંખ્યા બતાવે છે. તેનું આદિ સૂત્ર આ પ્રમાણે છે– સૂત્ર-309 : ભગવાન ! પયયિો કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ! બે ભેદ - જીવપયયિ અને અજીવપર્યાય. ભગવાન ! જીવપયરિયો સંગાતા, અસંખ્યાતા કે અનંતા ? ગૌતમ ! સંખ્યાત કે અસંખ્યાત નથી, અનંત છે. એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ! નૈરયિકો, અસુર-નાગજુવર્ણ-વિધુત-અનિ-હીપ-ઉદધિ-દિશા-વાયુ-ખનિતકુમારો, પૃedીઅy-dઉ-વાયુકાયિકો (એ બધાં) અસંખ્યાત છે. વનસ્પતિકાયિકો અનંતા છે. બે-ત્રણ-ચાર ઈન્દ્રિયોવાળા, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો, મનુષ્યો, વ્યંતરો, જ્યોતિકો વૈમાનિકો ભul] અસંખ્યાત છે. તથા સિદ્ધો અનંતા છે. તેથી હે ગૌતમ. એમ કહ્યું કે - અનંત છે. * વિવેચન-3૦૭ : પર્યાયો કેટલા ભેદે કહ્યા છે ? ગૌતમે કયા અભિપ્રાયથી આમ પૂછયું ? પહેલા પદના પ્રારંભે પ્રજ્ઞાપનાના બે ભેદો કહ્યા છે - જીવપ્રજ્ઞાપના, અજીવપાપના. તેમાં જીવ, અજીવ દ્રવ્યો છે. કેમકે ગુણ-પર્યાયવાળું દ્રવ્ય છે. તેથી જીવ, અજીવ પર્યાયના ભેદો જાણવા આ પ્રશ્ન કર્યો. ભગવંત ઉત્તર આપે છે - પર્યાયિો બે ભેદે, જીવ અને અજીવ પર્યાયો. તેમાં પર્યાય, ગુણ, વિશેષ, ધર્મ એ પર્યાયવાચી છે. પ્રગ્ન-સંબંધમાં ઔદયિકાદિ ભાવોને આશ્રીને પયયિસંખ્યા બતાવવાની છે. ઔદયિકાદિ ભાવો જીવાશ્રિત છે, તો અહીં જીવ અને અજીવ પર્યાયો કેમ કહ્યા ? ઉત્તર-આ શંકા અયુક્ત છે. કેમકે ઔદયિકાદિ ભાવો પુદ્ગલને વિશે પણ હોય છે. તેથી જીવ અને અજીવના ભેદ વડે ઔદયિકાદિ ભાવ હોવાથી દોષ નથી. હવે પયયનું પરિમાણ જાણવાને પૂછે છે - જીવ પયરય સંખ્યાતા છે ઈત્યાદિ. અહીં વનસ્પતિ અને સિદ્ધ સિવાય બધા નાકાદિ જીવ પ્રત્યેક અસંખ્યાતા છે. વનસ્પતિ અને સિદ્ધો અનંતા છે, તેથી પર્યાયવાળા જીવો અનંતા હોવાથી અનંતા જીવપર્યાયો કહ્યા. એ પ્રમાણે ગૌતમે સામાન્યથી જીવપયયિો પૂછ્યા અને ભગવંતે પણ સામાન્ય ઉત્તર કહ્યો. હવે વિશેષ વિષય પ્રશ્ન * સૂત્ર-3૦૮ : ભગવન / નાકોના કેટલા પચયિો છે? ગૌતમ ! અનંતા પચયિો છે. એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! એક નાક, બીજ નાકની અપેક્ષાઓ દ્વવ્યાપણે
| SR No. | 009011 |
| Book Title | Agam Satik Part 20 Pragnapana Sutra Gujarati Anuwad 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Deepratnasagar |
| Publication Year | |
| Total Pages | 96 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 1 MB |