________________ પ/-I-/૩૨૨ થી 325 19 Boo પ્રજ્ઞાપનાઉપાંગસૂત્ર - સટીકઅનુવાદ/૧ દ્વિસ્થાનપતિત, સ્થિતિથી ચતુઃસ્થાન પતિત. વણદિ અને ઉકત ચાર સ્પર્શથી છ સ્થાન પતિd. અસંખ્યાતપદેશી કંધનો પ્રશ્ન - ગૌતમ અનતા પયયો છે. એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! તે એકબીજાની અપેક્ષાથી દ્રવ્યથી તુલ્ય, પ્રદેશ અને અવગાહનાથી ચતુઃસ્થાન પતિત, વદિ અને ઉક્ત ચાર પથિી છ સ્થાનપતિત હોય છે. અનંતપદેશ સ્કંધનો પ્રશ્ન - ગૌતમ! અનંતા પયયો છે. એમ કેમ કહ્યું ? એકબીજાની અપેક્ષાથી દ્રવ્યરૂપે તુલ્ય, પ્રદેશથી છ ાનપતિત, અવગાહના અને સ્થિતિથી ચતુરથાન પતિત છે. વદિ ચાર પર્યાયોથી છ સ્થાન પતિા છે. એકપદેશાવગાઢ પગલોની સંm - તે અનંતા છે. એમ કેમ કહ્યું ? એકબીજાથી તે દ્રવ્યથી તુરા, પ્રદેશથી છ સ્થાન પતિત, અવગાહનાથી તુલ્ય, ક્ષિતિથી ચતુઃસ્થાનપતિત, વણદિ અને ઉક્ત ચાર પરથી છ સ્થાન પતિત છે. એ રીતે દ્વિપદેશાવગાઢ સંબંધે જાણવું.. સંખ્યાઘદેશાવગાઢ પુલોઅનંતા છે. કેમકે એક બીજાની અપેક્ષા તે દ્રવ્યથી તુલ્ય છે, પ્રદેશથી છ રસ્થાન પતિત છે. અવગાહનાથી દ્વિસ્થાન પતિત, સ્થિતિથી ચતુઃસ્થાન પતિત અને વદિ તથા ઉક્ત ચાર સ્પર્શ વડે જ સ્થાન પતિત છે. એક સમય સ્થિતિક પુદગલો અનંતા છે. કેમકે તેઓ પરસ્પર દ્રવ્યથી તુલ્ય છે, પ્રદેશથી છ સ્થાન, અવગાહનાથી ચતુઃસ્થાનપતિત, સ્થિતિથી તુલ્ય, વણદિ તથા આઠે પથિી છસ્થાન પતિત છે. એ પ્રમાણે દશ સમય સ્થિતિક યુગલો જાણવા. સંખ્યાત સમય સ્થિતિકમાં તેમજ છે, પણ તે સ્થિતિથી દ્વિસ્થાન પતિત છે. અસંખ્યાત સમરસ્થિતિક પુદ્ગલોમાં પણ તેમજ છે. પણ સ્થિતિ વડે તે ચતુઃસ્થાનપતિત છે. એક ગુણકાળા યુગલો ? અનંતા પર્યાયો છે. આમ કેમ ? તેઓ પરસ્પર દ્રવ્ય તુલ્ય, પ્રદેશથી છ સ્થાનપતિત, અવગાહના અને સ્થિતિથી ચતુઃસ્થાનuતતિ, કાળા વપર્યાયથી તુલ્ય, વણિિદ ચારેથી છ થાનપતિત છે. એ પ્રમાણે દશગુણકાળા યુગોલ જાણવા. સંખ્યાલગુણ કાળા યુગલોમાં એમજ છે, પણ સ્વાસ્થાને દ્વિસ્થાનપતિત છે. એ રીતે અસંખ્યાતગુણ કાળા વણમાં પણ જાણવું. પણ તે છ સ્થાનપતિત છે. આ પ્રમાણે બાકીના વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શની વકતવ્યતા અનતગુણ હૃક્ષ ઉગલ સુધી કહેવી. જદાન્ય અવગાહનાવાળા દ્વિપદેશી કંધ? અનતા પચયિો છે. કેમકે - પરસ્પર દ્રવ્ય-પ્રદેશ-અવગાહનાથી તુલ્ય છે, સ્થિતિથી ચતુઃસ્થાન પતિત છે, વદિ ચાર અને ઉકત ચાર સ્પર્શથી છ સ્થાન પતિત છે. * x * ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાવાળામાં પણ એમજ જાણવું. મધ્યમ અવગાહનાવાળ દ્વિપદેellસ્કંધનથી. જઘન્ય અવગાહનાવાળા શિપદેશી યુગલોની સંખ્યા ? તે અનંતા છે. ઢિuદેશી ઢંધ મુજબ કહેવું. ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાવાળા સંબંધે પણ એમ જ છે. એ પ્રમાણે મધ્યમ અવગાહનામાં પણ છે. જઘન્ય અવગાહનાવાળા ચતુ:uદેશી સ્કંધમાં પણ ગણે અવગાહનાવાળામાં તેમજ કહેવું. પણ મધ્યમમાં અવગાહના વડે કદાચ જૂન, તુલ્ય કે અધિક હોય. જે ન્યૂન હોય તો પ્રદેશ જૂન, અધિક હોય તો પ્રદેશ અધિક હોય. એ પ્રમાણે દશ પ્રદેશી કંધ સુધી જાણવું. પણ મધ્યમ અવગાહનામાં પ્રદેશની વૃદ્ધિ કરવી. જઘન્ય અવગાહનાવાળા સંખ્યાત પ્રદેશી પગલોની સંખ્યા ? અનંતા યયિો છે. કેમકે તે સ્કંધ પરસ્પર દ્રવ્યાથી તુલ્ય, પ્રદેશાથી દ્વિસ્થાનપતિત, અવગાહનાથી તુલ્ય, સ્થિતિથી ચતુઃસ્થાનપતિત, વદિ અને ચાર પથિી છે સ્થાન પતિત છે. એમ ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાવાળાને પણ જાણવા. મધ્યમમાં પણ તેમજ છે. પરંતુ સ્વસ્થાનથી દ્વિસ્થાનપતિત છે. જઘન્ય અવગાહનાવાળા અસંખ્યાતાપદેશી ઢંધ વિશે પ્રશ્ન - અનંતા પયયિો છે. કેમકે તેઓ પરસ્પર દ્રવ્યથી તુલ્ય, પ્રદેશથી ચતુઃસ્થાન પતિત છે. વણદિ તથા ચાર પોથી છ સ્થાન પતિત છે. એ રીતે ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનામાં જાણવું. માદયમ અવગાહના સ્કંધમાં પણ એમ જ છે. પણ સ્વસ્થાનમાં ચતુઃસ્થાનપતિત છે. જEઘન્ય અવગાહનાવાળા અનંતપદેશી સ્કંધની પૃચ્છા-તેના અનંત પયરિયો છે. કેમકે - તેઓ પર દ્રવ્યાર્થથી તુલ્ય છે. પ્રદેશાથથી છ સ્થાન પતિત, અવગાહનાથી તુલ્ય, સ્થિતિથી છ સ્થાન પતિત, વણિિદ અને ઉકત ચાર સ્પર્શ વડે સ્થાન પતિત છે. ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાવાળા અનંતપદેશી કંધનો પ્રસ્ત - તેના અનંતપર્યાયો છે. કેમકે - તેઓ પરસ્પર દ્રવ્યથી તુલ્ય છે, પ્રદેશથી છ સ્થાનપતિત છે. અવગાહના અને સ્થિતિ પણ ચતુઃસ્થાનાપતિત છે. વદિ અને આઠે સ્પર્શ વડે જ સ્થાનપતિત છે. જીન્યસ્થિતિક પરમાણુ યુગલોનો પ્રશ્ન - તેઓના અનંતા પાયિો છે. કેમકે - તેઓ પરસ્પર દ્રવ્ય-પદેશ-અવગાહના અને સ્થિતિથી તુલ્ય છે. વર્ષાદિ અને બે સ્પણથી છ સ્થાન પતિત છે. એમ ઉતકૃષ્ટ સ્થિતિક પરમાણુને પણ જાણવા. મધ્યમસ્થિતિમાં પણ એમ જ છે. પરંતુ સ્થિતિ વડે ચતુઃાનપતિત છે. જEmસ્થિતિક દ્વિપદેશી કંધનો પ્રશ્ન - તેના અનંતા પર્યાયો છે. કેમકે - તેઓ પરસ્પર દ્રવ્ય અને પ્રદેશથી તુલ્ય છે. અવગાહનીયે કદાચ જૂન, તુલ્ય કે અધિક હોય. જે ન્યૂન હોય તો પ્રદેશ ન્યૂન અને અધિક હોય તો પ્રદેશ અધિક હોય. સ્થિતિ વડે તુલ્ય, વદિ અને ચાર સ્પર્શ વડે જ સ્થાનપતિત