Agam Satik Part 20 Pragnapana Sutra Gujarati Anuwad 1

SR No.: 009011
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Total Pages: 96
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_pragyapana
File Size: 1 MB

Page 100

5/-I-|309 થી 314 185 પર્યાય વડે જ સ્થાન પતિત હોય છે. ભગવન! કાયિકોને કેટલા પર્યાયો છે ? અનંત પર્યાયો છે. ભગવાન ! એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! એક અકાયિક બીજા પ્રકાયિકની અપેક્ષાઓ દ્રભાઈ-uદેશાર્થપણે તુલ્ય છે. અવગાહના રૂપે ચાર સ્થાન અને સ્થિતિરૂપે મિસ્થાન પતિત હોય છે. વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ, મતિઅજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, ચક્ષુદર્શનથી છ સ્થાન પતિત હોય. - તેઉકાયિકના કેટલા પર્યાયો છે ? અનંત. એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ! એક તેઉકાચિક, બીજી એક તેઉકાયિકની અપેક્ષાથી દ્રવ્યfપદેશાર્થપણે તુલ્ય છે. અવગાહનરૂપે ચતુઃસ્થાન સ્થિતિરૂપે બિસ્થાન પતિત હોય છે. વણદિચાર, મત્સાદિ બે અજ્ઞાન, આચદશન વડે પચયિ છ સ્થાનપતિત હોય છે. વાયુકાયિકના કેટલા પયિો છે ? આનંd. એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! એક વાયુકાયિક બીજી એક વાયુકાયિકની અપેક્ષાથી દ્રવ્યાર્થ અને પ્રદેશાફિયે તુલ્ય છે. અવગાહનારૂપે ચતુઃસ્થાન, સ્થિતિરૂપે બિસ્થાનપતિત છે. વણિિદ ચાર, મતિ આદિ બે અજ્ઞાન, અચાદર્શન પયય વડે જ સ્થાનપતિત હોય છે. વનસ્પતિકાયિકના કેટલા પર્યાય છે ? અનંત. ભગવતુ ! એમ કેમ કહું ? ગૌતમાં કોઈ એક વનસ્પતિકાયિક બીજા વનસ્પતિકાયિકની અપેક્ષાએ દ્રવ્યાર્થ અને પ્રદેશાથથી તુલ્ય છે. અવગાહનારૂપે ચતુઃસ્થાન અને સ્થિતિરૂપે બિસ્થાનપતિત છે. વદિ ચાર, મત્યાદિ બે અજ્ઞાન, અચક્ષુદન પચયિ વડે જ સ્થાનપતિત છે.. [311] બેઈન્દ્રિયોને કેટલા પયિ છે? અનંતા. ભગવન! એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમાં એક બેઈન્દ્રિય, બીજ નેઈન્દ્રિયની અપેક્ષાથી દ્રવ્યા-uદેશાપિણે તુલ્ય છે. અવગાહનાથી કદાચ જૂન, તુલ્ય કે અધિક હોય. જે ન્યૂન હોય તો અસંખ્યાત કે સંખ્યાત ભાગ ન્યૂન તથા સંખ્યાત કે અસંખ્યાતગુણ ન્યૂન હોય. જે અધિક હોય તો અસંખ્યાત ભાગ ચાવત અસંખ્યાતગુણ અધિક હોય છે. સ્થિતિને આશ્રીને મિાનપતિત હોય. વદિ ચાર, અભિનિભોધિકાદિ બે જ્ઞાન, બે અજ્ઞાન અને અચસુદન પર્યાય વડે જ સ્થાન પતિત હોય છે. એ પ્રમાણે તેઈન્દ્રિય અને ચઉરિન્દ્રિયો આવો જાણવા. પણ ચઉરિન્દ્રિયોમાં ચક્ષુ અને ચક્ષુ એ બે દશનિ હોય છે.. [31] નૈરયિકોવત્ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકને કહેવા. [31] મનુષ્યોને કેટલા પાયયિો છે ? અનંતા. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું ? ગૌતમ ! કોઈ એક મનુષ્ય, બીજ મનુષ્યની અપેક્ષાણી દ્વવ્યા-uદેશાપિણે તુલ્ય છે. અવગાહનારૂપે ચતુઃસ્થાન પતિત અને સ્થિતિરૂપે પિસ્થાન પતિત છે. વણિિદ ચાર અભિનિભોધિકાદિ ચાર જ્ઞાનથી છ સ્થાનપતિત છે. કેવળજ્ઞાન પાયથી તુલ્ય છે. ત્રણ અજ્ઞાન, ત્રણ દર્શન વડે જ સ્થાન પતિત છે. કેવળદરના મયિથી તુલ્ય છે. 186 પ્રજ્ઞાપનાઉપાંગસૂત્ર - સટીકાનુવાદ/૧ [31] વ્યંતરો અવગાહના અને સ્થિતિરૂપે ચતુઃસ્થાન પતિત છે. વણદિથી છ સ્થાનપતિત છે. જ્યોતિષ અને વૈમાનિક પણ એ જ પ્રકારે છે. પણ સ્થિતિ વડે ત્રિસ્થાનપતિત છે. * વિવેચન-૩૦૯ થી 314 - અસુકુમારોના કેટલાં પર્યાયો છે ? ઈત્યાદિ. ઉક્ત અર્થ બધાં અસુરકુમારાદિમાં જાણવો. ચોવીશે દંડકના સૂત્રો પૂર્વવત્ કહેવા. વિશેષ એ કે - પૃથ્વીકાયિકાદિની અવગાહના અંગુલનો અસંખ્યાતમો ભાગ પ્રમાણ છે. તેમાં ચાર સ્થાનકો જાણવા. કેમકે ગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણના અસંખ્યાતા ભેદો છે. તેના સ્થિતિ આશ્રિત હીન અને અધિકત્વમાં ત્રણ સ્થાનકો છે. કેમકે તેમાં અસંખ્યાતગુણ વૃદ્ધિ અને હાનિનો સંભવ નથી. કેમકે અહીં પૃથ્વીકાયિકાદિનું સૌથી જઘન્યાયુ ક્ષુલ્લકભવપ્રમાણ છે, જે 56 આવલિકા થાય. બે ઘડીમાં ક્ષુલ્લક ભવોની સંખ્યા 65,536 થાય છે. * * * પૃથ્વીની સ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાતા વાપમાણ છે. તેથી અસંખ્યાતગુણ વૃદ્ધિનહાનિ સંભવ નથી. ત્રણ વૃદ્ધિ-હાનિ આ પ્રમાણે- એક પૃથ્વીની સ્થિતિ સંપૂર્ણ 22,000 વર્ષ છે, બીજાની સમય ન્યૂન 22,000 છે. તેથી બીજો પહેલાની અપેક્ષાએ અસંખ્યાતમો ભાગ ન્યૂન છે અને બીજો અસંખ્યાત ભાગ અધિક છે. એક પૃથ્વી 22,000 વર્ષ સ્થિતિ છે, બીજાની અંતર્મુહૂતિિદ ન્યૂન સ્થિતિ છે. જે અંતમુહૂતદિનો સંખ્યાતમો ભાગ થાય છે. અંતર્મુહૂર્ત આદિ ન્યૂન 22,000 વર્ષની સ્થિતિવાળો પૂર્ણ 22,000 વર્ષની સ્થિતિવાળાની અપેક્ષા સંખ્યાત ભાણજૂન છે. તેની અપેક્ષાએ સંપૂર્ણ 22,000 સ્થિતિવાળો સંખ્યાતભાગ અધિક છે. [ઈત્યાદિ ગણિત વૃત્તિમાં છે તે જોવું]. આ પ્રમાણે અકાયથી ચઉરિન્દ્રિય પર્યાપ્તા સુધી પોતપોતાની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ અનુસાર સ્થિતિ વડે પ્રસ્થાનક વિચારવા. તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય અને મનુષ્યને ચાર સ્થાનકો જાણવા. કેમકે તેઓની સ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટ ત્રણ પલ્યોપમ છે. પલ્યોપમ અસંખ્યાતા વર્ષ પ્રમાણ હોવાથી અસંખ્યાતગણ વૃદ્ધિ-હાનિનો સંભવ છે. એ રીતે વ્યંતરોને પણ જાણવા. કેમકે તેની જઘન્ય સ્થિતિ 10,000 વર્ષ ઉકાટ પલ્યોપમ છે. જ્યોતિક અને વૈમાનિકની સ્થિતિને આશ્રીને ત્રણ સ્થાનકો જાણવા. કેમકે જ્યોતિકનું જઘન્યાય પલ્યોપમનો અષ્ટભાગ, ઉત્કૃષ્ટ લાખ વષિિધક પલ્યોપમ છે. વૈમાનિકનું આયુ જઘન્ય એક પલ્યોપમ, ઉત્કૃષ્ટ 33-સાગરોપમ છે. તેથી તેમની વૃદ્ધિનહાનિનો અસંભવ હોવાથી સ્થિતિથી પ્રસ્થાનપતિત કહ્યા. * સુત્ર-૩૧૫ : જઘન્ય અવગાહનાવાળા નૈરયિકોને કેટલા પાયિો છે ? ગૌતમ ! અનંતા. ભગવન્! એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ! જઘન્ય અવગાહનાવાળો નૈરયિક બીજ જઘન્ય અવગાહનાવાળા નૈરયિકની અપેક્ષાએ દ્રવ્યાર્થ-uદેશા-અવગાહનારૂપે તુલ્ય છે, સ્થિતિ વડે ચતુઃસ્થાન પતિત છે. વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ પથયિ તથા