Agam Satik Part 20 Pragnapana Sutra Gujarati Anuwad 1

SR No.: 009011
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Total Pages: 96
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_pragyapana
File Size: 1 MB

Page 88

૩-૨૬/૨૯૬
૧૬૧
૧૬૨
પ્રજ્ઞાપનાઉપાંગસૂત્ર - સટીકઅનુવાદ/૧ સૌથી થોડાં છે, સંખ્યાતપદેશાવગાઢ એકગુણ કર્કશ સ્પર્શવાળા પુદ્ગલો દ્રવ્યાપણે સંખ્યાલગણાં છે, તેથી અસંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ એકગુણ કર્કશ સ્પર્શવાળા પુદ્ગલો દ્રવ્યાર્થપણે અસંખ્યાતગણી છે ઈત્યાદિ. આ પ્રમાણે મૃદુ, ગુરુ, લઘુ સ્પર્શ સંબંધ જાણવું. બાકીના સ્પર્શી વર્ણાદિવત છે. પુદ્ગલ દ્વાર કહ્યું, હવે મહાદંડક દ્વાર કહે છે –
( પદ-૩-દ્વાર-૨-“મહાદંડક" .
ગૌતમ ! (૧) દ્રવ્યાર્થપણે - સૌથી થોડાં એક સમય સ્થિતિક પુદ્ગલો, સંખ્યાત સમય સ્થિતિક સંખ્યાતપણાં, તેથી અસંખ્યાત સમય સ્થિતિક અસંખ્યાતમwઈ છે. () દેશાપિણે સૌથી થોડાં એક સમય સ્થિતિક પુદગલો, સંખ્યાત સમય સ્થિતિક સંખ્યાલગણાં, અસંખ્યાતસમય સ્થિતિક અસંખ્યાતગણમાં છે. (૩) દ્રવ્યાર્થ-uદેશાર્થપણે - સૌથી થોડાં એક સમય સ્થિતિક પગલો, સંખ્યાત સમય શિતિકબંને રીતે સંખ્યાલગણા, અસંખ્યાત સમય સ્થિતિક બંને રીતે અસંખ્યાતગણાં છે.
ભગવન! એક ગુણ કાળા, સંખ્યાતગુણકાળા, અસંખ્યાતગુણ કાળા, અનંતગુણકાળ યુગલોમાં દ્વવ્યાપણે, પ્રદેશાર્થપણે, દ્વવ્યા-પ્રદેશાર્થપણે કોણ કોનાથી અન્ય આદિ છે ? ગૌતમ! સામાન્ય પુદ્ગલો સંબંધે કહ્યું તેમ અહીં કહેવું. એ પ્રમાણે બાકીના વર્ણ, ગંધ, રસ સંબંધે કહેવું. સ્પર્શમાં કર્કશમૃદુગર-લઘસ્પર્શ સંબંધે એક પ્રદેશાવગાઢ માફક કહેવા. બાકીના સ્પર્શી વર્ષો કા તેમ કહેવા.
વિવેચન-૨૯૬ :
પરમાણુ પુદ્ગલ, સંખ્યાતપદેશી આદિ પાઠસિદ્ધ છે. વિશેષ આ • અાબહવા બધે સ્થળે તથા સ્વભાવ કારણ જાણવું.
હવે ફોગ પ્રાધાન્યથી અબદુત્વ - અહીં ક્ષેત્રની મુખ્યતા હોવાથી પરમાણુથી આરંભી અનંતપ્રદેશી ઢંધો પણ એક પ્રદેશાશ્રિત હોય તો આધાર-આધેય અભેદતાથી એક દ્રવ્ય ગણાય છે. કેમકે તેનું આધારક્ષેત્ર એક આકાશપ્રદેશ છે. આવા એક પ્રદેશાવગાઢ પદગલ દ્રવ્ય સૌથી થોડાં છે, લોકાકાશ પ્રદેશ પ્રમાણ છે. - x • તેનાથી સંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલો પ્રભાર્થપણે સંખ્યાત ગણાં છે. તે આ રીતે - ફોનથી, પ્રાધાન્યતાથી દ્વિપદેશથી અનંતપદેશી ઢંધ એક દ્રવ્ય ગણાય છે. તે પૂર્વોક્તથી સંખ્યાતગણા છે. • x-x• એક પ્રદેશાવગાઢથી દ્વિપદેશાવગાઢ પુદ્ગલો સંખ્યાલગણા, તેનાથી પ્રદેશાવગાઢ સંખ્યાલગણા ઈત્યાદિ • x • x • એ પ્રમાણે અસંખ્યાતા પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલો દ્રથાર્થપણે અસંખ્યાતપણાં છે કેમકે અસંખ્યાતાના અસંખ્યાતા ભેદો છે.
પ્રદેશાર્થતા સૂત્રો, વ્યાર્થ-પ્રદેશાર્થતા સૂત્રો સુગમ હોવાથી તેનો સ્વયં વિચારવા. કાળ અને ભાવ સૂત્રો પણ સુગમ છે. પૂર્વે જેમ સામાન્ય રીતે પુદ્ગલો કહ્યા, તેમ એકગુણકાળા આદિ પુદ્ગલો કહેવા. તે આ રીતે - સૌથી થોડાં ચોકગુણકાળા અનંતપદેશી ઢંધો છે, તેનાથી એકગુણ કાળા પરમાણુ પુદ્ગલો દ્રવ્યાપણે અનંતગણાં છે. તેનાથી એક ગુણ કાળા સંખ્યાતપદેશી ઢંધો સંખ્યાલગણાં છે ઈત્યાદિ - ૪ - કહેવું.
આ પ્રમાણે બાકીના વર્ણ, ગંધ, રસ સંબંધે કહેવું.
કર્કશ સ્પર્શ- એક પ્રદેશાવગાઢ એકગુણ કર્કશ સ્પર્શવાળા પુદ્ગલો દ્રવ્યાર્થપણે 2િ0/11]
સૂત્ર-૨૯૭ :
ભગવાન ! હવે સર્વ જીવોના અલાબકુત્વ મહાદંડકનું વર્ણન કરીશ. ૧સૌથી થોડાં ગભજ મનુષ્યો, ર-માનુષી સંખ્યાતગણી, ૩-પયક્તિા ભાદર તેઉકાયિક અસંખ્યાતગણા, ૪-અનુત્તરોપાતિક દેવો અસંખ્યાતગણાં, પ-ઉપલી વયકના દેવો સંખ્યાતગણ, ૬-મધ્યમ વેયક દેવો સંખ્યાતપણાં, 9-નીચલા ગ્રીવેયક દેવો સંખ્યાલગણાં, ૮ થી ૧૧ - અશ્રુત-આરણ-પાણત-આનતકલ્પના દેવો અનુક્રમે સંખ્યાલગણાં છે.
૧૨,૧૩ • સાતમી અને છઠ્ઠી પૃedીના નાસ્કો ઉત્તરોત્તર અસંખ્યાતગણ, ૧૪,૧૫ • સહમત અને મહાશુક્રના દેવો ક્રમશઃ અસંખ્યાતગણાં, ૧૬ - પાંચમી પૃવીના નાકો અસંખ્યાતi, ૧૭ - લtતક કો દેવો અસંખ્યાતગણાં, ૧૭ચોથી પૃવીના નાકો અસંખ્યાતગણાં, ૧૯બ્રહમલોક કલે દેવો અસંખ્યાતગણ, ૨૦-બીજી કૃતીના નાકો અસંખ્યાતગણાં, ૨૧-માહેન્દ્રકલાના દેવો અસંખ્યાતગણાં, રરસનકુમાર કાના દેવો અસંખ્યાતગણા, ૨૩-બીજી પૃથ્વીના નારકો અસંખ્યાતગણાં, ૨૪-સંમૂર્ણિમ મનુષ્યો અસંખ્યાતગણાં, ૨૫-ઈશાનકલાના દેવો અસંખ્યાતગણાં, ૨૬ થી ૨૮ ઈશાનકલ્પની દેd, સૌધર્મના દેવો, સૌધર્મની દેવી ક્રમશઃ સંખ્યાતગણી. ર૯ભવનવાસી દેવો અસંખ્યાતગણા, ૩૦-ભવનવાસી દેવી સંખ્યાતગણી છે.
૩૧-રતનપભા પૃતીના નાસ્કો અસંખ્યાતગણાં છે. ૩ર-ખેચર પંચેન્દ્રિય પણ તિર્યંચો અસંખ્યાતગણ, 33-ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યચ»ી સંખ્યાતગણી. ૩૪ થી સ્થલચર પંચે પુરષ તિર્યંચો, સ્થલચર પંચે તિર્યંચ રુશી, જલચર પંચે પણ તિયો, જલચર પંચે તિર્યંચ ીઓ ક્રમશઃ સંખ્યાતગણાં છે. ૩૮ થી ૪૧ - વ્યંતરદેવ, વ્યંતર દેવી, જ્યોતિષ દેવ, જ્યોતિષ્ક દેવી ક્રમશઃ સંખ્યાલગણાં છે. ૪૨ થી ૪૪ - ખેચર પચે નપુંસક તિર્યંચ થલચર પંચે નપુંસક તિચિ, જલચર પંચે નપુંસક તિચિ ક્રમશઃ સંખ્યાબંગણાં છે, ૪૫પતિ ચઉરિન્દ્રિયો સંખ્યાતગw ૨, ૪૬ થી ૪૮ પયત પંચેન્દ્રિયો, પયતા બેઈન્દ્રિય, પ્રયતા તેઈન્દ્રિય ઉત્તરોત્તર વિશેષાધિક છે. ૪૯-અપયતિત પંચે અસંખ્યાતણાં છે, ૫૦-અપર્યાપ્તા ચઉરિન્દ્રિયો વિશેષાધિક છે. ૫૧-, તેથી