Book Title: Agam 41A Oghniryukti Sutra Satik Gujarati Anuvad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009077/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTaka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH AgamasaTIka anuvAda 35/1 - piMDaniyukti oghaniyukti tA. 23/10/2009 -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara zukravAra Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-4-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa smala ana Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. zrI AzApaNa pArzvanA mana ptiste *sAbara. id 2066 kA.su.pa caMda Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 35 mAM che... -0- piMDaniryukti-mUlama-2-no - saMpUrNa saTIka anuvAda -0- oghaniryukti-mUlaNa-2-no vikalika bIjuM mULasUtra] - sAra rUpa saMpAnuvAda - >> -- >> -- >> -- - - >> -- >> -- ja TAIpa seTIMga ka -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjhall navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. || ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 Tel. 079-25508531. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaNasvIkAra * vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya viSNarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI sagarcasUrIzvarajI ma. nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMjhA che kema bhUlAya e gurudevane paNa? ) cAritra prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivAyukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI deveksAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipUla dhanarAzi mokalAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda Ipapers AAAAAAAAAAAA Eff SejhanamAnajI Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [35] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI paramapUjya kriyArUcivaMta AcAryadeva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyanA A sAllIzI mokAritAthIjI ma. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI vAlAbhanagara jaina zrema, saMgha IndIra, mau. AAAAAAAAAAAAAAAAA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane gAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zrRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. M 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakpRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasahakroso 4-prakAzano 11 A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che 3 thI 4 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. wwxxx vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttALi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakroso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamasuttALi-saTI to che ja. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 oghaniyukti-viziSTa sUrasAra oghaniryukti-mUlasUtra/2 Agama-41/2no viziSTa sUmasAra, Agama saTIka anuvAda zreNImAM A 41-muM Agama che. te cAra mULasUtromAM bIjuM sUtra che. "oghaniryukti" nAmathI prasiddha che. tene prAkRtamAM monizutti kahevAmAM Ave che. A Agama piMDaniryuktinA vikatAmAM che. A AgamamAM mULa niryukti-812 che, temAM bhASya gAthA-322 che ane prakSepagAthA-31-che e rIte badhuM maLIne 115 gAthA che, jene ame 'mUna' zabdathI mUkela che. A AgamamAM moya - sAmAnyathI sAdhunI dinacaryAnuM varNana che, tethI paNa oghaniryukti kahevAya che. zrI bhadrabAhusvAmI racita A niryuktimAM sAta dvAra - pratilekhanA, piMDa, upadhi, anAyatanavarjana, pratisevA, AlocanA ane vizuddhinuM varNana karI caraNakaraNAnuyoganI mukhyatA mUkI che, jo ke temAM dharma kathAnuyoga samAviSTa to che ja. navamAM pUrvamAM rahela trIjI AcAra vastunA vIsamAM oghaprAbhRtamAM rahela ogha sAmAcArIe A Agamano AdhAra gaNAya che. A AgamanI cUrNi paNa hovAnuM jANavA maLela che, paNa ame to droNAcAryakRta vRttino ja AdhAra lIdhelo che. piMDa niryuktino TIkA sahita anuvAda karatI veLAe paNa ame anubhaveluM ke ATalo vistAra ane tenuM uMDANa samajAvatA pahelAM nutana sAdhu-sAdhvIne temAM praveza karAvavA sArarUpa samajaNa vadhu upayogI thAya. A ja kathana oghaniryukti mATe paNa satya ja che. piMDaniryukti karatAM paNa doTuM kada dharAvato ane jemAM piMDaniryukti karatAM 450 jeTalI vadhAre gAyA che tevuM A Agama TIkA sahita akSarazaH anuvAda pAme tevI bhAvanA chatAM ame ahIM mAtra temAM praveza karAvavArUpa "oghaniryuktiviziSTa sUrasAra" mUkIne amArI pratijJAthI pAchA ja khaselA chIe. amAro hetu "saraLathI jaTIla" tarapha laI javAno che. tethI zramaNa upayogI A Agamane mAtra pravezadvAra rUpe ja rajU karela che. AmAM nathI badhI gAthAono artha ke nathI puro TIkAno artha, A mAtra oghaniryuktinI paricayapustikA ja che, te vAta ame sakheda kabulIe chIe. Apa tene amAro pramAda gaNazo to paNa amAre te kabUlavuM ja rahyuM. - muni dIparatnasAgara Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1 thI 6 $ oghaniryukti-prabhA che - X - X - X - X - X - * mUna thI 30 prastAvanA :- oghaniyukitakartA caudapUrvadhara bhadrabAhusvAmI che. temaNe zramaNazramaNI varSanA anugahArce navamAM pUrvamAM rahela, trIjI AyAsvastunA vIsamAM oupAmRtamAM rahela ogha sAmAcArI ke jemAM sAdhuAyAra svarUpa che, tenuM uddharaNA karela che. ahIM ogha, piMDa, samAsa, saMkSepa e eka artha jaNAvatAra zabdo ke ekArcika nAmo che. ogha niyuktinI sthanA karatA AvI pratijJA jaNAve che ke - "huM baghAM ja arihaMta bhagavaMtone, badhAM ja caudapUrvadharone, badhAM daza pUrvadharone, baghAM agiyAra aMgaghAraNa karanArAone tathA badhAM sAdhuone namaskAra karIne caraNa-karaNAnuyogamAMthI alA akSaQALI ane mahAt arthavALI evI oghaniyukti sAdhuonA anugrahane mATe kahuM chuM." AthI A opaniyutimAM zabdo thoDAM hovA chatAM arthathI mahAna che ane sAdhu-sAdhavI mATe khUba upakAraka che. A caraNa sivArI ane karaNa sitarI zuM che ? te kahe che - * mUla- ?* caraNasittarI :- caraNa sitarInA 90 bhedo A pramANe che - (1) vrata, (2) zramaNadharma, (3) saMyama, (4) vaiyAvacca, (5) brahmacarya, (6) jJAnAdi mika, () tapa ane (8) krodhAdi nigraha. temAM - (1) vrata pAMya che * sarvathA (1) prANAtipAta viramaNa, (2) mRSAvAda viramaNa, (3) adattAdAna viramaNa, (4) maithuna viramaNa, (5) parigraha viramaNa. - (2) zramaNadharma daza che - kSamA, mArdavatA, saraLatA, mukti (saMtoSa), tapa, saMyama, satya, pavitratA, niparigrahatA ane brahmacarya. - (3) saMyama 17 bhede che - pRthvI, aApu, teu, vAyu, vanaspati e pAMca ekendriya tathA beIndriya, teIndriya, caurindriya, paMcendriya maLIne nava prakAranA jIvonI virAdhanA, paritApanA, kilAmaNA na thAya tema vartavuM. (10) ajIvatemAM raNa ke dveSa na karavo. (11) prekSA saMyama - yakSa AdithI paDilehavA mATeno upayoga rAkhavo te. (2) upekSA saMyama * zakti hovA chatAM saMyamamAM vIrya na phoravatA evA AtmAo tathA sAvadha vyApAramAM pravartatA gRhastho prati upekSA bhAva rAkhavo. (13) pramArjanA - vastu letA ke mUkatAM pUMjavAno upayoga rAkhavo. (14) pAriThApanA * zarIranA maLamUtrAdi vidhipUrvaka pAThavavAmAM upayoga rAkhavo. (15 thI 17) mana, vacana, kAyAnI azubha pravRttio rokIne zubha pravRttimAM upayukta rahevuM. oghaniyukita-viziSTa sUtrasAra - (4) vaiyAvacca daza prakAre che - AcArya, upAdhyAya, tapasvI, zaikSa, glAna, kula, gaNa, saMgha, sAdhu, samanojJa e dazenI bhakti-sevA karavA. - (5) brahmacarya nava prakAre che - (1) strI, pazu ane napuMsaka rahetA hoya te vasatimAM na rahevuM. (2) strInI sAthe rAgathI vAtacIta na karavI ke strI pazu napuMsaka saMbaMdhI kAmakathA na karavI. (3) strI beThI hoya tyAM puSe be ghaDI ane puruSa beTho hoya te sthAne strIne traNa prahara sudhI besavuM nahIM. (4) strInA aMgopAMga, mukha, stana, ca, paga, hAya vagere samadaSTithI joyA nahIM. daSTi paDI jAya to paNa turaMta khaseDI levI. (5) zrI saMbaMdhI kAmakathA bhIMta ke bIna sthAnanA AMtasthI na sAMbhaLavI ke bhatanA AMtarethI jovI nahe. (6) gRhasthapaNAmAM strI sAthe karela kAmakIDAnuM smaraNa na karavuM. () pauSTika, utejaka, kAmavaki snigdha AhAra nA vAparo. (8) vigaIrahita AhAra paNa sudhA zAMta thAya tethI vadhAre na vAparavo. (9) sArA dekhAvA zarIranI TApaTIpa na karavI. - (6) jJAnAdi trika - jJAna, darzana, cAstrinI suMdara ArAdhanA karavI. - () tapa - cha bAhya ane cha atyaMtara bhede tapa kamyo che. temAM cha bAhAtaSa A pramANe - (1) anazana - AhAranA bhAgarUpa, (2) uNodarI - bhukha karatAM becAra koLIyA nyUna sakhI AhAra karavo, (3) vRttiiphoSa - dravya, kSotra, kALa, bhAvathI AhAradino saMDropa karavo. (4) satyAga - chae viyono ke be, traNa vigaIono tyAga. (5) kAyakaleza - loca Adi kaSTa ke zIta-uNAdine sahevA te. (6) saMlInatA - aMgopAMgane saMkocIne rAkhavArUpa. cha atyaMtara tapa A pramANe che - (1) prAyazcita * mUlaguNa ke uttara guNanA viSayamAM thayela je koIpaNa bhUla hoya te sarve bhUlonI AlocanA karI Atma zuddhi karavI. () vinaya - AcAryAdi nAdhikano vinaya kakvo - Ave tyAre ubhA thavuM, hAtha joDavA, Asana ApavuM vagere. (3) vaiyAvacca * bAla, glAna, AcAryAdi, vRddha vagerenI sevA kasvI, AhAra pANI auSaghAdi lAvI ApavA, zarIranI vizrAmaNAdi karavA. (4) svAdhyAya - vAyanA, pRcchanA Adi paMcavidha je svAdhyAya tene niraMtara karavo. (5) dhyAna * ekAgra manathI zubhadhyAna. tava AdinI vicAraNA vagere karavA. (6) kAyotsarga - karmakSayArce mauna-dayAna-sthAna vaDe sthira thaIne AtmAnA bahibhavane vosirAvavA pUrvaka rahevuM te kAyotsarga athavA deha-upAdhi Adi bAha ane krodhAdi kaSAyarUpa atyaMtarano utsarga atyaMta tyAga. - (8) krodhAdi kaSAyato nigraha karavo - temA kodhano nigraha kSamAthI karavo, mAnano nigraha namatAthI kavo, mAyAno nikAla saraLatAthI karavo ane lobhano nigraha saMtoSavI karavo. A pramANe mukhya ATha bhedomAM peTAbheda A pramANe thayA - 5 + 10 + 17 + 10 + 9 + 3 + 2 + 4 = go e sitera bhede caraNa sitarInA kahyA che, tema jANavuM. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-8 183 * mUla-8 : A gAthAmAM karaNasittarInA sittera bhedo jaNAve che, te A - (1) piMDa vizuddhi, (2) samiti, (3) bhAvanA, (4) pratimA, (5) Indriya nirodha, (6) pratilekhanA, (7) gupti, (8) abhigraha. - (1) piMDa vizuddhi cAra bhede che - (1) vastra, (2) pAtra, (3) vasati, (4) AhAra athavA sAmAnyathI eka 'AhAra' ja, te nirdoSa meLavavA mATe gaveSaNA Adi karavI te. - (2) samiti pAMca prakAre che, te A pramANe - (1) Isimiti - sADA traNa hAtha pramANa bhUmi upara dRSTa rAkhI cAlavuM. (2) bhASA samiti - niravadha, hitakara, mita ane khapa pUratI satya bhASA bolavI athavA bolavAmAM samyak upayoga rAkhavo. (3) epaNAsamiti - phakta saMyama yAtrAnA nirvAha mATe beMtAlIza doSarahita ane yatanApUrvaka AhArAdinI gaveSaNA karavI. (4) AdAna bhAMDa mAtra nikSepaNA samiti - vastra, pAtra Adi koIpaNa vastu letA ke mUktA dRSTithI joI, pUMjI, pramAI, levuM ke mUkavuM. (5) pAriSThApanikA samiti - maLa, mUtra, kapha, mela, saMyamane anupayogI thayelA vastra, pAtra Adine nirjIva sthAnamAM ane vidhipUrvaka paraThavavA temaja pravacanano ugraha na thAya tema paraThavavAmAM upayukta hovuM. - (3) bhAvanA bAra prakAre che, te A pramANe - (1) anitya bhAvanA - jagA padArtho anitya-nAzavaMta che. (2) azaraNa bhAvanA - maraNa athavA bahu kaSTa kALe koI zaraNabhUta thatuM nathI. (3) saMsAra bhAvanA - cAra gatirUpa ke paMcavidha bhava sAgararUpa A saMsAra bhayaMkara che. temAM zatrumitra ke mitra-zatru banI jAya che. (4) ekatva bhAvanA-jIva ekalo ja janme che, marIne paralokamAM ekalo ja jAya che, potAnA karmonuM vedana ekalo ja kare che. koI sAthe AvatuM nathI. (5) anyatva bhAvanA - svajana, kuTuMba, dhana cAvat zarIra paNa potAnuM nathI, mAruM koI nathI, sau pota-potAnA svArthamAM DUbelA che. (6) azucitva bhAvanAzarIranI utpatti, svarUpa, pariNAma apavitra che. temAMthI niraMtara azuci jharyA kare che. temAM rahela mAMsa, lohI, maLa, mUtrAdi badhuM azuci che. (3) Azraya bhAvanA - IndriyAdi Azravo AtmAne karmathI malIna karanArA che. temAM avrata, yoga, kaSAya, mithyAtva, pramAdanI pariNati mAtra ja Azrava che. (8) saMvara bhAvanA - sabhyaSTitva, virati, jJAnAdithI karmano baMdha aTakavo te. (9) nirjarA bhAvanA - karmanuM AtmAthI chUTA paDavuM te. jo dezathI karma chUTA paDe to te nirjarA che, sarvayA karmo kharI jAya to tene mokSa kahe che. karmo svakALathI ke tapa ane vratathI chUTA paDe che. (10) lokasvarUpa bhAvanA-cha dravyano samavAya ke udho adhaH ane madhya e traNa bhedathI A loka che. jemAM azubha bhAvAdithI naka oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra ke tiryaMca gati ane zubha bhAvathI manuSya ane devalokarUpa gati prApta thAya che. nijazuddha bhAvathI siddhi gati pamAya che. (11) bodhi durlabha bhAvanA - moha vyAdhivALAne saEjJAna dRSTi ane bodhi duSprApya che. viratirUpa nijabhAvanuM cAstri paNa duSkara che, traNa ratnonI prApti thavI te bodhi kahevAya che. (12) dharmasvarUpa bhAvanA - aho ! jinezvaroe kevo A suMdara dharma upadezela che. ItyAdi ciMtavanA. A dharma aAMga ane svabhAvarAmI che. 188 - (4) pratimA - viziSTa pratijJA, te bAra prakAre che. A bAre pratimAnuM svarUpa dazAzruta skaMdhamAM sArI rIte varNavela che, Avazyaka niyukti-vRttimAM paNa tenI suMdara vivecanA che. jemAM eka mAsa, be mAsa cAvat sAta mAsanI pratimA e sAta, traNa saptaahorAganI, eka-eka ahorAtranI ema bAra pratimA thAya che. jo ke A pratimAnuM ArAdhana, prathama saMghayaNavALA, dhIraja ane satvayukta sAdhu guru mahArAjanI AjJAthI karAya che. - (5) Indriya nirodha - Indriyo pAMca bhede che, te A - (1) sparzanendriya, (2) rasanendriya, (3) ghrANendriya, (4) cakSurindriya, (5) zrotrendriya. A pAMce IndriyonA viSayabhUta sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabda paratve rAga ke dveSano tyAga karI, samabhAva keLavavAmAM udhamazIla rahevuM. -6- paDilehaNA - pacIza prakAre kahela che, te A pramANe - vidhipUrvaka, bola bolavApUrvaka ane soLa doSothI rahita evI paDilehaNA karavI joIe. 16 doSo A pramANe che H- (1) nartana-vastra ke zarIrane nacAvavuM, (2) valana-vastra ke zarIne sIdhuM na rAkhavuM, (3) anubaMdha-akhoDA, 5khoDA vadhAre karAvavA, (4) mosalI - kapaDAM jema-tema levAM ke mUkavA. (5) AbhaTa-utAvaLe paDilehaNA karavI. (6) saMmarda - vastra puru kholyA vinA paDilehaNA karavI, (7) prasphoTana-vastrane jhApaTavA. (8) nikSepa-vastra eka bAju pheMkatA javuM athavA kapaDAMnA cheDA addhara karavA. (9) vedikA - baMne hAya DhIMcaNanI upara rAkhavA ke nIce rAkhavA. (10) prazithila - kapaDuM DhIluM pakaDavuM. (11) pralaMba - kapaDuM laTakatuM rAkhavuM, (12) lola-kapaDuM jamInane aDADavuM. (13) ekAmarza - eka bAjuthI pakaDI halAvIne kapaDuM nIce mUkI devuM. (14) anekarUpa dhUnana - aneka kapaDAM bhegAM karI khaMkheravA. (15) zaktigaNanA - akhoDA 5khoDA bhUlI javA. (16) vitathakaraNa - paDilehaNa karatA vAto karavI, paccakkhANAdi ApavA. -7- gupti traNa prakAre jANavI. te A - mananI, vAtanI, kAyAnI azubha pravRttione rokavI. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane -8- abhigraha cAra prakAre che, te A bhAvathI viziSTa niyamane dhAraNa karavA te. A pramANe mukhya ATha bhedonA peTA bhedo vaDe 70 prakArone kahyA. temAM 4 - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla + 5 + 12 + 12 + 5 + 25 + 3 + 4 = 70 bhedo karaNa sittarInA thayA. A karaNasittarI sAdhunA uttaguNarUpa che. 0 gharaI - haMmezA je karavA ke pALavAnA hoya, te mahAvratAdi. 0 varga - prayojana paDe karavAnA gaucarI Adi. 189 - e rIte ukta 70 + 70 = 140 mAM vitatha AcaravAthI aticAra lAge che, mATe A 140mAM koI doSa na lAge te mATe sAvadha rahevuM. * mUla-9 thI 19H ahIM kahevAyela che ke caraNakaraNAnuyogathImAMthI huM oghaniyukti kahIza. AthI caraNakaraNAnuyoga sivAya bIjA anuyogo paNa hoya ja. te bIjA traNa anuyogo A pramANe che ane te cAstrinI rakSA mATe che. (1) caraNa karaNAnuyoga - sAdhunA AcArarUpa 'AcAra' sUtrAdi. (2) dharmakathAnuyoga - kathA svarUpa, jJAtAdharmakathAdi. (3) gaNitAnuyoga - gaNitarUpa sUrya prajJapti Adi. (4) dravyAnuyoga - jIvAjIvAdi padAryatvacAraNA. A cAre anuyoga eka ekathI caDiyAtA che, tenuM dRSTAMta Ape che - eka rAjAnA dezamAM cAra khANo hatI. ratnanI, sonAnI, cAMdInI, loDhAnI. cAre khANo eka eka putrane eka eka vaheMcI ApI. jenA bhAge loDhAnI khANa AvI tene ciMtA thaI ke mArA bhAIone kiMmatI khANo maLI, mane nakAmI khANa maLI. te duHkhI thavA lAgyo. subuddhipradhAne tene samajAvyo ke tane cAremAM kiMmatI khANa maLI che, kemake bIjI traNe khANo loDhA upara AdhAra rAkhe che. loDhA sivAya te ratno, sonuM, cAMdI kADhI zakAtA nathI. jyAre tArI pAse badhAM loDhuM mAMgavA Ave tyAre tuM ratno AdinA badalAmAM loDhuM Apaje, jethI sauthI dhanavAn banI zakIza. A rIte caraNakaraNAnuyoga hoya to ja bIjA traNa anuyogo che. caraNakaraNAnuyogamAM akSaro alpa hovA chatAM arthathI mahAt che. te pahelAM bhaMgamAM che, tenuM dRSTAMta oghaniyukti che. dharmakathAnuyogamAM akSaro ghaNAM ane artha thoDo, te bIjA bhaMgamAM che. dravyAnuyogamAM akSaro ghaNA ane artha paNa ghaNo che, te trIjA bhaMgamAM che. gaNitAnuyogamAM akSaro thoDAM ane artha paNa thoDo che, te cothA bhaMgamAM che. sAdhu-sAdhvInA anugrahane mATe caudapUrvIzrI bhadrabAhu svAmIe oghaniyuktinI racanA karelI che. tenA mukhya sAta dvAro che - * mUla-20 : (1) pratilekhanAdvAra - paDilehaNA kema karavI tenuM nirUpaNa. (2) piMDadvAra - gocarInI zuddhi kema rAkhavI tenuM nirUpaNa. (3) upadhi pramANadvAra - saMkhyA ane mApathI keTalI ane keTalA pramANavALI vastu rAkhavI tenI nirUpaNA. (4) anAyatana varjanahAra - kevI vasatimAM na rahevuM tenuM nirUpaNa. 190 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra (5) pratisevanAdvAra - saMyamanI sAdhanAmAM pramAdAdi doSo thAya te nirUpaNa. (6) AlocanAdvAra - thayelA doSonuM prAyazcita nirUpaNa. (7) vizuddhidvAra - prAyazcitta karI doSonI zuddhi karavI, tenuM nirUpaNa. badhI ja kriyA pratilekhanApUrvaka karavI joIe. tethI sUtrokta vidhi anusAra kSetra Adine jovA te mATe sarva prathama pratilekhanA dvAra kahyuM. pratilekhanA karavA mATe zarIra sAmarthya joIze, te sAcavavA mATe piMDa-AhAra dvAra kahyuM. AhAra grahaNa karavA pAtra Adi joIe mATe trIjuM upadhidvAra. AhAra lAvyA pachI vAparavA mATe sthAnanI jarUra paDe, tethI vyAghAta rahita pazupaMDakAdi sahita vasati joIe mATe cothuM anAyatana varjana dvAra. A badhuM grahaNa karatAM avidhi Adi thaI hoya to tapAsavA mATe pAMcamuM pratisevanA dvAra. temAM lAgelA doSonI AlocanA karavI, te mATe gurudatta prAyazcitta karavuM te chaThThuM AlocanA dvAra ane AlocanA anusAra tapazcaryAdi karI pApadoSanI zuddhirUpa sAtamuM vizuddhidvAra. muni dIparatnasAgare anuvAda karela oghaniyukti-saTIka-saMkSepa-paricaya-bhUmikA pUrNa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1 thI 23 $ hAra-1-pratilekhanA 4 - x -- X - X - X - mula- thI 23 : pratilekhananA ekArcika nAmo A pramANe che - Abhoga, mArgaNA, gaveSaNA, IhA, Apoha, pratilekhanA, prekSaNA, nirIkSaNA, AlokanA, pralokanA. pratilekhanA zabdazI pratilekhaka : paDilehaNa karanAra, pratilekhanA * jenuM svarUpa AgaLa kahevAze te be bhede, pratilekhitavya - paDilehaNa kasvAnI vastu. traNe bAbato kahevAnI che, jema ghaDo-zabda kahevAthI teno kata, kuMbhAra ane mATI vagere badhuM ja AvI jAya che, o pratilekhaka - eka ke aneka hoya. te paDilehaNA karanAra kArakhika hoya athavA nikANika hoya, te sAdharmika hoya ke vaigharmika hoya. o kArakhika - azivAdi kAraNe ekalA thAya che. o nikAraNika - dharmacaka, rUpa, yAtrA Adi nevAnA nimite ekalA. 0 eka-ekalo hoya te o aneka - ekathI vadhu hoya che. o sAdharmika - samAna AyAsvALA hoya che. 0 paigharmika * asamAna AcAra ke vyavahAQALA hoya che. * mUla-24 thI 45 - A kAraNothI ekalA thAya che kAraNika kahevAya. evA azivAdi daza kAraNo kalla che. te A pramANe - - (1) aziva - devatA AdinA upadrava thavAthI, bAra varSa pUrve evI khabara paDe ke A pradezamAM kALa Adi thavAno che, to sAdhuo te vakhate tyAMthI vihAra karI sugaporiti Adi karatAM sukALa pradezamAM jAya. dukALa paDavAnI khabara A rIte paDI zake che - (1) avadhijJAna hovAthI (2) tapasvInA prabhAvathI koI devatA AvIne kahI jAya. (3) AcArya nimitatA phAna vaDe kahe athavA koI naimittika kahI de. bAra varSa pUrve dukALanI khabara paDe to bAra varSa pUrve vihAra karI jAya, te zotra choDI de. kadAya bAra varSa pUrve khabara na paDe paNa agiyAra varSa pUrve khabara paDe to tyAre vihAra karI jAya. e rIte yAvat daza-nava-ATha-sAta-cha-pAMca-cA-gaNa-beeka varSa agAu jANa thAya to te vakhate paNa vihAra karI jAya, chevaTe azivAdi utpanna thayA pachI khabara paDe to tyAre vihAra karI bIjA sArA phogamAM jAya. paNa rastAmAM jatAM sUjha porisi ane artha porisi na cUke. | upadrava mastAra devatAdinI caturbhagI A pramANe che - (1) sAdhune upadrava na kare, paNa gRhasthane kare. (2) gRhasthane upadrava na kare, paNa sAdhune kare. (3) baMnene upadrava na kare. (4) baMnene upadrava kare. ukta cAramAMthI trIjA bhAMgAmAM rahevuM. 192 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra paNa bAkInA traNe bhaMgomAM avazya vihAra karI javo. pahelAM bhAMgAmAM sAdhune upadrava karanAra nathI. paraMtu gRhasthane upadrava karatAM devatA kadAca sAdhune paNa padvava karanAra thaI jAya. mATe temAM tyAM ja rahevuM. gAmamAM upadrava thayA pachI nIkaLavAnuM thAya to upadrava karUAra devatA AkhA gacachane upadrava kare tevuM lAge to sAdhu aDadhA-aDaghA thaIne vihAra kare, aDadhA thayA pachI paNa upadrava kare to tethI ochA thaIne vihAra kare yAvatu chevaTe eka-eka thaIne vihAra kare. jevA prakAranA devatA hoya tevA prakAre saMketa karIne badhAM vihAra kare ane jyAM ekaThA thAya tyAM je gItA hoya tenI pAse AlocanA kare. jo saumyamukhI devatA hoya to te te ja phonamAM upalva kare. tethI bIjA kSetramAM javuM. kALamukhI devatA hoya to cAre dizAmAM bIjI kobamAM paNa upadrava kare. mATe bIjA phonamAM javuM. katANI devatA hoya to cAre dizAnA trIjA kSetramAM paNa upadrava kare, mATe traNa kSetrane mUkIne cothA kSetramAM javuM. jo nIkaLatA pahelAM koI sAdhune mithyArdaSTi devatAe upadrava karelo hoya to te sAdhune pUchIne zakya hoya to bIjA koI kAraNosara rokAyelA sAdhune bhalAmaNa karIne bIjA sAdhuo upadvavathI ta gherAya eTalA mATe vihAra karI jAya. have upadravavALAnI sAsvAra kema karavI ? te batAve che - koI kAraNathI koI glAnAdinI vaiyAvaccanA kAmo nIkaLI zakAya tema na hoya ane sevA mATe rokAvuM paDe to vaiyAvaccArye rokAyelA sAdhue - (1) vigaI na vApasvI, (2) mIThuM nA vAparyuM, (3) dazIvALuM vasya na vAparavuM, (4) loDhAno sparza na kaspo. (tathA] (5) je gharamAM devatAno upadrava hoya te gharomAM gocarI na javuM. (6) badhAM ja gharomAM devatAno upadrava hoya to, AhAra grahaNa karatAM gRhastha sAmI eka najara na kapI, kemake daiSTi eka thavAthI teno upadrava sAdhumAM saMkramavAnI saMbhAvanA che. je sAdhune devatAdino upadrava hoya, tene bIjA oraDAmAM rAkhavo, bIjo oDho na hoya to vacce paDado rAkhavo. aMdara javA-AvavAno rasto jo rAkhavo, eTale je bAjuthI jAya tenI bIjI bAjuthI bahAra Ave. AhAradi traNa paraMparAe Ape, eka Ape, bIjo grahaNa kare ane trIjo upadravavALA sAdhune anAdasvI Ape. ApyA pachI tenA dekhatAM mATIthI hAtha dhoI nAMkhe kemake anAdarathI upadrava karanAra devatAdi jadI cAlyA jAya. sAdhune uMcAnIyA kasvA paDe ke phesvavA paDe to vayamAM kapaDuM rAkhIne sAravAra kare. sevA karanAra sAdhu (1) bIkaNa na hovA joIe. (2) tapadAyamAM vadhAro kare, navakArazI vALo porisi kare, porisi vALo sAddha porisi kare e pramANe je tapa karato hoya temAM vRddhi kare, upadravavALo sAdhu kadAca kALa karI jAya to, tenI upadhi, pAtarAM vagere paraThavI devA. tenI koI paNa vastu bIjI koIe na vAparavI. kemake je te sAdhunI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-24 thI 45 193 upadhi, pAtarA Adi koIpaNa vastu bIjA sAdhu vApare, to kadAca devatAdi tene paNa upadrava kare. koI kAraNe te loba choDI javAno avasara Ave to, te upadravavALA sAdhune koI bIjA sAdhune soMpe, sAdhu na hoya to pAsatyAdi pAse mUke, te na hoya to caityavAsI pAse mUke, te na hoya to zayyAtarane sope, te paNa na hoya to chevaTe koI yogya upAyapUrvaka pote nIkaLI jAya. (2) dukALa- bAra varSa pUrve khabara paDe to tyAre nIkaLI jAya cAvata dukALa paDe tyAre nIkaLI jAya. jatAM AkhA ga9no nibhAva thAya tema hoya to badhAM sAthe nIkaLe, badhAMnuM pUruM thAya tema na hoya to aDadhA-aDadhA jAya. athavA traNa bhAgamAM ke cAra bhAgamAM ke cAvata ekalA vihAra karI jAya. jema gAyono cAro eka sthAne pUro thAya tema na hoya to govALa gAyone thoDI thoDI jude jude sthAne carAve che, tema AcArya paNa sAdhuno nirvAha thAya tema na hoya to yAvat eka eka sAdhune vihAra karAve. temAM glAna sAdhune ekalo na mUke paNa sAthe laI le. (3) rAjabhaya- rAjA taraphathI cAra prakAre bhaya thAya- (1) vasatina Ape. (2) AhAra-pANI na Ape. (3) vA-pAkAdi laI le, (4) mArI nAMkhe, to AvA saMyogomAM rAjamAMthI nIkaLI koI nirUpadravI-sArA kSetramAM jAya. [zaMkA sAdhuone to hAtha, paga, jIbha kAbUmAM hoya che, Indriyo paNa svAdhIna hoya che, to pachI rAjA temane zuM kare ? (samAdhAna] (1) koI vakhate koIe sAdhuno veza laI rAjakuLamAM pravezI koInuM khUna karyuM hoya. tethI kopAyamAna thayelo rAjA badhAM sAdhune bolAvIne mArI nAMkhe ke bIjA pAse marAvI nAMkhe. (2) koI rAjA sAdhunuM darzana amaMgala mAnato hoya, (3) koI rAjAne caDAve ke A sAdhu tamAruM bagADavA mAMge che. (4) rAjAnA niSedha chatAM koIne dIkSA ApI hoya, tethI kopAyamAna rAjA sAdhune herAna kare. (5) koI sAdhavezadhArIe aMtaHpuramAM jaI akRtya karela hoya. (6) koI vAdI sAdhue abhimAnI rAjAno parAbhava karela hoya, rAjA tenAthI kopAyamAna thaI kaMI upadrava karato hoya to ekAkI thaI vihAra karI jAya. (4) subhita - kSabhita eTale bhaya pAmavo ke trAsa pAmavo. jemake ujainI nagarImAM ghaNAM cora loko gAmamAM AvIne ghaNAM manuSyonuM haraNa karI jatA hatA. koI vakhate keTalAMka mANaso koI jhADa nIce beThA hatA, tyAre koI mANase 'pAnA tatA' ema kahyuM mALA paDI gaI tema artha karavAne badale 'mALavAnA coro AvyA' ema samajI, gabharAIne tyAM beThelA mANasoe nAsabhAga karI mUkI. evI rIte akasmAte koI sAdhu kSobha thavAthI ekalo thaI jAya. (5) anazana - koI sAdhune anazana karavuM che, AcArya pAse koI niyamika sAdhu nathI, paNa bIjA sthAne che, tethI anazana karavA Icchuka sAdhu bIje [35/13] 194 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra sthAne jAya, tyAre rastAmAM ekalA thavuM paDe athavA koI anazana svIkArela sAdhu, te sAdhu pAse apUrva zrutajJAna che, tevuM bIjA koI pAse nathI to sU-artha ke ubhaya svIkAravA saMghATakanA abhAve ekalo jAya. athavA anazanI sAdhunI sevA mATe saMghATakanA abhAve ekalo jAya. (6) sphaTita- (1) mArge jaI rahyA che, rastAmAM be phAMTA Ave, tyAM bhUlathI bIjA raste caDI jAya, tethI ekalA thaI jAya. (2) dhIme dhIme cAlavAnA kAraNe pAchaLa rahI jAya. (3) DuMgara Adi caDhAva Ave tyAM bIjA sAmarthyavAnuM sAdhu caDIne AgaLa jAya. paNa glAna, bALa, vRddha Adi sAdhu tenA upara caDI zake tema na hoya tethI pharIne jAya tethI ekalA paDe. () plAna - bimAra sAdhu mATe auSadhAdi lAvavA mATe koI na hoya tevI ekalAM javuM paDe. athavA bIjA koI sthAne sAdhu bimAra hoya, tenI sevA karanAra koI nathI, to tenI sevArthe ekAkI javuM paDe. (8) atizaya - koI atizaya saMpanna AtmA jJAnathI jANe athavA tene khabara paDe ke 'navadIkSita sAdhune pAcho laI javA tenA svajano Ave che' AvA kAraNe saMghATakanA abhAve sAdhune ekalA vihAra karAve. ahIM sAdhunA rakSaNa mATe ekAkI karAya che. (9) devatA - temanA nimite ekalA javuM paDe. tenuM dRSTAMta kahe che - kaliMga dezamAM kaMcanapura nAme nagara hatuM tyAM ghaNAM jJAnI AcAryo rahetA hatA. koI vakhate AcAryazrI ziSyone pATha ApIne gAma bahAra thaMDila bhUmi jatAM hatA. rastAmAM jhADa nIce koI strI rUdana karI rahI hatI. AcAryae teNIne joI. bIje divase paNa joI. AcArya bhagavaMte vicAryu - A bI kema rUdana karatI haze? pAchA vaLatA teNIne pUchyuM - kema raDe che ? te strI bolI - mAre thoDuM raDavAthI zuM thaze ? huM A nagaranI devatA chuM. A nagarI jaLapraNayathI DUbI javAnI che. vaLI tame bhUmimAM ahIM svAdhyAya karo cho, teno vyAghAta thaze, eTale tame paNa cAlyA jazo. - AcAryae pUchyuM - nagarImAM jaLapralaya thaze ema kaI rIte jANavuM ? devatAe kahyuM ke - kAle nAnA sAdhune bhikSAmAM dudha maLaze. te dudha pAtramAM paDatAM ja lohI thaI jaze. tenAthI tame jANajo ke jaLapralaya thaze. te dudha bIjA sAdhuone pAtramAM thoDuM-thoDuM Apajo ane te paNa sAthe vihAra karAvajo je kSetramAM dudha svAbhAvika thaI jAya, tyAM jaLapralaya nahIM thAya. (10) AcArya- koI kAraNe AcArya, sAdhune ekalA mokale, tethI ekalA javuM paDe. jemake - amuka kArya mATe koI samartha sAdhune AjJA Ape, tyAre te sAdhu kahe ke - "Ape mArA upara mahAt upakAra karyo." have te sAdhune savAramAM vaheluM javAnuM hoya to. sUga porisi karIne ke karyA vinA sUI jAya. sUtA pahelA paNa AcAryazrIne kaheto jAya ke "Ape kahelA kAma mATe huM savAre jaIza." tema na Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-24 thI 45 195 kahevAmAM doSa ane pUchatA lAbha che. jemake - (1) kadAca AcAryane yAda Ave ke - mAre amuka kArya kahevAnuM hatuM paNa bIjuM kahyuM. (2) je kAma mATe sAdhune mokalavAnA che, te prayojana sArthaka thAya tema nathI kemake te AcArya tyAM nathI. (3) saMghATaka AcAryane kahe ke- Ape amuka sAdhune javA mATe AjJA karI, paNa te sAdhu gayachamAMthI nIkaLI javAnI IcchAvALo che. sAdhu pUchavA Ave tyAre AcAryazrI kahe ke - "javAnI jarUra nathI' athavA je kAryanI bhalAmaNa karavAnI hoya te karIne, "javAnI AjJA Apo." savAramAM janAro sAdhu AcArya pAse Ave. jo AcAryazrI nidrAmAM hoya to gItArtha sAdhu AcAryazrIne jagADe ke page saMghanA kare eTale jANe. sAdhu temane vaMdanA karIne kahe - "Ape je kAma batAvyuM te mATe huM jauM chuM." jo AcAryazrI dhyAnAdimAM hoya to janAra sAdhu tyAM ubho rahe. kemake dayAnAdimAM koI kArya siddha thavAnuM hoya to aTakI jAya. dhyAna pUrNa kare, tyAre vaMdanA karIne kahe ke - "huM kArya karavA mATe jauM chuM." janAra sAdhu, ranAdhikAdi badhAMne vaMdanA kare. AvA ekAkI sAdhu vihAramAM zo vidhi sAcave ? * mUla-46 thI 57 : (1) vihAra vidhi :- ghaNe lAMbe javAnuM hoya to vahelo vihAra kare. nIkaLatI vakhate ghaNuM aMdhAru hoya ke kUtarA ke zikArI janAvarano bhaya hoya to, bIjo sAdhu tenI sAthe ajavALu hoya tyAM sudhI jAya. janAra sAdhune laghunIti, vaDInItinI zaMkA hoya to gAmanI najIka zaMkA TALIne AgaLa vihAra kare, bIjo sAdhu vasatimAM pAcho jAya. vahelA javAmAM cora Adino bhaya hoya to ajavALuM thayA pachI vihAra kare. - janAra sAdhune AhAra karIne javAnI IcchA hoya to, gItArtha sAdhu saMkhaDI ke sthApanA kuLamAMthI yogya vastu lAvI Ape. te sAdhune vasatimAM vAparavuM hoya to vAparI le, na vAparavuM hoya to sAthe laIne vihAra kare ane be kosamAM vAparI le, kemake tenAthI vadhu AhAra-pANI laI javAthI kSetrAtikrama doSa lAge. gAmanI hada pUrI thatAM rajoharaNathI paNa pUMjI le. jethI mizra ke sacita pRthvInI virAdhanA na thAya. jyAM jyAM judI bhUmi Ave tyAM tyAM avazya paNa pUMje. jo koI gRhastha jotA hoya to paNa pUMjavAmAM bhajanA. paNa nipadhAthI paMje, haraNayI nahIM. te niSadhA zarIrazna na aDe tema hAthamAM laTakatI rAkhIne thoDe sudhI jAya, gRhastha na dekhAya tyAre pharI tene bagalamAM mUkI de. paNa pUMjatI vakhate tyAM rahela gRhastha koI cAlato hoya, koI kAryamAM citavALo hoya to haraNathI paNa paMje. temAM ATha bhAMgA thAya. temAM kayA bhaMgamAM paNa pUMje ane kayA bhaMgamAM na pUMje te kahe che jo gRhastha (1) cala, vyAkSipta ke anupayukta hoya, (2) cala, avyAkSipta 196 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra ke anupayukta hoya, (3) sthira, vyAkSipta ke anupayukta hoya, (4) sthira, avyApti ke anupayukta hoya to pramArjanA kare. paNa jo gRhastha upayukata hoya to cala, sthira, vyApti ke atyAkSipta e cAramAMthI eke bhaMgamAM pramArjanA na kare. ahIM sthira ubho hoya. 3rafkSapta - kaMI kAma karato na hoya. 3payuvata - sAdhu zuM kare che ? te tarapha dhyAna hoya. uparokata ATha bhAMgAmAM pahelA bhaMgamAM to avazya pramArjanA kare, bAkInA bhaMgomAM sAdhu tarapha gRhasthano upayoga jyAM hoya tyAM na puMje, paNa upayoga na hoya tyAM pUMje. tethI sUrakAre bhajanA zabda kahela che. 0 vihAra karatA rasto kaI rIte pUchavo ? rasto pUchavAmAM traNa trika thAya che. be vyaktine rasto pUchavo, jethI bhUlA na paDAya. mukhyatAe be taruNa zrAvakane sto pUchavo, te na hoya to be taruNa, anyadharmIne prItipUrvaka sto pUchavo, bAkInA ATha bhAMgAmAM pUchavAthI doSa saMbhave che. te ATha A pramANe - (1) vRddha - vismRtithI rasto barAbara batAvI na zake. (2) bALaka - krIDApriya hovAthI khoTo rasto batAvI de. (3 ane 4) strI ane napuMsaka - jo madhyama vayanA hoya to koI zaMkA kare ke sAdhu AnI sAthe zuM vAta kare che ? athavA baMnemAM kaMI akArya che. (5 thI 8) vRddha napuMsaka, bALa napuMsaka, vRddha strI, bAlikA- A cAre mAthiI ajANa hoya athavA barAbara jANatA na hoya. najIkamAM rahelAnI pAse jaIne rasto pUche. jo te mANasa mUMgo rahe to na pUche, jo te mANasa mauna rahe to na pUche. jo dUrathI bUma pADIne pUche, to kadAca zaMkA thAya ke - "AnI pAse dravya haze ke baLada dine laI janAra haze ? athavA te doDato Ave to rastAmAM vanaspati AdinI virAdhanA thAya. sAdhu jo dUra sudhI tenI pAse jAya to pRthvIkAyAdi virAdhanA thAya, pagamAM kAMTo vAgavAno saMbhava rahe. AthI saMyama virAdhanA ane Atma virAdhanA thAya. tethI najIkamAM rahelAne pUche. madhyama vayanA puruSa na hoya to daia smRtivALA vRddhane pUche. daMDha smRtivALA vRddha na hoya to bhavika taraNane pUche, strI hoya to pahelAM madhyama vayavALI strIne pUche. te na hoya to deDha mRtivALI vRddhAne pUche te na hoya to taruNIne pUche, te na hoya to saraLa bALAne pUche. napuMsakamAM pahelAM madhyama vayanA napuMsakane pUche, na hoya to deDha smRtivALA vRddha napuMsakane pUche, te na hoya to saraLa napuMsakane pUche. A darekamAM paraspara saMyogI bhAMgA 131 thAya che. sAgharmikamAM-4pa ane anyadharmImAM 45 bhaMgo, ubhayamAM-81 bhAMgA ema kula-131 thAya. * mUla-58 thI 8 :mArge cAlatA chakAyanI jayaNA pALavI. te A pramANe - (1) pRthvIkAyanI jayaNA - pRthvIkAya sacita, acita ane mizra e traNa bhede hoya che. tethI acitta pRthvImAM jAya. acittamAM paNa Addha ane zuka baMne hoya Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-58 thI 98 193 to zukamAM cAle. zukamAM paNa retIvALo ane retI vinAno mArga hoya to retI vinAnA mArge jAya. retI vinAnA mArgamAM paNa AkAMta ane anAkAMta be prakAre mArga hoya, temAM AkAMta mArge jAya. - Adra mArga paNa traNa prakAre hoya. madhusikatha-pagathI pAnI sudhIno kAdava, piMDaka - page mojA paheryA hoya tema lAge teTalo kAdava cikikhala-gathvI javAya teTalo kadAva. zuka mArga na hoya to ja Adra mArge jAya. mArgamAM jatAM saMyama virAdhanA ane AtmavirAghanA na thAya tevI pRthvI upara cAle. saMyamavirAdhanA eTale sajIva pRthvIkAyanI virAdhanA thAya che. AtmavirAdhanA - kAMya Adi vAgatAM zarIrane pIDA thAya che. ziyALA ane unALAmAM haraNa (niSadhA)thI paNa pUMje ane comAsAmAM pAdalekhanikAthI pUMje. pAdalekhanikA-12 AMgaLa bI, eka AMgaLa jADI, baMne bAju nakhanI jevI aNIyALI komaLa dareka rAkhavAnI hoya. jemAM eka taraphathI sacita pRthvI dUra kare, bIjI bAjuthI acitta pRthvI dUra kare. (2) akAyanI jayaNA - pANI be prakAre hoya, (2) AkAzathI paDatuM, (2) jamInathI nIkaLatuM. AkAzamAMthI paDatuM pANI paNa be prakAre - (1) dhummasanuM (2) varasAdanuM. dhummasa paDatuM hoya tyAre makAnanA bArI-bAraNAM baMdha karI, kAmaLI oDhIne makAnamAM eka bAju besI rahe. paDilehaNAdi kiyA na kare, ume avAje nA bole, jarUra paDe paraspara IzArAthI ja vAta kare. varasAda paDato hoya tyAre makAnamAMthI bahAra na jAya, nIkaLyA pachI jo varasAda paDe to rastAmAM vRkSa nIce ubho rahe. ghaNo varasAda paDato hoya to sUkA jhADa upara caDI jAya athavA koI evA sthAne rahe ke jyAMthI zarIra upara pANI nA paDe. bhaya hoya to kAmaLI oDhIne jAya. mArgamAM nadI Ave ane bIjo rasto hoya to pharIne jAya. pula hoya to pula upacI jAya. bhayavALo ke retI kharato pula hoya to na jAya. je nadImAM pANI jaMghA jeTaluM hoya tene saMghaTTa kahe che. nAbhi pramANa pANIne lepa kahe che. nAbhithI vadhAre pANI hoya tene lepoparI kahe che. saMgha nadI utaratAM eka paNa pANImAM ane bIje paNa khANAthI addhara rAkhavo. temAMthI pANI nItarI jAya eTale te paNa AgaLa pANImAM mUke ane pANImAM rahela paNa bahAra kADhe, pachI te paga nItarI jAya eTale AgaLa mUke. sAme kinAre pahoMcI ubho rahe, pANI nItaryA pachI IriyAvahI kare. nAbhi pramANa pANIvALI nadI nirbhaya hoya to, gRhasthAdi utaratAM hoya tyAre temanI pAchaLa pAchaLa utare. jo bhaya hoya to colapaTTAne gAMThavALI mANasonI vacamAM utare kemake kadAca pANImAM kheMcAya to loko bacAvI le. sAme kinAre pahoMcI colapaTTAnuM pANI nItarI jAya. tyAM sudhI ubho rahe. pachI IriyAvahI karI AgaLa jAya. jo kAMThe zikArI pazu ke cora Adino bhaya na hoya to colapo zarIrane nA aDe tema laTakato rAkhe. 198 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra nadI utaratI veLA gRhastha na hoya to nAsikAthI pANI mApe. jo ghaNuM pANI hoya to upakaraNo bhegA karI bAMdhI le ane moTuM pAtra uMdhu zarIra sAthe bAMdhIne tarIne sAme kAMThe jAya. nAvamAM besIne utaravuM paDe tema hoya to nAvamAM thoDA mANaso bese pachI caDe. nAvanA madhya bhAge bese, utaratAM thoDA mANaso utaryA pachI utare, nAvamAM besatA sAgArika anazana kare ane kAMThe utarI IriyAvahI karI AgaLa jAya. (3) teukAyanI jayaNA - stAmAM jatA vanadava AgaLa hoya to pAchaLa javuM, sAme Avato hoya to sUkI jamInamAM ubhA rahevuM. sUkI jamIna na hoya to kAmaLI bhInI karIne oDhI le. jo ghaNo agni hoya to cAmaDuM oDhI le athavA upanihathI cAle. (4) vAyukAyanI jayaNA - pavana ghaNo hoya to parvatanI khINamAM ke vRkSanA oye ubhA rahe tyAM bhaya hoya to nichidra kAmaLI oDhI le. (5) vanaspatikAyanI jayaNA - pratyeka ane sAdhAraNa vanaspatikAya. darekamAM acita, mizra, sayita. temAM pratyekamAM sthira ane asthira. te darekamAM paNa AkAMta nipratyakhAya, AkAMta sapratyapAya, anAkAMta nipratyapAya ane enAkAMta sapratyapAya e cAra bhedo jANavA. temAM - AkAMta eTale kacaDAyelI nityapAya * bhaya rahita, anAkAMta - na kacaDAyela, sapatyapAya - bhayavALI. sthira - deDhasaMghayaNI AmAM jayaNA kaI rIte ? | mukhya rIte to - (1) acita, pratyeka, sthira, AkAMta, bhaya vinAnI vanajJAtimAM javuM. te na hoya to (2) ayita, pratyeka, sthira, anAkAMta, bhaya vinAnI vanaspatimAM javuM te na hoya to (3) acita, pratyeka, asthira, AkAMta ane bhaya vinAnI vanaspatimAM javuM. te na hoya to (4) acita, pratyeka, asthira, anAkrAMta, bhaya vinAnI vanaspatimAM javuM. A ja rIte cAra bhaMga anaMtakAya vanaspatinA kahevA. te paNa na hoya to mizra, pratyaka, sthira, AkAMta ane bhayarahita vanaspatimAM javuM te paNa na hoya to bAkInA sAta cita mujaba samajI levA. te paNa na hoya to sacitta, pratyeka, sthira, AkAMta, bhayarahita mArge javuM. bAkInA sAta acita pramANe samajI levA. A rIte kula-24 bhaMga thAya. chevaTe bhaya vinAnI vanaspatimAM jayaNApUrvaka javuM. (6) trasakAyanI jayaNA - beIndriya, Indriya, caurindriya, paMcendriya. te darekamAM sacita, mizra ane ayita. darekamAM sthira saMghayaNa ane asthira saMghayaNavALA. te darekamAM AkAMta, anAkAMta, sapatyapAya, nipratyapAya. vitta - jIvatA beIndriyAdi jIvothI vyApta bhUmi. vitta * mRta beIndriya Adi jIvothI vyApta bhUmi. mizra - keTalAMka jIvatA ane keTalAMka marelA hoya tevI. A badhAmAM mukhyatAe agid vyApta bhUmimAM javuM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-58 thI 8 19 sajAtIyamAM yatanA kahIne pachI vijAtIyamAM yatanA kahe che. te A - pRthvIkAya ane akAya hoya to pRthvIkAyamAM javuM cAvatu trasakAya hoya to basa hita bhUmimAM javuM. A badhAM bhaMgomAM ochI virAdhanA thAya. tevA mArge javuM. A rIte jatAM jo AtmavirAdhanA thatI hoya to saMyama virAdhanAne gauNa karIne paNa AtmarakSA karavI. kemake badhe saMyama rakSA karavI. saMyamathI paNa AtmAnI rakSA karavI. kemake jIvato haze to jIva virAdhanAdithI AtmAnI zuddhi, tapa vagere dvArA karI zakAze. [zaMkA] jIvanI hiMsA thavAthI pahelA mahAvatanuM khaMDana thayuM. vaLI kahyuM ke - eka vratanA khaMDanamAM badhAM vratanuM khaMDana thAya che tenuM zuM ? [samAdhAna] Azaya zuddhi hovAthI tathA citanA vizaddha pariNAma hovAthI tene avirati thatI nathI. vizuddha pariNAma mokSano hetu che. [zaMkA] "sAdhu zarIrane sAcave" ema kahyuM to pachI gRhastha ane sAdhumAM phera zo ? kemake gRhastha paNa kAdava, zikArI pazu Adi hoya tevA raste jatAM nathI. [samAdhAna sAdhu ane gRhasthamAM ghaNo phera che. kemake gRhastho jayaNA, ajayaNA, sacita, mizra Adi jANI zakatA nathI. tene jIvavadhanA paccakakhANa nathI, tethI game tema cAlato jIva virAdhanA kare che. sAdhu upayogapUrvaka, dayAnA pariNAmathI jayaNA pALatA cAle che. kadAca jIva virAdhanA thaI jAya to paNa zuddha sAdhune hiMsAjanya karmabaMdha thato nathI. kemake je ane jeTalA hetu saMsAranA che, te ane teTalA hetu mokSanA che. rastAmAM jayaNApUrvaka cAlatA kiyA mokSa mATenI thAya che. jema tema cAle to kriyA karmabaMdha mATe thAya che. karmabaMdha ane karma nirjarAmAM paNa sAdhu ane gRhasthane ghaNo pharka paDe che. jinezvara bhagavaMte ekAMta niSedha ke ekAMta vidhi kahela nathI. niSedha ane vidhi vyakti-vizeSa che. sAdhune AzrIne zArAmAM utsarga ane apavAda baMne kahelAM che, gItArtho ja teno nirNaya karavA samartha che. zaMkA] bAhya vastune AzrIne karmabaMdha thato nathI. paNa jevo AtmAno pariNAma te pramANe karmabaMdha thAya che. to pachI pRthvIkAya AdinI jayaNA zuM kAma karavI ? mAtra mana zuddha rAkhavuM. (samAdhAna mAtra bAhya vastu ja karmabaMdhanuM kAraNa nathI, to paNa munio pariNAmanI vizaddhi mATe pRthvIkAyAdinI yatanA kare che. jo pRthvIkAya AdinI cetanA na kare to pariNAmanI zuddhi rahI zake nahIM. tethI manioe avazya pRthvIkAyAdinI yatanA karavI joIe. jo muni jayaNA sahita varte to jIvahiMsA na thAya to paNa hisA pratyayika karmabaMdha thAya che. paNa jo jayaNA sahita varte to kadAca jIvahiMsA thAya to paNa hetu karmabaMdha thato nathI. kemake tene pariNAmanI zuddhi rahelI che. * mUla-9 thI 107 :o rastAmAM koI gAma vagere Ave to temAM pravezavAnI vidhi saMbaMdhe sAta dvArA 2oo oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra che. glAna, glAnayatanA vagere. te A pramANe - (1) glAnaviSayaka prathama dvAra - zAstrakAra pahelAM zaMkA dvAra jU karI teno uttara Ape che . [zaMkA AyAyAdinA kAyarthei jaldI javAnuM che, to pachI gAmamAM pravezanuM zuM prayojana ? (samAdhAna] pravezamAM ghaNAM guNo che. jemake - (1) Ihalaukika guNo - jemane mATe gayela hoya te AcArya Adi amuka sthAne che ke mAsakAdi karI te ja gAmamAM AvelA che, to tyAM ja kArya thaI jAya AgaLa vicaravuM na paDe. athavA gAmamAM AhA-pANI laIne jaI zake. (2) pAralaukikaguNo - kadAca gAmamAM koI sAdhu-sAdhvI bimAra hoya to tenI sevAno lAbha maLe. jinamaMdira hoya to darzanAdi kare. ItyAdi | pRcchA - gAmamAM pravezatA pRcchA be prakAre thAya. avidhi ane vidhi. (1) avidhi pRcchA - gAmamAM sAdhu che ke nahIM ? prazna sAdhu vize hovAthI, gAmamAM sAvI haze to paNa pUchanAra kaheze ke - sAdhu nathI. 'sAdhvI che ke nahIM ?' tema pUche to sAdhu hovA chatAM prazna sAdhvIno hovAthI - "nathI" tema kaheze. zrAvaka che ke nahIM * ema pUche to thaze ke Ane AhAra karavo haze. jo zrAvikA vize pUche to tene thaze ke A kharAba AcAravALo che. ItyAdi kAraNe vidhipUrvaka pRcchA karavI joIe. (2) vidhi pRcchA - gAmamAM javA AvavAne raste ubho rahIne ke gAmanI nIkaTa mANasone pUche ke- gAmamAM amAro pakSa che ? sAmeno mANasa na jANato hoya to sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA che ItyAdi pUche. jinAlaya hoya to pahelA darzana karIne sAdhu pAse jAya. vaMdanAdi kare. pachI jo tyAM sAdhu ema kahe ke- 'ahIM sAdhu bimAra che tenA auSadhAdi vize ame jANatAM nathI, to te batAve, vyAdhi zAMta paDe pachI vihAra kare. jo koI kAraNa na hoya to darzana-vaMdana karI AgaLa jAya. * mUla-108 thI 118 : glAna nAmaka pahelAM dvAramAM ja sUtrakAra glAnanI paricayadi vize AgaLa kahe che - (1) gamana-bimAra sAdhumAM zakti hoya to vaidhane tyAM laI jAya, jo zakti na hoya to bIjA sAdhu auSadha mATe vaidhane tyAM jAya. (2) pramANa - vaidhane tyAM eka sAdhu na jAya, paNa traNa, pAMca ke sAta sAdhu jAya. (3) upakaraNa - vaidhane tyAM jatAM cokhA kApa kADhelA kapaDAM paherIne javuM. (4) zukana-sAsa zukana joIne javuM. (5) vyApAra * vaidha bhojana karato ke gaDagumaDa kApato hoya tyAre na pUchavuM. (6) sthAna - vaidha ukaraDe ke photarAdinA DhagalA upara hoya to na pUchavuM. (7) upadeza - vaidhane yatanApUrvaka pUchIne te je kahe te barAbara sAMbhaLI levuM ane te mujaba bimAranI paricaya karavI. (8) vaidhane lAvavA - je vaidha kahe ke bimArane jevo paDaze. to bimArane upADIne vaidhane tyAM na laI javA, paNa vaidhane upAzrayamAM lAvavA. te pahelAM bimArane gaMdhodakathI vAsita kapaDAM paherAvavA, mATI pANI Adi vaidhane dhovA mATe rAkhavuM. vaidhanA AvavAnA samaya pahelAM AcAryae upAzrayamAM ATA mAsvA kemake Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-108 thI 118 201 vaidha Ave tyAre AcArya ubhA thAya to lAghavatA thAya ane na uThe to vaidhane kopa thAya. glAna sAdhu AhAra lAvato ke bahAra spaMDilArthe jato thaI jAya tyAM sudhI vaiyAvacca kare. pachI tyAM rahela sAdhu sahAya Ape to tenI sAthe, nahIM to ekalA AgaLa vihAra kare. anya sAMbhogika sAdhu hoya to bIjA sAdhune sAmAcArI jotAM viparIta pariNAma na thAya te mATe potAnA upadhi Adi upAzrayanI bahAra mUkIne aMdara jAya. jo bimAra mATe rokAvuM paDe to bIje rahe. gAmamAM jatAM koI ema kahe ke "tame glAnanI sevA karazo ?" to sAdhu 'hA' kahe. je sAdhu kallA-mAtrAthI lepAyelA che, tema jANe to pANI laIne glAna sAdhu pAse jAya ane loko jue te rIte bagaDelAM vastrAdi dhuve. koI pUche ke "kayA saMbaMdhathI AnI sevA karo cho ?" to kahe ke dharma saMbaMdhathI. jethI lokomAM "dharma* vize ahobhAva thAya. sAdhu vaidaka jANato hoya to te rIte auSadhAdi kare, na jANato hoya to vaidyanI salAha mujaba dravya, phoga, kALa, bhAvathI vaiyAvacca kare. glAna kANe ekalo thayo hoya to sAra thatA tenI anukULatA pramANe sAthe vihAra kare, nikAraNa ekalo thayo hoya to zAstrokta rIte Thapako Ape. 0 sALI saMbaMdhe vidhi - gAmamAM sAdhvI rahelA hoya to upAzraya pAse AvI bahArathI nimIhi kahe. jo sAdavI svAdhyAyAdimAM lIna hoya to bIjA dvArA kahevaDAve ke- "sAdhu AvyA che. te sAMbhaLI mukhya sALI sthavirA hoya to bIjA eka sALI sAthe bahAra Ave. sAdhune AsanAdi nimaMtraNA kare. pachI sAdhu te sAvIonI sukhazAtA pUche. jo sAdhvIjIne koI bAdhA hoya to te sAdhu teno nigraha kare athavA samartha sAghane tyAM mokale. kadAca sAdhavI ekalA hoya ane bimAra hoya ane bIjA upAzrayamAM rahIne sahana karI zake tema na hoya to te ja sthAne vacce paDado karI zuzruSA kare. sAruM thayA pachI kAraNe ekalA paDela hoya to yatanApUrvaka sthAne pahoMcADe ane nikAraNe ekalA hoya to gacchamAM bhegA karAve. * mUla-119 thI 136 - (2) plAna catanA nAmaka bIjuM dvAra have kahe che - jo sAdhu jANe ke bAjunA gAmamAM bimAra sAdhu che, to tyAM jaIne bimAranI sevA kare. te sAMbhogika, anya sAMbhogika ane glAnanI sevA kare. te mujaba pAsasthA, osa, kuzIla, saMsata, nivAsI glAnanI paNa sevA kare. paNa temanI sevA prAsuka AhAra, pANI, auSaghAdithI kare. jo koI gAmamAM glAnane yogya vastu maLe. bIje gAma glAnA sAdhanA samAcAra maLe, to te gAmamAM jaI AcAryadine batAve. AcArya kahe keglAnane yogya bIjuM ghaNuM che. mATe tame ja vAparo, to pote vApare. AcAryane zaTha jANe to vihAra kare. 202 oghaniryukti-viziSTa sUtrasAra jo koI vezadhArI glAna hoya to te sAjo thAya eTale kahe ke - dharmamAM udhama karo, jethI saMyamamAM doSa na lAge. ItyAdi. A rIte glAnAdi sevA karatAM vihAra kare. prazna :- A rIte badhe sevA karato vacce rokAya to AcAryanI AjJA na lopAya kemake AcAryae je kAme mokalela che, tyAM ghaNAM kALe pahoMce. uttara : tIrthaMkaranI AjJA AcAryanI AjJA karatAM baLavAnuM che. tIrthaMkaranI AjJA che - "plAnanI sevA kaQI." tethI AjJA bhaMga na thAya. chatAM pravacana virAdhanAno prasaMga hoya to vacce na rokAya, e rIte kAryanA balAbalano viveka karI varte. A viSayamAM rAjA ane mukhInuM daSTAMta che - koI rAjA yAsArthe nIkaLyo. sipAIne amuka gAme mukAma karIzuM. tevI AjJA karI sipAIe gAmamAM jaI sajAne mATe eka AvAsa karavAnI sUcanA ApI. A sAMbhaLI mukhIe paNa gAmalokone potAnA mATe eka AvAsa karavA kahyuM. gAma lokoe vicAryu - rAjA eka divasa ja raheze ane mukhI to kAyama rahevAnA che. ema vicArI rAjA mATe ghAsanA mAMDavA jevuM makAna banAvyuM, mukhI mATe suMdara mahela jevuM makAna banAvyuM. rAjAne sAmAnya makAnamAM utAro Apyo. teNe suMdara makAna joIne pUchyuM - A konuM makAna che ? loko bolyA - mukhI mATe banAvela che. te sAMbhaLI rAjAe gusse thaI mukhIne kADhI mUkyo ane lokono daMDa karyo. ahIM mukhInA sthAne AcArya ane rAjAnA sthAne tIrthakara che. tIrthakaranI AjJAnA lopathI saMsAra vadhe che. - bIjA gAmanA lokoe vicAryuM ke - sajA mATe suMdaratama mahela banAvIe, kemake sajAnA gayA pachI mukhInA kAmamAM ja Avaze - ema vicArI teno amala karyo. rAjAe khuza thaI gAmano kara mApha karyo, mukhIne bIjA gAmano svAmI banAvyo. A rIte tIrthakaranI AjJAmAM vartanAra saMsAra samudra tarI jAya che. kemake tIrthakara AjJAmAM AcAryaAjJA samAI jAya che. * mUla-13 thI 161 - 3-thrAvakadvAra - glAnArthe rokAya paNa bhikSArthe vihAramAM vilaMba na kare, tenA dvAro kahe che - (1) gokuLa - rastAmAM gokuLa Ave tyAM dudha vagere vAparI turaMta cAle to mArgamAM vaDInItinI zaMkA thAya, kAMjI sAthe dudha viruddhAhAra che, tethI saMyama virAdhanA thAya ane zaMkA roke to maraNa thAya. vaLI gokuLamAM gaucarI javAmAM AtmavirAdhanA sAthe pravacana virAdhanA thAya, AgaLa javAmAM vilaMba thAya. mATe gokuLamAM bhikSArge na javuM. (2) gAma :- samRddha hoya, paNa bhikSAno samaya na thayo hoya ane dudha Adi grahaNa kare to pUrvavat doSa lAge. (3) saMkhaDI:- jo rAha jue to A AdinA saMghAdi doSo thAya. samaya thatAM AhAra lAvI ghaNuM vApare to bimArI Ave. vAraMvAra caMDila javuM paDe to vihAramAM vilaMba thAya. (4) saMjJI :zrAvaka Agraha kare ane gaucarIno samaya thayo na hoya to doSo pUrvavat thAya. (5) dAnazrAvaka - ghI vagere ghaNuM vahorAvI de ane vApare to bimArI Adi doSa, paraThavI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-137 thI 161 de to saMyama virAdhanA. (6) bhadraka H- bhadraka svabhAvI pAse javAmAM vilaMba kare, pachI te lADavA Adi vahorAve. to paNa dAnazrAvaka jevA ja doSa lAge. (7) mahAninAda - vasativALA prasiddha gharomAM jAya, snigdhAdi AhAra maLe to pUrvavat doSo lAge. vadhAre vApare to uMgha Ave, sUtrapATha na thAya, sUtrArtha visarAI jAya ane uMghe to ajIrNa thAya. tethI gokuLAdimAMthI mAtra chAza-bhAta grahaNa kare. kAraNika sevana H- pote je gAme Avyo tyAM bhikSAveLA thaI na hoya, bIjuM gAma dUra hoya atavA nIkaTanuM gAma navuM vaseluM ke khAlI thaI gayeluM hoya, pratyanIka Adi kAraNo hoya to, AvA kAraNe gAma bahAra rAha jue. bhikSAveLA thatAM ukta gokuLa, saMkhaDI, zrAvakAdithI dudha lAvI, vAparI AgaLa cAle. sAdhunA rUkSapaNAthI koThAmAM dudha-ghI kSINa thaI jAya che. A rIte kAraNe dudha-ghI sevana guNarUpa thAya. gAmamAM jaIne khabara paDe ke bhikSAveLA thaI nathI. to rAha jue, udgamAdi doSo tapAse, bALakone pUchI-tapAsIne bhikSA grahaNa kare. gAmamAM gaucarI vaparAya tevuM stAna na hoya to gAma bahAra jAya ane devakuLa ke zunyagRhAdimAM jyAM gRhasthAdi na hoya tyAM gaucarI vApare. 203 zunyagRhAdimAM pravezatA pUrve lAkaDI ThapakAre. khAMsI Adi avAja kare, jethI koI aMdara hoya to nIkaLI jAya, pachI IriyAvahI karI, gaucarI vApare. te veLA kadAca koI gRhastha AvI jAya to gabharAyA vinA bolavA mAMDe ke - "samAya piMDa svAhA'', "vaNAya piMDa svAhA", "dhanadAya piMDa svAhA'' ItyAdi AthI pe'lA mANasa bhaya pAmI bhAgI jAya. kadAca koI mANasa bahArathI, chidramAMthI, uparathI AdithI kyAMka joI jAya ane te bIjAne bUmo pADI bhegA kare ane kahe ke - juo juo A sAdhu pAtramAM bhojana kare che. to gRhastho dUra hoya to thoDuM vApare. vadhArAnuM tyAM rahelA khADA AdimAM nAMkhI de ke dhULathI DhAMkI de. mANaso AvatA pahelAM pAtra svaccha karI, svAdhyAya karavA lAge. = te mANaso pUche ke - gaucarI kyAM karI ? jo teoe gAmamAM gaucarI pharatA joyela hoya to kahe ke - zrAvakAdinA ghera vAparIne Avyo chuM jo na joyela hoya to AkhuM pUche ke - 'zuM bhikSA veLA thaI gaI ?' jo teo pAtra jovA Agraha kare to pAtra batAve. pAtra cokhyA joI AvelA mANaso kahenArano tiraskAra kare, jethI zAsanano ugraha na thAya. gAmanI najIka sthAna na maLe ane kadAya dUra javuM paDe to tyAM jaIne IriyAvahI karI, thoDIvAra svAdhyAya karI, zAMta thaI, bhikSA vApare. jo koI bhadraka vaidha jANe ke A sAdhune dhAtunuM vaiSamya thayela che, jo AhAra turaMta vAparaze to avazya maraNa thaze. temanI pAchaLa jAya, chupAIne jue ke sAdhu AhAra nahIM paNa kaMIka kriyA kare che, tenAthI zarIramAM dhAtu sajA thaI jAya che. mATe sAdhune AhAramAM vipariNamana thatuM nathI. to vaidha AvIne sAdhune pUchaze ke zuM tame vaidhaka bhaNyA - oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra - cho ke - jaldI bhikSA na vAparI ? tyAre sAdhu kaheze ke nA, A to amArA sarvajJa bhagavaMtano upadeza che ke svAdhyAya karIne vAparavuM. pachI sAdhu vaidhane dharmopadeza Ape, tethI kadAca vaidha dIkSA le ke zrAvaka thAya. Ama vidhi pAlanamAM ghaNAM lAbho thAya. 204 traNa gAu javA chatAM gaucarI vAparavAnuM sthAna na maLe ane najIkanA gAmamAM AhAra maLe tema hoya tathA samaya pahoMcato hoya to lAvelo AhAra paraThavI de, paNa samaya na hoya to traNa gAue ja yatanApUrvaka AhAra vAparI le jethI kSetrAtikrama doSa na lAge. * mUla-162 thI 171 : (4) sAdhudvAra :- sAdhu be prakAre - joyelA ane na joyelA. temAM paricayathI guNa jANelA ane guNa na jANelA. na joyelamAM sAMbhaLela guNavALA ane na sAMbhaLela guNavALA. temAM prazasta guNavALA ane aprazasta guNavALA. temAM paNa sAMbhogika ane anya sAMbhogika. jo sAdhu zuddha AcAravALA hoya to temanI sAthe nivAsa karavo. aprazasta sAdhunI parIkSA cAra prakAre - (1) bAhya dravya parIkSA - jaMghA Adi sAbu vagerethI sApha kare, joDAM rAkhe, sAdhvI mAphaka mAthe kapaDuM oDhe, sAdhu paraspara hAtha mIlAvI cAle, DAphoLIyA mAratAM cAle, dizA AdinA upayoga vinA spaMDila bese. ghaNAM pANIthI prakSAlana kare Adi. (2) bAhya bhAvathI parIkSA - vikarA karatAM cAle, rastAmAM gAna karatA ke maithuna saMbaMdhI vAto karatA cAle, manuSya ke tiryaMco AvatA hoya, tyAM mAtru, sthaMDila jAya, AMgaLI darzAvI koI cALA Adi karatA hoya. kadAca bAhya prekSAmAM azuddha hoya to paNa vasatimAM javuM ane gurunI parIkSA karavI. kemake kadAca sAdhu gurunI manAI hovA chatAM tevuM AcaraNa karatAM hoya. bAhya parIkSAmAM zuddha hoya to paNa atyaMtara parIkSA kare, (3) atyaMtara dravya parIkSA - bhikSA Adi mATe gayA hoya tyAM koI gRhastha Adi nimitta vagere pUche to na kaheto hoya. azuddhAhArAdino niSedha karato ane zuddhAhAra grahaNa karato hoya. to tevA sAdhu zuddha jANavA. upAzrayamAM zeSakALamAM pIThaphalaka-pATa pATalAM vApare che ke kema ? mAtra Adi gRhasthathI judu kare che ke kema ? zleSma, baLakhA Adi kaI rIte nAMkhe che ? A badhuM jue. tenA AdhAre zuddhatA nakkI kare. (4) atyaMtara bhAva parIkSA - bibhatsa gIta gAna ke kathA karatA hoya, pAsA-koDI Adi ramatA hoya to azuddha jANavA. guNayukta samanojJa sAdhu sAthe rahevuM, tevA na hoya to amanojJa guNavALo sAthe rahevuM. upAzrayamAM pravezI, vaMdanAdi karIne gaucarI jAya. * mUla-132 thI 178 : (5) vasatidvAra - saMvijJa samanojJa sAdhu sAthe vasati zodhavI, tevI na hoya Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-172 thI 18 205 to nityavAsI, amanojJa, pAsatyAdi tyAM rahelAM hoya to temanI sAthe na vasavuM paNa judA sthAnamAM rahevuM - prI hita zrAvakanA gharamAM rahe, na maLe to strIrahita bhadrakanA ghera rahe, na maLe to strI sahita bhadrakanA ghera judA oraDA ke DelImAM rahe, te na maLe to strI sahita bhadrakanA gharamAM vacce paDado karIne rahe. te na maLe to zUnyagRhamAM rahevuM. te na maLe to ukta kAlacArI nityavAsI pArthasthAdi hoya, tyAM temaNe na vAparelA pradezamAM utare. upadhi Adi pAse rAkhI pratikamaNAdi karI kAyotsarga kare, jAgavAnI zakti na hoya to yatanApUrvaka suve, te na maLe to yathAchaMda AdinI vasati upayogamAM le. paNa tyAM te khoTI prarUpaNA karato hoya to teno vyAghAta kare, tema na thAya to dhyAna kare, uMcethI bhaNavA mAMDe. kAnamAM AMgaLI khosI de, nasakorA bolAvato uMghavAno DoLa kare. jethI pe'lo kaMTALI jAya. ema na thAya to potAnA upakaraNo pAse rAkhI catanApUrvaka suve. * mUla-179 thI 190 : (6) sthAnasthitadvAra - kAraNe-vihAra karatA vaNakALa AvI jatAM vayamAM rokAvuM paDe che te javAnuM hoya te gAmamAM azivAdi upadrava vagere kAraNe vayamAM rokAvuM paDe. je kAme nIkaLela hoya te AcArya vihAra karI gayA che, tema jANI, jyAM sudhI AcArya kayA gAme gayA che, te khabara na paDe tyAM sudhI rokAvuM paDe. te AcAryazrInA kALadharmanA samAcAra jANI, cokkasa na thAya tyAM sudhI vaccenA gAmamAM rokAvuM paDe ke pote bimAra paDatAM rokAI jAya. ItyAdi * * * * * A rIte kANika hoya te pramAda choDIne vicare, have akAraNika sthAnasthitane kahe che - (1) gacchamAM sAraNA, vAraNAdi thatAM hoya, tethI dubhAIne ekalo thaI jAya, to potAnA AtmAne nukasAna kare che. kemake * * * * * * * gacchamAMthI kaMTALIne nIkaLI janAra sAdhu ulaTo sAdhutAthI bhraSTa thaI jAya. pratikULatA chatAM gacchamAM rahevuM joIe. (2) je sAdhu caka, stUpa, pratimA, kalyANakAdi bhUmi, saMkhaDI Adi mATe vihAra kare. (3) pote jyAM rahyAM te sthAna sAruM na hoya tevI vihAra kare. (4) sArA sArA upadhi, vastra, patra tathA gocarI na maLavAthI vihAra kare. A nikAraNa vihAra kahevAya. paNa jo sAdhu sUtra, artha, ubhayane karatAM samyagdarzanAdi sthira karavA mATe vihAra kare to kAraNika vihAra kahevAya. paraMtu je gItArtha ekalo vicare ke badhAM ja agItArtha vicaratA hoya to te saMyama ane Atma virAdhanA karanAra thAya che. * mUla-11 thI 19 : zArAkAre eka gItArtha ane bIjo gItArtha nizrita evA be vihAranI anujJA Apela che. A rIte vihAra karanArA cAra bhede che - (1) jayamAtA :- traNa bhede - (1) bIjA AcAyAdi pAse apUrva zrata jJAna hoya te meLavavA vihAra kare. (2) jaina zAsananI prabhAvanArthe vihAra kare, (3) vihAra karatI veLA mArgamAM ghaNI virAdhanA thatI jANI, bacavA mATe pAcho vihAra kare. 206 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra - (2) viharamAnA - be bhede che (1) gacchamAM rahelA sAdhu, AcArya, sthavira, vRSabha-vaiyAvacca samartha, bhikSu-gocarI lAvanArA, bAla sAdhu. (2) gacchamAM na rahelA sAdu-pratyeka buddha, jinakabhI, pratimAghArI. - (3) avadhAvamAna - be bhede che. (1) sAdhuveza rAkhavApUrvaka gRhastha thayelA. (2) pAzvastha, kuzIlAdi thaI gayelA. - (4) AhiMDakA - be bhede (1) upadeza AhiMDakA - AjJA mujaba vihAra karanArA, sUtra ane artha grahaNa karIne prAmAdino anubhava levA mATe bAra varSa vicare, (2) anupadeza AhiMDakA-stupAdi jovA mATe vicaranArA. * mUla-200 thI ra19 : mAsamakSa ke comAsu pUrNa thaye AcAryAdi bIjA kSetramAM javAnuM hoya tyAre kSetra pratyuprekSako AvI gayA pachI badhAM sAdhune bhegA karIne AcArya pUche ke - kone kayuM kSotra yogya lAgyuM ? badhAMno mata laIne sUtrArthanI hAni na thAya te rIte vihAra kare. cAre dizA zuddha hoya to cAre dizAmAM, traNa dizA zuddha hoya to traNa dizAmAM, be dizA zuddha hoya to be dizAmAM sAta, pAMca ke traNa e rIte saMghATaka vihAra karAve. jayAM javAnuM hoya te kSetra pahelAM jANI le, jANIne vihAra kare. je tapAsa na kare to kadAca vasati na maLe ke bhikSA durlabha hoya ke bALa, glAna Adine yogya bhikSA na male ke mAMsa, lohI AdithI asajhAya rahevAthI svAdhyAya na thAya. mATe tapAsa karI yatanApUrvaka vihAra kare. banI tapAsa mATe badhAMno mata le, gaNane pUchIne koIne mokale. khAsa abhigrahavALA sAdhu hoya to temane mokle, na hoya to bIjA samarthane mokale paNa bALa, vRddha, agItArtha, yogI, vaiyAvaccI Adine na mokale. kemake jo bALane mokale to svecchAdi koI upADI jAya athavA mArgamAM ramavA lAge, kartavya-akartavya na samaje, loko anukaMpAthI vadhu Ape ItyAdi doSo lAge. jo vRddha sAdhune mokale to temanuM zarIra kaMpatuM hoya tevI lAMbA kALe yogya sthAne pahoMce. IndriyonI zithilatAthI to barAbara na joI zake, eNDila bhUmi barAbara tapAsI na zake, loko anukaMpAthI vadhu Ape ItyAdi doSa lAge. agItAryane mokale to te mAsakA, vaSakitpAdi vidhi jANato na hoya tethI vasatinI parIkSA na karI zake athavA avidhithI uttara Ape. yogIne mokle to jaldI kArya patAvavAnI buddhithI jaldI jadI jAya, mArganI barAbara pratyupekSA na thaI zake, svAdhyAyano arthI hovAthI bhikSA mATe bahu phare nahIM ItyAdi doSo lAge. vRSabhane mokale to roSathI sthApanA kulo kahe nahIM, kahe to paNa bIjAne javA na de athavA sthApanA kulo tenA ja paricita hovAthI bIjA sAdhune prAyogya AhArAdi na maLe ItyAdi doSa lAge. tapasvIne mokale to te duHkhI thAya, loko tapasvI jANIne tene vadhAre AhArAdi Ape athavA te traNa vAra bhikSArthe javA asamartha hoya mATe tapasvIne paNa na mokale. bIjA koI samartha sAdhu jAya tema na hoya to apavAde upara kahelamAMthI koI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-200 thI 219 203 208 oghaniryukti-viziSTa sUtrasAra sAdhane yatanApUrvaka mokale. bALa sAdhune mokale to sAthe gaNAvacchedakane mokale. te na hoya to gItArthane mokale, te na hoya to gItArtha sAdhune sAmAcArI kahIne mokale. yogIne mokale to anAgADha yogI hoya to yogamAMthI kADhIne mokale. te na hoya to tapasvIne pAraNuM karAvIne mokale. te na hoya to vaiyAvaccIne mokale che. na hoya to vRddha ane taruNane ke bAla ane varuNane mokale. * mUla-220 thI 443 : mArge jatAM cAra prakAranI pratyupekSaNA karatA jAya. te A pramANe - (1) dravyathI pratyupekSaNA - rastAmAM kAMTA, cora, zikArI pazu, pratyenIka, kUtarA Adine jovA. (2) kSetrathI pratyupekSaNA - uMcI, nIcI, khADAM-TekarA, pANIvALA sthAnAdi. (3) kALathI pratyupekSaNA - javAmAM rakhe ke divase jyAM Apatti hoya te jANI le. athavA kALathI rasto kyAre kharAba che, te jANI le. (4) bhAvathI pratyupekSaNA - te kSetramAM nikUva, caTaka, parivrAjaka Adi vAraMvAra AvatA hoya tevI lokonI dAnanI ruci rahI che ke nahIM te tapAse. 0 kSetra jovA kaI rIte jAya? jyAM sudhI Icchita sthAne na pahoMce tyAM sudhI sagaporimi, artha porisi na kare, kSetranI najIka AvI jAya tyAre najIkanA gAmamAM ke gAma bahAra gaucarI vAparIne, sAMjanA vakhate gAmamAM praveza kare ane vasati zodhe. vasati maLI jAya eTale kAlagrahaNa laI bIje divase kaMIka nyUna porisi sudhI svAdhyAya kare. pacI gaucarI jAya. kSetranA traNa bhAga kare. eka bhAgamAM savAre gaucarI jAya, bIjA bhAgamAM bapore gaucarI jAya, bIjA bhAgamAM sAMje gaucarI jAya. badhethI thoDuM thoDuM grahaNa kare. dha-dahIM-ghI vagere mAMge jethI loko dAnazIla che ke kevA che ? te khabara paDe. traNe vakhata gaucarI jaIne parIkSA kare. A rIte najIkamAM rahelA AsapAsanA gAmamAM paNa parIkSA kare badhuM sArI rIte maLatuM hoya to te kSetra uttama kahevAya. koI sAdhu kALa kare to tene paraThavI zakAya te mATe mahA spaMDila bhUmi paNa joI rAkhe. vasati kayA sthAne karavI ane kayA sthAne na karavI, te mATe je vasati hoya temAM DAbe paDakhe pavabhimukha vRSabha beThelo hoya tevI kalpanA kare. tenA dareka aMganA lAbhAlAbha A pramANe :- zIMgaDAnA sthAne vasati kare to kalaha thAya. paganA sthAne vasati karatA peTanA roga thAya. puMchaDAnA sthAne vasati karatAM nIkaLI javuM paDe. mukhanA sthAne vasati kare to gaucarI sArI maLe, zIMgaDAnA madhyabhAge vasati karatAM pUja sakAra thAya. skaMdha ane pIThanA sthAne vasati kare to bhAra thAya. peTanA sthAne vasati kare to nitya tRpta rahe. * mUla-244 thI 246 - - zayyAtara pAse anujJA levI ane saMvAda kaI rIte karavo ? zayyAtara pAsethI dravyAdi prAyogyanI anujJA meLave, te A pramANe :- dravyathI - ghAsa, Dagala, rAkha AdinI. kSetrathI - kSetranI maryAdA Adi. kALathI - rAge ke divase spaMDila mAgu paraThavavAnI. bhAvacI - glAnAdi mATe yogya pradezanI. zayyAtara sAthe saMvAda - jemake - huM tamane ATaluM sthAna ApuM chuM, vadhu nahIM. tyAre sAdhu kahe - je bhojana Ape te pANI paNa Ape, e rIte amone vasati ApatA tame caeNDila-mAtrAdi bhUmi Adi paNa ApI ja che. zayyAtara pUche - keTalo samaya rahezo ? sAdhu kahe - jyAM sudhI anukULa haze tyAM sudhI. zayyAtara pUche - keTalAM sAdhu ahIM rahezo ? sAdhu kahe ke "sAgaranI, upamAo'. jema samudramAM koI vakhata ghaNuM pANI hoya, koI vakhata maryAdita pANI hoya, tema gacchamAM sAdhunI vadha-ghaTa thayA kare.. zayyAtara pUche - kyAre Avazo ? sAdhu kahe - amArA bIjA sAdhu bIje sthAne phona jovA gayelA che, tethI vicArIne kSetra yogya lAge to AvazuM. zayyAtara ema kahe ke - tamAre ATalAM ja kSetramAM ane ATalI saMkhyAmAM rahevuM to te kSetramAM sAdhune mANakA Adi karavo na bhe. jo bIje vasati maLe to tyAM nivAsa kare. je vasatimAM rahyA hoya, te vasati jo parimita hoya ane tyAM bIjA sAdhuo Ave to temane vaMdanAdi kavA, ubhA thavuM pAda pAlana karavuM. bhikSA lAvI ApavI, ItyAdi vidhi sAcavavI. pachI te sAdhune kahevuM ke amane A vasati parimita maLI che, eTale bIjA vadhu rahI zake ema nathI. * mUla-247 thI 280 : ba tapAsa karyA pachInI vidhi kSetranI tapAsa karI pAchA AvatA bIjA raste thaIne AvavuM. kemake kadAca bIjuM sAruM kSetra hoya to khabara paDe. pAchA vaLatAM paNa sUtra ke artha porisi na kare. kemake jeTalAM moDAM Ave teTalo samaya AcAryane rokAvuM paDe. mAsakAthI vadhu thAya te nityavAsa che. AcAryazrI pAse AvI, IriyAvahI Adi karI, AcAryane kSetranA guNo vagere kahe. AcArya baghAM sAdhune bhegA karI phoganI vAta kare badhAMno abhiprAya laI yogya lAge te phoga tarapha vihAra kare. AyAryamata pramANa gaNAya. te kSetramAMthI vihAra karatAM vidhipUrvaka zayyAtarane jaNAve. avidhithI kahevAmAM aneka doSo che. zayyAtarane kahyA. sivAya vihAra kare to te ema vicAre ke A bhikSa lokadharmane jANatA nathI. je pratyakSa lokadharmane jANatA nathI, te aldaSTane kevI rIte jANatA hoya ? kadAca jainadharma mUkI de. athavA bIjI vAra koI sAdhune vasati na Ape. koI zrAvakAdi AcAryane maLavA ke dIkSArthe AvyA hoya, te zayyAtarane pUche ke - AcArya kyAM che ? seSita thayelo te kahe ke - "amane zI khabara ?" kahyA vinA jatA rahyA che. AvA javAbo sAMbhaLI zrAvakAdi vicAre ke- loka vyavahAranuM paNa jJAna nathI to pachI paralokanuM zuM jJAna haze ? AthI darzanano tyAga kare ItyAdi Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-247 thI 280 209 doSo thAya, mATe vidhipUrvaka nIkaLe. jo najIkanA gAmamAM javAnuM hoya to sUtra ke artha porisi karIne vihAra kare. dUra javAnuM hoya to paNa paDilehaNA karyA sivAya vahelA nIkaLe. bAla, vRddha Adi potAthI upaDe teTalI upadhi le, bAkInI taruNAdi upADe. koI guDa-pramAdI jevA vahelA na nIkaLe to temane bhegA thavA mATe jatAM saMketa karIne jAya. vahelAM jatI veLA avAja na kare, kemake loko jAgI jAya to adhikaraNAdi doSo lAge. badhAM sAdhu sAthe ja nIkaLe. vihAra sArI tithi, muhUrta, sArA zukana joIne karavo. 0 apazukano A pramANe - malIna zarIrI, phATelA kapaDAvALo, zarIre tela coLelo, kubaDo, vAmana, kUtaro, pUrNa garbhavatI strI, moTI uMmaranI kanyA, lakADAno bhAro, bAvA, pAMDu rogI ityAdi. o sArA zukano - naMdI, vAjIMtra, pUrNa bharela ghaDo, zaMkha ke paTanAda, chatra, cAmara, dhvajA, zramaNa, puSya ItyAdi. * mUla-281 thI 290 : - have saMketa Adi dvAro kahe che - (1) saMketa - pradoSa kALe AcArya badhAM sAdhune bhegA karI kahe ke - "amuka samaye nIkaLIzuM" amuka sthAne vizrAma karIzuM - rokAIzuM. amuka gAme bhikSArthe jaIzuM. koI khammuDaprAyaH AvavA taiyAra na thAya to tene paNa amuka sthAne bhegA thavAno saMketa Ape. loga pratyuprekSako keTalAMka gacchanI AgaLa, keTalAMka madhyamo keTalAMka pAchaLa cAle. satAmAM spaMDila, makAdinI jagyA batAve. jethI koIne ati zaMkA thaI hoya to TALI zake. mArgamAM gAma Ave tyAM bhikSA maLI zake tema hoya ane jyAM rokAvAnuM hoya te gAma nAnuM hoya, to taruNa sAdhune gAmamAM bhikSA levA mokale, tenI upadhi bIjA sAdhu laI le. jo koI sAdhu asahiSNu hoya to gaucarI mATe tyAM mUkatA jAya ane sAthe mArgajJa sAdhune mUke. jethI je gAma javAnuM che, tyAM sukhapUrvaka AvI zake. makAma karavAnA gAmamAM koI kAraNe pheraphAra thaI gayo hoya to pAchaLa rahelA sAdhu bhegA thaI zake te mATe tyAM be sAdhune rokatA jAya. jo be sAdhu na maLe to ekane roke athavA koI gRhasthane kahe ke "ame amuka gAma jaIe chIe.' pAchaLa amArA sAdhu Ave che tene kahejo. jo te gAma zUnya hoya to je mArge javAnuM hoya te mArge lAMbI rekhA karavI, jethI pAchaLa AvatAM sAdhune mArganI khabara paDe. gAmamAM praveza kare, temAM je vasatino vyAghAta thayo hoya to bIjI vasatinI tapAsa karIne utare. mArgamAM bhikSArthe rokelA sAdhu bhikSA laIne Ave tyAM khabara paDe ke - gacchA AgaLa gayelo che, to jo te gAma be gAuthI vadhu hoya, to eka sAdhune gaccha pAse mokale, bhikSA AvI gayAnA samAcAra Ape. tethI bhUkhyA thayelA sAdhu pAchA phare ane gaucarI vAparIne te gAmamAM jAya. jo gAmamAM pahoMcelA sAdhuoe vAparI lIdhuM hoya to kahevaDAve ke - tame vAparIne [35/14]. 210 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra Avo, ame gaucarI karI lIdhI che. * mUla-291 thI 318 : (2) vasatigrahaNa - gAmamAM pravezI upAzraya pAse Ave. pachI vRSabha sAdhu vasatimAM pravezI kAjo le, tyAM sudhI bIjA sAdhu bahAra ubhA rahe. kAjo levAI gayA pachI badhAM sAdhu vasitamAM praveza kare, jo gocarIveLA thaI gaI hoya to eka saMghATaka kAjo le ane bIjA gaucarI jAya. pUrve nakkI karela vasatino koI kAraNe vyAghAta thayo hoya, to bIjI vasati zodhIne, badhAM sAdhuo te vasatimAM jAya. * * * * * [zaMkA] gAma bahAra gaucarI vAparIne vasatimAM praveze to ? [samAdhAna jo bahAra gaucarI kare to, gRhasthone dUra javA kahevuM paDe, jo te dUra jAya to saMyama virAdhanA thAya. kadAca na jAya ane kalaha paNa kare. maMDalIbaddha rIte sAdhu vAparatA hoya, tyAM kautukathI gRhastho Ave to kSobha thAya. AhAra gaLe na utare ItyAdi doSo thAya. bIjA gAmamAM jaIne vApare to upadhi ane bhikSAnA bhArathI ke kSadhAne lIdhe Ipitha joI na zake, Adi kAraNe AtmavirAdhanA thAya. AhAradi verAya to che kAya virAdhanA thAya.. vikAle praveze to vasati na joI hoya to pravezamAM ja kUtarA Adi karaDI khAya. coro upadhi laI jAya, koTavALa pakaDe ke mAre, baLada vagere zIMgaDA mAre, bhUlA paDAya, siMgha gRhonI khabara na paDe. kAMTA vAge, sarpa daMza thAya AthI Atma virAdhanA thAya na joyela, na pramArjela vasatimAM saMthAro karavAthI kIDI Adi maratAM saMyama virAdhanA thAya. na joyela vasatimAM kAlagrahaNa lIdhA vinA svAdhyAya kare to doSa lAge ane svAdhyAya kare to sUkAInI hAni thAya. sthaMDila, mAgu na joyelA sthAne pAThave to saMyama virAdhanA tathA Atma virAdhanA baMne thAya. spaMDila roke to maraNa, mAthu roke to cakSunuM teja ghaTe, oDakAra roke to koDha thAya. ukta doSone kAraNe zakyataH savAramAM jAya. vasati na maLe to zaJhAdimAM rahe, varo paDado kare. jo gozALA ke sabhA Adi sthAna maLe to kAlabhUmi joIne tyAM kAlagrahaNa kare tathA caMDila bhUmi joI Ave. apavAde vikAle praveza kare te A rIte rastAmAM koTavAlAdi maLe to kahe - "ame sAdhu chIe cora nathI." jo zUnyagRha hoya to vRSabha sAdhu dAMDAthI uparanIce ThapakAre jethI sarpa-manuSyAdi hoya te jatAM rahe ke khabara paDe. AcArya mATe traNa saMthArA bhUmi rAkhe eka pavanavALI, bIjI pavana vinAnI. trIjI saMthArA mATenI vasati moTI hoya to chuTA-chuTA saMthArA kare, vasati nAnI hoya to kramavAra saMthAro karI vacce pAtrAdi mUkI de sthavira sAdhu, bIjA sAdhune saMthArAnI jagyA vaheMcI Ape. jo AvatAM rAtri thaI gaI hoya to kAlagrahaNa na kare, paNa niryukti saMgrahaNI Adi maMda svare bole guru pAse kALe saMthArA porisi bhaNe. saMthAro pAtharIne zarIrane paDilehe, guru AjJA laI vidhi pramANe saMthAro kare paga lAMbo-TuMko karatAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 mUla-21 thI 318 ke paDakhuM pheravatAM pramArjanA kare. rame mAgAdi kAraNe uThe to pahelAM dravyAdi upayoga kare, jemake - dravyathI huM koNa chuM? dIkSita chuM ke adIkSita. gayI - nIce chuM ke upara ? kALathI rAtri che ke divasa ? bhAvathI - kAyikAdinI zaMkA che ke kema ? jo AMkhamAM uMgha hoya to zvAsane rUMdhe, uMgha uDe pachI saMthArAmAM ubho thaI pramArjanA karatAM dvAra pAse Ave. bahAra cora Adino bhaya hoya to eka sAdhune uThADe, te dvAra pAse ubho rahe, pote kAyikAdi zaMkA TALIne Ave. kUtArA Adino bhaya hoya to be sAdhune uThADe. eka dvAra pAse ubho rahe, pote kAyikAdi vosirAve, bIjo rakSaNa kare pachI pAchA AvI IriyAvahI kare. sUma Ana-prANavALo hoya to caude pUrva gaNI jAya. labdhiyukta na hoya to ghaTatA-ghaTatA chelle traNa gAyA gaNI suve. A vidhithI nidrAnA pramAdano doSa dUra thAya. urgathI zarIra upara vastra oDhyA vinA save, ThaMDI Adi lAge to eka, be ke traNa kapaDAM oDhe. to paNa ThaMDI dUra na thAya to bahAra jaI kAyotsarga kare, pachI aMdara Ave. chatAM ThaMDI lAge to badhAM kapaDAM kADhI nAMkhe, pachI eka-eka vastra oDhe, samAdhi rahe tema kare. * mUla-319 thI 331 - (3) saMjJI - vihAra karatAM vacce koI gAma Ave. te sAdhunA vihAravALuM hoya ke vinAnuM hoya, tyAM zrAvakonA ghara hoya ke na paNa hoya, jo saMvijJa sAdhanA vihAravALuM hoya to gAmamAM praveze. pArthastha AdinuM hoya to na praveze jinAlaya hoya to darzana karavA jAya. gAmamAM sAMbhogika sAdhu hoya to prAdurNaka mATe gocarI pANI lAvI Ape. koI zrAvaka Agraha kare to AgaMtuka sAthe koI eka sAdhune mokale. upAzraya nAno hoya to AgaMtuka sAdhu bIjA sthAne utare, gAmamAM rahelA sAdhu temane gaucarI lAvI Ape. sAMbhogika na hoya to AvelA sAdhu gaucarI lAvI AcAryadine prAyogya ApI bAkInuM bIjA vApare. * mUla-332 thI 336 : (4) sAdharmika - AhAradinuM kAma patAvI, ThallAnI zaMkA TALIne sAMje sAdharmika sAdhu pAse jAya, jethI temane bhikSAdi mATe Akulatya na thAya. sAdhune joIne tyAM rahelA sAdhu ubhA thAya, sAme jAya pAsAdi laIle. - X- gAma nAnuM hoya, bhikSA prApta na hoya, bapore javAmAM mArgamAM cora Adino bhaya na hoya to savAramAM ja bIje gAma jAya. upAzrayamAM pravezatA nitIhi kahe. tyAM rahelA sAdhu te sAMbhaLI sAmA Ave. vAparatA hoya to koLIyo mukhamAM hoya ne vAparI le, hAthamAM hoya to pAtrAmAM mUkI de. sAme AvelA sAdhunuM sanmAna kare. AvelA sAdhu saMkSepathI AlocanA karI, temanI sAthe AhAra vApare. je teoe vAparI lIdhuM hoya to tema kahe. jo vAparavAnuM bAkI 212 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra hoya to badhAM sAthe vApare AhAra ocho hoya to, potAne mATe bIjo AhAra lAvIne vApare. AvelA sAdhunI traNa divasa AhAra-pANI AdithI bhakti kare zakti na hoya to bAla-vRddha AdinI traNa divasa bhakti kare. * mUla-333 thI 55 - (5) vasati - traNa prakAre, moTI-nAnI-pramANayukta. pahelAM pramANayukta vasati grahaNa kare, te na hoya to nAnI vasati grahaNa kare, te paNa na hoya to moTI vasati grahaNa karavI. moTI vasatimAM bIjA loko, pAradAriko, bAvA Adi AvIne suve che, tethI tyAM sUtra-artha porisi karatAM ke jatA AvatAM, koI asahiSNu hoya to bUmAbUma karI mUke, jhaghaDo thAya pariNAme AtmavirAdhanA ke saMyama virAdhanA thAya vaLI badhAnA dekhatAM zaMkA TALe to pravayananI laghutA thAya. rAtre vasatimAM paMjatA paMjatA jAya to koIne coranI zaMkA thAya ane kadAca mArI nAMkhe sAgArika gRhasthane sparza thatAM te sAdhune napuMsaka samaje. strIno sparza thaI jAya to strI samaje che ke - A sAdhu mane Icche che, temAM mArapITa thAya. divase sAdhu upara sagI thayela koI zrI rAme sAdhunI pAse AvIne sUI jAya, sAdhune baLAtkAre grahaNa kare tethI moTI vasatimAM na utaravuM. nAnI vasatimAM be jatAM-AvatAM koInA upara paDI javAya. jAgI jatAM coranI zaMkA thAya ItyAdithI Atma ane saMyama virAdhanA thAya. pramANayukta vasatimAM kevI rIte utaravuM ? eka eka sAdhu mATe traNa hAtha pahoLI jagyA rAkhavI, eka hAtha-cAra AMgaLa pahoLo saMthAro, pachI vIsa AgaLa khAlI jagyA rAkhavI, pachI eka hAtha jagyAmAM pAgAdi mukavA, pachI bIjA sAdhunA AsanAdi rAkhavA. pagAdi bahu dUra mUke to bilADI, uMdara AdithI rakSaNa na thAya. bahu nIkaTa rAkhe to pAgAdi tuTavAno bhaya rahe. mATe 20 AMgaLa pAMtara rAkhavuM. jo be hAthathI vadhu aMtara hoya to, koI gRhastha vacce sUI jaze. tethI bIjA doSo lAgaze. tyAM be sAdhu vacce be hAthanI jagyA rAkhe. jo hAthathI ochuM AMtaruM hoya to, bIjA sAdhuno sparza thaI jAya to bhakta bhogIne pUrvakIDAnuM smaraNa thaI Ave. kumArapaNAmAM dIkSA lIdhI hoya tene sAdhunA sparzathI strIno sparza kevo haze ? tevuM matahala thaze. vacce be hAthanuM aMtara rAkhe, tethI paraspara kalaha Adi na thAya. bhIMtathI eka hAtha dUra saMthAro karavo. paga nIce paNa javA AvavAno mArga rAkhavo. moTI vasati hoya to bhIMtathI traNa hAtha dUra saMthAro rAkhavo. pramANayukata vasati na hoya to nAnI vasatimAM rAtre jayaNA pUrvaka javuM-AvavuM hAthathI paramArtha karI bahAra nIkaLavuM. patrAdine khADAmAM mUkavA ane khADo na hoya to dorI bAMdhI uMce laTakAvavA. moTI vasatimAM utaravuM paDe to sAdhu chuTA chuTA thaI suve. koI AvIne eka bAju thaI javA kahe to tema karI paDado karI le. tyAM bIjA gRhastho Adi hoya to jatAM AvatAM pramArjanAdi na kare. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-356 thI 38 * mUla-356 thI 387 : (6) sthAnasthita - pravezanA dine prAtaHkAlIna pratikamaNAdi karI, sthApanA kuLa, prAMta kulAdino vibhANa kare eTale amuka gharomAM gaucarI javuM, amukamAM na javuM. pachI sArA zukana joIne gAmamAM praveza kare. pravezatA pahelAM kathAlabdhisaMpanna sAdhane mokale. te sAdha gAmamAM jaI zayyAtara pAse kathA kare. pachI AcAryazrI padhAre tyAre ubhA thaI vinaya sAcave ane zayyAtarane kahe ke - A amArA AcAryazrI che. AcAryane kahe ke A mahAnubhave ApaNane vasati Ape che. AcArya pachI zayyAtara sAthe vAtacIta karo, jethI tene ema na thAya ke A loko ucita jANatA nathI. vasatimAM AcArya mATe traNa jagyA rAkhI sthavira sAdhu bIjA mATe ratnAdhikanA krame yogya jagyA vaheMcI Ape. tra pratyuprekSako AvelA sAdhune aMDita bhUmi, svAdhyAya bhUmi Adi batAve. sAdhumAM koI tapasvI hoya, koIne vAparavAnuM hoya to sthApanAkuLa Adi batAve che. - jinAlaye jatAM AcArya sAthe eka-be sAdhu pAkA laIne jAya kemake tyAM koI gRhasthane gaucarI ApavAnI bhAvanA thAya to laI zakAya. pAkA laIne AvIzuM kahe ane zrAvaka vastu rAkhI mUke to sthApanA doSa lAge. badhAM sAdhue sAthe na javuM kemake to gRhasthane e thaze ke kone ApuM ane kone na ApuM. sAdhune joIne bhaya pAme athavA A badhAM khAugharA che tema vicAre. tethI AcArya sAthe be-traNa sAdhu ja pAtra laIne jAya. je te kSetramAM pahelAM mAsakatA na karela hoya ke pahelAM AvyA hoya, to jANakAra sAdhu darzana ke gaucarI arthe jAya, tyAre dAna ApanAra AdinA kuLo batAve kAM to pratikramaNa karyA pachI dAnAdi kulo kahe. AcArya paNa pratikramaNa karyA bAda kSetra pratyapekSakone bolAvI sthApanAdi kuLo pUche. homa pratyuprekSako te jamAve temane pUchyA vinA sAdhu sthApanAdi kuLomAM jAya, to saMyama ke Atma virAdhanAdi doSa lAge. 0 sthApanAdi kuLonuM prayojana - sthApanAdi kuLo sthApavAnuM kAraNa e che ke, AcArya glAna prAparNakAdine yogya bhikSA maLI rahe. je badhAM ja sAdhu tyAM bhikSA levA jAya to gRhasthone kadarcanA thAya ane AcArya AdinA prAyogya dravyano kSaya thavAthI joIe tyAre vastu na maLe. kemake teNe ghaNAM sAdhune dhRtAdi ApyA. hovAthI dhRtAdi khalAsa thaI jAya. prAMta-virodhI gRhastho hoya to strIne mAra mAre ke mArI paNa nAMkhe athavA Thapako Ape ke- teM sAdhuone dhRtAdi ApyuM eTale khalAsa thaI gayuM. bhadraka hoya to navuM lAve ke karAve. sthApanA kuLo rAkhavAthI glAna, AcArya, bALa, vRddhAdinI yathAyogya bhakti karI zakAya che, tethI sthApanA kuLo rAkhavA joIe. tyAM amuka gItArtha sivAya badhAM 214 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra sAdhuoe na javuM. kahyuM che ke - AcAryanI bhaktithI gacchanI anukaMpA thAya, gacchAnukaMpAthI tIrtha paraMparA cAle che. A kuLomAM vinA kAraNe paNa thoDAM thoDAM divase javAnuM cAlu rAkhuM kemake temane khyAla rahe ke ahIM sAdhu Adi rahelAM che. * mUla-388 thI 428 : - AcAryanI vaiyAvara mATe A daza prakAranA sAdhu ayogya che - (1) ALasu-pramAdathI samaye gaucarI na jAya, (2) ghasira - bahu khAnAro hoya to potAno ja AhAra pahelAM pUro kare tyAM bhikSAno samaya thaI jAya. (3) uMghaNazI * uMdhyA kare, tyAM gaucarIno samaya pUro thaI jAya. (4) tapasvI-tene gaucarImAM vadhu samaya lAge, tethI AcAryane paritApanAdi thAya, jo tapasvI pahelAM AcAryanI gaucarI lAve to tene paritApanAdi thAya. (5) krodhI-gaucarImAM krodha kare. (6) mAnI - sakAra na maLe to gaucarI na jAya, (9) mAyI - sAruM sAruM ekAMtamAM vAparI, rUkSa AhAra vasatimAM lAve. (8) lobhI - maLe teTaluM badhuM laI le, (9) kutuhalI - mArgamAM naTa Adine ramatAM jovo ubho rahI jAya. (10) pratibaddha - sUgAryanI tallInatAvALo hoya. upara batAvyA sivAyanA gItArtha, priyadharmI sAdhu hoya te AcAryanI bhakti mATe yogya che, temane gaucarI mokalavA. kemake teo vivekathI bhikSA grahaNa karaze. pariNAme tAdi dravyonI niraMtara prApti karIne bhAvanI vRddhi karanArA thAya che. sthApanA kuLomAM eka saMghATaka jAya, bIjA kuLomAM bALa, vRddha, tapasvI Adi jAya. taraNa bIje gAma gaucarI jAya. temanA bahAragAma javAthI gAmanA gRhasyone khyAla Ave ke A sAdhu bahAragAma gaucarIe jAya che, navA sAdhu Ave tyAre ja ApaNe tyAM Ave che, tethI bALa, vRddhAdine ghaNuM Ape. A pramANe gaucarI jatAM AcAryAdine na pUchatAM AvA prakAranA doSo thAya che - (1) stAmAM cora Adi upadhine ke tene upADI jAya to temane zodhavA muzkela paDe. (2) prAdurNaka AvyA hoya temane yogya kaMI lAvavAnuM hoya to khabara na paDe. (4) rastAmAM kUtarA Adino bhaya hoya to karaDe. (5) strI ke napuMsakanA doSo hoya tenI khabara na paDe, kadAca bhikSAe gayA tyAM mUcha AvI to zodhavA kyAM ? tethI jatI veLA AcAryane kahe ke - huM amuka gAmamAM gaucarI jau chuM. * * * * * kadAca nIkaLatI vakhate kahevAnuM bhUlI jAya, pachI yAda Ave to pAcho AvIne kahI jAya, teTalo samaya na hoya to mArgamAM caMDila ke AhAradi mATe nIkaLelA sAdhune kahe ke - huM amuka gAme gaucarI jAuM chuM, tame AcAryane kahI dejo. jyAM jAya te gAma koI kAraNe dUra hoya, nAnuM hoya ke khAlI thaI gayuM hoya, to koI sAthe kahevaDAve ane bIjA gAme gaucarI jAya. cora Adi sAdhune upADI jAya, to sAdhu rastAmAM akSaro lakhato jAya athavA vastra phADIne TukaDA rastAmAM nAMkhato jAya, jethI tapAsa karanArane khabara paDe ke sAdhune kaI dizAmAM laI gayA che. gaucarI Adi gayelA sAdhune ghaNI vAra lAge to Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-388 thI 428 215 216 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra vasatimAM rahelAM sAdhu, na AvelA sAdhu mATe viziSTa vastu rAkhIne bIjuM vAparI le. pachI sAdhu je dizAmAM gayA hoya te dizAmAM tapAsa kare. koI cihna na maLe to gAmamAM jaIne pUche, ItyAdi tapAsa kare. bIjA gAma gaucarI javAthI - AdhAkamadi doSathI bacAya. AhAradi vadhu maLe, apamAna Adi na thAya. moha na thAya. vIcAranuM pAlana thAya. o saMghATaka gaucarI Adi kaI rIte grahaNa kare ? eka pAtramAM AhAra, bIjA pAtramAM pANI, ekamAM AyAdine prAyogya AhAra, bIjAmAM jIva saMsUTAdi hoya tevA AhAra ke pANI grahaNa kare. * mUla-429 thI 435 : - paDilehaNA dvAra - be prakAre che. (1) kevaLInI, (2) chaThAsthanI. baMne bAhAthI ane AtyaMtarathI. bAhya - dravya, atyaMta-bhAva. kevaLInI paDilehaNA prANIthI saMsakta dravya viSayaka che. chAnI paDilehaNA pANIthI saMsakta ke saMsakta dravya viSayaka che. o kevaLInI dravya paDilehaNA - vastrAdithI jIvAdithI saMsakta hoya to paDilehaNA kare tathA jayAre te vaga vAparavAnuM hoya tyAre jo saMsakta hoya to ja paDilehaNA kare -- kevaLInI bhAva paDilehaNA-vedanIya karma ghaNuM bhogavavAnuM hoya ane Ayukarma ochuM hoya to kevaLI bhagavaMto kevaLI samudghAta kare che, te bhAvapaDilehaNA. o chavAsthanI dravya paDilehaNA - saMsakta ke asaMsakta vA AdinI paDilehaNA karavI te. -0- chAsyanI bhAva paDilehaNA - rAtre jAge tyAre vicAre ke - meM zuM karyuM ? mAre zuM karavAnuM che ? ItyAdi. * mUla-436 thI 496 - - paDilehaNA zenI zenI kare? sthAnAdi pAMcanI, A pramANe - (1) sthApanA paDilehaNA:- sthAna traNa prakAre che - (1) kAyotsarga, (2) besavuM, (3) sUvuM. temAM kAyotsarga - sthaMDilAdi jaIne guru pAse AvI IriyAvahI karatAM kAyotsarga kare. yogya sthAne cakSuthI pramArjanA kare ane javA-AvavAno mArga rokIne kAyotsarga na kare. besatI vakhate- jaMghA ane sAthaLano vacalo bhAga pramArjI, jamInanI pramArjanA karIne bese sUtI vakhate paDakhuM pheravatAM pramArjanA karIne bese. sUtI vakhate paDakhuM pheravatA pramArjanA kare, suve paNa pUMjIne. () upakaraNa paDilehaNA - vasA ane pAka saMbaMdhI paDilehaNA savAra, bapora be vakhate kare. muhaspati paDilehIne pachI bIjA vadi paDilehe. o vastranI paDilehaNA kaI rIte kare ? vamanA traNa bhAga buddhithI karIne jovA, pachI pAchaLanI bAju traNa bhAga karIne joyA. traNa vAra cha purimA karavA. ukaTaka Asane besI vidhipUrvaka paDilehaNA kare, temAM A vidhi che - (1) paDilehaNa karatAM vastra ke zarIrane na nacAve. (2) sAMbelA mAphaka vayA uMcu na kare. (3) vastranA nava akhoDA-pakhoDA ane cha vAra praphoTana karavuM. (4) paDilehaNa karatAM vastra ke zarIrane uMce chatane, bhIMtane ke jamInane na lagADavuM. (5) paDilehaNa karatAM utAvaLa na kare. (6) vedikA doSa varjavo :- udadvedikA-DhIMcaNa upara hAtha rAkhavA. adho vedikA-DhIMcaNa nIce hAtha rAkhavA. tichI vedikA-saMDAsAnI vacce hAtha rAkhavA. egato vedikA - eka hAtha, be paganI aMdara ane bIjo hAtha bahAra rAkhavo. dvidhAto vedikA - be hAthanI vacce paNa rAkhavo. (9) vastra ane zarIra barAbara sIdhA rAkhavA. (8) vastra lAMbu na rAkhavuM. (9) vaane laTakatuM na rAkhavuM. (10) vastranA barAbara traNa bhAga karavA. (11) eka pachI eka vAnI paDilehaNA karavI. eka sAthe vadhAre vA na jovA. (12) upayogapUrvaka paDilehaNA karavI. o savAre paDilehaNA karavAno kALa :- (1) aruNodaye paDilehaNA karavI. (2) aruNodaya thatAM Avazyaka karI pachI paDilehaNA karavI. (3) ekabIjAnA mukha joI zakAya, tyAre paDilehaNA karavI. (4) hAthanI rekhA dekhAya tyAre paDilehaNA karavI. AvA cAra alaga-alaga mato che. paNa siddhAMtavAdI kahe che ke - A badhAM Adezo barAbara nathI. utsargathI pratikramaNa pUruM thayA pachI muhapati, joharaNa, be nipadhA, colapaka, traNa kapaDAM, saMcAro ane uttara paTTo - A dazanI paDilehaNI pUrI thatAM sUryodaya thAya. te rIte paDilehaNA zarU karavI. apavAde samayAnusAra paDilehaNa kare. paDilehaNamAM utsa viparyAsa na kare. te viSayasa be bhede che - (1) puruSa viparyAsa :- mukhyatAe AcAryAdinI paDilehaNA karanAra abhigrahI sAdhu pahoMcI vaLe, tema hoya to gurune pUchIne potAnI ke glAnAdinI upadhipaDilehe. jo abhigrahI na hoya ane potAnI upAdhi paDilehe to anAcAra thAya. paDilehaNa karatAM paraspara vikathA kare, zrAvakAdine paccakakhANa karAve, sAdhune pATha Ape ke pote pATha le, to paNa anAyAra thAya. cha kAya jIvanI virAdhanAno doSa lAge. tethI upayogaparvaka paDilehaNA kare. (2) upadhi vipardhAsa - koI cora Adi Avela hoya to pahelAM paNa paDilehaNA kare, pachI vaA paDilehaNA kare. A pramANe vikAle sAgArika AvI jAya to paNa paDilehaNAmAM viparyAsa kare. paDilehaNAdi badhAM ja anuSThAno bhagavaMte kahyA mujaba karavAthI karma nirjarA thAya che. cinokta pratyeka yoganI samyak ArAdhanA karatAM anaMtA AtmA kevaLI thayA che. e pramANamAM paDilehaNathI paNa AtmAo kevaLI thaI mokSe gayela che. zaMkA-paDilehaNa karatAM aneka AtmA mokSe jatAM hoya to pachI ame ekalI ja paDilehaNA karIe, bIjA anuSThAno zA mATe karavA ? samAdhAna - Ama karavuM barAbara nathI. kemake bIjA anuSThAno na kare ane mAtra paDilehaNA karyA kare, to te saMpUrNa ArAdhaka thaI zakato nathI. mAtra deza Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-436 thI 496 217 ArAdhaka thAya, mATe badhAM anuSThAno karavA joIe. o sarva ArAdhakanI vyAkhyA - pAMca IndriyothI gupta, mana Adi trividha karaNathI yukta, tapa-niyama-saMyamamAM joDAyela saMpUrNa ArAdhaka thAya. - pAMca IndriyanA viSayo zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparzanI IcchA na karavI tathA prApta thayelA viSayo anukULa hoya to rAga na kare, pratikULa hoya to veSa na kare. - mana, vacana, kAyAne azubha karmabaMdha thAya tevA vyApAthI rokavA ane zubha karmabaMdha thAya temAM pravRtta karavA. - cha bAhya ane cha atyaMtara e 12 bhede tapa karavo. - Indriya ane manane kAbumAM rAkhavA, tathA krodhAdi na kasvA. - 17 prakArano saMyama pALavo. jemAM jIva saMyamane pRthvIkAyathI paMcendriya paryanta nava prakAranA jIvanI virAdhanA na thAya tema vartavuM. rAjIva saMyama te lAkaDuM, vastra AdimAM lIla phUga hoya to grahaNa na karavuM. prekSA saMyama te * vastu paMjI. pramAjIne levI, ItyAdi. upekSA saMyamamAM - sAdhune saMyamamAM vartavA preravA ane gRhasyane pApakArya mATe na pevA te. ukta badhI ArAdhanA karanAra saMpUrNa ArAdhaka thAya. savAre paDilehaNA karI, pachI svAdhyAya karavo, pAdona porisi thAya tyAre pAbAnI paDilehaNA karavI. pachI sAMje pAdona porisi rahetA bIjI vakhata paDilehaNA karavI. porisinuM mApa gaNavA mATe zApriya vidhi AvI che - sUryanA prakAzamAM ubhA rahetAM je paDachAyo paDe tenI laMbAInA mApa uparathI kayA mahinAmAM kyAre savAnI ane sAMjanI porisi gaNavI tenA mApane AdhAre porisi samayano nirNaya thaI zake che. jemake :- aSADa suda pUname be pagalAM-zUnya AgaLa porisa ane carama porisibe pagalAM ane cha AMgaLa e rIte zrAvaNamAM porisi - 24 ane carama porisi - 2/10 che. e pramANe mahAsuda pUnama sudhI cAra-cAra AMgaLa vadhe ane pachI cAracAra AMgaLa ghaTatAM jeTha suda pUname porisi-2/4, carama porisi 2/10 thaze. 0 paga paDilehaNAM - temAM pAMce Indriyono upayoga barAbara rAkhavo. pAka jamInathI cAra AMgaLa uMcA rAkhavA. patrAdi upara bhramarAdi hoya to jayaNApUrvaka dUra karavA. pahelAM pAtrA, pachI gucchA, pachI pallAnI paDilehaNA karavI. jo paDilehaNA moDI thAya to kalyANaka prAyazcitta Ave. jo pAtrane gRhakokilAdinuM ghara lAgyuM hoya to pAkAne traNa prahara sudhI eka bAju rAkhI mUkavuM. eTalAmAM ghara na kharI paDe to bIjuM paNa levuM. bIjuM pAtra na hoya to pAmano teTalo bhAga kApIne bAjumAM mUkI de. jo sUkI mATInuM ghara hoya ane temAM jo kIDA na hoya to mATI dUra karavI. ziyALA, unALAmAM pAsAdi paDilehaNa karI, bAMdhIne rAkhavA. kemake agni, corAdinA bhaya vakhate, badhI upAdhi laIne sukhethI nIkalI zakAya. jo na bAMdhe to 218 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra baLI jAya ke utAvaLe letAM tuTI jAya che. * mUla-498 thI pa3ra : (3) sthaMDila - anApAta ane asaMtoka zuddha che. nApAta - svapakSa ke parapakSamAMthI koInuM tyAM AvAgamana na hoya. asaMto - sthaMDila beThA hoya, tyAM koI joI na zake. spaMDilabhUmi A prakAre hoya - (1) anApAta asaMloka - koInI avara-javara nahIM, tema koI jue nahIM. (2) anApAta saMloka - koInI avara javara na hoya, paNa joI zakAtuM hoya. (3) ApAta asaMloka - avara javara na hoya, paNa joI zakAtuM hoya. (4) ApAta saMloka - avara javara paNa hoya ane joI paNa zakAtuM hoya. ApAta - be prakAre che. svapakSa saMyata varga, papakSa gRhasthAdi. svapaNA ApAta be prakAre che - sAdhu ane sAdhvI. sAdhumAM saMvijJa ane asaMvijJa. saMvijJamAM dharmI ane nidharmI. parapakSa ApAta be bhede - manuSyaApAta ane tiryaMca ApAta. manuSya ApAta traNa bhede - paraSa, strI ane napuMsaka. tiryaMca ApAtanA traNa bheda - puSa, strI, napuMsaka. puruSa ApAta traNa prakAre - rAjA, zreSThI, sAmAnya. vaLI te zaucavAdI ane azaucavAdI. A je traNa bhedo strI ane napuMsakamAM paNa jANavA. tithi ApAta be bhede - mArakaNAM ane na mArakaNAM. te paNa jaghanya, madhyama ane ukRSTa Adi. | mukhyatAe anApAta ane asaMlokamAM spaMDita javuM. manojJanA pAtamAM spaMDila jaI zakAya. sALIno ApAta ekAMte varjavo. o paraspakSa ApAtamAM thatA doSo - (1) loko vicAre ke - A sAdhu ame jyAM jaIe chIe tyAM ja thaMDila Ave che, te amAruM apamAna che. athavA amArI strInI abhilASAvALA che athavA koI strIe saMketa karI rAkhela haze, mATe jAya che. AnAthI zAsananI ujhuhaNA thAya. - (2) ochA pANIthI paNa ullAhaNA thAya. - (3) koI moTo mANasa sAdhane te dizAmAM jatA joI bhikSAdino niSedha kare. - (4) zrAvakAdine sAdhunA cAstrimAM zaMkA thAya. - (5) kadAca bI dharAra grahaNa kare. o tiryaMca ApAtamAM thatA doSo - (1) zIMgaDuM mAre, karaDe. * (2) hiMsaka hoya to khAI jAya. - (3) gadheDI AdimAM maithunanI zaMkA thAya. 0 saMlokamAM thatA doSo :- tiryaMcanA saMlokamAM koI doSa thatA nathI, manuSya saMlokamAM ugruha Adi doSo thAya. strI AdinA saMlokamAM mUcha ke anurAga thAya, tethI strI saMlokamAM to na ja javuM. ApAta ane saMlokanA doSo na thAya tyAM spaMDita javuM. sAdhavIjIoe ApAta hoya paNa saMloka na hoya tyAM spaMDita javuM. * aMDila mATenI kALa ane akALa saMjJA - temAM rAtraIsA - trIjI porisimAM caMDila javuM che. mAtra saMtA - trIjI porisi sivAyanA vakhate spaMDila javuM te athavA gaucarI vAparyA pachI caMDita javuM te kALa saMjJA athavA artha porisi Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-498 thI pa3ra 26 220 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra to koI vastu ke pATIyA AdithI DhAMkela bhIMta vagere hoya to tyAM paMjIne Teko devo. * mUla-pa38 thI pa47 : (5) mArca - rastAmAM cAlatA sADA traNa hAtha pramANa bhUmi joIne cAlavuM kemake teTalA pramANamAM daSTi rAkhI hoya to jIva Adi jotAM ekadama paNa mUkAto rokI zakAya che. te pramANathI dUra najara rAkhI hoya to najIka rahelA jIvonI rakSA thaI zake nahIM, joyA vinA cAle to rastAmAM khADo Adi Ave to paDI javAya. jethI pagamAM kAMTA Adi vAge tayA jIvonI virAdhanA paNa thAya che. mATe 3 hAtha pramANa bhUmimAM upayoga rAkhI cAlavuM. A pramANe paDilehaNa vidhi zrI gaNadhara bhagavaMtoe kahelI che. A paDilehaNa vidhine AcaratA caraNakaraNAnuyogavALA sAdhuo aneka bhavanA saMcita anaMtA karmone khapAve che. muni dIparatnasAgare karela paDilehaNa dvArano saTIka saMkSipta paricaya pUrNa karyA pachI caMDita javuM te kAla saMjJA. comAsA sivAyanA kALamAM Dagala laI tenAthI sApha karI pachI traNa vAra pANIthI Acamana karavuM. sApa, vIMchI AdinA dara na hoya, kIDA, jIvajaMtu ke vanaspati na hoya tathA prAsuka sama bhUmimAM chAyo hoya tyAM spaMDita javuM. A prAsuka bhUmi utkRSTathI bAra yojana, jaghanyathI eka hAtha lAMbI-pahoLI, AgADha kAraNe jaghanyathI cAra AMgaLa lAMbI-pahoLI ane daza doSa hita jAyAno upayoga karavo. A daza doSa A pramANe che : (1) Atma upaghAta-bagIcA AdimAM jatA. - (2) - pravacana upaghAta - kharAba sthAna - viNA Adi hoya tyAM jatAM. - (3) - saMyama upaghAta - agni, vanaspati Adi hoya, jayAM javAthI cha kAya jIvonI virAdhanA thAya. - (4) - viSaya sthAnamAM - jyAM javAthI paDI javAya, kevI Atma virAdhanA thAya, mAtR Adino relo utare temAM trasa Adi jIvonI virAdhanAthI saMyamavirAdhanA thAya. -(5) - polANavALI jIyA- tyAM jatAM vIMchI Adi karaDavAno saMbhava che, tethI Atma virAdhanA. polANamAM pANI Adi javAthI basa Adi jIvonI virAdhanA thavAthI saMyamavirAdhanA thAya. - (6) - makAnonI nIkaTamAM - tyAM jatAM saMyama ane AtmavirAdhanA thAya. - () - bilavALI jagyAmAM - tyAM jatAM paNa saMyama ane Atma virAdhanA thAya. - (8) - bIja, trasAdi jIvo hoya - tyAM paNa ukta virAdhanA thAya che. - (9) sacitta bhUmimAM - tyAM paNa ukta virAdhanA thAya che. - (10) - eka hAthathI ochI cita bhUmimAM jAya - tyAM paNa ukta saMyama ane Atma virAdhanA thAya. A daza doSonA ekAdi sAMyogika-1024 bhaMgo thAya che. aMDila besatAM pUrve "prabhunA da namuno ane uDyA pachI traNa vAra vozirU - 'vosire' kahevuM. pUrva dizA ane uttara dizAne pITha karIne na besavuM. kemake te baMne dizAo pUjya gaNAya che. rAtre dakSiNa dizA prati pITha karavI nahIM, kemake e pizAyAdi AvatA hoya che. pavanane pITha na karavI, kemake durgadha nAkamAM jAya to tethI masA thAya. sUrya tathA gAmane pITha na karavI. kemake tevI apayaza thAya. peTamAM kRmi thayelAM hoya ane chAMyo na maLe to vosirAvIne be ghaDI sudhI tyAM zarIranI chAyA karIne ubhA rahevuM. jethI be ghaDImAM kRmi svayaM pariNamana pAme. joharaNa ane daMDa DAbA sAthaLa upara rAkhavA. pAtra jamaNAM hAthamAM rAkhI traNa vAra Acamana karI zuddhi karavI. * mUla-533 thI pa3s : (4) avaTuMbha - lIdhelI bhIMta, thAMbhalA Adine Teko na devo. kemake tyAM niraMtara trasa jIvo rahelA hoya che. paMjIne paNa Teko na devo. Teko devAnI jarUra paDe Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-548 thI 553 che dvAra-2-"piMDa" che. -x -x -x -xhave piMDa ane eSaNAnuM svarUpa kaheQAmAM Ave che. * mula-548 thI pa53 - * piMDanI eSaNA traNa prakAre - gaveSaNA, grahaauSaNA, grAmaiSaNA. 0 piMDa traNa prakAre - saciva, ayita, mizra. temAM amita piMDa daza prakAre che - pRthvIkAya rAvata vanaspatikAya piMDa, beIndriya cAvatu paMcendriya piMDa ane lepapiMDa, sacita ane mizra piMDa :- lepa piMDa sivAyanA nava nava prakAre jANavo. pRvIkAyamI paMcendriya sudhIno piMDa traNa bhede che - vatta - jIvavALo. %i - jIvasahita ane hita. vitta - jIvarahi. * mUla-pa54 thI pa59 - (1) pRthvIkAya piMDa :- sayita, ayita, mizra. sacita be bhede che - (1) nizayathI sacita * ratnaprabhA, zarkara prabhAdi, himavetAdi mahAparvatonA madhyabhAgAdi, (2) vyavahArathI sacita * jyAM chANa Adi na hoya, sUryano tApa ke manuSyAdinI avara-javara na hoya tevA jaMgala Adi mizra pRthvIkAya - kSIvRkSa, vaDa, udbAdino nIceno chAyAvALo besavAno bhAMga. haLathI kheDela jamIna AI hoya tyAM sudhI, bhInI mATI eka, be, traNa prahara sudhI mizra hoya che, iMghaNa ghaNuM hoya, pRthvI thoDI hoya to eka prahara sudhI mizra. iMghaNa thoDuM pRthvI ghaNI hoya to traNa prahara sudhI mizra. baMne sarakhA hoya to be prahara sudhI mizra. acita pRthvIkAya - zIta zaru, uSNa zaru, tela, kSAra, bakarInI lIMDI, ani, lavaNa, kAMjI, dhI AdithI haNAyela pRthvI acita thAya che. A ayita pRthvIkAyano upayoga- dAhane zamAvavA, sarpadaMza upara lagADavA, bimArImAM, kAyotsarga karavAmAM, suvA-besavA-cAlavAmAM upayogI thAya che. * mUla-560 thI 54 - (2) akAyapiMDa - saritAdi traNa bhede. sacita be prakAre (1) nizcaya sacitta * ghanodadhi Adi, karA, draha-samudranA madhyabhAganuM pANI. (2) vyavahAra sacita - kUvA, taLAva, vasAda AdinuM pANI. mizra akAya * barAbara na ukeLala pANI, vasAdanuM pANI pahelI vAra bhUmi upara paDe tyAre - A baMne mizra apakAya che. ayita akAya - bANa ukALAvALuM pANI tathA bIna zarudiyI haNAyeluM pANI ayita thAya che. ayita akAyano upayoga - tRSA chIpAvavA, zeka kasvA, hAtha-paga-vAdinA prakSAlana mATe thAya che. vaSatritunA Abhe vastrano kApa kADhavo. te sivAya Rtubaddha kALamAM kApa 222 oghaniyukita-viziSTa sUtrasAra kADhe to bakuza cAIi, vibhUSaNazIla thAya ane tethI vAhmacaryano vinAza thAya. loko paNa tene kAmI samaje che. kapaDAM dhovAmAM saMpAtima jIvo tathA vAyukAya jIvonI virAdhanA thAya che. vaSakALa pahelAM kApa kADhavo joIe. na kADhe to doSo thAya. kapaDAM melA thavAthI bhAre thAya, lIla-phaga thAya, ju Adi paDe, melAM kapaDAMthI ajIrNa Adi thAya. vaSabikatunA AraMbhe 15 divasa pUrve avazya kApa kADhavo. badhAMno kApa bAra mahine kADhavo tema nahIM, AcArya ane plAnAdinA melAM vastro dhoI nAMkhavo, jethI lokamAM niMdA na thAya, glAnAdine vyAdhi na thAya. o kApa kevI rIte kADhavo ? kapaDAmAM 6 AdinI parIkSA karyA bAda kApa kADhavo. ju Adine jayaNApUrvaka dUra karIne pachI kApa kADhavo. kapaDAM dhobInI mAphaka pachADIne na dhovA. dhokA mArIne na dhove paNa jayaNApUrvaka be hAthethI masaLIne kApa kADhe. chAyAmAM sUkave, taDake nahIM. * mUla-55 thI 58 : (3) agnikAya piMDa :- sacitAdi traNa bhede che, sayita be bhede - nizcaya saciva * iMTanA nibhADAnA madhya bhAgano ane vIjaLI Adino ani. vyavahAra sacita-aMgArA Adino aMi. mizraagnikAya * taNakhA, mumura Adino aMi. ayitAni - bhAta, kUra, zAka, osAmaNa, ukALeluM pANI Adi anithI paripakva thayela. A acita agnikAya AhApANI Adi vAparavAmAM ane iMTanI TukaDA Adi anyAnya upayoga thAya che. agnikAyanA zarIra be prakAranA hoya che. (1) baDhelaka - agni sAthe saMbaMdhita hoya tevA. (2) muzkelaka - agnirUpa banIne chUTAM paDI gayela hoya tevA. AhAradi muzkelaka anikAya kahevAya che ane teno upayoga vApasvAmAM thAya che. * mUla-pa39 : (4) vAyukAyapiMDa :- sacitAdi traNa bhede che. temAM (1) nizcaya saciva * ratnaprabhAdi pRthvInI nIce valayAkAre rahela ghanavAta, tanuvAta, ati ThaMDImAM vAto vAyu, ati durdinamAM vAto vAyu Adi. (2) vyavahAra saciva * pUvAdi dizAno pavana ati ThaMDI ane ati durdina sivAyano vAto vAyu. mizravAyukAya * marAkAdimAM bharelo vAyu amuka samaya pachI mizra thAya. acita vAyukAya - te pAMca prakAre che. (1) AkAMta - kAdavAdi dabAvAthI nIkaLato vAyu, (2) masakAdino vAya, (3) dhamaNa Adino vAyu, (4) zarIramAM rahelo vAyu, (5) saMmUrNima * paMkhA Adito vAyu. A acita vAyukAyano upayoga * masaka tavAnA kAmamAM Ave tayA glAtAdinA upayogamAM levAya che. acita vAya kyAM sudhI acita rahe? acita vAyu bharelI mazaka - kSetrathI 100 hAya sudhI tene tyAM sudhI acita. bIna 100 hAya sudhI mizra ane 200 hAtha pachI sayita thAya. A aMge vizeSa jANavA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-pa39 piMDaniryukti TIkAnuvAda' juo. * mUla-580,581 - (5) vanaspatikAyapiMDa - sacitAdi traNa bhede che. temAM (1) nizcaya saciva - anaMtakAya vanaspati. (2) vyavahAra sayita - pratyeka vanaspati. mizra * cImaLAyelA phlAdi, cALyA vinAno loTa, khAMDela DAMgaradi. acita - zayAdithI pariNata vanaspati. teno upayoga saMthArAmAM, kapaDAmAM ane auSadhAdimAM thAya che. * mUla-582 thI 587 : (6 thI 8) be-traNa-cAra Indriya piMDa - A badhAM eka sAthe pota-potAnA samUharUpe hoya tyAre piMDa kahevAya che. te paNa saritAdi traNa bhede hoya che. temAM acita vikalendriyanuM prayojana A pramANe che - beIndriyamAM - caMdanaka, zaMkha, chIpa Adi sthApanAmAM, auSadhAdi kAryomAM Ave. teIndriyamAM - ughehInI mATI Adi auSadharUpa che. caurindriyamAM - zarIra, Arogya mATe ulaTI AdimAM mAkhInI AgAra kAma Ave che. (9) paMcendriya piMDa - cAra prakAre che, nArakI - tiryaMca - manuSya - devatA. temAM nArakIno vyavahAra koI rIte na thaI zake. tiryaMca paMcendriyano upayoga - cAmaDA, hADakA, vALa, dAMta, nakha, roma, zIMgaDA, viSTA, mUtra Adino kAraNe upayoga karAya che tathA vastra, dudha Adi upayogI che. manuSyano upayoga - sacita manuSyane dIkSA apAya ke mArga pUchavA kAma Ave. acita manuSyanI khoparI veza parivartanAdi karavA mATe kAma Ave tathA ghasIne upadrava zAMta karI zakAya. devano upayoga - tapasvI ke AcArya potAnuM mRtyu pUchavAne, zubhAzubha pUchavA ke saMghakArya mATe upayogI thAya. * mUla-588 thI 644 : (10) lepa piMDa :- pRthvIkAyathI manuSya sudhI A navenA saMyoga vaDe utpanna thayela lepa piMDa hoya che. kevI rIte ? gADAMnA akSamAM pRthvInI ja lAgela hoya, tethI pRthvIkAya. gADuM nadI utaratAM pANI lAgeluM hovAthI akAya. gADAMnuM loDhuM ghasAtAM agni utpanna thavAthI teukAya. jyAM agni hoya tyAM vAyukAya hovAthI vAyukAya. akSa lAkaDAno hovAthI vanaspatikAya. maLImAM saMpAtima jIva paDelA hovAthI beIndriya Adi ane doraDuM ghasAvAthI paMcendriya. e pramANe lepapiMDa kahyo che. A lepapiMDano upayoga - raMgavAmAM thAya che. lepa yatanApUrvaka grahaNa karavo. gADAM pAse jaI tenA mAlikane pUchIne lepa grahaNa karavo. zayyAtaranA gADAMno lepa levAmAM zayyAtara piMDano doSa na lAge. lepane dUrathI sUMdhIne parIkSA karavI. mITho hayo to grahaNa karavo. lepa levA jatAM gurujIne vaMdana karIne pUchIne javuM. pahelAM navA pAnAno lepa karavo, pachI jUnAM 224 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra paNAno lepa karavo. jUnA pAnA gurune batAvIne pachI lepa karavo. kemake koI navA sAdhu saNa-arya grahaNa karavAne AvavAnA hoya to paNAne lepa karavAno niSedha karI zake. athavA mAyAvInI vAraNA thaI zake. - savAramAM lepa lagAvI pAtrane sUkAvA devuM. zakti hoya to upavAsa karIne lepa levo. zakti na hoya to lepa karela pAtra bIjAne soMpIne AhAra karavA jAya. tema na kare to saMpAtima jIvonI virAdhanA thAya. lepanI poTalI banAvI paNa raMge, pachI AMgaLIthI suMvALA kare, lepa be, traNa ke pAMca vAra lagAve. lepa vibhUSA mATe nahIM paNa saMyama mATe kare. lepa be prakAre che - yukita lepa ane khaMjana lepa. aneka vastu meLavIne thato yuktilepa niSiddha che. ziyALAmAM lepakRta pAtrane pahelA ane chellA praharamAM tApamAM na sUkave. unALAmAM pahelo ane chello ardha prahara lepakRtu pAtra taDakAmAM na sUkave. kemake ukta kALa snigdha hovAthI lepano vinAza thAya, mATe na sUkave. ghaNAM tApamAM mAtra sUkavatA lepa jaldI sUkAI jAya che. paNa tuTeluM hoya to mudrikA baMdhathI tathA nAvA baMdhathI sAMdhavuM. paNa tenA baMdhathI na sAMdhavuM. kemake stanabaMdhamAM baMne bAju sAMdhA na dekhAya te rIte pAkane aMdarathI saMghAya che, tethI pAtra nirbaLa bane che. * mUla-645 thI 648 : 0 piMDanA ekAryaka nAmo- piMDa, nikAya, samUha, saMpiMDana, piMDanA, samavAya, samavasaraNa, nicaya, upacaya, caya, jumma, zazi. A rIte dravyapiMDa kahyo, have bhAvapiMDa kahe che : bhAvapiMDa be bhede che - prazasta ane aprazasa0, 0 prazasta bhAvapiMDa be, sAta, ATha ane cAra ema cAra bhede kahevAyela che. te A rIte che - be bhede - rAgathI ane dveSathI. (2) sAta prakAre - Ihaloka bhaya, paraloka bhaya, AdAna bhaya, akasmAtuM bhaya, AjIvikA bhaya, maraNa bhaya ane apayaza bhaya. (3) ATha prakAre - jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, sattA, zruta ane lAbha e ATha madanA sthAnothI. tathA - ATha karmonA udayathI. (4) cAra prakAre - krodha, mAna, mAyA, lobhathI piMDa grahaNa karavo te. 0 prazasta bhAva piMDa traNa bhede che :- (1) jJAnapiMDa - je piMDathI jJAnanI vRddhi thAya. (2) darzana piMDa - je piMDathI darzananI vRddhi thAya. (3) cAstri piMDa - je piMDathI cAritranI vRddhi thAya. A traNe mATe zuddha AhAradi grahaNa karavA. lepakRtu pagamAM AhAradi grahaNa karAya che. te eSaNA yukta hovo joIe. tethI eSaNAnuM svarUpa kahe che - * mUla-649 thI 679 :0 eSaNA :- traNa bhede che, gaveSaNA grahamaiSaNA grAmaiSaNA. (1) gaveSaNA - tenA ATha dvAro che. pramANa, kALa ItyAdi. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-649 thI 69 225 -1- pramANa :- bhikSArthe gRhasthonA ghera be vAra javuM - akALe ghaMDilanI zaMkA thaI hoya to pANI levA. bhikSA vakhate AhArAdi levA. 2- kALa :- je gAmamAM bhikSAno je kALa hoya tyAre javuM. samaya pahelAM jAya to ja prAMta hekSavALA gRhasyo hoya to A pramANe doSo thAya :- (1) jo te sAdhunuM darzana amaMgala mAnato hoya to sAdhune jotAM ja parAbhava kare, niMde ke mAre, (2) A sAdhu mAtra peTabharA che, atyAramAM nIkaLI paDyA che Adi. (3) bhikSA samaya pachI gaucarI jAya to jo gRhastha saraLa hoya to gharamAM kahe ke havethI amuka samaye rasoI banAvajo, AthI udgamAdi doSa thAya athavA sAdhu mATe AhArAdi rAkhI mUke. (4) gRhastha prAMta hoya to niMdA kare ke, zuM A bhikSAno samaya che ? na savArano, na baporano. (5) samaya sivAya bhikSArthe jatAM ghaNuM karavuM paDe, tethI zarIrane kaleza thAya che. (6) A rIte bhikSAnA samaya pUrve jatAM jo bhadraka hoya to vahelA AhAradi karAvaze, prAMta hoya to hIlanAdi karaze. *3- Avazyaka :- ThallA, mAmAdinI zaMkA dUra karIne bhikSArthe javuM. upAzrayanI bahAra nIkaLatAM 'Avasahi' kahetuM. -4- saMghAka be sAdhu sAthe bhikSArthe jAya. ekalA javAmAM aneka doSono saMbhava che. strIno upadrava thAya ke kUtarA, pratyanIkAdithI upaghAta thavAno saMbhava rahe. o sAdhu ekalo bhikSArthe jAya tenA kAraNo :- (1) huM labdhimAna chuM mAnIne jAya. (2) bhikSArthe jAya tyAM dharmakathA karavA mAMDe, tethI bIjA sAdhu sAthe na jAya. (3) mAyAvI hovAthI ekalo jAya. sAruM sAruM bahAra vAparIne sAmAnya gaucarI vasatimAM lAve. (4) ALasu-hovAthI ekalo gaucarI lAve. (5) lubdha hovAthI - bIjo sAdhu sAthe hoya to vigaI Adi mAMgI na zake. (6) nidharmI hovAthI aSaNIya grahaNa karavA ekalojAya, (3) dukALa-Adi kAraNe bhikSA meLavavA judA judA jAya. (8) AbhAdhiSThita - potAne je maLe te ja vAparavA mATe. (9) vaDhakaNo hovAthI koI sAthe na jAya. -pa- upakaraNa :- utsathI sarve upakaraNo sAthe laIne bhikSAe jAya. to tema karavA samartha na hoya to pAtrA, palA, rajoharaNa, be varA ane daMDa sAthe laIne gaucarIe jAya. -6- mAtraka :- pAtranI sAthe bIjuM mAnaka bhikSAe laI jAya. -- kAyotsarga :- upayoga karAvaNiyano ATha zAsocchavAsa kAyotsarga karIne Adeza mAMge. "saMdisaha' AcArya kahe 'lAbha' sAdhu kahe 'kahalesu" AcArya kahe - "jahA gahiyaM purva sAhi.' -8- yoga:- pachI kahe 'AvassiyAe jasTa jego' je-je saMyamane upayogI haze te te grahaNa karIza. apavAdo kahe che - (1) AcArya, glAna, baLa, tapasvI Adi mATe be thI vadhu vakhata gaucarI jAya. gayA pachI laghunIti-vaDInIti zaMkA thAya to yatanApUrvaka [35/15 226 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra gRhasthanI rajA laIne zaMkA dUra kare. (2) sAthe gaucarI pharatAM samaya pahoMce ema na hoya to baMne judA judA thaI jAya. (3) ekAkI gaucarI gayA hoya ane kadAca strI bhoga mATe prArthe to tene samajAve ke maithuna sevanathI AtmA narakamAM jAya che, ItyAdi. chatAM na choDe to kahe ke - mArA mahAvato guru pAse mUkIne AvuM, Ama kahIne gharamAMthI nIkaLI jAya. to paNa na javA de to kahe ke - oraDAmAM tArA vrato mUkI dauM. pachI oraDAmAM jaI gaLe phAMso nAMkhe. te joI bhayathI te strIno mohodaya zamI jAya ane choDI mUke. Ama karavA chatAM na zame to gaLe phAMso khAIne marI jAya, paNa vrata na khaMDe. (5) kUtarA, gAya AdinI dAMDA vatI yatanA kare. (5) pratyenIkanA ghera na javuM. kadAca praveza thaI jAya to paNa game tema karI nIkaLI javuM. mUla-680 thI 688 : * bhikSA grahaNa karatI veLA pAMca mahAvratanI yatanA :- (1) bhikSA grahaNa karatAM koI jIvanI virAdhanA na thAya teno upayoga rAkhavo. - (2) - koI nimittAdi pUche to 'huM jANato nathI' tema kahe. - (3) - hiraNya, dhana Adi rahela hoya tyAM na javuM. - (4) * upara kahyA mujaba brahmacarya vratanuM rakSaNa karavuM. - (5) - udgamAdi doSothI rahita AhAradinI gaveSaNA karavI. azuddha saMsakta AhAra-pANI AvI jaya to turaMta paraThavI devA. * mUla-689 thI 08 : o bIjA gAma gaucarI jAya tyAM bhikSAveLA thaI che ke nahIM? te kevI rIte ane kone pUche ? taraNa, madhyama, sthavira Adi bhedathI pUrve mArga pRcchAmAM kahyuM tema jayaNApUrvaka pUche. bhikSA veLA thaI gaI hoya to paNa paMjIne gAmamAM praveza kare. gAmamAM eka sAmAcArIvALA sAdhu hoya to upakaraNa bahAra mUkI, aMdara jaI, vaMdana karI, sthApanAdi mULo pUchI gaucarI jAya, bhinna sAmAcArIvALA sAdhu sAme maLe to thobhanaMdajJa kare. cha jIvanikAya rakSaka sAdhu paNa jo ayatanAthI AhAra, vihAra kare ke pleccha, juguNita, caMDAlAdi kuLamAMthI bhikSA le to bodhidurlabha kare. niSiddha sthAne vasati na kare. niSiddha kuLathI bhikSA na le. je sAdhu jema maLe tema, je maLe te doSita AhAra, upAdhi Adi grahaNa kare che, te zramaNa guNathI rahita thaIne saMsAra vadhAre che. je pravacanathI nirapekSa, AhArAdimAM ni:zaka, lubdha ane mohita thAya che, teno anaMta saMsAra zrI jinezvara bhagavaMte kahyo che, mATe vidhipUrvaka nidoMSa mahArAdi gaveSaNA kare. A gaveSaNA be bhede che - (1) dravyathI (2) bhAvathI. * mUla-709 thI 24 : dravya gaveSaNAnuM daTAMta :- vasaMtapura nagaramAM jitazatru rAjAne dhAriNI nAme saNI hatI. teNIe vikasabhAmAM suvarNanI pIThavALuM haraNa joyuM. te saNI garbhavatI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-709 thI 724 hatI. tene AvA haraNanuM mAMsa khAvAnI IcchA thaI. rAjAe potAnA mANasone suvarNamRga pakaDI lAvavA hukama karyo. ItyAdi kathA piMDaniyukti dravya gaveSaNAmAM Apela che. tyAMthI joI levI. A ja rIte tyAM azvanuM paNa dRSTAMta che. bhAva gaveSaNAnuM dRSTAMta - koI saMkhaDImAM ghaNAM sAdhune AvelA joIne koI zrAvake ke bhadrike sAdhu mATe ja bhojana taiyAra karAvyuM. bIjA anekane bolAvIne bhojana ApyuM. tene thayuM ke A joIne sAdhuo AhAra levA Avaze. AcAryane koI rIte A vAtanI khabara paDI jatAM teNe sAdhuone kahyuM ke - tyAM AhAra levA na jazo. te AdhAkarmI che. keTalAMka sAdhu tyAM AhAra levA na gayAM. paNa anyatra jaI gaucarI lAvyA. keTalAMka sAthe AcAryanA vacanane na gaNakAryu. te AhAra lAvIne vAparyo. jeoe AcAryanuM vacana pALyuM. teo tIrthaMkara bhagavaMtanI AjJAnA ArAdhaka thayA ane paralokamAM sukhane pAmyA. jemaNe AdhAkarmI AhAra lAvIne vAparyo, teo jinezvara bhagavaMtanI AjJAnA virAdhaka thaI saMsAra vadhAranArA thayA. ukta kAraNe sAdhuoe nirdoSa AhAra-pANInI gaveSaNA karavI joIe. doSita AhAra-pANIno tyAga karavo joIe. * mUla-725 thI 728 : 0 grahaNaiSaNA :- te be bhede che - dravyathI ane bhAvathI. 227 dravya grahaNaiSaNAnuM dRSTAMta H- eka vanamAM keTalAMka vAnaro rahetAM hatAM. koI vakhate unALAmAM te vanamAM phaLa, pAna Adi sUkAI gayelAM joI mukhya vAnare vicAryu ke - "bIjA vanamAM jaIe'. bIjA sArA vananI tapAsa karavA judI judI dizAmAM keTalAMka vAnarono mokalyo. te vAnaro tapAsa karIne maLyA. pachI eka suMdara vanamAM badhAM vAnaro gayA. ItyAdi AkhuM dRSTAMta - "piMDaniyukti''mAM grahaNaiSaNAmAM che, tyAM jovuM. bhAva grahaNaiSaNAnuM dRSTAMta - te paNa piMDaniryuktimAM jovuM. * mUla-729 thI 782 - 0 bhAva grahaNaiSaNAnA dvAro - sthAna, dAyaka Adi 11 che - (1) sthAna :- traNa bhede che (1) Atma upaghAtika sthAna - gAya, bheMsa Adi jyAM hoya, tyAM ubhA rahIne bhikSA grahaNa karavAmAM te gAya, bheMsa Adi zIMgaDu ke lAta mAre, tethI paDI javAya. vAge ke pAtra bhAMgI jAya. tethI chakAya jIva virAdhanA thAya. tethI tevA sthAno tathA jyAM jIrNa bhIMta, kAMTA, dara Adi hoya tyAM paNa ubhA rahIne bhikSA na grahaNa karavI. (2) pravacana upaghAtika sthAna :- ThallA-mAtrAnAM sthAna, gRhasthane snAna karavAmAM sthAna, khALa Adi azuyivALA sthAne ubhA rahI bhikSA grahaNa karatAM pravacananI hIlanA thAya, AvA sthAne rahI bhikSA na levI. (3) saMyama upaghAtika sthAna H- pRthvI, pANI, agni, bIja, Adi jyAM oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra hoya tyAM ubhA rahIne bhikSA grahaNa karatAM te jIvonI virAdhanA thAya, mATe tevA sthAne ubhA rahI bhikSA grahaNa na karavI. 228 (2) dAyaka :- ATha varSathI ochI uMmaranuM bALaka, nokara, vRddha, napuMsaka, matta, gAMDo, krodhI, vaLagALavALo, hAtha vinAno, paga vinAno, AMdhaLo, beDIvALo, koDha rogI, garbhavALI strI, khAMDatI, daLatI, pIMjatI Adi strI pAsethI bhikSA grahaNa na karavI. apavAde-koI jAtano doSa na thAya tema hoya to upayogapUrvaka bhikSA grahaNa kare. (3) gamana :- bhikSA ApanAra, bhikSA levA aMdara jAya to tenI upara nIcenI jamIna tathA AsapAsa paNa jovuM. jo te jatAM pRthvI, pANI, agni Adino saMghaTTo karatAM hoya to bhikSA grahaNa na karavI. kemake tevI bhikSA grahaNa karatAM saMyama virAdhanA thAya athavA ApanArane aMdaranA bhAgamAM jatA kadAca sarpa Adi karaDe, to gRhasthAdi mithyAtva pAme. (4) grahaNa :- nIcuM dvAra hoya, jyAM barAbara joI zakAtuM na hoya, kamADa vAsela hoya, ghaNAM mANaso Ava-jA karatAM hoya, gADAM vagere ADAM paDelA hoya, tyAM bhikSA grahaNa na karavI. jo barAbara upayoga rahI zake tema hoya to bhikSA grahaNa karavI. (5) Agamana :- bhikSA laIne AvatA gRhastha, pRthvI AdinI virAdhanA karato Avato hoya to bhikSA grahaNa na karavI. (6) prApta H- ApanArano hAtha kAcA pANIvALo che ke kema? te jovuM. AhAra Adi saMsakta che ke kema ? te jovuM. bhAjana bhInuM che ke kema ? ItyAdi jovuM. AvuM hoya to bhikSA grahaNa na karavI. - (7) parAvarta :- AhAra Adi bIjA vAsaNamAM nAMkhe to te vAsaNamAM sacitta pANI Adi saMsakta hoya to te vAsaNamAMno AhAra na levo. (8) patita :- AhAra pAtramAM grahaNa karyA pachI tapAsavo. piMDa yogavALo che ke svAbhAvika te jovuM. jo yogavALo ke bheLaseLa lAge to toDIne tapAsavo. kadAca temAM jhera bheLaveluM hoya ke kaMI kArmaNa kareluM hoya athavA suvarNa Adi nAMkhela hoya, kAMTA Adi hoya to saMyama virAdhanA ane Atma virAdhanA thAya. (9) guruka H- moTA patthara vagerethI DhAMkeluM hoya, te khaseDavA jatAM gRhasthane kadAca IjA thAya, ApavAnuM bhAjana ghaNuM moTuM hoya ke bhAre vajanadAra hoya, te upADIne ApavA jatAM kadAca hAthamAMthI paDI jAya, to gRhastha dAjhI jAya athavA page IjA thAya, temAM rahela AhAra nIce DhoLAya to cha kAya jIvanI virAdhanA thAya. mATe tevA moTA ke bhAre bhAjanathI bhikSA grahaNa na karavI. (10) trividha :- kALa traNa prakAre che (1) grISma, (2) hemaMta, (3) varSAkALa ApanAra paNa traNa prakAre che. (1) strI, (2) puruSa, (3) napuMsaka. te darekanA paNa traNa bheda che - (1) taruNa, (2) madhyama, (3) sthavira. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-729 thI 38ra 229 napuMsaka zIta hoya che, strI umAvALI hoya che, paraSa zItoSNa hoya che. teomAM purakarma, udakAddha, saniSpa traNa hoya che. tenA paNa pratyekanA sacitta, acitta ane mizra traNa bhedo che. sasnigdhamAM eTale mizra ane sacita pANIvALA hAtha hoya te hAthanA AMgaLA, rekhA, hatheLIne AzrIne sAta bhAga karavA. temAM kALa ane vyakti bhede jo sUkAyelA hAtha hoya to bhikSA grahaNa karAya. * mUla-783 thI 811 - o bhAva- te laukika ane lokotara be bhede che. laukika eTale sAmAnya jana samudAya prasiddha, lokottara - jinezvaranA zAsanamAM pracalita prazasta eTale mokSamArgamAM sahAyaka, apazasta eTale mokSamArgamAM sahAyaka nahIM. 0 laukika daSTAMta :- koI gAmamAM be bhAIo judA rahetA, khetI karIne nirvAha karatA hatA. ekanI strI sArI hatI. bIjAnI strI bedarakAra hatI. teNI savAramAM vahelI uThI hAtha-moM dhoIne potAnI ja kALajI rAkhavI. nokaronI khabara na rAkhatI, temanI sAthe kalaha karatI. kramazaH nokaro Adi badhAM cAlyA gayA, dravya paNa khalAsa thaI gayuM. A laukika aprazasta bhAva. bIjAnI strI hatI te nokaronI khabara rAkhatI, samayasara bhojana Adi ApatI. kAmakAjamAM preraNA karatI. AthI nokaro sArI rIte kAma karatAM anAja paNa ghaNuM pAkyuM, ghara dhana-dhAnyathI samRddha thayuM. A laukika prazasta bhAva. 0 lokottara prAMta - je sAdhu saMyamanA pAlanArthe AhArAdi grahaNa kare che, paNa potAnA rUpa, baLa ke zarIranI puSTi mATe AhAra karatA nathI, AhArAdi lAvI AcAryAdine ApIne vApare che. te darzana-jJAna-cAritrano ArAdhaka thAya che. A lokottara prazastabhAva. je sAdhu sva varNa, bala, zarIrAdi puSTi mATe AhAra grahaNa kare che. AcAryAdinI bhakita na kare. te ArAdhaka na thAya. te lokottara apazad. 4ra-doSarahita zraddhAhAra grahaNa karIne, te AhAra tapAsI levo. temAM kAMTA, saMsakatAdi Adi hoya to te kADhI-pAThavIne Ave. upAzrayamAM pravezatA paNa pUMjI traNa vAra nisIhi kahIM mAthuM namAvIne namaskarA kare. je ilA-mAmAnI zaMkA hoya to pAkA bIjAne soMpI zaMkA tivArI, AvIne kAyotsarga kare, kAyotsargamAM gaucarImAM lAgelA doSo ciMtave, gara samakSa AlocanA kare. jo gura svAdhyAyamAM, vizrAmamAM ke vyAkSipta cita hoya to AlocanA na kare, paNa zAMta, avyAkSita citAdi hoya to Aloce. * mUla-812 thI 22 : AlocanA karatI veLA TALavAnA doSo :- (1) naTTa - gocarI AlocatA hAtha, paga, bhRkuTI, mAthuM, AMkha AdinA vikAra na kare. (2) varlsa - hAtha ane zarIra na vALe. (3) gharta - ALasa maraDatA na AlocavuM. (4) "NTH - gRhastha bhASAmAM 230 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra na Aloce. (5) pU - muMgA muMgA AlocanA na kare. (6) jana * moTA avAje AlocanA na kare. A cha prakAranA doSo na lAge e rIte AcAryAdi pAse AlocanA karavI. thoDo kALa hoya to saMkSepathI AlocanA kare. pachI gaucarI batAvI, pahelAM potAnuM mukha ane mastaka pramAzeM. upara-nIce Asa-pAsa najara karIne pachI gaucarI batAve. - X - X - gaucarI batAvIne ajANatAM lAgelA doSonI zuddhi mATe ATha zvAsozvAsa pramANa kAyotsarga kare ane ahIM ninf6 masAva nA gAthA ciMtave. jo ke pUrve be alaga gAthA ciMtavAtI hatI.] * mUla-823 thI 839 : 0 AlocanA karIne zuM kare ? gocarI AlovyA pachI muharta mAtra svAdhyAya karIne guru pAse jaIne kahe ke - prApUrNaka, tapasvI, bALa Adine Apa gaucarI Apo. guru mahArAja Ape athavA AjJA kare ke - "tame ja te ApI do." pote prAdurNaka Adine tathA bIjA sAdhune nimaMtraNA kare. jo teo grahaNa karaze to nirjarA thaze. avajJAthI nimaMtre to karmabadha thAya. kahyuM che ke - pAMca bharata, pAMca airAvata, pAMca mahAvideha phogo. A paMdara karmabhUmimAM rahelAM sAdhumAMthI eka sAdhunI paNa hIlanA karavAthI badhAM sAdhunI hIlanA thAya che. eka sAdhunI paNa bhakti karavAthI (jo badhAM paratvenuM bahumAna hoya to badhA sAdhunI bhakti thAya che. [zaMkA ekanI hIlanAthI badhAMnI hIlanA ane ekanI bhaktithI badhAMnI bhakita kema thAya? yajJadatta khAya temAM devadattanuM peTa kema bharAya ? [samAdhAna jJAna, darzana, tapa ane saMyama - e sAdhunA guNo che. A guNo jema eka sAdhumAM che, tema badhAM sAdhumAM che. tema eka sAdhunI niMdA karavAthI badhAM sAdhunA guNonI niMdA thAya che. yokanI bhakti, pUjA, bahumAna karavAthI paMdare karmabhUmimAM rahelAM badhAMnI bhakti, pUjAdi thAya che. uttama guNavAnuM sAdhunI haMmezAM vaiyAvaccAdi karavAthI, potAne badhAM prakAre samAdhi maLe che. vaiyAvacca karanArane ekAMte karmanirjarA thAya. sAdhu be prakAre hoya. keTalAMka mAMDalImAM AhAra karanArA, keTalAMka judA vAparanArA. je mAMDalImAM AhAra karanArA hoya, te bhikSA gayelA sAdhu AvI jAya eTale badhAM sAthe vApare. tapasvI Adi guvAiAthI judu vApare. * mUla-840 thI 845 - 0 grAmaiSaNA - be bhede che - (1) dravya grAmaiyANA, (2) bhAva grAmaiSaNA. * dravyagrAsa eSaNA - eka mAchImAra mAchalAM pakaDavA mATenA kAMTAmAM mAMsapiMDa bharAvIne drahamAM nAkhato hato, te vAta eka mAchalo jANato hato. tethI te mAchaluM kAMTA uparanuM mAMsapiMDa AjubAjuthI khAI jAya che, pachI gala halAve che. tethI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-840 thI 845 mAchImAra mAchaluM temAM phasAyeluM jANI, te bahAra kADhe che, to kAMI hetu nathI. A pramANe vAraMvAra peluM mAchaluM mAMsa khAI jAya che, paNa galamAM sapaDAtuM nathI. mAchImArane vicAramAM paDela joI mAchaluM tene mAchaluM kahe che ke huM eka vAra pramAdamAM paDyo, bagalAe mane pakaDyo ItyAdi - 4 - 4 - 4 - AkhuM dRSTAMta piMDa niryuktinA grAauSaNAmAM AvI gayela che, tyAM jovuM. A rIte mAchalo sAvadhAnIthI AhAra meLavato hato. tethI kyAMya chetarAto na hato. 231 * mUla-846 thI 848 - 0 bhAva grAtaiSaNA :- A pramANe koI doSomAM na chaLAya te rIte nirdoSa AhA-pANInI gaveSaNA karI, saMyamanA nirvAha mATe ja AhAra vAparavo. AhAra vAparatAM paNa potAnA AtmAne zAsita kare ke - he jIva ! tuM beMtAlIza doSa rahita AhAra lAvyo che, to have vAparavAmAM mUrchAvaza thaIza nahIM, rAga-dveSa karIza nahIM. AhAra vadhu paNa na vAparavo, tema ocho paNa na vAparavo. jeTalAM AhArathI zarIra TakI rahe teTalAM pramANamAM AhAra vAparavo. - mUla-849,850 : 0 gaucarI koNa-koNa judI vApare ? te kahe che :- (1) AgADha yoga vahana karanAra judu vApare - (2) - mAMDalI bahAra rAkhelA amanojJa judA vApare. - (3) - mahemAna sAdhu AvelA hoya, temane pahelAMthI pUrepUru ApavAmAM Ave eTale teo judu vApare che. - (4) - navadIkSita hoya, upasthApanA na thaI hoya, tyAre temane juduM vAparavA Ape. - (5) - doSa zuddhi mATe prAyazcitta karatAM hoya te zabala bhraSTa cAstriIo judA vApare. - (6) - bALa, vRddha, asahiSNu judu vApare. A rIte judu vAparanArA asamuddezika kahevAya che. taduparAMta koDha Adi rogavALA judu vApare. * mUla-851 thI 859 :0 prakAzanI vyAkhyA prakArano che - (1) dravya prakAza, (2) bhAva prakAza, (1) dravya prakAza - dIpaka, tna Adino hoya che. - AhAra prakAzamAM karavo joIe. A prakAza be (2) bhAva prakAza - te sAta prakAre che, sthAna, dizA ItyAdi. - (1) sthAna :- mAMDalImAM sAdhune javA AvavAno mArga mUkIne tathA gRhastha AvatA na hoya tevA sthAnamAM paryAyAnusAra besIne AhAra kare. - (2) dizA :- AcAryanI sAme, pAchaLa ke parAMDyukha na besavuM, paNa mAMDalI pramANe guruthI agni ke IzAna dizAmAM besIne AhAra karavo. - (3) prakAza :- ajavALuM hoya tevA sthAne besIne AhAra karavo. jethI mAkhI, kAMTo, vALa Adi hoya to khabara paDe. aMdhArAmAM AhAra karatAM mAkhI Adi AhAra sAthe peTamAM jAya to ulaTI, vyAdhi Adi thAya che. - (4) bhAjana :- aMdhArAmAM bhojana karatAM je doSo lAge, te doSo sAMkaDA oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra mukhavALA pAtramAM vAparatA lAge che. nIce AhAra verAya, vastrAdi bagaDe ItyAdi doSo thAya. tethI pahoLA patramAM AhAra vAparavo. 232 -- - (5) propa :- kUkaDInA iMDA pramANa koLIyo laIne mukhamAM mUkyo athavA mukha vikRta na thAya teTalA pramANano koLIyo mukhamAM mUke. - (6) guru :- guru joI zake tema vAparavuM. kemake tema na karatAM sAdhu jo ghaNuM vApare ke apathya vagere to rogAdi thAya athavA gaucarImAM snigdha dravya maLela hoya, to te gurune batAvyA sivAya vAparI le. - (7) bhAva :- jJAna, darzana, cAstrinI ArAdhanA sArI rIte thaI zake te mATe vAparavuM paNa varNa, baLa, rUpa Adi mATe AhAra na vAparavo. je sAdhu gurune batAvIne vidhipUrvaka vApare che, te sAdhu gaveSaNA, grahataiSaNA ane grAseSaNAthI zuddha vApare che. * mUla-860 H upasaMhAra - A rIte vAparavAno vidhi saMkSepathI kahyo. te badhAM sAdhu mATe samajI levo. paNa aneka sAdhu hoya to mAMDalIbaddha vApare. * mUla-861 thI 868 : 0 mAMDalI zA mATe karavI? mAMDalI karavAnA kAraNo A pramANe che - (1) glAna sAdhunI koI eka sAdhu vaiyAvacca kare to tene sUtra, arthanI hAni thAya. jo maMDalIbaddha hoya to judA judA sAdhu kAryo saMbhALI le tethI koIne sUmArthanI hAni na thAya, glAnanI sevA sArI thAya. (2) bALa sAdhu - bhikSA lAvavA samartha nathI, tethI jo mAMDalIbaddha hoya to bIjA sAdhu gaucarI Adi lAvI Ape, bALa sAdhu sukhe sacavAI jAya. (3) vRddha sAdhu - bALa sAdhu pramANe ja samajI levuM. (4) navadIkSita gocarInI zuddhi na jANe, tethI bIjA sAdhu lAvI Ape. (5) prAthUrNAMka Ave tyAre sAthe maLIne bhakti karI zakAya te mATe. (6) asamartha evA rAjaputrAdine dIkSAmAM saMyamanI hAni na thAya. (7) badhAM sAdhuone AhArAdinI bhaktino lAbha laI zakAya. (8) koI alabdhika sAdhune AhArAdi na maLe to sIdAya nahIM. ukta kAraNothI mAMDalI karavAmAM Ave che, jethI saMyamArAdhanA sukhe thAya. 0 bhikSArthe gayela sAdhu upAzraya/vasatimAM Ave tyAre vasatipAlaka sAdhue karavAnI vidhi - bhikSArthe gayela sAdhune AvavAno samaya thAya eTale vasatipAlaka naMdI patra paDilehaNa karIne taiyAra rAkhe. sAdhu AvIne temAM pANI nAMkhe. pacI pANI svaccha thaI jatAM bIjA pAtramAM gALI levAya. gacchamAM sAdhunI saMkhyAnusAra pAtra-saMkhyA rAkhe. vasatipAlaka naMdIpAtra rAkhavA samartha na hoya ke naMdIpatra na hoya, to sAdhu potAnA pAtramAM cAra AMgaLa ochuM pANI lAve. jethI ekabIjAmAM nAMkhIne pANI svaccha karI zakAya. pANImAM kacaro ke kIDI Adi hoya to jayaNApUrvaka Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-861 thI 868 233 pANIne gALe ane kIDI Adine dUra kare. sAdhuo mAMDalImAM yathAsthAne besIne badhAM sAdhu AvI na jAya tyAM sudhI svAdhyAya kare. asahiSNu hoya to tene vAparavA ApI de. 0 gaucarI-AhAranI vaheMcaNI koNa kare ? gItArtha, ratnAdhika, alababdha evA maMDalI sthavira AcAryazrInI jA laIne mAMDalImAM Ave. A gItArya, ratnAdhika ane alubdha e traNa padanA ATha aMgo thAya che. te A pramANe- (1) gItArya, ratnAdhika, alubdha, (2) gItArtha, ratnAdhika, lubdha, (3) gItArtha, ladhuparyAya, alubdha, (4) gItArtha, laghupacaya, lubdha. (5) agItArtha, ratnAdhika, alubdha. (6) agItArtha, ratnAdhika, lubdha. (3) agItArtha, laghuparyAya, alubdha. (8) agItArtha, laghu paryAya, lubdha. ukta ATha bhaMgomAM labdhavALA cAre bhaMgo duSTa che. pacI alubdhamAM paNa pAMcamo ane sAtamo apavAde zuddha, mAtra pahelo ane trIjo bhaMga zuddha che. A zuddha maMDalI sthavira badhAM sAdhune AhAra vaheMcI Ape. rAdhika sAdhu pUrvAbhimukha bese, bAkInA sAdhu yathAyogya payaya pramANe mAMDalIbaddha bese. gaucarI vAparavA besatI vakhate dareka sAdhu rAkhanI kuMDI sAthe rAkhe. kemake vAparatAM kadAca ThaLIyo, kAMTo Adi Ave to kuMDImAM nAMkhI zakAya. vAparatI vakhate gRhasthAdi AvI na jAya te mATe eka sAdhu nAkA upara bese. * mUla-876 thI 85 : 0 AhAra kevI rIte vAparavo ? pahelAM snigdha ane madhura AhAra vApare. kemake tenAthI buddhi ane baLa vadhe tathA pittanuM zamana thAya. vaLI snigdha AhAra chello rAkhe to paraThavavo paDe tyAre asaMyama thAya. A AhAra kaTaka cheda, pratara cheda ke siMhabhakSita rIte vApare. temAM vaTAchera - kaTakA karI karIne vAparavo. pratA che - uparathI vAparatA javuM fighta - eka bAjuthI zarU karI badho AhAra kramasara vApare. AhAra vAparatAM - sabaDakAM na bolAve, cabayaba na kare, utAvaLa na kare, bahu dhIme paNa na vApare, vAparatAM nIce na vere. sagadveSa na kare. mana-vacana-kAyAthI gupta thaI zAMta cite AhAra vApare. udgama utpAdanA doSothI zuddha, epaNA doSarahita evo paNa goLa Adi AhAra duSTabhAvathI adhika grahaNa karavAthI sAdhu jJAna-darzana-cAritrathI asAra thAya che. jyAre zuddha bhAvathI pramANasara AhAra grahaNa karavAthI sAdhu jJAna-darzanacAstrinA sArarUpa thAya che. * mUla-896 thI 08 : have AhAra vAparavA ke na vAparavAnA cha-cha-kAraNo kahe che - sAdhu sudhAvedanA zamAvavA, vaiyAvaccArye, Iyapatha zodhavA mATe, saMyama arthe, zarIra TakAvavAne, svAdhyAya karavA mATe, A ja kAraNe AhAra kare. - tathA - cha kAraNe AhAra na 234 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra kare, te A - tAva ke bimArI hoya, rAjA ke svajanAdino upadrava hoya, brahmacarya rakSArthe, jIvadayArthe, viziSTa tapazcaryA nimite ane zarIranA tyAga mATe anazana kare tyAre. A ja kAraNo che.] AhAra vAparyA bAda pAtra traNa vAra pANIthI dhovAM joIe. * mUla-09 thI 13 : AhAra vadhe tyAranI vidhiH- AhAra vAparyA chatAM vadhyo hoya to nAdhika sAdhu vadhelo AhAra AcAryane batAve. AcArya kahe ke AyaMbila, upavAsavALA sAdhune bolAvo. tyAre mohanI cikitsa mATe jemaNe upavAsa karyo hoya, jemaNe akramAdi karyA hoya, glAna ke Atma labdhika hoya te sivAyanA sAdhune ratnAdhika sAdhu kahe ke - "tamane AcArya bhagavaMta bolAve che." te sAdhuo AcAryazrI pAse upasthita thAya. AcArya kahe ke - "A AhAra vadhyo che, te vAparI jAo." tyAre sAdhu kaheze ke - vaparAze eTaluM vAparIzuM. vaparAyA chatAM AhAra vadhe to jenuM pAtra hoya te sAdhu AhAra paraThavI de. jo sAdhu "vaparAze teTaluM vAparIzuM" ema na bolyA hoya to vadheluM te pote paraThavI de. * mUla-14,915 - 0 pAtramAMthI bIjAne kevo AhAra Apavo ? vidhipUrvaka lAvelo ane vidhipUrvaka vAparelo AhAra bIjAne ApI zakAya, tenA cAra bhAMgA thAya. te A pramANe- (1) vidhithI gRhIta-vidhithI vAparela. (2) vidhi vaDe gRhIta - avidhithI vAparela. (3) avidhithI gRhIta - vidhithI vAparela. (4) avidhithI gRhIta - avidhithI vAparela. vidhigRhIta eTale udgamAdi doSarahita ane gRhastha jevo Apyo hoya tevo ja grahaNa karela. te sivAyano avidhipRhIta che. * mUla-916 thI 923 : vidhi avidhi bhojananuM svarUpa kahe che - (1) avidhi bhojananA cAra bhedo che : (1) * kAkabhukta - jema kAgaDo viSTA AdimAMthI vAla, caNA Adi kADhIne khAya che, tema pAtramAMthI sArI-sArI ke amuka-amuka vastu kADhIne vApare te athavA khAtA khAtA vere tathA mukhamAM koLIyo nAMkhI kAgaDAnI mAphaka AsapAsa jue - (2) - mRgAla bhukta - ziyALanI jema jude judethI laIne khAya. - (3) - drAvita rasa - bhAta osAmaNa bhegA karelamAM pANI ke pravAhI nAMkhIne eka rasarUpa thayeluM pI jAya. * (4) - parAkRSTa - pheraphAra, uMdhu-catu, taLanuM upara ane upanuM taLe karIne vApare. (2) vidhi bhojana - pahelAM utkRSTa dravya, pacI anuvRSTa dravya, pachI samIkRtasa vAparavuM e vidhi bhojana. vidhithI grahaNa kare ane avidhithI vApareluM bIjAne Ape ke grahaNa kare to AcArya baMnene eka kalyANaka prAyazcitta Ape. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-924 thI 942 235 236 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra * mUla-924 thI 4ra : AhAra vadhe to pAriSThApana karavAnI vidhi - pariSThApanA be prakAre che - (1) jAta pariSThApanA - prANAtipAta doSothI yukta athavA AghAkamiida doSavALuM athavA lobhathI lIdheluM tathA abhiyogakRta, vazIkaraNa kRtu, maMga-cUNAdi mizrakRta tathA viSamizrita AhAro paNa azuddha hovAthI paraThavavAmAM 'nAta' bheda kahevAya che. (2) ajAta pariThApanA - zuddha AhAra vadhelo hoya tene paraThavavo te * 3 nIti' kahevAya che. te AhAra sAdhuone khabara paDe te rIte traNa DhagalI karI paraThavavo paraThavIne traNa vakhata vosira- vosire kahevuM. A pramANe vidhi pariThApanAthI sAdhu karmabaMdha karato nathI. [zaMkA zuddha ane vidhipUrvaka lAvelo AhAra kaI rIte vadhe? samAdhAna] je kSetramAM rahelA hoya tyAM AcAryAdine prAyogya dravya durlabha hovAthI AhAra bIje gAma gaucarI gayelA badhAM sAdhu AcArya prAyogya dravya maLI jatAM grahaNa kare. athavA gRhastha vadhAre vahorAvI de, tethI vadhe. A kAraNe zuddha AhAra paNa paraThavavo paDe. * mUla-943 thI 949 : 0 AcAryane prAyogya grahaNa karavAthI thatAM lAbho :- AcArya prAyogyanI grahaNathI gurune sUtra ane artha sthira thAya che. manojJAhArathI sUtra ane arthanuM sukhapUrvaka ciMtana karI zake che. AthI AcAryano vinaya thAya, navadIkSitane AcArya pratye bahumAna thAya, prAyogya ApanAra gRhasthane zraddhAnI vRddhi thAya. ziSyane nirjananuM kAraNa thAya che. ukta kAraNe AcArya prAyogya grahaNa karavAthI AcAryanI anukaMpA thAya che. AcAryanI anukaMpAthI gacchanI anukaMpA thAya che. gaccha anukaMpAvI, tIrthanI bhakti thAya che. mATe A prAyogya grahaNa karavuM. AcArya prAyogya jo maLatuM hoya to dravya, kSetra, kALa, bhAvathI utkRSTa dravya prathama grahaNa karyuM. utkRSTa na maLe to yathAyogya grahaNa karyuM. paraMtu plAna mATe niyamA prAyogya grahaNa karavuM. * mUla-50 thI 962 : 0 paraThavatAM eka, be, traNa DhagalI karavAnuM kAraNa - gaucarI Adi gayelA, vihAramAM rahelA sAdhuone zuddha-azuddha Adi AhAranI khabara paDI zake athavA kadAyita gAmamAM rahelA sAdhune jarUra paDe, te mATe eka-be-traNa DhagalI karavI. vAparyA pachI ThallA AdinI zaMkA hoya to dara anApAtAdi spaMDilamAM jaIne vosirAve. pachI paDilehaNano samaya thAya tyAM sudhI svAdhyAya kare. * mUla-963,964 - 0 paDilehaNanI vidhi cotho prahara zarU thAya, eTale upavAsI pahelAM muhapati ane zarIrane paDilehIne AcAryanI upAdhi paDilehe. pachI anazana karelAnI, navadIkSitanI, vRddha AdinI kramazaH paDilehaNA kare. pachI AcArya pAse jaIne "upadhipaDilehuM" Adeza mAMgIne pAtrAnI paDilehaNA kare. pachI mamaka ane potAnI upadhi paDilaihI chelle colapaTTo paDilehe. gauyarI vAparI hoya te pahelAM muhapati, pachI zarIra, pachI colapaTTo paDilehe. pachI kramaza: gucchA, jhoLI, 5DalAM, jasmANa, pachI mAtrA paDilehe. pachI AcAryanI upadhipaDilehe. pachI Adeza mAMgI gaccha sAdhAraNanA pAtrA, paribhogya vara paDilehe. pachI potAnI upAdhi paDilehe. chelle joharaNa paDilehe. paDilehaNa karyA pachI svAdhyAya karavo athavA sIvavA Adi kArya hoya to te karavuM. e pramANe svAdhyAyAdithI chellI porisino caturtha bhAga bAkI rahe tyAM sudhI kare. pachI kALa pratikramIne 24-mAMDalA kare. sUrya asta thatAM badhAM pratikramaNa kare. AcAryazrI dharmakathAdi karatA hoya, to badhA sAdhu AvazyakabhUmi mAMDalImAM potapotAnA yathAyogya sthAne kAyotsargamAM rahI svAdhyAya kare. koI kahe che ke - sAdhuo sAmAyika sUtra kahI kAyotsargamAM arthapATha kare. AcArya na Ave tyAM sudhI ciMtavanA kare. AcArya AvI sAmAyika sUNa kahI, daivasika atiyAra ciMtave tyAre sAdhuo paNa manamAM daivasika atiyAra ciMtave. bIjA vaLI ema kahe che ke - AcArya Ave eTale svAdhyAya karatAM sAdhu paNa AcArya sAthe sAmAyika sUtra ciMtavI, aticAra ciMtave. AcArya be vAra aticAra ciMtave, sAdhu eka vAra ciMtave. e rIte Avazyaka pUrNa karyA pachI uMcA vadhatA svI traNa stuti maMgala mATe bole. kAlagrahaNa veLA thaI ke nahIM te tapAse. * mUla-975 thI 105 - kAlagrahaNanI vidhi-saMkSepathI :- kALa be bhede che. te A pramANe - (1) vyAghAta - thAMbhalA ke vaideziko sAthe jatAM - AvatAM saMghaTTo thAya tathA AcArya zrAvakAdi sAthe dharmakathA karatA hoya to kAlagrahe nahIM. (2) atyAghAta - koI ja vAghAta na hoya to kAlagrahI ane dAMDIdhara AcArya mahArAja pAse jaI AjJA mAMge ke ame kAlagrahaNa karIe ? pachI paNa jo Avo vyAghAta hoya to kAla na grahe - AcAryane pUchela na hoya, avinayathI pUchela hoya, vaMdana na karela hoya, AvasahI na kahI hoya, avinayathI kahela hoya, paDI jAya, IndriyanA viSayo pratikULa hoya, dimoha thAya, tArA khare, asvAdhyAya thAya, chIMka thAya, ujjuhI lAge ItyAdi to kAlagrahaNa na le. kAlagrahI kevo hoya ? piyadharmI, dvadharmI, mokSasukhAbhilASI, pApabhIru, gItArtha, savazIla evo sAdhu kAlagrahaNa le. kALa cAra prakAre che - (1) prAdoSika, (2) ardhasamika, (3) vairAjhika, (4) prAbhAtika. prAdoSika kALamAM badhAM sajajhAya sAthe sthApe. bAkInA traNamAM sAthe athavA judA judA sthApe. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-975 thI 1005 233 prAdoSika ane ardhAgika kALa uttara dizAmAM levAya. vairAmika kALa uttara ke pUrvamAM pheravAya. prabhAtika kALa pUrvamAM levAya. prAdoSika kALa zuddha hoya to svAdhyAya karIne pahelI, bIjI porisi jAgaraNa kare. kALa zuddha na Ave to utkAlika sUtrano svAdhyAya kare. [kALa grahaNa viSayaka ghaNI ja vizeSa hakIkatonuM kathana jovA maLe che, te TIkA graMthathI ke bhAgyathI jANI zakAya che. ame tenuM avataraNa karela nathI, kemake te sUranI sAthe kriyArUpe pratyakSa ja samajAya tevuM che.] muni dIparatnasAgare karelA piMDa dvArano saTIka saMkSipta paricaya pUrNa oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra (c) dvAra-3-upadhi uche - X - X - X - have oghaniryuktinuM trIjuM "upadhi" nAme dvAra kahe che - * mUla-1006 thI 1026 : upakAra kare te upadhi kahevAya che. te dravyathI zarIrane upakAraka che ane bhAvathI jJAna-darzana-cAtrine upakAka che. A upadhi be prakAre che - (1) ogha upadhi, (2) upagraha upadhi. A baMne paNa saMkhyA pramANa ane mApa pramANathI babe bhede che. 0 ogha upadhi - nitya dhAraNa karAya che. 0 upagraha upadhi - kAraNe saMyamanA mATe dhAraNa karAya che. * jinakapInI ogha upadhi - te utkRSTa bAra prakAre kahelI che. te A pramANe :(1) pAnA, (2) jhoLI, (3) nIceno guccho, (4) pAtra kesarikA arthAt pAtra paDilehaNanuM vastra vizeSa, (5) pagalAM, (6) rajaANa, (7) uparano guccho, (8 thI 10) maNa kapaDAM, (11) ogho, (12) muhapati. A bAra bheda utkRSTathI kahyA. bAkI 11, 10, 9, 5, 4, 3 ane jaghanyathI be prakAre paNa hoya che. be prakAramAM ogho ane muhapati to avazya darekane hoya ja che. traNa prakAramAM ogho, muhapati ane eka vastra hoya. cAra prakAramAM ogho, muhapatti ane be vara hoya. pAMca prakAramAM ogho, muhapatti ane traNa vastra hoya. nava prakAramAM ogho, mahApatti, paga, jhoLI, nIceno gucho, patra kesarikA, paDalAM, rajamaNa ane uparano guccho hoya. daza prakAranI upadhimAM ukta nava upadhi uparAMta eka vastra hoya ane agiyAra prakAranI upadhimAM ukta nava upadhi uparAMta be vastro hoya che. jyAre bAra prakAranI upadhimAM ukta bAre hoya che. 0 sthavikalponI ogha upadhi : - sAdhu mATe cauda prakAranI upAdhi hoya che :- ukta 12 prakAranI upadhi uparAMta (13) mAtraka, (14) colapaTTo. - sAdhvI mATe paccIza prakAre upadhi kahelI che kemake sAdhvIne jinakalA svIkAravAno hoto nathI. te 25-upAdhi A pramANe : patra, koLI, nIceno guccho, pAkesaskiA, paDalAM, rajaNa, uparano guccho, traNa kapaDAM, ogho, muhapati, mAnaka e tera [tathA (14) kamaMDhaka - vAparavA mATenuM juduM paNa. (15) avAhanaMtaka - gula bhAvanA rakSaNa mATe komaLa ane majabUta na nAva samAna vA. (16) paTTo - zarIra pramANa karI baMdha. (17) addhoga - ardha sAthaLa sudhInuM sIvyA vinAnuM ca jevuM vastra, (18) calaNI - jAnuM pramANa sADo. (19 ane 20) be nivasanI - aMtanivasanI, je ardha sAthaLa sudhI lAMbI hoya ane bahirnivasanI - ghuMTI sudhInI lAMbI hoya. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1006 thI 1026 239 (21) kaMcuka * chAtI DhAMkavA mATe, (22) upakakSikA- jamaNI bAjuthI kaMcaka DhAMkavA mATe, (23) vekakSikA - ukta 1,22ne DhAMkavA mATe. (24) saMghATI cAra - (1) be hAtha pahoLI-upAzraya mATe, (2) traNa hAtha pahoLI-gaucarI javAmAM, (3) traNa hAtha pahoLI - sthaMDita javAmAM, (4) cAra hAtha pahoLI-samavasaraNamAM vyAkhyAna ubhA rahetAM, mAthAthI paga sudhInA AcchAdana mATe. (5) skaMdhakaraNI - svarUpasAvIne khuMdhI banAvavA mATe. ukta upadhiomAM uttama, madhyama, jaghanya traNa bheda che - * mUla-1028 thI 1030 : o jinakabhInI uttamAdi upadhi :- (1) utama cAra- praNa vastra ane pAtra, (2) madhyama cAra - jhoLI, 5DalAM, jasmANa, ogho, (3) jaghanya cAra - guccho, nIceno guccho, muhapatti, pAtra kesarikA. o sthavira kalapInI uttamAdi upadhi:- (1) uttamacAra - traNa vA ane pAtra, (2) madhyama cha - 5DalAM, prANa, jhoLI, colapaTTo, ogho, mAtraka, (3) jaghanya cAra - baMne gucchA, muhapati, pAtra kesarikA. o sALInI uttamAdi upadhi:- (1) uttama ATha - cAra saMghATikA, pAtra, skaMdha karaNI, aMtarnivasanI, bahirnivasanI, (2) madhyama upAdhi tera bhede - jhoLI, paDalAM, jamaNa, ogho, mAmaka, avagrahAnaMtaka, paTTo, obdorUka, calaNI, kaMcuka, kikSikA, vaikalikA, kamaDhaka. (3) jaghanyacAra bhede - baMne gucchA, muhapati, pAtra kesarikA. * mUla-1031 thI 1076 :ogha upadhinuM pramANa :- pAtra AdinuM pramANa kramazaH batAve che. (1) pANa- sarakhuM ane goLa hoya, goLAImAM potAnI traNa veMta ane cAra AgaLa, tethI ochuM hoya to jaghanya, vadhu hoya to utkRSTa pramANa gaNAya athavA AhAra pramANa patra levuM. vaiyAvacca karanAra AcAryae ApeluM ke potAnuM naMdI pAra rAkhe. nagarano rodha ke aTavI utaratAM Adi kAraNe teno upayoga thAya. pAtra majabUta, niSpavarNI, barobara goLa, lakSaNayukta grahaNa karavuM, baLeluM, chidravALuM ke vaLI gayela pAtra na rAkhe. paNa cha kAya jIvanI rakSAne mATe rAkhavAnuM hoya che. 0 pAnanA guNa-doSa * avasara prApta hovAthI pAtranA guNa-doSa jaNAvatA lakSaNavALuM, lakSaNa vinAnuM, tenA lAbho jaNAve che - -o- lakSaNavaMta pAtra - cotarapha sarakhuM, goLa, majabUta, potAnuM, snigdha varNavALuM pAtra grahaNa karavuM. -o- lakSaNarahita patra - uMcu-nIcuM, vaLI gayeluM, chidravALuM, AvA pAtra rAkhavA nahIM. -0* lakSaNavaMta pAtranA lAbha - (1) sakhA goLa pAkathI lAbha thAya, (2) 40 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra majabUta pAtrathI gacchanI pratiSThA thAya. (3) vraNarahita pAtrathI kIrti ane Arogya maLe. (4) snigdhavarNa pAtrathI jJAna saMpatti thAya. *0- kulakSaNa pArathI doSa - (1) uMcA-nIcA pagathI cAsmino vinAza thAya. (2) doSavALA pAtrathI gAMDapaNa thAya. (3) paDaghI vinAnA pAkAthI gaccha ane cAstrimAM sthiratA na rahe, (4) khIlA jevA uMcA pAtrayI paNa paDagdhIrahitavatu doSa (5) kamaLa jevA pahoLA pAkathI akuzaLa thAya. (6) chidravALA pAnAthI zarIre gumaDAM Adi thAya. (2) jhoLI - pAtra baMdhAya, cheDA cAra AMgaLa vadhe tevI rAkhavI. 3 thI 5) baMne gucchA ane pAtra kesarikA - A traNe eka veMta ane cAra AMgaLa rAkhavA. baMne gucchA unanA rAkhavA ane jhINA, suMvALA sutarAI kapaDAMnI paNa kesarikA rAkhavI. (6) paDatAM - komaLa ane majabUta rAkhavA. Rtubhede traNa, pAMca ke sAta rAkhavA. bhegAM karatAM sUryanA kiraNo na dekhAya tevA, aDhI hAtha lAMbA ane 36AMgaLa pahoLA rAkhavA. Rtubheda pramANe saMkhyA-unALe traNa, ziyALe cAra, comAse pAMca hoya paNa jIrNa ke vizeSa jIrNa pagalAM hoya to coka-ekanI saMkhyA vadhAsvI. bhikSArthe jatAM phUla, patra AdithI rakSaNArthe pATA DhAMkavA. tathA liMga paNa DhaMkAya te jovuM. (9) rajaANa - raja AdithI rakSaNa mATe pAtranA pramANamAM rAkhavuM. (8 thI 10) traNa vastro - zarIra pramANa, oDhatAM khabhe rahe, aDhI hAtha pahoLAM, laMbAI zarIra pramANa, be sutarAu ane eka unanuM vastra hoya. ghAsa, agni na levA paDe. ThaMDI AdithI rakSaNa thAya te mATe vastra che. (11) joharaNa - mULamAM dhana, madhyamAM sthira, dazI pAse komaLa. aMguThAnA parvamAM pAsenI AMgaLI mUkatAM jeTalo khADo thAya teTalI jADAIvALuM joharaNa rAkhavuM. madhyamAM dorAthI traNa AMTA mArI bAMdhavuM. te kula 32-AMgaLa lAMbu hoya. joharaNanuM prayojana pUMjavA - pramArjavA mATe che. tathA sAdhunuM cihna gaNAya che. (12) muhapatti * sutarAuM, eka veMta ane cAra AMgaLanI eka ane bIjI trikoNa karIne mukha upara DhAMkI, pAchaLathI gAMTha baMdhAya, teTalA pramANanI vasati pramArjanA vakhate bAMdhavA mATe hoya. muhapattinuM prayojana - saMpAtima jIvonA rakSaNa mATe, bolatI vakhate mukha AgaLa rAkhavA, kAjo letI vakhate ja Adi mukhamAM na praveza mATe bIjI, ema be rAkhavI. (13) mAtraka - prastha pramANa. AcArya Adine prAyogya levAne athavA odana ane supathI bhareluM, be gAu cAlIne Avelo sAdhu vAparI zake teTalAM pramANavALuM hoya. (14) colapaTTa - sthavira mATe komaLa, be hAtha lAMbu, yuvAna mATe sthULa cAra hAya pramANa hoya. gulendriya DhAMkavA colapaTTo rAkhavo. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1077 thI 1115 241 - mUla-1077 thI 1115 - upagraha upadhinuM pramANa - A pramANe jaNAve che : (1,2) saMthAro, uttarapaTTo - jIva ane dhULathI rakSaNArthe aDhI hAtha lAMbo ane eka hAya cAra AMgaLa pahoLo rAkhavo. saMthArA upara uttarapaTTo pAtharavo saMcAro unano, uttarapaTTo sutarAu rAkhavo. (3,4) oghArIyuM, nisIthiyuM - jIva rakSA mATe oghArIyuM garama, nizIthiyuM sutarAu rAkhavuM. eka hAtha pahoLuM, joharaNa pramANa lAMbu hoya. aupagrahika upadhimAM kAmaLI ane paDalAM AtmarakSA tathA saMyama rakSArthe, gaucarI Adi mATe bahAra jatA hoya teNe varSAvAsamAM babbe rAkhavA [?] varSAkALe eka ja rAkhe to bhInA thayelA oDhI rAkhavAthI bimArI thAya. ati malIna vastro upara pANI paDatAM akAya jIvonI virAdhanA thAya. gaucarI Adi mATe gayA hoya tyAM varasAdathI bhInA thatAM AvIne bIjI upadhino upayoga karI zakAya. bAkInI upadhi eka ja rAkhavI. vastro zarIra pramANa karatAM lAMbA ke TUMkA jevA maLe tevA grahaNa karavAM, paNa lAMbA hoya to phADavA nahIM, TUMkA hoya to sAMdhavA nahIM. aupagrahika upadhimAM sAdhune dAMDo, yaSTi, viyaSTi rAkhavAnI hoya che. tathA carma, carmakoza, cappu, astro, neraNI, yogapaTTaka, paDado vagere guru-AcArya ja rAkhe. sAdhu na rAkhe. A ogha upadhi kahI. zAstramAM daMDa pAMca prakAre kahyAM che - (1) yaSTi - zarIra pramANa, paDado bAMdhavA mATe. (2) viyaSTi - zarIra pramANathI cAra AMgaLa nyUna - nAsikA pramANanI. upazcAyanA dvAranI ADe rAkhavA mATe. (3) daMDa - khabhA sudhIno - Rtubaddha kALamAM upAzrayanI bahAra bhikSArthe bhamatAM hoya tyAre hAthamAM rAkhavA mATe (4) vidaMDa - kALa pramANa, varSAkALamAM bhikSArthe bhamatAM grahaNa karAya che. (5) nAlikA - pANInI uMDAI mApavA mATe zarIra pramANathI cAra AMgaLa adhika. 0 yaSTinA lakSaNa - parvane AzrIne kahe che, te A pramANe : eka parvanI yaSTi prazaMsAvALI che, be parvanI yaSTi kalahakArI che, traNa parvanI yaSTi hoya to lAbhakArI che, cAra parvanI yaSTi mRtyukArI che, pAMca parvanI yaSTi hoya to zAMtikArI ane mArgamAM kalaha nivAranArI che, cha parvanI yaSTi kaSTakArI che, sAta parvanI yaSTithI nirogI rahe. ATha pravanI yaSTi hoya to saMpatti dUra rahe. nava parvanI yaSTi yazane karanArI che ane daza parvanI yaSTi sarva rIte saMpadAkArI che. nIcethI cAra AMgaLa jADI, upara pakaDavAno bhAga ATha AMgaLa uMcAIno rAkhavo. duSTa pazu, kUtarA, kAdava tathA viSama sthAnathI rakSArthe yaSTi rakhAya che. te tapa ane saMyamane paNa vadhAre che. kaI rIte ? mokSa prApti mATe jJAna meLavAya che, jJAna mATe zarIra, zarIranA rakSaNa mATe yaSTi Adi upakaraNo che. pAtra Adi je jJAna vagerenA upakAra mATe thAya, te upakaraNa kahevAya ane 35/16 242 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra je jJAnAdinA upakAra mATe na thAya te sarve adhikaraNa kahevAya. udgama, utpAdana ane eSaNAdi doSothI rahita temaja pragaTa jenI paDilehaNA karI zakAya evI upadhi sAdhue rAkhavI joIe. saMyamanI sAdhanA mATe upadhi rAkhavI. paraMtu te upadhi upara mUrchA na rAkhavI, kemake mUrchA e parigraha che. Atma bhAvanI vizuddhi dharato sAdhu vastra, pAtra Adi bAhya upakaraNone sevato chatA paNa aparigrahI che, ema trailokya darzI jinezvara bhagavaMtoe kaheluM che. ahIM koI digaMbara matAvalaMbI zaMkA kare ke - "upakaraNa hovA chatAM nigrantha kahevAya to gRhastho paNa upakaraNa rAkhe che, tethI gRhasthone paNa zuM nigrantha kahevA? nA, adhyAtmanI vizuddhithI sAdhu upakaraNayukta hovA chatAM nirprantha kahevAya che. jo adhyAtma vizuddhi na mAno to Akho loka jIvothI vyApta che, temAM nagna paNe pharatAM evA tamone paNa hiMsakapaNuM kema na Ave? Avaze ja. tethI tamAre AtmabAvanI vizuddhithI ja ahiMsakapaNuM mAnavAnuM raheze. te pramANe ahIM AtmabhAva vizuddhithI sAdhune niSpariMgrahatva che. gRhasthane e bhAva AvI zakato nathI, mATe te nirguntha na kahevAya. ahiMsakapaNuM paNa zrI jinezvara bhagavaMto, AtmAnI vizuddhimAM kahe che. jemake - Isimitiyukta vA sAdhunA paga nIce kadAca beIndriyAdi jIvanI virAdhanA thaI jAya to paNa mana-vacana-kAyA nirdoSa hovAthI te nimittano sUkSma paNa pApabaMdha te sAdhune lAgato nathI. yogapratyayika baMdha to pahelA samaye baMdhAya ane bIjA samaye bhogavAI jAya che. jyAre pramattapuruSathI je hiMsA thAya, teno hiMsAjanya karmabaMdha te puruSane avazya thAya che. uparAMta hiMsA na thAya to paNa hiMsAjanya pApakarmathI te baMdhAya che, eTale pramAdI hiMsaka ja gaNAya che. kahyuM paNa che ke - nizcayathI AtmA e ja hiMsaka che ane AtmA e ja ahiMsaka che. je apramatta AtmA che te ahiMsaka che. je pramata AtmA che, te hiMsaka che. zrI jinezvara bhagavaMtanA zAsanamAM pariNAma e pradhAna vastu che. A uparathI jeo bAhya kriyAne choDI daIne kevaLa pariNAmanuM ja grahaNa kare che, teoe dhyAnamAM rAkhavuM ke - bAhya kriyAnI zuddhi vinA pariNAmanI zuddhi paNa jIvamAM AvI zakatI nathI. tethI vyavahAra ane nizvaya e ja mokSano mArga che. muni dIparatnasAgare karela upadhi dvArano saTIka saMkSipta parIcaya pUrNa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1116 thI 1138 244 oghaniryukti-viziSTa sUtrasAra jANo. tevA prakAranA sAdhuo bAhyathI mAtra vezane dhAraNa kare che, temane anAyatanA jANavA. 0 Ayatana - be bhede che. (1) dravya Ayatana - jinamaMdira, upAzraya Adi. (2) bhAva Ayatana - traNa bhede che, darzana-jJAna-cAritrarUpa. jyAM sAdhuo ghaNAM zIlavAnuM bahuzruta, cAstriAcAra pAlaka hoya tene Ayatana jANo. AvA sAdhu sAthe vasavuM joIe. sArA janono saMsarga e zIlaguNothI daridra hoya to paNa zIla Adi guNavALo banAve che. jema meru parvata ugela ghAsa paNa sonApaNAne pAme che, tema sArA guNavALAno saMsarga karavAthI potAne paNa tevA guNo prApta thAya che. muni dIparatnasAgare karela anAyatana varjana dvArano saMkSipta paricaya pUrNa che hAra-ja-"anAyatana varjana che - X - X - X - X - X - X - * mUla-1116 thI 1138 : vidhipUrvaka upakaraNane dhAraNa karato sAdhu sarvadoSa rahita Ayatana eTale guNonA sthAnabhUta bane che. je avidhithI gRhIta upadhi Adi dhAraNa karanAra anAyatana - guNonA asthAnarUpa thAya che. anAyatana, sAvadha, azodhisyAna, kuzIlasaMsarga A zabdo ekAIka che. ane Ayatana, niravadha, zodhisthAna, suzIla saMsarga ekAIka che. 0 sAdhue anAyatananA sthAna choDIne Ayatana sthAno sevavA. A anAyatana sthAna be bhede che - (1) dravya anAyatana sthAna-rUddha AdinAM ghara vagere. (2) bhAva anAyatana sthAna - laukika ane lokotara. laukika bhAva anAyatana sthAna - vaizyA, dAsI, tiryaMco, zAkyAdi rahelA hoya. tathA zmazAna, zikArI, sipAI, bhIla, mAchImArAdi hoya tathA lokamAM durgachApAtra niMdanIya sthAna hoya to te badhAM kahevA. AvA sthAnomAM sAdhu-sAdhvIe kSaNavAra paNa na rahevuM, tyAM saMsarga doSa lAge che. lokottara bhAva anAyatana sthAna - jemaNe dIkSA lIdhI che ane samartha hovA chatAM saMyama yogonI hAni karatAM hoya, tevA sAdunI sAthe na vasavuM, saMsarga paNa na karavo. kemake lImaDAnA mULIyA bhegA thatAM AMbo jema madhuratA gumAve che, tema sArA sAdhunA guNo paNa saMsargadoSathI nAza pAme che ane durguNo saMkamatA vAra lAgatI nagI. (zaMkA zuM saMsargathI doSa ja thAya, evuM ekAMta che. to pachI zeraDI sAthe rahela nalataMba kema madhura na thAya? [samAdhAna] jagatmAM dravyo be prakAranA che (1) bhAvuka - saMsargamAM Ave tenA jevA banI jAya. (2) abhAvuka - saMsargamAM AvavA chatAM jevA che tevA ja rahe. vairya, maNi Adi abhAvuka che, AmavRkSAdi bhAvuka che. jema bhAvuka dravyamAM tenA somA bhAga pramANa lavaNa Adi vyApta thAya, to te AkhuM dravya lavaNabhAvane pAme che. carma-kASThAdimAM vyApta lavaNa teno nAza karI de che, tema kuzIlano saMsarga ghaNAM sAdhane duSita kare che, mATe kazIla saMsarga na karavo. jyAM jyAM darzana-jJAna-cAritrano upaghAta thAya ema hoya tevA anAyatana sthAnono pApabhIru sAdhue turaMta tyAga karavo joIe. 0 anAyatana sthAno - traNa gAyAmAM kahe che. te A pramANe che - jyAM ghaNAM sAdhuo zraddhA saMvega vinAnA anArya hoya, mUlaguNa thatu prANAtipAtAdine sevatA hoya tene anAyatana jANavo. jyAM ghaNAM sAdhu zraddhA saMvega vinAnA anArya hoya, uttaraguNa piMDavizuddhi Adi doSo karatAM hoya tene anAyatana Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra46 mUla-1139 thI 1143 @ dvAra-5-pratisevanA che -x -x -X - X - X - * mUla-1139 thI 114 - AyatananuM sevana karatAM arthAt sArA zIla-jJAna-gAsTivALA sAdhuo sAthe rahetAM paNa sAdhune kaMTaka paMcanI jema kadAya rAga-dveSa AvI jAya ane tethI vizuddha AcaraNa thaI jAya te A pramANe che - 0 mUvaguNamAM cha prakAre - prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, sabibhojana saMbaMdhI koI oSa laNe. 0 uttaguNamAM traNa prakAre - udgama, utpAdana ane eSaNA saMbaMdhI koI doSo lAgI jAya. te pratisevana * doSonuM sevavuM te kahevAya. ekArmika nAmo - pratisevanA, malina, bhaMga, vimAnA, khalanA, upaghAta, zuddha ane zabalIkaraNa. 0 pratisevanAthI bacavAnA mArgo - kSamAzIla, upazAMta, dAMta banavuM. bANa viSayomAM doSanuM darzana karyuM. jitendriya bane * Indriyone AMtaramAM dore atha viSayane na sevavAmAM tRtivALA, nispRhI, satyabhASI, gividhe cha kAya jIva hiMsAcI aTakavuM. mana-vacana-kAyAnI azubha pravRttine rokavI. A kathA ane strI saMsargathI dUra rahevuM. AnA aMgopAMga na nIrakhavA. upAMga eTale gUTho paNa na jove. jema satI, tenA 100 varSanA AyumAM eka paNa vakhata zIlano bhaMga thavA na de, tema sAdhu jIvanaparyatta ekapaNa vakhata zIlano bhaMga na thavA de. eTale ke sAdhune mATenI ayogya pravRtinuM lezamAtra sthAna sAdhu jIvanamAM na hoya. te samajato ja hoya ke "A ApaNI dizA ja nathI." sAdhu vicAre ke- ApaNe ucca-kulIna chIe. ApaNA zarIra ke manane A zobhe ja nahIM. AvA vicAsvALA sAdhunI AMkha strInI sAme uMcI paNa na thAya ane A pApa chUTe tyAre ja ucca tatvonI ramaNatA aMtaramAM cAle, paNa jo indriyanA viSayo magajamAM ramatA hoya to paramatatvanA vicAro magajamAM ramI na zake. vaLI sAdhu sva zarIramAM paNa nirmamava bhAvavALA hoya che eTaluM ja nahIM paNa dravya, kSotrAdithI paNa apratibaddha hoya. pratibaMdha A rIte - dravya pratibaMdha ;- mAre to AvuM dravya hoya to ja cAle. vaa-pAga-AhAra mAro mana mAnela na hoya to na ja cAle. ItyAdi dravya pratibaMdha che. garbhavAsa ane bhava bhramaNAthI bhaya pAmelA AmAe AvA dravya pratibaMdhathI hita banavuM joIe. 0 kSetra pratibaMdha - mAre to AvI ja vasati joIe. abhyAsa to amuka sthAnamAM ja thaI zake. vihAra to mAsathI ATalo ja thAya athavA amuka rAjyamAM ja phAve, to A kSetra pratibaMdha che, te paNa na rAkhavo. 0 kALa pratibaMdha ;- mArAthI to sAMjano ja vihAra thaI zake ke ziyALAmAM oghaniryukti-viziSTa sUtrasAra ja vihAra thAya. amuka kALe to gaucI joIe ja. amuka kALa to vivA joIe ja A kALa pratibaMdha che, Avo pratibaMdha na rAkhavo. 0 bhAva pratibaMdha - mane to khAmoza sAdhu sAce ja phAve. kalahakArI sAdhu to na ja cAle. guru mahArAja to amuka prakAsvA ja joIe. vAraMvAra kacakaca kare to na phAve athavA guru vicAre ke ziSya vinita ja joIe, sAme javAba Ape tevA na joIe ItyAdi. to AvA baghAM bhAva pratibaMdha kahevAya. Avo pratibaMdha AtmAne virAghaka bhAvamAM laI jAya. pratibaMdha eTale Asakti, mAnasika parAdhInatA. * pratibaMdhothI bacavA sAdhu kevI vicAraNA kare? te kahe che - (1) je dravya-Dhodi pratibaMdha mArA AtmAne gaLiyo banAve che, jenuM TaNa mAnasamAM ukApAta macAve che, tenI jhaMkhanA zuM kApI jemanI pAse Avo pujyodaya nathI, jemanI pAse dravya-rogAdi tevA anukULa saMyogo nathI, to kevI rIte calAve che ? jeo nArakImAM parAdhInatA seve che, tevo jIvo paramAdhAmInA ghamAM mAjhUMDane sahe che, nakanA bhUmigata du:khone sahe che, kSaNavAra paNa sukha pAmatA nathI, to paNa calAvavuM ja paDe che ne? vaLI tiryaMcagatimAM je parAdhInatA ane pratikULatA che, tene vicAre. to AhAra-pANI, zIta-uNAdi paritApo badhuM ja sahevuM paDe che tenI sAme mAre zuM pratikULatA che ke zo trAsa che ? (2) AtmAmAM jJAnAdi guNonI sthiratA ane guNasthAnakanuM ArohaNa ItyAdi samabhAve sahevAthI Avaze ke mana dhAryuM karavAthI Avaze ? A pramANe viyAtA dravya-kSegAdinI pratikULatA paNa saMyama poSaka lAgaze. cAlo, karma khapAvavAno avasara maLyo, sAruM thayuM. (3) karmanI nirjarA anukULatAo vadhAvI levAmAM nathI, paNa pratikULatAo vadhAvI levAmAM che. (4) dharmanI kasoTI paNa pratikULatA saQAmAM che, tethI jevA draNAdi prApta thayA hoya tene yogya mAte. (5) mAre sAdhanA zenI kasvAnI che ? A dravya - kSetrAdinI anukULatA meLavavAnI ke mokSanI ? ahoniza zAstra ciMtavavA ke AnukUlya? (6) ukata dravyAdinI anukuLatAnI vicAraNA, adhyAtma ciMtana ke tava vicAraNA choDAvI jaDapudgalanI gaDamathalamAM pADe che. 0 asaMyama - papa che, te aneka prakAre che, te A pramANe :- hiMsAdi pApa, zabdAdi viSayo, IndriyonI pasvazatA, kaSAyonI pasvazatA, mana-vacana-kAyAno daMDa ItyAdi che. -o- hiMsA-pRthvI Adi cha mAM thAya. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1139 thI 1143 -0- mRSA - pAramArthika ane sarvottama je paramArtha mokSa, tenI sAthe saMbaMdha rAkhanAra tAttvika dharmano upadeza choDIne mRSAvAda karavo. -0- corI - udgama, utpAdanA, eSaNA ane mAMDalInA doSayukta gaucarI vApare te corI che. te rIte upadhi, upakaraNAdi azuddha vApare te paNa corI che. tIrthaMkara AjJA viruddha vartatA tIrthaMkara adatta lAge. e rIte svAmI adatta, jIva adatta, guru datta paNa samajavuM. -0- maithuna - mAtra manathI paNa divya kAma ratinA sukhane ke audArika rati sukhane ciMtave tene abrahmacArI mAnavo. kadAca abrahma na seve to paNa strI kayA kare, strInI vasatimAM rahe. e rIte brahmacaryanI vADa virAdhI. sarAgadRSTi kare to paNa brahmacarya bhaMjaka che. -0- parigraha - saMkhyA ane pramANathI vadhAre evuM je dharmopakaraNa te parigraha pApa che. AgaLa vadhIne kahIe to mUrchA ja parigraha che. prazastayogonuM AcaraNa te hiMsA, thoDo paNa AraMbha te hiMsA. kaSAya ke kurabhAvathI kaluSita vANI ane sAvadha vacana - mRSAvAda. eka taNakhaluM paNa mAlikanI rajA vinA le te corI. hastakarma, zabdAdi viSayamAM Asakti hovI te maithuna. jyAM mUrchA, lobha, kAMkSA, mamatva hoya te parigraha. uNodarI na rAkhe ane AkaMTha vApare te rAtri bhojana. 247 -0- zabdAdi viSayo - ISTa hoya ke aniSTa, paraMtu tenA upara na rAga karavo ke na dveSa na karavo. rAgadveSathI AtmAne karmabaMdha thAya. na -0- kapAyo - krodha, mAna, mAyA, lobhathI karma baMdhAya che. -0- yogo - mana, vacana, kAyAno khoTo prayoga, tethI karma baMdhAya. -0- pratisevanA - cAstri pAlanamAM je-je viruddha AcaraNa thAya te. muni dIparatnasAgare karela pratisevanA dvArano saTIka saMkSepa paricaya pUrNa 248 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra ja dvAra-6-"AlocanA" -x-x - x - x-x 0 [A dvArano ahIM to ati saMkSepa ja rajU karela che, paNa jijJAsu, bhavabhIru, AtmArthI, mokSArthI ke saMyamanA khapI sAdhu-sAdhvIne namra prArthanA che ke mULa niyukti pAThaTIkA sahita khAsa vAMcavo - samajavo - ciMtavavo 0 AlocanA be bhede che - mULaguNa saMbaMdhI, uttaraguNa saMbaMdhI. A baMne AlocanA sAdhu, sAdhvI vargamAM cAra kAnavALI kahI che. kevI rIte ? sAdhumAM eka AcArya ane bIjA AlocanA karanAra sAdhu. e baMnenA thaIne cAra kAna thaze. e pramANe sAdhvImAM paNa eka pravartinI ane bIjI sAdhvI ema baMnenA thaIne cAra kAno thaze. teo AcArya pAse mUlaguNa ane uttaraguNanI AlocanA kare. e rIte baMnenI maLIne ATha kAnavALA AlocanA thAya che. AcArya vRddha hoya to cha kAnavALI AlocanA paNa thAya. sAdhvIjIe AcArya pAse AlocanA letI vakhate sAthe bIjA sAdhvI avazya rAkhavA, paNa ekalA sAdhvIe kadI AlocanA na karavI. 0 utsarga mArge AloyanA AcArya bhagavaMta pAse ja karavI joIe. jo AcArya bhagavaMta na hoya to - - bIjA deza ke gAmamAM tapAsa karIne AcArya pAse AlocanA kare. - AcArya mahArAja na hoya to gItArtha pAse AlocanA karavI. gItArtha paNa na maLe to yAvat chelle siddha bhagavaMtanI sAkSIe paNa avazya AlocanA karI Atmazuddhi karavI. AcArya je rIte AlocanA Ape tene te rIte pUrNa karavI joIe. 0 AlocanAnA ekArthika nAmo AlocanA, vikaTanA, zuddhi, sadbhAvadApanA, niMdA, garbhA, viTTaNaM, salluddharaNa. 0 zalya - be prakAranA che, (1) sUkSma ane bAdara. - te baMne paNa traNa traNa prakAre kahelA che, te A pramANe - (1) ghora (2) ugraghora, (3) ugraharaghora. - (1) ghora - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, saMjvalana mAyA. (2) ugraghora - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, saMjvalanI mAnayukta mAyA. (3) ugrataraghora - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, saMjvalanI cArethI krodha-lobha ane mAnayukta evI mAyA. 0 sUkSma ke bAdara koI paNa zalya hoya, to teno tatkALa ane jaldI uddhAra karavo joIe. te vize zrI mahAnizIya sUtramAM jovuM. 0 kSaNavAra paNa zalya sahita na rahevuM joIe. - jema nAnA sApolIyAnI upekSA paNa jhera phelAvI zake che. - - jema nAno agnino kaNIyo paNa jo bujhAvavAmAM na Ave to thoDIvAramAM Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1139 thI 1143 249 bhaDako thaI nagarane paNa bALI devA samartha ce. - ala paNa vyAdhi samagra zarIrane rogAnaMkamaya karI zake che. e pramANe nAnuM paNa zaca jo sevyuM hoya ane teno takALa uddhAra na karela hoya to karoDo bhava bhavAMtaramAM saMtApanuM sthAna bane che. guru gautamasvAmI bhagavaMtane pUche che ke - - bhagavAna ! A je pApazalya che, te uddharavA atyaMta muzkela che, suphaddhara che. kemake ghaNAM loko evA che ke - "potAnA dhArelA ghora tapathI pote zalyane uddharyuM mAnatA hovA chatAM jANI zakatA nathI ke hajuM zalya uddharAyuM che ke nathI * * * *** ati pote zalya sevana karyA pachI potAnI kalAnA vaDe tenuM prAyazcita karI le. * - - athavA - - - tenuM je prAyazcitta hoya tenAthI dazagaNuM prAyazcita kare. paraMtu A pramANe vAstavika rIte zacoddhAra thato nathI. kemake teNe vidhipUrvaka gura samakSa pragaTa karela nathI. A kAraNe he bhagavan! te zalyoddhAra ghaNo duSkara che, te kacana yogya che ?. he gautama! je zalya bhavAMtaramAM sarve aMgopAMgone bhedI nAkhe tevA atyaMta dakara paNa zabdano uddhAra karavo hoya to teno paNa mArga kahelo ja che. zAstrokta mA te zalyoddhAra thaI zake che - te kevI rIte? kayo mArga che? 0 zatroddhArano upAya - samyagadarzana, samaggajJAna, samyagucAri. A kamenuM ekIkaraNa te zalyanA uddharaNano upAya che. o daSTAMta dvArA A vAtane samajAvatA kahe che - jema koI kSatriya yoddho hoya, te laDAImAM jAya, laDAI jItI jAya, paraMtu laDAImAM tINa bANonA ghA vAgyA hoya. temAM koI koI bANa jherI paNa hoya, tenA zalyo zarIramAM gUDha banI gayA hoya, vaLI keTalAMka zalyo chUpAI gayAM hoya, keTalAMka bahAra dekhAtAM hoya, tyAre keTalAMka zalyo hADakAmAM pravezI gayA hoya, keTalAMka zalyo zarIranAM cheka aMdaranA bhAgamAM pravezI gayelA paNa hoya, tevuM banI zake che. te kSatriya che, jItelo paNa che, paraMtu aMdaranA zatronuM zuM ? te pramANe sAdhu saMsAra upara vijaya meLavI le. paraMtu je zalyo aMdara pravezI gayA che, tenuM zuM ? daSTAMtamAMnA kSatriyane je zalyo bahAra che, te zakya tarIkenI garaja sAratAM nathI. paNa je aMdara che, teno nirmULa uddhAra karavo paDe che. tevI ja rIte sAdhune zalyoddhAra karavA mATe samyagdarzana, samyagrajJAna ane samyagrakhyAtrine ekameka karatAM zastroddhAra thAya. niSkarSa :- zalya eTale chupAvela pApakarma. jenuM prAyazcita levAnuM mana thatuM nathI athavA mAtra bacAva karato sAdhu kahe ke - "AmAM kaMI vizeSa pApa jevuM che nahIM. 250 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra sAmAnyathI kaSAyo ane saMjJAo, tenI lAgaNIo, viSayono pakSapAta vagere je hadayamAM ghara karI gayA hoya che, tenAthI keTalAMkano mana bagADavAno svabhAva hoya che. keTalAMkanI vRttio ja pApI rahyA karatI hoya che. je tyAga ane vairAgyanI vRtti sAdhumAM rahevI joIe, te rahetI nathI. A badhAM zalyo Atma svabhAvamAM ghara karI gayA che, teno uddhAra karavAno che, te zalyoddhArano bhagavaMte (eka) upAya batAvela che, te che - samyaga evA darzana, jJAna, cAaine ekIbhUta karI devAM. 0 zalya eTale zuM? pracchanna pAponI vidhipUrvaka AlocanA, prAyazcitta na karavuM che. tevuM ja bIjuM mahAzalya ApaNI svabhAvagata banI cUkelI keTalIka moTI bhAvanAo, pApavRtio ane anyatama kapAyo che. jemake - pratyeka vAtamAM kaMIka vAMku paDavuM. koIka paNa sArI vastu joI ke temAM lobhAI javuM. jemAM kaMI ja levA-devAnuM na hoya, to paNa saheje AkaSaI jAya. AvA je koI paNa zalyo che, teno uddhAra karavAno che, tenA mATe samyam darzana-jJAna-cAstrinuM ekIkaraNa joIe. * madanA ATha sthAno paNa zalyane koIne koI rIte AtmAmAM surakSita rAkhe che, paNa zalyoddhAra thavA detA nathI. 0 madanA ATha sthAno kayA che ? - te kaI rIte zavyarUpa bane che ? madanA ATha sthAno te (1) kuLa, (2) jAti, (3) rU5, (4) baLa, (5) lAbha, (6) tapa, (3) aizvarya ane (8) jJAna e suprasiddha che. ahIM A ATha sthAno vaDe zalya kaI rIte praveze te jaNAve che - [1, kuLamada ane jAtimada - AtmA vicAre ke loko mane ucca jAtimAM ane ucca kuLamAM janmelA tarIke jANe che, oLakhAve che ane jo huM mArA A gupta pApakAryone jAhera karI daIza, to loko mArA vize zuM dhAraze ? arere ! uccakuLa ane ucca jAtimAM janmelo ane Avo pApI ? [3] rUpamada - potAnA rUpano mada hoya, tethI manamAM AvuM zalya rahe ke - AlocanA karIza to zakya che ke mane prAyazcittamAM ghaNAM AyaMbila, nIpi vagere Apaze. te AyaMbilAdi karavAthI mAruM AvuM suMdara rUpa che te kyAMka kharAba ke kupapaNe pariNamaze. [4] baLamada - potAnA baLano mada karato sAdhu hoya, to manamAM evuM zalya rAkhaze ke - "jo tane cha mAsI tapa rUpa prAyazcita Avaze." to mAruM zarIra sUkAI jaze ane A badhuM baLa khatama thaI jaze. [5] lAbhamada - jo koI sAdhune lAMbhAtarAyano ghaNo ja kSayopazama thayelo hoya, jyAM jAya tyAM je joIe te maLI rahetuM hoya tyAre tene evo mada thaze ke - juo mAre lIdhe A samudAya sukhethI nabhe che. huM Avo labdhivAnuM chuM. jo have huM AlocanA karuM ane mArA pracchanna pApo - doSone nahera karIza to loko mAre vize zuM dhAraze ? Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1139 thI 1143 ra1 di tapamada : tapasvI hoya, pote tapasvI che tevA abhiyAnamAM rAcato hoya, tyAre te evuM vicAraze ke mAre to tapathI ja zuddhi che mATe vaLI AlocanA ke prAyazcitanI zI jarUra che ? [] aizvaryamada : mAre ATalA ziSyo che, Avo mAro bhaktavarga che, AvI punyAI che, evA prakAranA aizvaryanA abhimAnamAM rAcato sAdhu manamAM zalyavALo thaze ke have mArAthI AlocanA karAya ja kema ? | [8] jJAnamada - je jJAnI che, jJAnanuM abhimAna che, te to evuM ja vicAsvAno ke - mane to khabara ja che ke - kayA doSanuM zuM prAyazcita Ave che ? huM mArI meLe ja mAruM prAyazcita karI laIza. A pramANe AThe prakAranA mado aMtarane zuddha thavA detA nathI. vaLI A mada moTA sAdhune ke mahA sAmarthyavALAne ja thAya che, tevuM paNa nathI, nAnA sAdhune ke alA baddhivAnane paNa mada thaI zake che. kyAreka zarAvAn AtmA evuM paNa vicAre che ke - jo huM have AlocanA kare ane kaTTAca AlocanA denAranI dRSTimAM huM kharAba dekhAIza to ? paraMtu A mAnyatA khoTI che. kemake gItArtha mahApuruSo to sAgaranI jema gaMbhIra hadayI ane khUba udAta hoya che. vaLI sAdhu evuM paNa vicAre ke - jo huM aMtaranI malina vRtio, kaSAya ke viSayanAM AkarSaNonI AlocanA na karuM to bIjAo mArA vize ghArI leze ke - "A sAdhu niraticAra cAtri pALanAra che." AvA bhramamAM rAcato te zalyAMkita thaI AlocanA kare, to A paNa khoTI mAnyatA che. kemake Atmonnati koInA pramANa pagathI nahIM paNa ApaNI nirmaLatA ane zuddhine AdhAre ja thAya che. jo zalya rAkhIne sAdhu ArAdhanA kare to karoDo varSono karelo tapa paNa nakAmo thaI jaze. mATe saMpUrNapaNe niHzalya thaI AlocanA karavI. kazuM ja na chUpAvI, ati laghurUpa thaI AlocavuM joIe. 0 kevaLajJAna pAmelAnI bhAvanA bhAve - sAdhune upadeza ApatAM ahIM bhagavaMta kahe che - "je bhAvothI AlocanA kevaLI thAya tene sAMbhaLo - (1) saMvegathI AlocanA karatAM karatAM kevalI thAya. (2) hamaNAM ja huM guru bhagavaMta pAse jaIne mAruM ja badhuM dukRta kahI dauM. ema vicArIne eka DagaluM mAMDatA kevalI thAya. (3) koI guru bhagavaMta pAse jaIne moM khole tyAM ja kevalI thAya. (4) koI gura mune prAyazcita sAMbhaLatA-sAMbhaLatA ja kevalI thAya. (5) koI prAyazcita grahaNa bAda mahA vairAgyormi jAgatAM athavA AlocanA pUrvenA ukaTa vairAgyathI kevalI bane. (6) keTalAMka AlocanA karIne pachI kevalI thAya. (7) keTalAMka - "pApAtmA chuM' eTalo vicAra karatAM kevaLI thAya. jemake 52 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra - jhAMjharIyA muninA ghAtaka rAjA kevalI thayA. (8) keTalAMkane thAya ke - "arere ! "huM jJAnInI AjJA viruddha cAlyo". tenA pazcAttApamAM kevalI thAya. (9) huM sAvadha yoga jarA paNa nahIM levuM, ema vicAratA kevalI thAya. (10) "huM mArA tapa-saMyama-vratanI rakSA karuM" evuM vicAratA kevalI. (11) potAnAthI thayelA pAponI niMdA-gaI karatAM kevalI thAya. (12) koTIpUraka tapa vaDe lagAtAra prAyazcittane vahana karuM ane mArA zIlane sarvathA rahyuM - ema vicArI kevalI thAya. (13) "zarIra ane vastrAdinuM kaMI ja parikarma na karuM" evI niSakima banIne bhAvanAmAM ArUDha thatAM kevalI thAya. (14) AhAra -dohArathI pApabaMdha thAya, mATe mauna rahuM evA prakAranI bhAvanA bhAvatA kevalI thAya. (15) saMyamane durArAdhya jANI, dIrdhakALa pALavAnI taiyArInA abhAve anazana karI lauM - evI bhAvanAthI kevalI thAya. (16) sva dukRtyo joI - "mAruM zuM thaze ?" evI nitya AlocanA karatAM mAtra navakAra gaNatAM kevalI thAya che. (17) zalya rahita thayA pachI kevalI bane. (18) zacoddhAra karatAM-karatAM kevaLI bane. (19) AvI zakyoddhAranI sAmagrI maLatAM potAnI jAtane dhanya mAnato mAtra anumodanAthI kevaLI thAya. (20) have sazalya avasthAmAM rahevuM nathI, huM kema saMpUrNa jJAnavALo, unnativALo ane doSahita na banuM? ema vicAratA kevalI thAya. (21) guru mukhe prAyazcitta kathana sAMbhaLato ja kevalI thAya. (22) anityabhAvanA bhAvato kevalI thAya. (23) AlocanA, niMdAdi karI, dukara prAyazcittathI kevalI thAya. (24) prAyazcitta grahaNa karI eka hAtha pAcho phare tyAM kevalI thAya. (5) prAyazcita laIne Asane jAya tyAM kevalI thAya. (26) ATha kavaLanuM prAyazcita karato karato kevalI thAya. (27) keTalAMkane dANAnuM prAyazcitta Ape, te sAMbhaLatA kevalI thAya. (28) prAyazcitta vahanano AraMbha kare tyAM kevalI thAya. (29) prAyazcitta vahana karavAmAM kALamAM kevalI thAya. (30) prAyazcita samApti karatAM kevalI thAya. (31) svazuddhi thatI nathI, koI prAyazcita dAtA nathI, tema bhAvatA kevalI. (32) eke prAyazcitta vahyuM nathI, bIjo vahe che tyAM kevaLI bane. (33) AtmA ni:zalya bane tevuM prAyazcitta vadhuM tema bhAvAtA kevalI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1139 thI 1143 (34) te-te zalyone huM rokuM evI bhAvanA karatAM kevalI. (35) huM kevuM prAyazcitta karuM evI ugra bhAvanAthI kevalI, (36) jinAjJA bhaMga karatAM prANatyAga sAro-vicAratA kevalI. (37) zarIra to bIjuM maLaze, paNa bodhi nahIM maLe - vicAratA kevalI. (38) zarIra samartha che, to pApone bALI nAMkhu - vicAratA kevalI. (39) anAdi pApamalane dhoI nAMkhu - ema vicAratA kevalI. (40) pramAdAcAraNa nahIM ja karuM ema vicAratA kevalI. (41) dehanI kSaNikatA vicAratA karmanirjarAthI kevalI thAya. (42) "zarIra dhAraNa karavAno sAra-niSkalaMka samaya che' evI bhAvanA bhAvato-bhAvato kevalI thAya. 253 (43) manathI paNa zIlane na khaMDu, khaMDita thAya to prANane dhAraNa karIza nahIM - evI bhAvanA bhAvato kevI thAya. anAdikALamAM AvI rIte anaMtA kevalI thayA che. muni dIparatnasAgare karela AlocanA dvArano saTIka saMkSepa paricaya pUrNa 254 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra ja dvAra-7-"vizuddhi' che -- x -- x -- x -- x -- 0 AlocanA dvAra kahIne have vizuddhi dvAra kahe che - - mUla-1146 thI 1153 : dhIrapuruSoe, jJAnI bhagavaMtoe zalyoddhAra karavAnuM pharamAvela che, te jANIne suvihita loko tenuM AcaraNa karIne potAnA AtmAnI zuddhi kare che. AvI zuddhi be bhede che - (1) dravyathI, (2) bhAvathI. (1) dravyazuddhi - vastra Adine cokhyA karavA te. (2) bhAvazuddhi - mUla guNa ane uttara guNomAM je doSo lAgyA hoya tenI AlocanA prAyazcitta dvArA zuddhi karavI. jAti, kuLa, baLa, rUpAdi chatrIza guNothI yukta evA AcAryane paNa zuddhi karavAno avasara Ave to bIjAnI sAkSIe karavI joIe. jema hoziyAra vaidhane paNa potAnI jAta mATenI cikitsA karavI hoya to bIjA pAse levI paDe che. arthAt bIjo vaidha tapAsIne tene roga nivAravA mATenI cikitsA AraMbhe che. A pramANe pote prAyazcitanI vidhi jANatA hoya to paNa avazya bIjAnI pAse AlocanA karI zuddhi karavI joIe. jo AvA guNavAn AcAryane paNa bIjA samakSa AlocanA karavI Avazyaka che, to pachI sAmAnya sAdhunI to vAta ja zuM karavI ? tethI sarva koIe guru samakSa vinayapUrvaka aMjalI joDIne potapotAnA AtmAnI zuddhi karavI joIe. zuddhi mATenuM sArabhUta kathana karatAM kahe che ke - jemaNe AtmAno sarva rajjAla dUra karelo che tevA zrI jinezvara bhagavaMtanA zAsanamAM pharamAvela che ke - "je AtmA sazalya che, tenI zuddha thatI nathI.'' sarve zalyono je uddhAra kare che, te ja AtmA zuddha bane che. 0 doSo lAgavAnA kAraNo batAve che - AtmAne sahasA, ajJAnatA Adi ATha kAraNo atre batAvela che, jenAthI doSo lAgatA hoya che, te A pramANe - (1) sahasA - pagaluM joIne upADyuM, tyAM sudhI nIce kaMI na hatuM. paNa paga mUkatAM ja nIce koI jIva AvI jAya ItyAdi kAraNe. (2) ajJAnatAthI - lAkaDAM upara nigoda Adi hoya, paNa tenuM jJAna na hovAthI, tene luchI nAMkhe. (3) bhayathI - jUThuM bole ke, praznano jUTho uttara Ape. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUla-1146 thI 1153 (4) bIjAnI preraNAthI - bIjAe kaMIka mAyApUrvaka jUThuM ja samajAvela hoya ane te mujaba mAnIne akArya kare. (5) saMkaTamAM - vihAra AdimAM bhUkha ke tarasa lAgI hoya, tyAre AhArAdinI zuddhi na tapAsIne vAparI le. (6) rogapIDAmAM - AdhAkarmI Adi vAparI le. (7) mUDhatAthI - mUDhatAne lIdhe khyAla na rahevAthI doSa seve. (8) rAgadveSathI - rAga ke dveSane kAraNe doSa seve ke lAge. * have AlocanA kaI rIte karavI ? te jaNAve che - 255 - mUla-1154 thI 1156 : sAdhu guru pAse jaIne vinayapUrvaka be hAtha joDIne je rIte doSo thayA hoya, te badhAM doSo zalyarahita thaIne, jema nAnuM bALaka potAnI mAtA pAse jevuM hoya tevuM badhuM saraLa rIte bolI jAya che, te pramANe gurunI samIpe jaIne mAyA ane madathI rahita thayelo sAdhu potAnA doSo jaNAvI potAnI Atmazuddhi kare. he jIva! jo tuM spaSTapaNe tArA pApa kAryo guru samIpe jaIne pragaTa karIza, to tAro nizce uddhAra thaze. are ! mAtra "huM kahevA jauM chuM.'' evI avasthAmAM paNa ghaNAM pApa to khatma thaI jAya che. tathA pApanuM pragaTIkaraNa karIza ke, jethI guru mahArAjanI kRpA tArI upara utaraze ane tAruM nakkara sthAna te pUjya bhagavaMtanA hRdayamAM nizcita thase to he mumukSu ! tenA jevo moTo lAbha bIjo kayo thaze ? avasare gurujI evI sAraNAM-vAraNAM Adi karaze ke jenAthI he sAdho ! tAruM jIvana dhanya banI jaze. paNa A badhuM kyAre banI zake ? jo hRdaya taddana spaSTa, zuddha ane sApha kareluM hoya to, gurunI bhavya preraNAthI bane. zalyoddhAra karyA pachI mArgajJa AcArya bhagavaMta je prAyazcita Ape, te prAyazcitane vidhipUrvaka pUrNa karI ApavuM joIe. jethI anavasthAne prasaMga na Ave. anavasthA eTale akAryanI AlocanA na kare athavA AlocanA laIne tene pUrNa na kare. AvA anavasthA karavAthI bIjA sAdhune thaze ke - prANI hiMsA AdimAM kaMI prAyazcitta AvatuM nathI, tethI prANI hiMsA Adi karavAmAM koI doSa lAgato nathI. pariNAme bIjA sAdhu paNa pApakArya karatAM thaI jaze. tethI anavasthA na thAya te mATe sAdhue prAyazcitta AcaravuM joIe. * have Atmazuddhi na karavAthI thatAM nukasAnane jaNAve che - - mUla-1157 thI 1161 : zastra ke vizva je nukasAna karatAM nathI, duSTaprayukta dvaitAla paNa pratikULa thaIne je duHkha Apato nathI, [ulaTuM cAleluM yaMtra paNa je nukasAna karatuM nathI] krodhAyamAna sarpa paNa je karI zakato nathI, tenAthI anekagaNuM duHkha zalyano uddhAra na karavAthI thAya che. oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra zastra AdinA duHkhathI vadhumAM vadhu eka bhavanuM ja maraNa athavA kaSTa Ape che, paNa zalya na uddharela AtmAne durlabha bodhitva ane anaMta saMsArIpaNArUpa bhayaMkara nukasAna thAya che. tethI sAdhue sarve akAryonI AlocanA karI Atmazuddhi karavI. gAravarahitapaNe AlocanA karavAthI muni bhava saMsArarUpa latAnA mUlane chedI nAMkhe che. tathA mAyAdi zalyone dUra kare che. jema mAthe bhAra upADelo majUra, bhAra mUkavAthI haLavo thAya che, tema sAdhu zarahita pAponI AlocanA, niMdA, garhA guru sanmukha karavAthI karmarUpI bhArathI haLavo thAya che. 256 sarvazalyathI zuddha banelo sAdhu bhaktapratyAkhyAna anazanamAM atyaMta upayogavALo thaI maraNAMtika ArAdhano kasto rAdhAvedhane sAdhe che. arthAt samAdhipUrvaka kALa karI uttamArgane sAdhe che. * upasaMhAra - karatAM have jaNAve che ke - - mULa-1162 thI 1164 : ArAdhanAmAM tatpara sAdhu sArI rIte ArAdhanA karI, samAdhipUrvaka kALa kare to avazya trIjA bhave mokSane pAme che. [zaMkA] sarvavirati sAmAyika prApta AtmA utkRSTathI AThamA bhave ane jaghanyathI te ja bhave mokSa pAme che ema kaheluM che, tame trIjA bhave mokSane pAme tema kaho cho? to tattva zuM che ? [samAdhAna] "jaghanyathI te ja bhave ane utkRSTathI AThamA bhave mokSa pAme' A vacana vaRSabhanArAya saMghayaNIne AzrIne kaheluM che. ahIM je 'trIje bhave mokSa pAme' tema kahyuM te chellA saMghayaNavALAne AzrIne che. chellA saMghayaNavALo paNa atizaya ArAdhanAnA baLathI trIje bhave avazya mokSa pAmanAro thAya che. caraNakaraNamAM Ayukta sAdhu, A pramANe sAmAcArInuM pAlana karatAM aneka bhavamAM saMcita karelA anaMtA karmone khapAve che. muni dIparatnasAgare karela vizuddhi dvArano saTIka saMkSipta paricaya pUrNa odhaniyukti saTIka saMkSepa paricaya pUrNa - bhAga-35-samApta Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.