Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIvItarAgastutyAlavAlaH (tapAgacchanAyakazrImunisundarasUrinirmitaH SoDazazAkhaH) adhyAtmakalpadrumaH oooooo zrIdhanavijayagaNiviracitayA viSamapadAdhirohaNyAsaha saMyojya dezamukhopAdvaiH zivarAma tAnabA dobe ityetaiH sNshodhitH| saca mumbayyAM nirNayasAgarAdhipena tukArAma jAvajI ityanena svIye'GkanAlaye mudrayitvA prAkAzyaM nItaH / zAke 1827; sana 1906. mUlyaM 8 aannkaaH| For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Serving Jinshasan ny 115912 gyanmandir@kobatirth.org For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org "" upodghAtaH / vinihatadoSaH satataM bhavyavajavArijAtakRtabodhaH / * gobhiH sakalapadArthaprakaTayitA jayati vIraraviH // " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumAbhidhamidaM grantharatna mArhatadarzanapramukha tatvapratipAdakatvAt prasAdaguNazAlitvAcca zatArthikazrIsomaprabhasUrINAM sUktimuktAvalyAH zobhAmanuharati / upadezaratnAkaranAmA bRhatkAyo'nyo'pi grantho mAgadhIbhASAyAM vyaracyetatkartrA / granthasyAsya nirmAtA tapAgacchanAyakaH zrImuni pundarasUriH zrIvikramAbde 1436 svaja=manA mahImaNDalaM maNDayAmAseti zrUyate / SaDarSadezIya eva pUrvabhavAcaritazubhakarma saMskArapariNAmAdutpannavairAgyaH zramaNadIkSAmagrahIt / dehAvasAnaM ca 1503 vatsare jAtam / adhyAtma kalpadrumasyopari zrI ratna candragaNividyAsAgaragaNizrIdhanavijayagaNiprabhRtInAM TIkAH santIti jJAyate parantu tAsAM madhyAt zrIdhanavijayagaNiviracitA adhirohaNI eva mayA prAptA / asti ca " adhyAtma kalpadruma zAstrabhAvaphalAptaye'sAvadhirohiNIva / vyAkhyA padasthAnamukhAvigamyA* * * // " ata eva tatsArabhUtA viSamapadaTippaNI saMyojitA mUlena saha / TIkA kartRsamaya nirNayaviSaye TIkAntima lekhe "tapAgaccha nAya kadhI munisundarasUrinirbhitasyAdhyAtmakalpadrumasya sakalazAstrAravindaprayotanamahopAdhyAyazrI kalyANavi jayagaNi ziSyopAdhyAyazrI dhanavijaya gaNiviracitAyAmadhiroha gITIkAyAM sAmyasarvasvanAmnI SoDazI padapaddhatiH" ityeva labhyate / jainAcArya zrI kamalavijayasUribhiH kRpayA dattasya hastalikhitasya saTIkasya pustakasyAnurodhena prakaraNaratnAkaranAmni jainadharmagranthasaGgrahe mudritasya Adarzapustakasya cAdhAreNa grantharatnasyAsya saMzodhanamakAri yathAmati / " zlokovaraM paramatatvapathaprakAzI na granthakoTipaThanaM janaraJjanAya / saJjIvanIti varamauSadhamekameva vyarthazramaprajanano na tu mUlabhAraH // " iti hRdayapradIpoktiM manasi nidhAya zAstrasArabhUtasyAsya paThanapAThanAbhyAM mamotsAhaM varddhayiSyanti kRpAlavaH sAdhava ityahamAzaMse / uktaM hi kavikulaguruNA " klezaH phalena hi punarnavatAM vidhatte" iti sajjanasevAbhilASI, zivarAmaH / For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA. upoddhAtaH .... zrIvItarAgastutiH maGgalAcaraNam AraMbhazlokAMkaH 1 zAntarasamAhAtmyam zAstropadezasaGgrahaH samatAdhikAraH .... .... strImamatvamocanAdhikAraH .... apatyamamatvamocanAdhikAraH dhanamamatvamocanAdhikAraH.... dehamamatvamocanAdhikAraH.... viSayapramAdatyAgAdhikAraH kaSAyatyAgAdhikAraH zAstraguNAdhikAraH cittadamanAdhikAraH vairAgyopadezAdhikAraH dharmazuddhyadhikAraH gurudevatatvAdhikAraH .... yatizikSopadezAdhikAraH ..... 177 mithyAtvAdinirodhopadezAdhikAraH zubhavRttizikSopadezAdhikAraH 255 sAmyasarvakhAdhikAraH .... .... .... .... 265 -272 pariziSTa. pariziSTam ... .... .... .... pRSThAni 45-7 For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIratnAkara sUriviracitA ratnAkarapaJcaviMzatikA / (zrIvItarAgastutiH / ) zreyaH zriyAM maMgalakelisadma narendradevendranatAMtripadma / sarvajJa sarvAtizayapradhAna ciraM jaya jJAnakalAnidhAna // 1 // jagatrayAdhAra kRpAvatAra dubarasaMsAravikAravaidya / zrIvItarAga tvayi mugdhabhAvAda vijJa prabho vijJapayAmi kiMcit // 2 // kiM bAlalIlAkalito na bAlaH pitroH puro jalpati nirvikalpaH / tathA yathArtha kathayAmi nAtha nijAzayaM sAnuzayastavAgre // 3 // dattaM na dAnaM parizIlitaM ca na zAli zIlaM na tapo'bhitaptam / zubho na bhAvo'pyabhavadbhave'smin vibho mayA bhrAMtamaho mudhaiva // 4 // dugdho'nA krodhamayena daSTo duSTena lobhAkhyamahorageNa / grasto'bhimAnAjagareNa mAyAjAlena baddho'smi kathaM bhaje tvAm // 5 // kRtaM mayA'mutra hitaM na ceha loke'pi lokeza sukhaM na me'bhUt / asmAdRzAM kevalameva janma jineza jajJe bhavapUraNAya || 6 // manye mano yanna manojJavRtta tvadAsyapIyUSamayUkhalAbhAt / drutaM mahAnaMdarasaM kaThoramasmAdRzAM deva tadazmato'pi // 7 // tvattaH suduSprApamidaM mayAptaM ratnatrayaM bhUribhavabhrameNa / pramAdanidrAvazato gataM tat kasyAgrato nAyaka pU~tkaromi // 8 // vairAgyaraMgaH paravaMcanAya dharmopadezo janaraMjanAya / vAdAya vidyAdhyayanaM ca me'bhUt kiyad bruve hAsyakaraM svamIza // 9 // parApavAdena mukhaM sadoSaM netraM parastrIjanavIkSaNena / cetaH parApAyaviciMtanena kRtaM bhaviSyAmi kathaM vibho'ham // 10 // 1 jJAnavAgapAyAgamapUjAtizayazreSTha / 2 vigatazaMkaH / vaktavyAvaktavya vivekazUnya ityartha: / 3 jJAnadarzanacAritrarUpam / 4 duHkhaM nivedayAmi / 1 For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ratnAkarapaJcaviMzatikA / viDaMbitaM yatsmaraghasmarArtidazAvazAt svaM viSayAMdhalena / prakAzitaM tadbhavato hiyaiva sarvajJa sarva svayameva vetsi // 11 // dhvasto'nyamaMtraiH pairameSTimaMtraH kuzAstravAkyairnihRtAgamoktiH / kartuM vRthA karma kudeva saMgAda avAMchi hI nAtha matibhramo me // 12 // vimucya lakSyagataM bhavataM dhyAtA mayA mUDhadhiyA hRdaMtaH / kaTAkSavakSojagabhIranAbhIkaTItaTIyAH sudRzAM vilAsAH // 13 // lolekSaNAvastra nirIkSaNena yo mAnase rAgalavo vilagnaH / na zuddhasiddhAMtapayodhimadhye dhauto'pyagAttAraka kAraNaM kim // 14 // aMgaM na ceMgaM na gaNo guNAnAM na nirmalaH ko'pi kalAvilAsaH / sphuratpradhAnaprabhutA ca kApi tathApyahaMkArakadarthito'ham // 15 // AyurgalatyAzu na pApabuddhirgataM vayo no viSayAbhilASaH / yatazca bhaiSajyavidhau na dharme svAmin mahAmohaviDaMbanA me // 16 // nAtmA na puNyaM na bhavo na pApaM mayA viTAnAM kaTugIrapIyaM / adhAri karNe tvayi kevalArke parisphuTe satyapi deva dhiG mAm // 17 // na devapUjA na ca pAtrapUjA na zrAddhadharmazca na sAdhudharmaH / labdhvApi mAnuSyamidaM samastaM kRtaM mayAraNya vilApatulyam // 18 // cakre mayAsatsvapi kAmadhenukalpadvaciMtAmaNiSu spRhArtiH / na jainadharme sphuTazarmade'pi jineza me pazya vimUDhabhAvam // 19 // sadbhogalIlA na ca rogakIlA dhanAgamo no nidhanAgamazca / dArA na kArA narakasya citte vyaciMti nityaM mamaiM'dhamena // 20 // 1 1 vidyutpatra pItAndhAH / 8.2.173 ebhyaH svArthe lo vA bhavati / aMdhalo / aMdho / iti prAkRtasiddha hemacandre zrIhemacandrasUriH / 2 paJcaparameSTimaMtraH - om namo arihaMtANaM / namo siddhANaM / namo AyariyANaM / namo uvajjhAyANaM / namo sAhUNaM / 3 cAru | caMgaM cAru iti dezI nAmamAlAyAM / 4 zraddhayA yuktaH zrAddhaH zrAvaka ityarthastasya dharmaH / prANAtipAtaviramaNavrata mRSAvAda vi0 adattAdAna vi0 maithuna vi0 anarthadaNDa vi0 parigrahaparimANatrata dizAparimANatrata bhogopabhogaparimANatrata sAmAyikatrata dezAvakAzikatrata poSadhavata atithisaMbibhAgavratalakSaNo dharmaH / 5 kSAntimArdavArjavalobhaparityAgasaMyama satyazaucAkiJcanatA - hmacaryalakSaNo dharmaH / 6 kIlo'bhitApaH / kIlaH kIlA prakIrtitA iti dvirUpakoSe puruSottamadevaH / 7 mamae iti asmadastRtIyaikavacanasya rUpamiti AcAryahemacandraH / mayakA mena iti AdarzapustakasthaH pATho'samIcInaH / sa tu lekhakaprabhAdaja iti bhAti / mamae'dhamena For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ratnAkarapaJcaviMzatikA | sthitaM na sAdhorhRdi sAdhuvRttAt paropakArAnna yazo'rjitaM ca / kRtaM na tIrthoddharaNAdikRtyaM mayA mudhA hAritameva janma // 21 // vairAgyaraMgo na guruditeSu na durjanAnAM vacaneSu zAMtiH / nAdhyAtmalezo mama ko'pi deva tAryaH kathaMkAramayaM bhavAndhiH // 22 // pairve bhave'kAri mayA na puNyamAgAmijanmanyapi no kariSye / yadIdRzo'haM mama tena naSTA bhUtodbhavadbhAvibhavatrayIza // 23 // kiM vA mudhAM bahudhA sudhAbhukUpUjya tvadagre caritaM svakIyaM / jalpAmi yasmAt trijagatsvarUpanirUpakastvaM kiyadetadatra // 24 // dInoddhAra dhuraMdharastvadaparo nAste madanyaH kRpA pAtra nAtra jane jinezvara tathApyetAM na yAce zriyaM / kiM tvannidameva kevalamaho sadbodhiralaM zivazrIratnAkara maMgalaikanilaya zreyaskaraM prArthaye // 25 // 3 ityasya sthAne mayakAdhamena iti pAThe gRhIte "chagalamapanayataH kramelakapraveza" nyAyo durvAra eva / " vyacinti nityaM hi mayAdhamena" iti pAThe sarvamanavadyam / For Private And Personal Use Only 1 " dharmAkhyAne zmazAne ca rogiNAM yA mati rbhavet / yadi sA nizcalA buddhiH ko na mucyeta bandhanAt // " 2 pUrvasmin / 3 bhUtavartamAnabhaviSyajjanmatrayI /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrImunisundarasUriviracitaH adhyaatmklpdrumH| (adhirohaNITippaNIsahitaH) maGgalAcaraNam / jayazrIrAntaraurINAM lebhe yena prazAntitaH / taM zrIvIrajinaM natvA rasaH zAnto vibhAvyate // 1 // shaantrsmaahaatmym| sarvamaGgalanidhau hRdi yasmin saGgate nirupamaM sukhameti / muktizarma ca vazIbhavati drAk taM budhA bhajata zAntarasendram // 2 // shaastropdeshsnggrhH| samataikalInacitto lalanApatyasvadehamamatAmuk / viSayakaSAyAdyavazaH zAstraguNairdamitacetaskaH // 3 // 1 athAyaM zrImAn zAntanAmA rasAdhirAjaH sakalAgamAdisuzAstrArNavopaniSadbhUtasudhArasAyamAna aihikAmuSmikAnantAnandasandohasAdhanatayA pAramArthikopadezatayA sarvarasasArabhUtalAt zAntarasabhAvanAtmAdhyAtmakalpadrumAbhidhAnagranthAntaragrathananipugena padyasandarbhaNa bhAvyate iti pIThikAgrantho mUle saMnivezito dRshyte| 2 maGgalArthakaM padamidam / "ye devatAvAcakAH zabdA ye ca bhadrAdivAcakAH / te sarve naiva ninyAH syurlipito gaNato'pi vA // " "mo bhUmistriguruH zriyaM dizati, yo vRddhi jalaM cAdilaH / " iti gaNazuddhirapyasti / 3 kAmakrodhamAnamadaharSalobhalakSaNavairiNAm / 4 zriyA aSTamahAprAtihAryarUpayA catutriMzadatizayarUpayA vA uplkssitH| vizeSeNa Irayati kSapaNAya prerayati aSTakarmANi iti vIraH / yaduktam-"vidArayati yat karma tapasA ca viraajte| tapovIryeNa yuktazca tasmAdvIra iti smRtaH // " jayati mAramiti jinastam / 5 upadezAdinA prishiilnaalkssnnvibhaavnvissyiikriyte| 6 samatA rAgadveSarAhityam / samatAdvAra, lalAnAmamatAmocanadvAraM, apatyamamatAmocanadrAraM, dhanamamatAmocanadvAra, dehama. For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / vairAgyazuddhadharmA devAdisatatvavidviretidhArI / saMvaravAn zubhavRtiH sAmyarahasyaM bhaja zivArthin // 4 // [ yugmakam ] smtaadhikaarH| cittabAlaka mA tyAkSIrajasraM bhAvanauSadhIH / yattvAM (AnabhUtA na cchalayanti cchalAnviSaH // 5 // yadindriyArthaiH sakalaiH sukhaM syAnnarendracakritridazAdhipAnAm / tardvindavatyevaM puro hi sAmyasudhAmbudhestena tamAdriyasva // 6 // adRSTavaicitryavazAjagajjane vicitrakarmAzayavAgvisaMsthule / matAmocanadvAraM, viSayatyAgadvAraM, kaSAyatyAgadvAraM, zAstradvAraM, cittadamanadvAraM, vairAgyadvAraM, zuddhadharmadvAra, devataladvAraM, viratidvAraM, saMvaradvAra, zubhavRttidvAraM, sAmyarahasyadvAraJceti SoDazopadezadvArANi / 7 lalanA ca apatyaM ca khaM (hiraNyAdi dravyam ) ca dehazca lalanApatyasvadehAsteSu mamatA lalanApatyakhadehamamatA / "dvadvAnte zrUyamANaM padaM pratyekamabhisaMbadhyate / " tAM muJcatIti mamatAmuk / upapadasamAsaH / 8 viSayAH (zabdarUparasagandhAkhyAH) kaSAyAH (krodhamAnamadalobhAH) ca te AdI yeSAM te / teSAmavazaH / 9 zAstrarUpairguNaiH rajjabhiH / zAstroditai rguNaiH zubhAcaraNaizca / 1 devAdInAM devagurudharmANAM satalaM svarUpaM vetti iti devAdisatatvavit / 2 viratiM sarvasAvadyayoganivRttiM dharatIti viratidhArI / 3 saMvaro mithyAvAdinirodho'styasyeti saMvaravAn / jIvaH, ajIvaH, puNyaM, pApaM, AsravaH, saMvaraH, nirjarA, bandhaH, mokSazceti nava talAni jainAgame / 4 zubhA puNyAnubandhinI vRttirAvazyakAdiSu pravRttiryasyeti zubhavRttiH / 5 bhAvyate vAsyate vairAgyeNAtmA yAbhistA bhAvanAH / "sAmyaM syAnnirmamatvena tatkRte bhAvanAH zrayet / anityatAmazaraNaM bhavamekatvamanyatAm // azaucamAsravavidhi saMvaraM krmnirjraaN| dharmasyAkhyAtatAM lokaM dvAdazI bodhibhAvanAm // " 6 ArtaraudradhyAnAnyeva duSTavyantaravizeSA ityakSarArthaH / bhAvArthastu cittasya gamyAgamyakAryAkAryaheyopAdeyaparijJAna vikalatvena baalkruuptaa| bhAvanAyAzca sthairyadhairyAyApAdakatvena oSadhirUpatA / durthyAnAnAJca pAravazyApAdakatvena daurgatyotpAdakalenonmAdAdijanakatvena ca bhuutruuptaa| 7 cakI-cakravartI / 8 bindutulyaM bhavati / vizeSaNasaMgata evakAro'yogaM vyavacchinatti yathA zaMkhaH pANDara eva / vizeSyasaMgata evakAro'nyayogaM vyavacchinatti yathA pArtha eva dhanurdharaH / kriyAsaMgata evakAro'tyantAyogaM vyavacchinatti yathA nIlaM sarojaM bhavatyeva / 10 karmANi kAyavyApArAH, AzayAzca manovyApArAH, vAcazca vaagvyaapaaraastairvsthe| For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohITippaNIsahitaH / udAsavRttisthitacittavRttayaH sukhaM bhaijante yatayaH kSatArtayaH // 7 // vizvajantuSu yadi kSaNamekaM sAmyato bhajasi mAnasa maitrIm / tatsukhaM paramamatra paratrApyanuSe na yadabhUttava jAtu // 8 // na yasya mitraM na ca ko'pi zatrurnijaH paro vApi na kazcanAste / na cendriyArtheSu rameta cetaH kaSAyamuktaM paramaH sa yogI // 9 // bhajasva maitrI jagadaMgirAziSu pramodamAtman guNiSu tvazeSataH / bhavArtidIneSu kRpArasaM sadApyudAsavRttiM khalu nirguNeSvapi // 10 // maitrI parasmin hitadhIH samagre bhavet pramodo guNapakSapAtaH / kRpA bhavArte pratikartumIhopekSA ca mAdhyasthyamavAryadoSe // 11 // cetanetaragateSvakhileSu sparzarUparavagandharaseSu / sAmyamepyati yadA tava cetaH pANigaM zivasukhaM hi tadAtman // 12 // ke guNAstava yataH stutimicchasyadbhutaM kimakRthA madavAn yat / kairgatA narakabhIH sukRtaiste kiM jitaH pitRpatiryadacintaH // 13 // guNastavairyo guNinAM pareSAmAkozanindAdibhirAtmanazca / manaH samaM zIlati modate vA khidyeta ca vyatyayataH sa vettA // 14 // na vetsi zatrUn suhRdazca naiva hitAhite svaM na paraM ca jnto| duHkhaM dviSan vAJchasi zarma caitannidAnamUDhaH kathamApsyasISTaM // 15 // 1 mAdhyasthyam / 2 zrayante iti pAThAntaram / 3 parahitacintA maitrI paraduHkhavinAzinI tathA karuNA / parasukhatuSTirmuditA paradoSopekSaNamupekSA // iti turyaSoDazake zrIharibhadrasUriH / mA kArSIta ko'pi pApAni mA bhUta ko'pi ca duHkhitaH / mucyatA jagadapyeSA matimaitrI nigadyate // 1 // apAstAzeSadoSANAM vastutatvAvalokinAm / guNeSu pakSapAto yaH sa pramodaH prakIrtitaH 2 dIneSvArteSu bhIteSu yAcamAneSu jIvitaM / pratIkAraparAbuddhiH kAruNyamabhidhIyate // 3 // krUrakarmasu niHzaMkaM devatAgurunindiSu / AtmazaMsiSu yopekSA tanmAbhyasthyamudIritam // 4 // iti yogazAstre shriihemcndrsuuriH| idaM zlokapaMcakaM mUle saMnivezitaM dRshyte|| 4 cetanAcetanagateSu sarveSviSTAniSTeSu / '5 gAlipradAnadoSodbhAvanapramukhaiH / 6 karoti / 7 hitaM AyatisukhadAyi / ahitaM ArAtiduHkhadAyi / For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / kRtI hi sarva pariNAmaramyaM vicArya gRhNAti cirasthitIha / bhavAntare'nantasukhAptaye tadAtman kimAcAramimaM jahAsi // 16 // nijaH paro veti kRto vibhAgo rAgAdibhiste tvarayastavAtman / caturgatiklezavidhAnatastatpramANayannasyarinirmitaM kim // 17 // anAdirAtmA na nijaH paro vA kasyApi kazcinna ripuH suhRdvA / sthirA na dehAkRtayo'Navazca tathApi sAmyaM kimupaiSi naiSu // 18 // yathA vidAM lepyamayA na tatvAt sukhAya maataapitRputrdaaraaH| tathA pare'pIha, vizIrNatattadAkArametaddhi samaM samagram // 19 // jAnanti kAmAnnikhilAH sasaMjJAH artha narAH karma ca ke'pi dharma / jainaM ca kecid gurudevazuddhaM kecit zivaM ke'pi ca ke'pi sAmyam // 20 // snihyanti tAvaddhi nijA nijeSu pazyanti yAvannijamarthamebhyaH / imAM bhave'trApi samIkSya rIti svArthe na kaH pretyahite yateta // 21 // svapmendrajAlAdiSu yadvadAptairoSazca toSazca mudhA padIrthaiH / tathA bhave'smin viSayaiH samastairevaM vibhAvyAtmalaye'vadhehi // 22 // eSa me janayitA jananIyaM bandhavaH punarime svajanAzca / dravyametaditi jAtamamatvo naiva pazyasi kRtAntavazatvam // 23 // no dhanaiH parijanaiH svajanairvA daivataiH paricitairapi mantraiH / rakSyate'tra khalu ko'pi kRtAntAnno vibhAvayasi mUDha kimeva // 24 // tairbhave'pi yadaho sukhamicchaMstasya sAdhanatayA pratibhAtaiH / muhyasi pratikalaM viSayeSu prItimeSi na tu sAmyasatatve // 25 // kiM kaSAyakaluSaM kuruSe svaM keSu cinnanu manoridhiyAtman / te'pi te hi janakAdikarUpairiSTatAM dadhuranantabhaveSu // 26 // 1 nArakitiryaDurasurANAM gatiH / 2 satyatayA manyase / 3 zarIrAkArAH / 4 vinaSTamAtApitRputrakalatrAdyAkAram / 5 kAmaguNAn zabdAdiviSayAn / "padaikadeze padasamudAyopacArAt / " 6 sarve saMjJino'saMjJinazca prANinaH / 7 AdipadAt marumarIcikAdibhramaparigrahaH / 8 dAridyAdibhiH sAmrAjyAdibhirvA / 9 kRtAntavazaM svam iti vA pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohnniittippnniishitH| yAMzca zocasi gatAH kimime me snehalA iti dhiyA vidhurAtmA / tairbhaveSu nihatastvamananteSveva te'pi nihatA bhavatA ca // 27 // trAtuM na zakyA bhavaduHkhato ye tvayA na ye tvAmapi pAtumIzAH / mamatvameteSu dadhad mudhAtman pade pade kiM zucameSi mUDha // 28 // sacetanAH puMgalapiNDajIvA arthAH pare cANumayA dvaiye'pi / dadhatyanantAn pariNAmabhAvAn tatteSu kastvahati rAgaroSau // 29 // strImamatvamocanAdhikAraH / muhyasi praNayacArugirAMsu prItitaH praNayinISu kRtin kiM / kiM na vetsi patatAM bhavavAdhau tA nRNAM khalu zilA galabaddhAH // 30 // carmAsthimajjAtravasAsramAMsAmadhyAdyazucyasthirapudgalAnAm / strIdehapiNDAkRtisaMsthiteSu skandheSu kiM pazyasi ramyamAtman // 31 // vilokya dUrasthamamedhyamalpaM jugupsase moTitanAsikastvaM / bhRteSu tenaiva vimUDha yoSAvapuSSu tat kiM kuruSe'bhilASam // 32 // amedhyamAMsAsravasAtmakAni nArIzarIrANi niSevamANAH / ihApyapatyadraviNAdicintAtApAn paratra prati durgatIzca // 33 // aMgeSu yeSu parimuhyasi kAminInAM cetaH prasIda viza ca kSaNamantareSAM / samyak samIkSya viramAzucipiNDakebhya ___ stebhyazca zucyazucivastuvicAramicchat // 34 // vimuhyasi smeradRzaH sumukhyA mukhekSaNAdInyabhivIkSamANaH / samIkSase no narakeSu teSu mohodbhavA bhAvikadarthanAstAH // 35 // amedhyabhasrA bahurandhraniryanmalAvilodyatkRmijAlakIrNA / 1 pudgalapiNDa: zarIraM tadadhiSThitA jIvAH prANinaH / 2 padArthAH / 3 sacetanA acetanAzca pdaarthaaH| 4 ko'nvarhati iti pAThAntaram / 5 girAsu iti AbantaM saptamIbahuvacanAntaM jJeyaM / kiM kimu / 6 atra khaluzabdo hetvarthe / avyayAnAmanekArthatvAt / 7 smere vikasite dRzo (locane) yasyAH sA ! tsyaaH| 8 pIDAH / For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / cApalyamAyAnRtavaJcikA strI saMskAramohAnnarakAya bhuktA // 36 // nirbhUmirviSarkandalI gatadarI vyAghrI nirAho mahA___ vyAdhirmRtyurakAraNazca lalanA'nabhrA ca vajrA~zaniH / vandhusnehavighAtasAhasamRSAvAdAdisantApabhUH pratyakSApi ca rAkSasIti virudaiH khyAtA''game tyajyatAm // 37 // ___ aptymmtvmocnaadhikaarH| mA bhUrapatyAnyavalokamAno mudAkulo mohanRpAriNA yat / cikSipsayA nArakacArake'si dRDhaM nibaddho nigaDairamIbhiH // 38 // AjIvitaM jIva bhavAntare'pi vA zalyAnyapatyAni na vetsi kiM hRdi / calAcalairvividhArtidAnato'nizaM nihanyeta samAdhirAtmanaH // 39 // kukSau yuvatyAH kRmayo vicitrA apyasrazukraprabhavA bhavanti / na teSu tasyA na hi tatpatezca rAgastato'yaM kimapatyakeSu // 40 // trANAzakterApadi saMbandhAnantyato mithoM'gavatAm / sandehAccApakRtermA'patyeSu sniho jIva // 41 // dhnmmtvmocnaadhikaarH| yAH sukhopakRtikRtvadhiyA tvaM melayannasi ramA mamatAbhAk / pApmano'dhikaraNatvata etA hetavo dadati saMsRtipAtam // 42 // yAni dviSAmapyupakArakANi sondurAdiSvapi yairgatizca / zakyA ca nApanmaraNAmayAdyA hantuM dhaneSveSu ke eva mohaH // 43 // mamatvamAtreNa manaHprasAdasukhaM dhanairalpakamalpakAlaM / ArambhapApaiH suciraM tu duHkhaM syA~rdugatau dAruNamityavehi // 44 // 1 anAdibhavAnubhUtaviSayAdismRtiH saMskAraH / 2 viSavallarI / 3 vidyut / "vanAzani vidurvajram" iti trikANDazeSaH / 4 nijaguNataH prAptanAnAbhidhAnaiH / 5 smin iti pAThAntaram / 6 cplaiH| 7 cittasvAsthyam / 8 saJcayIkurvan / 9 atra kiMzabdaH kutsaavaacii| 10 cittaprasannatAlakSaNaM saukhyam / 11 dravyArjanAthai ssttkaayaadyupmrdjnitdusskRtaiH| 12 nrkaadigtau| For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / 5 dravyastaivAtmA dhanasAdhano na dharmo'pi saurambhatayAtizuddhaH / niHsaMgatAtmA tvatizuddhayogAnmuktizriyaM yacchati tadbhave'pi // 45 // kSetrarvaistudhanadhAnyagavAzvairmelitaiH saMnidhibhistanubhAjAm / klezapApanarakAbhyadhikaH syAt ko guNo yadi na dharmaniyogaH // 46 // Arambhairbharito nimajjati yataH prANI bhavAmbhonidhA vIhante kurnRpAdayazca puruSaM yena cchalAdvAdhitum / cintAvyAkulatAkRtezca harate yo dharmakarmasmRtiM vijJA bhUriparigrahaM tyajata taM bhogyaM paraiH prAyazaH // 47 // kSetreSu no vasi yatsadapi svametadyAtAsi tat parabhave kimidaM gRhItvA / tasyArjanAdijanitAghacayArjitAtte bhAvI kathaM narakaduHkhabharAcca mokSaH // 48 // dehamamatvamocanAdhikAraH / puSNAsi yaM dehamadhAnyacintayaMstavopakAraM kamayaM vidhAsyati / karmANi kurvanniti cintayayatiM jagantyayaM vaJcayate hi dhUrtarAST // 49 // 1 dravyastavaH pUjAprAsAdapratimApratiSThAdiko bhAvakAraNaM dravyamiti vacanAt sa eva AtmA svarUpaM yasya saH / 2 saha ArambheNa SaTkAyAdyupamardena vartate yaH sa tasya bhAvastattA tayA / etAvatA dhanaprabhavaH pUjAdidharmo'pi kiJcidArambhakalaMkitatvAnniSkalako na bhavati / 3. nirgataH saMgo dhanadhAnyAdirnavavidhaH parigraho yasmAt sa tasya bhAvastattA saivAtmA svarUpaM yasya saH / atra apizabdo vailakSaNyadyotako vailakSaNyazcedam -- dravyastavAtmA dhanasAdhano dharmo bhavAntare muktiprApako bhavati / niHsaMgatAtmA tu dharmastapaH saMyamarUpo bhavAntare tadbhave vA muktiprApako bhavati / 4 gRhahaTTaprabhRtIni / 5 saJcitaiH / 6 nidhAnasahitaiH / 7 atiriktaH / 8 vizeSalAbhaH / 9 na yadi iti vA pATha: / 10 SaTkAyAdyupamardairvyAptaH / 11 AdizabdAt cauranaTaviTAdayaH / 12 parigrahavantaM puruSaM / puruSA iti vA pAThaH / 13 yena parigraheNa / 14 cintA parigrahasyAprAptasyArjanopAyaparicintanaM prAptasya parirakSaNopAyacintanaJca tena vyAkulatA asvAsthyam tasyAH kRteH karaNAt / 15 vyAkulitA iti pAThAntaram / 16 jinabhavanabimbapustakasAdhusAdhvI zrAvakazrAvikArUpeSu saptasu pratiSThAtIrthayAtrAsahiteSu navasu vA / 17 AdipadAt krayANakakrayavikrayAdayaH / For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / kArAgRhAdbahuvidhAzucitAdiduHkhA nirgantumicchati jaDo'pi hi tadvibhidya / kSiptastato'dhikatare vapuSi svakarma bAtena taDhayituM yatase kimAtman // 50 // cedvAnchasIdamavituM paralokaduHkha bhItyA tato na kuruSe kimu puNyameva / zakyaM na rakSitumidaM hi na duHkhabhItiH ___puNyaM vinA kSayamupaiti ca vajriNo'pi // 51 // dehe vimuhya kuruSe kimaghaM na vetsi dehastha eva bhaijase bhavaduHkhajAlam / lohAzrito hi sahate ghanaghAtamagni___badhA na te'sya ca nabhovadanAzrayatve // 52 // duSTaH karmavipAkabhUpativazaH kAyAhvayaH karmakRt ___ badhvA karmaguNairhRSIkacaSakaiH pItapramAdAsavam / kRtvA nArakacArakApaducitaM tvAM prApya cAzu cchalaM __ganteti svahitAya saMyamabharaM taM vAhayAlpaM dadat // 53 // yataH zucInyapyazucIbhavanti kRmyAkulAt kAkazunAdibhakSyAt / drAgbhAvino bhasmatayA tato'gAt mAMsAdipiNDAt svahitaM gRhaann||54 paropakAro'sti tapo japo vA vinazvarAdyasya phalaM na dehAt / sabhATaMkAdalpadinAptagehamRtpiNDamUDhaH phalamaznute kim // 55 // 1 prApnoSi / 2 AhArAdyarthaM hiMsAkAritvAdidoSadUSitaH / apAvitryAdidoSadUSito vA / 3 dAsaH / krmkrH| 4 cArakaH kArAgRhaM / cArako bhojake bandhe iti trikANDazeSe / 5 AyuHpUrtilakSaNaM miSaM / 6 saptadazasaMyamalakSaNaM bharaM / "paMcAsavAviramaNaM paMciMdiyaniggaho kasAyajao / daMDattayassa viraI sattarasahA saMyamo hoI // " iti pravacanasAroddhAre / prakaraNaratnAkara, bhAga 3 pR. 162 / 7 laghukAyabhATakaprAyamAhArAdi dadat / 8 "kukkarastu zuniH zvAnaH kapilo maNDalaH zunaH" iti vaacsptiH| 9 yathA kazcidalpadinamaryAdayA bhATakena gRhIte gRhe mamedaM gRhaM mA vinazyatviti buddhayA mUDhamatistadguhaM na vyApArayati sa sampUrNAvadhau ca parakIye gRhe jAte sati tasya gRhasya prAptiphalarahito For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org adhirohaNITippaNI sahitaH / mRtpiNDarUpeNa vinazvareNa jugupsanIyena gadAlayena / dehena cedAtmahitaM susAdhaM dharmAnna kiM tadyatase'tra mUDha // 56 // viSayapramAdatyAgAdhikAraH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atyalpakalpitasukhAya kimindriyArthaistvaM musi pratipadaM pracurapramAdaH / ete kSipanti gahane bhavabhImakakSe jantUnna yatra sulabhA zivamArgadRSTiH // 57 // ASAtaramye pariNAmaduHkhe sukhe kathaM vaiSayike rato'si / asospi kArya racayan hitArthI karoti vidvan yadudarkatarkam // 58 // yadindriyArthairiha zarma bindavadyadarNavat svaH zivagaM paratra ca / tayormatho'sti pratipakSatA kRtin vizeSadRSTayAnyataragRhANa tat // 59 // bhuMkte kathaM nArakatiryagAdiduHkhAni dehItyavadhehi zAstraiH / nivartate te viSayeSu tRSNA bibheSi pApacayAcca yena || 60 // garbhavAsanarakAdivedanAH pazyato'navarataM zrutekSaNaiH / no kapAyaviSayeSu mAnasaM lipyate budha vicintayeti tAH // 61 // vadhyasya corasya yathA pazorvA saMprApyamANasya padaM vadhasya / zanaiH zanaireti mRtiH samIpaM tathAkhilasyeti kathaM pramAdaH // 62 // bibheSi janto yadi duHkharAzestadindriyArtheSu ratiM kRthA mA / tadudbhavaM nazyati zarma yadrAk nAze ca tasya dhruvameva duHkham // 63 // mRtaH kiMmu pretapatirdurAmayA gatAH kSayaM kiM narakAzca mudritAH / dhruvAH kimAyurdhanadehabandhavaH sakautuko yadviSayairvimuhyasi // 64 // vimohyase kiM viSayapramAdairbhramAt sukhasyAyatiduHkharAzeH / terdhamuktasya hi yat sukhaM te gatopamaM cAyatimuktidaM tat // 65 // bhavati tathA yaH parimitAyuSi zarIre prApte mamedaM zarIraM paropakAratapaHkaraNAdinA durbalaM mAstviti buddhayA mUDhamatistaccharIraM na vyApArayati so'pyAyuHpUta zarIranAze mAnuSyazarIraprAptiphalarahito bhavati / 1 ekasya sattve aparasyAsattvamitirUpA vairitA / 2 nagArhyamuktasyeti vA pATha: / For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / kaSAyatyAgAdhikAraH / re jIva sehitha sahiSyasi ca vyathAstA - stvaM nArakAdiSu parAbhavabhUH kaSAyaiH / mugdhoditaiH kuvacanAdibhirapyataH kiM krodhAnnihaMsi nijapuNyadhanaM durApam // 66 // pairAbhibhUtau yadi mAnamuktistataistapo'khaNDamataH zivaM ca / mAnAdRtirdurvacanAdibhizca tapaHkSayastannarakAdiduHkham // 67 // vairAdi cAtreti vicArya lAbhAlAbhau kRtinnAbhavasaMbhavinyAM / tapo'thavA mAnarmavAbhibhUtAvihAsti nUnaM hi gatirdvidhaiva // 68 // ( yugmam ) zrutvAkrozAn yo mudrA pUritaH syAt loSTAdyairyazcAhato lomaharSI / yaH prANAnte'pyanyadoSaM na pazyatyeSa zreyo drAg labhetaiva" yogI // 69 // ko guNastava kadA ca kaSAyairnirmame bhajasi nityamimAn yat / kiM na pazyasi ca doSamamISAM tApamatra narakaM ca paratra // 70 // yat kaSAyajanitaM tava saukhyaM yat kaSAyaparihAnibhavaM ca / 'dvizeSamathavaitadudarka saMvibhAvya bhaja dhIra viziSTam // 71 // sukhena sAdhyA tapasAM pravRttiryathA tathA naiva tu mAnamuktiH / AdyA na 'datte'pi zivaM parA tu nidarzanAdvAhubaleH pradatte // 72 // samyag vicAryeti vihAya mAnaM rakSan durApANi tapAMsi yatnAt / mudA manISI sahate'bhibhUtIH zUraH kSemAyAmapi nIcajAtAH // 73 // 4 mAnAdaraH / 1 durvacanAdinA parAbhave jAyamAne / 2 mAnatyAgaH / 3 tadA / 5 bhavaM yAvat saMbhavinI tasyAm / 6 ava rakSa / 7 mArgaH / mAnatyAge AbhavasaMbhavivacanamAtraparAbhavo bhavati / mAnAdare ca parabhavasaMbhavI narakAdiparAbhavo bhaviSyati / ato lAbhAlAbharUpaM mArgadvayaM vicArya yadiSTaM tadgRhANa / 8 vyAptaH / 9 na vakti / 10 atra evakAro'tyantAyogaM vyavacchinatti / 11 tayoH kaSAyajanitasukhakaSAyakSayajanitasukhayorvizeSaM nyUnAdhikaguNatAlakSaNaM / 12 athavA kaSAyakaraNakaSAyakSayakaraNayoruttarakAlaprAdurbhUtaM kugatisugatilakSaNaM phala sAdhyaM (samyak paryAlocya ) / 13 anayormadhye variSThaM / 14 atrApizabdena tapasAM pravRtirmAnamuktisahitA zivaM datte mAnasahitA ca zivaM na datte iti sUcyate / 15 bAhubalikathA pariziSTato jJeyA / 16 kSamAyAM zaraH / kSamAzIla ityarthaH / For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / 11 parAbhibhUtyAlpikayApi kupyasyadhairapImA pratikartumicchan / na vetsi tiryaDnarakAdikeSu tAstairanantAstvatulA bhavitrIH // 74 // dhatse kRtin yadyapakArakeSu mAnaM tato dheTariSaMTa eva / athopakAriSvapi tadbhavaoNrtikRtkarmahRnmitrabahirdviSatsu / / 75 // adhItyanuSThIMnatapaHzamAdyAn dharmAn vicitrAn vidadhat samAyAn / na lapsyase tatphalamAtmadehaklezAdhikaM tAMce bhavAntareSu // 76 // mukhAya dhatse yadi lobhamAtmano jJAnAdiranatritaye vidhehi tat / duHkhAya cedatra paratra cAkRtin 'parigrahe tabahirAntare'pi ca // 77 // karoSi yat pretyahitAya kiJcit kadAcidalpaM sukRtaM kathaMcit / mA~ jIharastanmadamatsarAyevinA ca tanmA narakAtithirbhUH / / 78 / / purApi pApaiH patito'si saMsRtau dadhAsi re kiM guNimatsaraM punaH / na vetsi kiM ghorajale nipAtyase niyaMtryase zRMkhalayA ca sarvataH // 79 // kaSTena dharmo lavazo milatyayaM kSayaM kaSAyairyugapat prayAti ca / atiprayatnArjitamarjunaM tataH kimajJa hI hArayase nabhasvatA // 80 // zatrUbhavanti suhRdaH, kaluSIbhavanti dharmA, yazAMsi nicitAyazasIbhavanti / 1 vadhabandhanAdipApakarmabhirapi / 2 kAmakrodhalobhamAnamadaharSalakSaNaM / tatra paraparigRhItAsvanUDhAsvapi vA strISu durabhisandhiH kAmaH / parasyAtmano'pAyamavicArya kopakaraNaM krodhaH / dAnAheSu svadhanApradAnaM niSkAraNaM paradhanagrahaNaM ca lobhaH / durabhinivezo mokSodyuktoktAgrahaNaM vA mAnaH / kulamadAdibhirahaMkArakaraNaM madaH / paraduHkhotpAdanena svasya dyatapApaddhAyanarthasaMzrayeNa vA manaHpramodo harSaH / 3 tadA / 4 bhavArtikRnti karmANi ( jJAnAvaraNIyAdIni ) tAni harantIti hRnti bhavArtikRtkarmahanti (priisshaadiini)| tAnyeva ca karmakSayalakSaNopakArakatvena mitrANi bhavArtikRtkarmahRnmitrANi / tAnyeva bahirdiSado bAhyavairiNasteSu / 5 adhyayanam / 6 SaDAvazyakAdikriyAH / 7 mAyayA sahitAn / 8 atiriktaM / 9 kiMtu punaH / 10 jJAnadarzanacAritrarUparatnatraye / 11 apaNDita / 12 bAhyaparigrahe dhanadhAnyAdike navavidha Antare ca parigrahe kaSAyalakSaNe / 13 mA haary| 14 madazca jaatyaadibhirvlipttaa| matsarazca prsNpdshnN| 15 suvrnn| tapanIyacAmIkaracandrabharmArjunaniSkakArtasvaraka(rANi / 1044 iti abhidhAnacintAmaNau hemcndrH| 16 phUtkAravAtena / "mAtaM suvarNa phUtkAreNa hAritami"tyAbhANakaH / 17 atizayena akIrtayo bhavanti / For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / snihyanti naiva pitaro'pi na bAndhavAzca lokadvaye'pi vipado bhavinAM kaSAyaiH / / 81 // rUpalAbhakulavikramavidyAzrItapovitaraNaprabhutAdyaiH / kiM madaM vahasi vetsi na mUDhAnantazaH svabhRzalAghavaduHkham // 82 // vinA kaSAyAnna bhavArtirAzirbhavedbhavedeva ca teSu satsu / mUlaM hi saMsArataroH kaSAyAstattAn vihAyaiva sukhI bhavAtman // 83 // samIkSya tiryaGnarakAdivedanAH zrutekSaNairdhamadurApatAM tthaa| pramodase yadviSayaiH sakautukaistatastavAtman viphalaiva cetanA // 84 // cauraistathA karmakaraigRhIte duSTaiH svamAtre'pyupatapyase tvam / puSTaiH pramAdaistanubhizca puNyadhanaM na kiM vetsyapi luTyamAnam // 85 // mRtyoH ko'pi na rakSito na jagato dAridyamutrAsitaM - rogastenanRpAdijA na ca bhiyo ni zitAH SoDaza / vidhvastA narakA na nApi sukhitA dharmestrilokI sadA tat ko nAma guNo madazca vibhutA kA te stutIcchA ca kA // 86 / / zAstraguNAdhikAraH / zilAtalAbhe hRdi te vahanti vizanti siddhAntarasA na cAntaH / yadatra no jIvadayArdratAste na bhAvanAMkUratatizca labhyA // 87 // yasyAgamAmbhodarasaina dhautaH pramAdapaMkaH sa kathaM zivecchuH / rasAyanairyasya gadAH kSatA no sudurlabhaM jIvitamasya nUnam / / 88 // 1 dAnaM / prabhutA aizvarya / AdipadAt ramaNImandirAdigrahaNam / 2 khasya bhRzaM atyartha lAghavaduHkhaM laghutAduHkhaM bhAvi bhUtaM vA na vetsi / uktaJca-"jAtilAbhakulezvaryabalarUpatapaHzrutaiH / kurvan madaM punastAni hInAni labhate janaH // " 3 dharmadurApatAyA daza dRSTAntAH prishissttaadvgntvyaaH| 4 jJAnaM / 5 suvrnnaadidrvymaatre| 6 SoDaza bhiyaH pariziSTe nidarzitAH snti| 7 sukhaM saMjAtamasyA iti mukhitaa| sukhavatI kRtaa| 8 pravAhamArgeNopari gacchanti / 9 jinaagmjlaani| 10 te iti vA paatthH| 11 syAt praroho'Gkuro'Gkaro rohava sa tu parvaNaH / 1118 iti abhidhaancintaamnnau| 12 ajJAnasaMzayaviparyayarAgadveSasmRtibhraMzayogaduHpraNidhAnadharmAnAdarabhedAdaSTavidhaH prmaadH| For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / adhItino'rcAdikRte jinAgamaH pramAdino durgatipApatermudhA / jyotirvimUDhasya hi dIpapAtino guNAya kasmai zalabhasya cakSuSI // 89 // modante bahutarkatarkaNacaNAH kecijayAdvAdinAM kAvyaiH kecana kalpitArthaghaTanaistuSTAH kavikhyAtitaH / jyotirnATakanItilakSaNadhanurvedAdizAstraiH pare brUmaH pretyahite tu karmaNi jaDAn kukSibharIneva tAn // 90 // kiM modase paNDitanAmamAtrAt zAstreSvadhItI janaraJjakeSu / tat kiJcanAdhIpya kurupba cAzu na te bhavedyena bhavAbdhipAtaH // 91 / / dhigAgamairmAdyasi raJjayan janAn nodyacchasi pretyahitAya saMyame / dadhAsi kukSibharimAtratAM mune ka te ka tat kaiSa ca te bhvaantre||92|| dhanyAH ke'pyanadhItino'pi sadarnuSThAneSu baddhAdarA duHsAdhyeSu paropadezalavataH zraMddhAnazuddhAzayAH / kecittvAgamapAThino'pi dadhatastatpustakAn ye'lasAH atrAmutrahiteSu karmasu kathaM te bhAvinaH pretyahAH / / 93 // dhanyaH sa mugdhamatirapyuditArhadAjJA rAgeNa yaH sRjati puNyamadurvikalpaH / pAThena kiM vyasanato'sya tu durvikalpai__o duHsthito'tra sadanuSThitiSu pramAdI // 94 // adhItimAtreNa phalanti nAgamAH samIhitairjIva sukhairbhavAntare / svanuSThitaiH kiMtu tadIritaiH, kharo na yat sitAyA vahanazramAtsukhI // 95 1 pUjApratiSThAdyartha / AdipadAt vAdAdyartha adhItinaH adhyayanazIlasya / 2 durgatipatanazIlasya / atra pApateriti patadhAtoH yaGi DI sAsahivAvahicAcalipApatiriti sUtreNa SaSThayAM sAdhuH / 3 dIpadIptimohitasya / 4 bahUnAM pramANAdipadAnAM tarkANAM tarkaNaM vicAraNaM tena prasiddhAH / 5 lakSaNAni sAmudrikazAstrANi / AdipadAt brahmayAmala rudrayAmala vAstuzAstra kAtyAyanavAtsyAyana zakunazAstraiH 6 brUma iti bahuvacanaprayogaH samAnadharmANAmekavAkyatAsUcanArtham / 7 AgamAH / 8 pretyahitaM / 9 saMyamaH / 10 tapaHsaMyamAdi kriyaasu| 11 sugurUpadezAt / 12 samyaktvanirmalacittAH / 13 paralokahitahantAraH / 14 karoti / 15 zaMkAkAMkSAdiSTavikalparahitaH / For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / durgandhato yada'Nuto'pi purasya mRtyu___ rAyUMSi sAgaramitAnyanupakramANi / mparzaH kharaH krakacato'titamAmitazca ___ duHkhAvanantaguNitau bhRzazaityatApau / / 96 // tIvrA vyathAH surakRtA vividhAzca yatrA___ krandAravaiH satatamabhrabhRto'pyamuSmAt / kiM bhAvino na narakAt kumate bibheSi yanmodase kSaNasukhairviSayaiH kaSAyI // 97 // yugmam bandho'nizaM vAhanatADanAni kSuttRDdurAmAtapazItavAtAH / nijAnyajAtIyabhayApamRtyU duHkhAni tiryaviti duHsahAni // 98 // mudhonyadAsyAbhibhavAbhyasUyA bhiyo'ntagarbhasthitidurgatInAm / evaM sureSvapyasukhAni nityaM kiM tatsukhairvA pariNAmaduHkhaiH // 99 // saptabhItyabhibhaveSTaviplavAniSTayogagadaduHsutAdibhiH / syAcciraM virasatA nRjanmanaH puNyataH sarasatAM tadAnaya // 100 // iti caturgatiduHkhatatIH kRtinnatibhayAstvamanantamanehasam / hRdi vibhAvya jinoktakRtAntataH kuru tathA na ythaamyurimstiv||101|| 1 yasya narakasya paramANukaNopamitAdapi durgandhataH / 2 sAgaropamakAlalakSaNaM pariziSTe draSTavyam / 3 nAsti upakrama AdyArambho yeSu tAni / 4 atizayena / 5 manuSyalokagatAcchaityAttApAdvA / 6 duHkhotpAdakau / 7 ana nabhomAga bharate pUrayati iti tasmAt / 8 duSTarogAH / mukhapAkapAdapAkakuSTAdayaH / Ama Amaya AkalyamupatApo gadaH samAH / 463 iti abhidhAnacintAmaNau hemacandraH / apamRtyugalamoTanagalakartanAdinA maraNaM / atra apamRtyu0 iti vA pAThaH / 9 udarapUraNArtharahitamanyeSAM dAsyaM / 10 ante devabhavasthitiparyavasAne yadvA antatha devabhavAyuHparyavasAnaM garbhasthitizca manuSyatiryakstrINAmudareSu garbhatvena avasthAnaM durgatayazca pRthivyAyekendriyeSu gamanAni tAsAm / 11 ilokabhayaM, paralokabhayaM, AdAnabhayaM, akasmAdbhagraM, AjIvikAbhayaM, maraNabhayaM, lokApavAdabhayaM athavA ayazobhayaM iti sapta bhayasthAnAni / 12 issttviyogH| 13 AdipadAta kugrAmakunRpatisevAkubhojanakulakalatranirdhanatvaniHputratvakanyAbahutvAdigrahaNam / 14 anantaM kAlaM yAvadanubhUtAH / 15 bhgvduktsiddhaanttH| rAddhasiddhakRtebhyo'nta AptoktiH samayAgamau / 242 iti abhidhAnacintAmaNau / 16 imAzcaturgatiduHkhatatayaH / For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / Atman parastvamasi sAhasikaH zrutAkSairyadbhAvinaM ciraceturgatiduHkharAziM / pazyannapIha na bibheSi tato na tasya vicchittaye ca yata se viparItakArI // 102 // cittadamanAdhikAraH / kukarmajAlaiH kuvikalpasUtra jairnibadhya gADhaM narakAgnibhizciraM / visAravat pakSyati jIva he manaH kaivartakastvAmiti mAsya vizvasIH 103 ceto'rthaye mayi ciraMlasakha prasIda kiM durvikalpanikare kSipase bhave mAM / aasJjaliH kuru kRpAM bhaja sadvikalpAn maitrIM kRtArtha yato narakAdvibhemi // 104 // svargApavargoM narakaM tathAntemuhUrtamAtreNa vazAvazaM yat / " dadAti jantoH satataM prayatnAdvazaM tadantaHkaraNaM kuruSva // 105 // sukhAya duHkhAya ca naiva devA na cApi kAlaH suhRdo'rayo vA / bhavet 'pairaM mAnasameva jantoH saMsAracakrabhramaNaikahetu' || 106 // 15 93 vazaM mano yasya samAhitaM syAt kiM tasya kArya niyamairyamai ca / hRtaM mano yasya ca durvikalpaiH kiM tasya kArya niyamairyamaizca // 107 // For Private And Personal Use Only 1 para: sAhasiko'vimRzyakArI / 2 devanaratiryaGnarakagatiduHkhasamUham / 3 zAkhoktArthAdviparItasamAcaraNaH san / 4 jJAnAvaraNIyAdyaSTavidhaduSTakarmalakSaNamatsyajAlaiH / 5 kucintanarUpatantujanyaiH / 6 matsyamiva / 7 atrAtmano manazcirantanamitratA vyavahArato'nekabhavasambandhAdeva pratItA / 8 dharmadhyAnahetukAryacintanalakSaNAn / 9 antar manaH / 10 kevalam | 11 atra hetuzabdo jahalliGgaH | 12 samAdhiyuktaM / rAgadveSarahitamityarthaH / 13 zaucAdibhiH paJcabhiH / zaucaM santoSaH svAdhyAyastapo devatApraNidhAnaceti niyamAH / kAyamanasoH zuddhiH zaucam / saMnihitasAdhanAdadhikasyAnupAditsA santoSaH / mokSazAstrasyAdhyayanaM praNavajapo vA svAdhyAyaH / tapacAndrAyaNAdi / devatAyA vItarAgasya praNidhAnamAtmanA sarvataH saMbhedaH / 14 ahiMsAdibhiH / "ahiMsAsUnRtAstebrahmacaryAparigrahAH / " steyamadattAdAnaM tadabhAvo'steyaM / aparigrahaH parigrahatyAgo - ' kicanatetyarthaH /
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / dAnazrutadhyAnatapo'rcanAdi vRthA manonigrahamantareNa / kaiSAyacintAkulatojjhitasya pairo hi yogo manaso vazatvam // 108 // japo na muktyai na tapo dvibhedaM na saMyamo nApi damo na maunam / na sAdhanAdyaM pavanAdikasya kiM tvekamantaHkaraNaM sudAntam // 109 // labdhvApi dharma sakalaM jinoditaM sudurlabhaM potanibhaM vihAya ca / manaHpizAcaMgrehilIkRtaH patan bhavAmbudhau nAyatidRg jaDo jnH||110|| sudurjayaM hI ripavatyado mano ripUkarotyeva ca vAktanU api / tribhirhatastadripubhiH karotu kiM paMdIbhavan durvipadAM pade pade // 111 // re citta vairi tava kiM nu mayAparIddhaM yadurgatau kSipasi mAM kuvikalpajAlaiH / jAnAsi mAmayamapAsya zive'sti gantA tat kiM na santi tava vAsapadaM hyasaMkhyAH // 112 // pUrtizrutizve' ratervidUre kuSTIva saMpatsuddezAmanarhaH / zvapAkavat sadgatimandireSu nArhet pravezaM kumanohato'GgI // 113 // tapojapAdyAH svaphalAya dharmA na durvikalpairhatacetasaH syuH / 1 dAnaM paJcavidhaM abhayadAnaM, supAtradAnaM, anukampAdAnaM, ucitadAnaM, kIrtidAnaJceti / zrutaM zrutajJAnaM zAstrAdhyayanaM / dhyAnaM dharmadhyAnaM zukladhyAnaJca / tapazca dvAdazabhedaM / arcanaM aSTaprakArAdipUjA / 2 AdipadAt tIrthayAtrApratiSThAdidharmakarmaparigrahaH / 3 kaSAyebhyaH krodhAdibhyazcintayA ArtadhyAnaraudradhyAnAtmikatayA aakultaa| 4 prakRSTaH / 5 muktyaMgaM / 6 bAhyAbhyantarabhedena dviprakAra tapo'nazanaprAyazcittAdi / 7 paJcAsravaviramaNAdiH saptadazavidhaH / 8 paJcendriyadamanaM / 9 vAksaMyamaH / 10 Adyapadena avasthAnAsanabandhanAdi parigrahaH / 11 Adipadena dhyAnAsanAdiparigrahaH / 12 vikalIkRtaH / 13 ripuvadAcarati svayaM / 14 "idamaH pratyakSagate samIpataravartinyetado rUpam / adarAstu viprakRSTe taditi pa. rokSe vijAnIyAt // " 15 tribhiH (ripubhiH) vAkAyamanolakSaNaH / 16 AspadIbhavan / 17 vitarke / 18 aparAdhaviSayIkRtaM vinAzitamityarthaH / atra vairizabdasya manovizeSaNatvena napuMsakaliMgatA / 19 siddhAvasthAyAmAtmano'manaskatvasya siddhAnte bhaNanAt / 20 pratizrutiH iti vA pATaH / 21 pUtiparipAkataH kutsitagandhau zrutI kaNoM yasya sH| 22 sampada eva sudRzastAsAm / sampatsu dRzAm iti vA padacchedaH / 23 AdyapadAtU khAdhyAyapramukhA dhrmaaH| 24 tatvato mokSaphalAya / For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / talkhAdyapeyaiH subhRte'pi gehe kSudhAtRSAbhyAM mriyate svadoSAt // 114 // acchUsAdhyaM manaso vazIkRtAt paraM ca puNyaM, na tu yasya tadvazam / sa vaJcitaH puNyacayaistadudbhavaiH phalaizca hI hI hatakaH karotu kim // 115 // akAraNaM yasya sudurvikalpairhataM manaH zAstravido'pi nityam / ghorairaGkunizcitanArakAyurmutyau prayAtA narake sa nUnam // 116 // yogaeNsya heturmanasaH samAdhiH paraM nidAnaM tapasazca yogaH / tapazca mUlaM zivazarmavallacA manaHsamAdhi bheja tat kathaJcit // 117 // svAdhyAyayogaizcaraNakriyAsu vyApAraNairdazabhAvanAbhiH / sudhIstriyogIsadasatpravRttiphalopayogaizca mano nirundhyAt // 118 // bhAvanApariNAmeSu siMheSviva mahAvane / sadA jAgratsu durdhyAnazUkarA na vizantyapi / / 119 // vairaagydhrmopdeshH| kiM jIva mAdyasi hasasyaryamIhase'rthAn kAmAMzca khelasi tathA kuMtukairazaMkaH / 1 svasamutthaklezamAnyapramAdalakSaNadoSAt / 2 sukhasAdhyam azubhaviSayAntarasaMcArAdinA vyAghAtAbhAvAt / 3 nigRhItAt zubhayogavyAptAdvA mnsH| 4 prakRSTaM / svargApavargAdiprApaNapravaNapuNyam / 5 punar / 6 manaH / yasya puMsastanmano vazaM na sa ityuttarArddhanAnvayaH 7 jJAnadarzanacAritrAtmakasyASTAMgasya vA / 8 ekAgratA / rAgadveSarAhityamityarthaH / 9 sAdha. nam / 10 bhara iti pAThAntaram / bhara-ghara / 11 svAdhyAyazca vAcanA pRcchanA parAvartanA anuprekSA dharmakathAbhidhaH paJcavidhaH / yogAzca siddhAntAdhyayanAyoddezasamuddezAnujJAdikAH pUrva kriyAvizeSAH sampradAyagamyAH / yadvA paJcavidhAnAM svAdhyAyAnAM yogA vyApArAstaiH / 12 pratilekhanapramArjanakAyotsargAdiSu zubhAnuSThAneSu vyApAraNaiH prvrtnaiH| 13 anityatA azaraNa bhava ekatva anyatA azauca Asrava saMvara nirjarA dharma lokabodhilakSaNAstAbhiH / 14 trayANAM manovAkAyayogAnAM samAhArastriyogI tasyAH sadasatpravRttiphalopayogaiH satI ca asatI ca sadasatI te ca te pravRttI ca tayoH phalaM zubhAzubhaM karma sukhaduHkha vA tasyopayogAHsatpravRtyA zubhakarmopArjanA bhavati asatpravRttyA cAzubhakarmopArjanA bhavati iti cintanarUpAstaiH / 15 bhAvanAdhyavasAyeSu / 16 anubhUyamAneSu / 17 apizabdAt pravezo'pi na bhavati tadA teSAM tatra sthitiH kautaskutItyarthadyotakaH / 18 ayaM mAnasapratyakSasiddhastvaM / 19 2mane / 20 tena prakAreNa / 21 kutUhalajanakai tAdibhiH / For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 18 www.kobatirth.org adhyAtmakalpadrumaH / cikSipsu ghoranarakAvaTakoTare tvA bhyApata laghu vibhAvaya mRtyurakSaH // 120 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AlambanaM tava laivAdikuThAraghAtA chindanti jIvitataruM na hi yAvadAtman / tAvadyatasva pariNamahitAya tasbhi chinne hi kaH ka ca kathaM bhavitA svatantraH // 121 // tvameva mogdhA manitA tvamAtmaneSTApyaneSTa sukhaduHkhayostvam / dAtA ca bhoktA ca tayostvameva taceSTase kiM na yeAhitApti / / 122 / / kaste niraJjana "ciraM janaraJjanena dharma guNo'sti paramArthadRzeti pazya / "taM raJjayAzu caritairvizadairbhavAndhau yastvAM patantamabalaM paripAtumI // 123 // vidvAnahaM sakalalabdhirahaM nRpo'haM dAtAhamadbhutaguNo'hamahaM garIyAn / if 1 narakagatigataikadezazuSirapradeze / 2 abhimukhamAgacchat / 3 zIghram / 4 A dhAram / 5 lavaH kAlavizeSaH sa AdI yeSAM te lavAdayasta eva kuThArAsteSAM ghAtAH prahArAH / AdipadAt praharadinAhorAtrAdiparigrahaH / aSTAdaza nimeSAH syuH kASThA kASThAdvayaM lavaH // " 6 AyatihitArtha tapaH saMyamAdau / 7 svAyattaH / 8 mudyatIti mogdhA ajJAtA / manyate jAnAtIti manitA jJAtA / 9 sukhasya vAJchAkartA / 10 dveSTA du:khasya / 11 hitAptimanatikramya / yathAsukham / sarvamAtmAyattaM vartate na tu daivAyattaM tathA ca kiM na yata se iti bhAvaH / 12 he nirlepa | samyaktvavattvena viratimattvena ca mithyAtvAviratirUpAJjanarahitatvAditi saMbodhanam / bhAvisiddhatvAvasthAyAM sakalakarmarUpAJjanarahitavAgAvyavasthayeti vA saMbodhanam / 13 A bAlyAta AvArddhakyam / 14 zrIrhitAhitaparijJAnaM sAsyAstIti tatheti sambodhanam / atra komalavacanasaMvodhanapadadvayenAmantraNaM dharmopadezazravaNaM prati zroturAbhimukhyApAdanArtham / komalavacanenAmantrito hi zrotA prasannacittaH samyak zrotuM pravartate / 15 dharmalakSaNaM padArtham / "durgatiprapatatprANidhAraNAddharma ucyate" | For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org adhirohaNITippaNIsahitaH / ityAdyahaMkRtivazAt paritoSameSi no vetsi kiM parabhaye laghutAM bhavitrIm // 124 // vetsi svarUpaphalasAdhanabAdhanAni Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmasya, taM prabhavasi svavaMzazca kartum / tasmin yatasva matimannadhunetyamutra 'kiJcittvayA hi nahi setsyati bhosyate vA // 125 // dharmasyAvasaro'sti pudgalapairAvatairanantaistavA 19 yAtaH saMprati jIva he prasahato duHkhAnyanantAnyaiyam / svarUpAhaH punareSa durlabhatamazcAsmin yatasvArhato dharma kartumimaM vinA hi nahi te duHkhakSayaH karhicit // 126 // guNastutIrvAJchasi nirguNo'pi sukhapratiSThadi vinApi puNyam / aSTAMgayogaJca vinApi siddhIrvAtUlatA kApi naivA tavAtman // 127 // pade pade jIva parAbhibhUtIH pazyan kimIyasyadhamaH parebhyaH / apuNyamAtmAnamavaiSi kiM na tanoSi kiM vA nahi puNyameva // 128 // For Private And Personal Use Only 1 "jAtilAbhakulaizvaryabalarUpatapaH zrutaiH / kurvan madaM punastAni hInAni labhate jnH||" iti yogazAstre zrIhemacandrasUriH / 2 svarUpaM kSAnyAdidazaprakAraM phalaJca svargApavargAdi sAdhanaJca cattAri paramaMgAni durahAnIha jaMtuNaM / mAnuSattaM ( mAnuSatvaM ) suI ( zrutiH) saddhA (zraddhA) saMjamammi ca vIriyam (saMyamavIryam ) iti caturvidham / bAdhanaJca pramAdarUpaM tAni / 3 yatidharmasya zrAddhadharmasya vA / 4 dharmam / 5 svAdhInaH san / 6 paralokasAdhanAdikam / 7 layA (karaNabhUtena ) / 8 siddhiM yAsyati / 9 kiJciddharmasya svarUpaphalAdi vastu nahi bhotsyate jJAsyate layA ( kartRbhUtena ) vA athavA / 10 dravyakSetra kAlabhAvabhedaizcaturdhA puGgalaparAvartaH / audarika vaikriya tejasa bhASA zrAsocchrAsa manaH kArmaNarUpatayA sarvaSudralAn pariNamayya pariNamayyaiko yadA muMcati tadA bAdaradravyapudgalaparAvartaH / eteSAM saptAnAM madhyAdekena kenacipeNa sarvAn pudgalAn pariNamayya yadA muMcati tadA sUkSmadravyapulaparAvartaH / evaM krameNa sarvANyapi anubhAgavandhAdhyavasAyasthAnAni yA - catA maraNena spRSTAni syustAvAn kAlaH | 11 prakarSeNa sahamAnasya / 12 dharmasya ayaM pratyakSo'nubhUyamAno'vasaraH prastAvaH / 13 khokadina AyAtaH / 14 zreSTitva pradhAnatvanaranAyakatvAdirUpA / te Adau prathamaM yatra tattathA / AdipadAt svargApavargAdiparigrahaH / 15 yamaniyamAdIni yogasyATAvaMgAni / 16 laghimAdisiddhayazcAdhA / 17 tava vAtUlatA kApi avaktavyA navA aparvAdhiryakAriNI / 18 kudhyasi /
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 adhyAtmakalpadrumaH / kimardayannirdayamaGgino laghUn viceSTase karmasu hI pramAdataH / yadekaMzo'pyanyakRtArdanaH sahatyanantazo'pyaGyayamardanaM bhave // 129 // yathA sarpamukhastho'pi bheko jantUni bhakSayet / tathA mRtyumukhastho'pi kimAtmannardase'GginaH // 130 // AtmAnamalpairiha vaJcayitvA prakalpitairvA tanucittasaukhyaiH / bhavA~dhame kiM jana sAgarANi soDAsi hI nArakaduHkharAzIn // 131 // urabhrakAkiNyudabindukAmravaNiktrayIzAkaTabhikSukAdyaiH / nidarzanairdAritamartyajanmA duHkhI pramAdaibahu zocitAsi / / 132 // pataMga gaiNakhagAhimInadviSadvipAripramukhAH pramAdaiH / zocyA yathA syurmRtibandhaduHkhaizvirAya bhAvI tvamapIti janto // 133 / / purApi pApaiH patito'si duHkharAzau punarmUDha karoSi tAni / majanmahApaMkilavAripUre zilA nije mUrdhni gale ca dhatse // 13 // punaH punarjIva tavopadizyate bibheSi duHkhAt sukhamIhase cet / kuruSva tatkiJcana yena vAnchitaM bhavettavAste'vasaro'yameva yat // 135 // dhanAMgasaukhyasvajanAnasUnapi tyaja tyajaikaM na ca dharmamArhatam / bhavanti dharmAddhi bhave bhave'rthitAnyamUnyamIbhiH punareSa durlabhaH // 136 // 1 pravartase / 2 yasmAt ekavAram / 3 vinirmitaparapIDaH / kRtamardanaM yena sa kRtAdanaH / anyasya kRtArdanaH anyakRtArdanaH / kRtAnyArdana ityarthe samAsa iti kathaJcit samAdheyaM / 4 ayaM parapIDAkArI aGgI prANI / 5 iha bhave / manuSyajanmani / 6 kAyikamAnasikasukhaiH / 7 bhaveSu caturgatilakSaNeSu saMsAreSu adhame nIce narakabhave ityarthaH / 8 sAgaropamAn kAlAn yAvat / sAgaropamakAlalakSaNaM pariziSTe draSTavyam / 9 urabhraH ajaH / kAkiNI rUpakAzItitamo bhAgaH / kacittu viMzativarATakapramANako naannkvishessH| udabindudarbhApravartI jalakaNaH / zAkaTa: zAkaTikaH / Adyapadena ye kecana svahitakaraNasamaye'sAvadhAnAH pazcAtpazcAttApaparA: saMgrAhyAH / tena daridrakuTuMbavaNikadvayavidyAdharadvayadevadattacintAmaNidRSTAntAnAM grahaNam / pramAdapAravazyAt akRtasukRto manuSyabhavajraSTo durgatiM gata etairdRSTAntaiH pazcAttApakartA bhaviSyasi ataH amminneva bhave tathA sukRtaM kuru yathA agre'pi sadA Anandodayo bhvitaa| urabhrAdikathAH pariziSTato jJeyAH / 10 dvipo gajaH / dvipAriH siMhaH / pataMgazRMgAdikrathA pariziSTe avalokanIyA / For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNI TippaNIsahitaH / duHkhaM yathA bahuvidhaM sahase'pyakAmaH kAmaM tathA sahasi cetkaruNAdibhAvaiH / alpIyasApi tava tena bhavAntare syAdAtyantikI sakaladuHkhanivRttireva // 137 // 21 pragalbha se karmasu pApakevare yadAzayA zarma na tadvinAnitam | vibhAvayaMstacca vinazvaraM drutaM bibheSi kiM durgatiduHkhato nahi // 138 // karmANi re jIva karoSi tAni yaiste bhavitryo vipado nantAH / tAbhyo miyA tadadhunA kiM sambhAvitAbhyo'pi bhRzAkulatvam 139 ye palitA vRddhimitAH sahaiva snigdhA bhRzasnehapadaM ca ye te / yamena tAnapyadayaM gRhItAn jJAtvApi kiM na tvarase hitAya // 140 // yaiH klizyase tvaM dhanavandhvapatyayazaH prabhutvAdibhirAzaryasthaiH / kiyAniha pretya ca tairguNaste sAdhyaH kimAyuzca vicArayaivaM // 141 // kimu muhyasi gatvaraiH pRthak krUpaNairbandhuvapuHparigrahaiH / vimRzasva hitopayogino'vasare'smin paralokapAntha re // 142 // sukhamAse sukhaM zeSe bhuMkSe pibasi khelasi / na jAne tvagrataH puNyairvinA te kiM bhaviSyati // 143 // zItAttApAnmakSikAkartRNAdisparzAdyutthAt kaSTato'lpAdvibheSi / tAstAzcaibhiH karmabhiH svIkaroSi zrAdInAM vedanA dhig dhiyaM te 194 For Private And Personal Use Only 1 nirjarAvAJchArahitaH | 2 nirjarAvAJchAsahitaM yathA syAt tathA / 3 maitrIpramodakAruNyamAdhyasthyapariNAmaiH / 4 punaH prAdurbhAvarahitA duHkhocchittiH / 5 pa (pajanakeSu / 6 yasya zarmaNaH sukhasya AzayA / 7 anitaM jIvitaM vinA / 8 dadha dhAraNe ityasya dadhase iti prayogaH / 9 hitapravartanAhitanivartanAdinA rakSitAH / 10 svacittakalpitaiH / 11 kiM kiyanmAtram / 12 bhinnabhinnasthAnagamanazIlaiH / 13 tucchaiH / 14 kattRNAdi ityatra AdipadAt karkarAdikarkaza vastuparigrahaH / 15 sparzAdi ityatra AdipadAt dUrasadurgandhAdiparigrahaH / 16 pratyakSataH kriyamANaiH pApavyApAraiH / 4
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 22 adhyAtmakalpadrumaH / kecit kaSAyaiH kacaina pramAdaiH kadAgrahaiH kopi ca matsarAdyaiH / AtmAnamAtman kaluSIkaroSi vibheSi dhiG no narakArdadharmA // 145 // dharmazuddhayadhikAraH / 72 bhavedbhavApAyavinAzanAya tamajJa dharma kaluSIkaroSi kim / pramAdamAnopardhimatsarodibhirna mizritaM dyauSadhamAmaya paham // 146 // zaithilyamAtsarya kadAgrahakrudho'nutApadaMbha vidhigauravANi ca / pramAdamAnau kuMguruH kusaMgatiH zrArthitA vA sukRte malA ime // 147 // yathA taveSTA svaguNaprazaMsA tathA pareSAmiti matsarojjhI ! teSAmimA santanu yalabhetAM neSTadAnAdi vineSTalAbhaH // 148 // janeSu gRtsu guNAn pramoda se tato bhavitrI guNariktatA tava / gRhNatyu doSAn paritapyase 'caM re bhavantu doSAstvayi susthiraasttaiH||149|| pramoda se svasya yathAnyanirmitaiH stavaistathA cet pratipanthinAmapi / vigarhaNaiH svasya yathopatapyase tathA ripUNAmapi cettato'si vit // 150 // stavairyathA svasya vigarhaNaizca pramodatApau bhajase tathA cet / imau pareSAmapi taizcaturvvapyudAsatAM vAsi tato'rthavedI // 151 // bhavenna ko'pi stutimAtrato guNI khyAtyA na bahracApi hitaM paratra ca / tadicchurIrSyAdibhirAyatiM tato mu~dhAbhimAnagrahilo nirhasi kim // 152 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 parahasahanAdau / 2 kriyAnuSTAnAdau / 3 zAstrArthaprarUpaNAdauM / 4 samatsarAyaiH iti vA pATha: / 5 matsarAdyaiH kadAgrahaiH mithyAbhinivezAdyairasadva hai: / atra Adyapadena zAstrazravaNAdau mauyAdibhirAzAtanAkaraNena / 6 dharmo dezaviratilakSaNaH sarvaviratilakSaNaH samyakatvalakSaNo dAnAdilakSaNo vA na vidyate yasya saH / 7 bhavaH saMsAraH tatsaMbaMdhino ye'pAyA janmajarAmaraNalakSaNA upadravAsteSAM vidhvaMsAya / 8 mAyA / 9 AdipadAt lobhaprabhRtibhiH / 10 rogotpAdakadravyeNa sampRktaM rogApahAri bheSajaM / 11 rogocchedakaM / 12 kriyAyAM zithilatA / 13 zAstroktamaryAdayA pravartanaM vidhistadabhAvo'vidhiH | 14 mayedaM sukRtaM kRtaM tato'haM mahAniti svayaM cintanaM, loke mahatva prAptaye pareSAM purastAt prakAzanaM vA / 15 samyagjJAnadarzanacAritrarahito dharmAcArya: / 16 parakRtasva prazaMsAspRhAlutA / 17 pareSAM guNaprazaMsAm / 18 samyakprakAreNa vistAraya / 19 svaguNaprazaMsAm / 20 ced iti vA pATha: / 21 stava iti vA pAThaH / 22 nirarthakAhaMkAragrastaH For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / sRjenti ke ke na bahirmukho janAH pramAdamAtsarya kubodhavidrutAH / dAnadidharmANi malImasAnyamUnyupekSya zuddhaM sukRtaM carANyapi // 153 // AcchAditAni sukRtAni yathA dante saubhAgyamatra nai tathA prakaTIkRtAni / vrIDAnatAnanasarojasarojanetrA vakSaHsthalAni kalitAni yathA dukUlaiH // 154 // stutaiH zrutairvApyaparairnirIkSitairguNastavAtman sukRtairna kazcana / phalanti naiva prakaTIkRtairbhuvo' drumA hi mUlairnipatantyapi tvadhaH // 155 // tapaH kriyAvazyaka dAnapUjanaiH zivaM na gantA guNamatsarI janaH / apazyabhojI na nirAmayo bhavedrasAyanairapyatulairyadAturaH // 156 // mantraprabhAratnarasAyanAdinidarzanAdalpamapIha zuddhaM / dAnAcenAvazyakapoSaghAdi mahAphalaM puNyamito'nyathAnyat // 157 // dIpo yathAlpo'pi tamAMsi hanti lavo'pi rogAn harate sudhAyAH / tRNaM dahatyAzu kaNo'pi cAgnerdharmasya lezo'pyamalastathAMhaH // 158 // 9'4 bhAvopayogazUnyAH kurvannAvazyakIH kriyAH sarvAH / dehaklezaM labhase phalamApsyasi naiva punarAsAm // 159 // devagurutatvazuddhayadhikAraH / tatveSu sarveSu guruH pradhAnaM hitArthidharmA hi taduktisAdhyAH / zrayaMstamevetyaparIkSya mUDha dharmaprayAsAn kuruSe vRthaiva // 160 // For Private And Personal Use Only 23 1 ke ke na kurvanti api tu prAyaH sarve'pi kurvantItyarthaH / 2 bAhyadRSTayaH prAkRtajanAH / 3 upadrutAH / 4 dharmazabdo'tra napuMsakaliMga: / " tAni dharmANi prathamAnyAsan" itivat prayogaH / 5 dadhi dhAraNe ityasya prathamapuruSabahuvacanaprayogaH / 6 "dharmaH kSarati kIrtanAt" / 7 pRthivyAH | 8 sAmAyikacaturviMzatistavAdIni taiH / 9 AdipadAt divyAstrAdiparigrahaH / 10 matsarAdidoSarahitaM puNyam / 11 poSadhazvAhArazarIrasaMskArAbrahmasAvadyavyApAranivRttirUpaH / 12 svargApavargAdiprAptilakSaNaM / 13 ita uktaprakArAt zuddhadharmAdanyathA viparItaM bahvapi azuddhaM puNyaM anyat alpaphalaM aphalaM vA / 14 mAtsaryAdidoSarahitaH | 15 cittotsAhaH / 16 AvazyakIH iti vA pAThaH / 17 devagurudharmalakSaNeSu / 18 hitArthadharmA iti vA pATha: /
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 adhyAtma kalpadrumaH / bhavI na dharmairavidhiprayuktairgamI zivaM yeSu gururna zuddhaH / rogI hi kailyo na rasAyanaistairyeSAM prayoktA bhiSageva mUDhaH // 169 // samAzritastArakabuddhito yo yasyAstyaho majjayitA sa eva / oghaM tarItA viSayaM kathaM sa tathaiva jantuH kugurorbhavAbdhim // 162 // gajAzvapotokSarathAn yatheSTapadAtaye bhadra nijAn parAn vA / bhajanti vijJAH suguNAn bhajaivaM zivAya zuddhAn gurudevadharmAn // 163 // phalathAH syuH kugurUpadezataH kRtA hi dharmArthamapIha sUdyamAH / tadRSTirAgaM parimucya bhadra he guruM vizuddhaM bhaja ddhitArthasi // 164 // nyastA muktipathasya vAhakatayA zrIvIra ye prAkU tvayA luTIkAstvate'bhavan bahutastvacchAsane te kalau / vibhrANA yatinAma tattanudhiyAM muSNanti puNyazriyaH phUtkurmaH kimarAjake hyapi talakSA na kiM dasyavaH || 165 // mAdyasyazuddhairgurudevadharmairdhig dRSTirogeNa guNAnapekSaH / amutra zociSyasi tatphale tu kupathyabhojIva mahAmayArtaH // 166 // nAmraM susikto'pi dadAti nimbakaH puSTA rasairvandhyergevI payo na ca / S duHstho nRpo naiva susevitaH zriyaM dharma zivaM vA kugururna sevitaH // 167 // 18 kulaM na jatiH pitaro gaMNo vA vidyAM ca bandhuzca gururdhanaM vA / hitAya jantorna paraM ca kiJcit kintvAdRtAH sadgurudevadharmAH // 168 // mAtA pitA svaiH suguruzca taitvAt prabodhya yo yojati zuddhadharme / 1 prANI / 2 nIrogaH / 3 ukSANo balIvardAH / 4 svargApavargAdiprAptiphalamAzritya / 5 tasmAt svasvadarzana dRSTirAgaM / 6 sthApitAH / 7 pravartakatayA / 8 he vardhamAnakhAmin / 9 sudharmAdayaH / 10 mArgagrAhakataskarAH | 11 rAjaniyukta nagaropadravanivArakAH kopAlAH / 12 svadarzanAnurAgeNa / 13 kugurvAdisevanajanitamadaphale durgatiduHkhAnubhavalakSaNe / 14 vandhyA gauH vandhyagavI / goravaG samAse striyAM GIp ca / 15 svargAdiprAptibIjaM / 16 apavargam / 17 mAtRvaMza: / 18 pitRvaMza: / 19 mahAjanAdisamUhaH / 20 tarkavidyA mantravidyA vA / 21 kulagururvidyAgururvA / 22 svakIyaH / 23 paramArthataH / tatvamArgopadeSTA bhavatIti sarvatra yojyam / For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / na tatsamo'riH kSipate bhavAbdhau yo dharmavighnAdikRtezca jIvam // 169 // dAkSiNyalajje gurudevapUjA pitrAdibhaktiH sukRtAbhilASaH / paropakAravyavahArazuddhI nRNAmihAmutra ca sampade syuH // 170 // jinepvabhaktiryaminAmavajJA karmamvanaucityamadharmasaMgaH / pitrAdyupekSA paravaJcanaJca sRjanti puMsAM vipadaH samantAt / / 171 // bhaktyaiva nArcasi jinaM sugurozca dharma nAkarNayasyavirataM viratIna dhatse / sArtha nirarthamapi ca pracinopyaghAni mUlyena kena tadamutra samIhase zam // 172 // catuppadaiH siMha iva svajAtyairmilannimAMstArayatIha kazcit / sahaiva tairmajati ko'pi durge zRgAlavaccetyamilan varaM saH // 173 // pUrNa taTAke tRSitaH sadaiva bhRte'pi gehe kSudhitaH sa mUDhaH / kalpadrume satyapi hI daridro gurvAdiyoge'pi hi yaH pramAdI // 174 / / na dharmacintA gurudevabhaktiryeSAM na vairAgyalavo'pi citte / teSAM prasUklezaphalaH pazUnAmivodbhavaH syAdudarambharINAm // 175 // na devakArye na ca saMghakIrye yeSAM dhanaM nazvaramAzu teSAm / tadarjanAyairvRjinairbhavAndhau patiSyatAM kiM tvaivalambanaM syAt // 176 // ytishikssopdeshaadhikaarH| ye tIrNA bhavavAridhiM munivarAstebhyo namaskurmahe yeSAM no viSayeSu gRdhyati mano no vA kaSAyaiH plutaM / 1 sukRtAntarAyaniSpAdanAt / AdipadAt unmaargprvRttikRteH| 2 yo jIvaM praanninm| 3 acii| sA ca dravyabhAvabhedAbhyAM dvidhA / tatra dravyapUjA puSpAhArAdibhiH bhAvapUjA ca stutistotrAdibhiH / 4 AsravAdibhyo nivRttIH / 5 saprayojanaM / / nisspryojnN| 7 sukhaM svrgaapvrgaadijN| 8 suguruH / 9 kuguruH / 10 amilan varaM saH (kuguruH) / siMhagAlakathA pariziSTato'vagantavyA / .11 sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikAsamudAyaH sNghH| 12 tu iti vitarke / 13 AsaktiM yAti / For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / rAgadveSavimuk prazAntakaluSaM sAmyAptazarmAdvayaM / nityaM khelati cAtmasaMyamaguNokrIDe bhajadbhAvanAH // 177 / / svAdhyAyamAdhitsasi no pramAdaiH zuddhA na guptIH samitIzca dhatse / tapo dvidhA nArjasi dehemohAdalpe'pi hetau dadhaMse kaSAyAn // 178 // parISahAnno sahase na copasargAnna zIlAMgadharo'pi cAsi / tanmokSyamANo'pi bhavAbdhipAraM mune kathaM yAsyasi veSamAtrAt // 179 // yugmam AjIvikAthamiha yadyativeSameva' dhatse caritramamalaM na tu kaSTabhIruH / tadvetsi kiM na na bibheti a~gajighRkSu mRtyuH kuto'pi narakazca na veSamAtrAt // 180 // veSeNa mAdyasi yatezcaraNaM vinAtman pUjAM ca vAJchasi janAdbahudhopadhiM ca / mugdhapretAraNabhave narake'si gantA nyAyaM bibharSi tadajAgalakartarIyam / / 181 // jAne'sti saMyamatapobhiramIbhirAtma nnasya pratigrahabharasya na niSkayo'pi / 1 prakarSaNa zAntaM niHsattAkIbhUtaM kaluSaM pApakarma yatra tttthaa| 2 udyAne / cAptasaMyamaguNAkrIDe iti vA pAThaH / 3 zuddhA niraticArA guptIH manoguptyAdikAH / 4 IryA. samityAdikAH / 5 mamedaM zarIraM mA durbalaM bhavatu iti mauDhyAt / 6 dadhi dhAraNe ityasya madhyamapuruSaikavacanasya rUpam / 7 parISahAn kSuttadpramukhAn / 8 devamanudhyatiryakRtAn paribhavAn / 9 aSTAdazasahasrazIlAMgarathadhArako'pi / 10 muktiM gamidhyan / 11 rajoharaNAdiliMgaM / 12 niraticAraM / 13 upasargaparISahasahanakaSTabhIruH / * jagajighatsuriti samIcInataraH pAThaH / 14 vastrapAtralakSaNaM / 15 nirvivekalokavaM. canotpanne narake durgtiruupe| 16 ajAgalakartarIyanyAyaH pariziSTato jnyeyH| 17 zu. ddhirahitaiH sAticAraiH lokaraMjanArtha kriyamANaiH sNymtpobhiH| 18 manovAJchitAzanapAnavastrapAtrapIThaphalakavasatyAdigrahaNarUpasya / 19 niSkrayo bhATakamapi nAsti kutastanmUlyasya saMbhAvanetibhAvaH / atra tadeti gamyam / For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / kiM durgatau nipatataH zaraNaM tavAste ___ saukhyaJca dAsyati paratra kimityavehi // 182 / / kiM lokasatkRtinamaskaraNArcanAyai re mugdha tupyasi vinApi vizuddhayogAn / kRntan bhavAndhupatane tava yat pramAdo ___ bodhidrumAzrayamimAni karoti pazUn // 183 // guNAMstavAzritya namantyamI janA dadatyupadhyAlayabhaikSyaziSyakAn / vinA guNAn veSamRSebirSi cet tataSThakAnAM tava bhAvinI gtiH|| 184 // nAjIvikApraNayinItanayAdicintA / no rAjabhIzca bhagavatsamayaJca vesi / zuddhe tathApi caraNe yatase na bhikSo ___ tatte pratigrahabharo narakArthameva // 185 // zAstrajJo'pi dRDhavratopi gRhiNIputrAdibandhojjhito' pyaMgI yadyatate pramAdavazago na preya'saukhyazriye / tanmohaMdviSatastrilokajayinaH kAcit parA duSTatA baddhAyuSkatayA sa vA narapazunUnaM gamI durgatau // 186 // uccArayasyanudinaM na karomi sarva ___ sAvadyamityasakRdetadatho karoSi / nityaM mRSoktijinavaJcanabhAritAtta, tsAvaMdyato narakameva vibhAvaye te // 187 // 1 supravRttamanovAkAyayogAn vinA / 2 tava bodhiH samyaktvAvAptiH sa eva drumo vRkSaH sa eva AzrayaH patanasamaye avalaMbanaM tam / 3 jJAnadarzanacAritrAdiguNavaMtaM tvAM jJAtvA / 4 atra Thaka iti lokaprasiddho dezI zabdaH / 5 AjIvikA udarapUraNopAyaH / praNayinI kalatraM / cintA mAnasapIDA / atra AdipadAt haTTagRhAdikaraNakuTuMbabharaNapoSaNAdiparigrahaH / no rAjabhIrdharasi vAgamapustakAni iti vA pAThaH / 7 jainasiddhAntam / 8 pArabhavikasukhasaMpade / 9 mohavairiNaH / 10 anirvAcyA / 11 nikAcitanarakAyuSkatayA / 12 bhagavan sarva sAvA yAvajjIvaM na karomi iti bhaNitvA punastatkaraNena bhagavadvaMcanaM tena bhAritAt / bhAraH saJjAto'syeti bhAritaH tasmAt / 13 sAvadhavyApArAt / For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 adhyAtmakalpadrumaH / veSopaidezAdyupadhipratAritA dadatyabhISTAnRjavo'dhunA janAH / bhukSe ca zeSe ca sukhaM viceSTase bhavAntare jJAsyasi tatphalaM punH||188|| AjIvikAdivividhArtibhRzAnizArtAH kRcchreNa ke 'pi mahataiva sRjanti dharmAn / tebhyo'pi nirdaya jighRkSasi sarva miSTaM no saMyame ca yatase bhavitA kathaM hI // 189 // ArAdhito vA guNavAn svayaM taran __bhavAbdhimasmAnapi tArayiSyati / zrayanti ye tvAmiti bhUribhaktibhiH phelaM 'tavaiSAMJca kimasti nirguNa // 190 // svayaM pramAdainipatan bhavAmbudhau kathaM svabhaktAnapi tArayiSyasi / pratArayan svArthamRjUna zivArthinaH svato'nyatazcaiva vilupyseN'hsaa||191|| gRhNAsi zayyAhRtipustakopadhIn sadA parebhyastapasastviyaM sthitiH / tatte pramAdAdbharitAt pratigrahaikraurNamagnasya paratra kA gatiH // 192 // na kApi siddhirna ca te'tizAyi mune kriyAyogatapaHzrutAdi / tathApyahaMkArakaidarthitastvaM khyAtIcchayA tAmyasi dhiG mudhA kim||193|| hIno'pyare bhAgyaguNairmudhAtman vAJchanntavArcAdyanavAmuvaMzca / IrNyan parebhyo labhase'titApamihApi yAtA kugatiM paratra // 194 // 1 veSazca yatiliMgaM upadezazca dAnAdiSu pravRttyutsAhajanakaM vacastau Adau yeSAM te tathA [AdipadAt bAhyasamitiguptipAlanadarzanAdiparigrahaH ] te ca te upadhayazca dabhAstaiH pratAritAH / 2 vartamAnabhave / 3 sukhaM yathA syAttathA / 4 janavaMcanajanitasukhAnubhavaphalaM narakAdivedanAlakSaNaM / 5 mahAnubhAvAH / 6 kurvanti / 7 dAnAdidharmAn / 8 sevante / 9 AyatihitalakSaNaM kimasti / 10 ArAdhyasya tava / 11 ArAdhakAnAm / 12 AtmasakAzAt pramAdAcaraNaizca / 13 punaranyataH parataH zivArthivaMcanAdinA janitena / 14 vi. mohyase / 15 vasatiH / 16 aahaarH| 17 jnyaanopkrnnaadi| 18 vstrpaanaadi| 19 tapasastviyaM sthitiH tadakaraNalakSaNA vyavasthA / 20 tattasmAt pratigrahabharitAt nicitAt pramAdAt viSayakaSAyAdehetoH / 21 atizayena RNaM tatra manasya / cAritraM gRhItvA pramAdasevanamekaM RNaM aparaM ca tapaH karaNamantareNa parebhyaH zayyAdipratigrahakaraNabhiti bhAvaH / 22 abhimAnaviDaMbitaH / 23 AdipadAt abhyutthAnAsanadAnAdiparigrahaH / For Private And Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohnniittippnniishitH| 29 guNairvihIno'pi jananitistutipratigrahAn yanmuditaH pratIcchasi / lulAyago'zvoSTrakharAdijanmabhirvinA tataste bhavitA na niSkrayaH // 195 // guNeSu nodyacchasi cenmune tataH pragIyase yairapi vandyase'ya'se / jugupsitAMpretya gatiM gato'pi tairhasiSyase cAbhibhaviSyase'pi vaa||196|| dAnamAnanutivandanAparairmodase nikRtiraJjitairjanaiH / na tvavaiSi sukRtasya cellavaH ko'pi so'pi tava luMThyate hi taiH||197|| bhavedguNI mugdhaMkRtairnahi stavaina khyAtidAnArcanavandanA~dibhiH / vinA guNAnno bhavaduHkhasaMkSayastato guNInarjaya kiM stvaadibhiH||198|| adhyeSi zAstraM sadasadvicitrAlApIdibhistAmyasi vA samAyaiH / yeSAM janAnAmiha raJjanAya bhavAntare te ka mune ka ca tvam // 199 // parigrahaM tvaM vyajahA gRhAdestat kiM nu dharmopaiticchalAttam / karoSi zayyopadhipustakAdergaro'pi nAmAntarato'pi hantA // 20 // parigrahAt svIkRtadharmasAdhanAbhidhAnamAtrAt kimu mUDha tupyasi / na vetsi henApyatibhAritA tarI nimajjayatyaMginamambudhau drutam / / 201 // 1 prnnaamH| 2 lulAyo mahiSaH / AdipadAt bhAravAhakagajamanujAdiparigrahaH / 3 jJAnadarzanacAritralakSaNeSu zramaNaguNeSu / 4 atra apizabda evakArArthaH / 5 nikRtimalinaveSavahanAdilakSaNAmAyA tayA raJjitAH svavazIkRtAstaiH / 6 bhadrakajananipAditaiH stavaiH AropitaguNaprazaMsanaiH / 7 AdipadAdabhyutthAnAsanadAnAdiparigrahaH / 8 jJAnadarzanacAritralakSaNAn / 9 sacchAstraM dharmazAstraM / asacchAstraM kAmazAstra jyotiH zAstraM vaa| 10 AdipadAt dhrmlaabhaashiirvaaddaanaadiprigrhH| 11 skpttaiH| yeSAM janAnAM raMjanAya tvametAvadiha bhave karoSi te janAH svakRtakarmavazagAH parabhave kasyAmapi gatau gamiSyanti tvaM ca kasyAmapi gamiSyasi iti kiM janaraMjanena iti bhaavH| 12 ced iti vA pAThaH / 13 atyaakssiiH| 14 atra AdipadAt dvipadacatuSpadAdiparigrahaH / 15 nu vitarke / 16 dharmopakaraNamiSeNa vasativastrapAtrajJAnopakaraNAdestaM parigrahaM karoSi kim / 17 yathA madhurAdinAmAntareNa pratipAdito garo vatsanAgAdirhantA bhavati tathA mUrchayA zayyAdiparigraho dharmopakaraNamiti nAmnApi hantA bhavati / 18 svIkRtamaMgIkRtaM dharmasAdhanamityabhidhAnamAtraM nAmamAtraM yasya sa tathA tasmAt / parigrahAdityasya vizeSaNam / For Private And Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / 'ye'haHkaSAyakalikarmanibandhabhAjanaM ___ syuH pustakAdibhirapIhitadharmasAdhanaiH / teSAM rasAyanavarairapi sarpadAmayai rAtmanAM gadahRteH sukhakRnnu kiM bhavet / / 202 // rakSArtha khalu saMyamasya gaditA ye'rthA yatInAM jinai rvAsaHpustakapAtrakaprabhRtayo dharmopakRtyAtmakAH / mUrchanmohavazAtta eva kudhiyAM saMsArapAtAya dhik svaM svasyaiva vadhAya zastramadhiyAM yahuSprayuktaM bhavet // 203 // . saMyamopakaraNacchalAt paron bhArayan yadasi pustakAdibhiH / gokharoSTramahiSAdirUpabhRt tacciraM tvamapi bhArayiSyase // 204 // vastrapAtratanupustakAdinaH zobhayA na khalu saMyamasya sau / Adimau ca daidete bhavaM pairI muktimAzraya tadicchayaikikAm // 205 // zItAtapAdyAnna manAgapIha parISahAMzcet kSamase visoDhum / kathaM tato nArakagarbhavAsaduHkhAni soDhAsi bhavAntare tvam // 206 // mune na kiM nazvaramasvadehamRtpiNDamenaM sutapotAdyaiH / 1 yatayaH / 2 aMhaH likhanAraMbhAdijanyaM pApaM / kaSAyAzca mUcryotpannAH krodhamAnamAyAlobhAH / kalizca kaSAyaprabhavo vAgvAdaH / karmANi ca kalahanabhavANi azubhakarmANi / teSAM nibandho nibandhanaM bIjaM mUrchA tasya bhaajnN| 3 iMhito vAJchito dharmoM jJAnA. distasya sAdhanaitubhirdharmopakaraNaiH pustkaadibhiH| 4 rogaharaNAt / 5 nu vitarke / 6 cAritrasya / 7 atra prabhRtipadena sthapanikAsthApanAcAryAdiparigrahaH / 8 samucchAyaM gacchan vRddhiM gacchan / mUrchAmohavazAt iti pAThe tu mUrchA dharmopakaraNeSu gRddhistajanito moho mauDhyaM tadvazAt / 9 bhAravAhakAn / 10 bhAravahanaviSayIkurvan / 11 AdipadAt gjturgaadiprigrhH| 12 shobhaa| * tAM tadatra parihAya saMyame kiM yate na yatase zivArthyapi // iti vA uttarArdhapAThaH / pAThAMtare sthitasya tAM ityasya vastrAdizobhA ityartho jnyeyH| 13 AdimA prathamA vstrpaatrtnupustkaadishobhaa| 14 atra dadi dAne ityasya prathamapuruSekavacanasya rUpam / 15 dvitIyA saMyamasya zobhA / 16 yatheccham / ekikAm ekA eva ekikA tAM vastrAdizobhA saMyamazobhA vA aashry| 17 asvaH anAtmIyaH parabhave sahagamanAbhAvAt / deha eva mRtpiNDastam / 18 Adyapadena upasargaparISahAdisahanaparigrahaH / For Private And Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / nipIDya bhItIbhavaduHkharAzerhitvAtmasAMcchevaisukhaM karoSi // 207 // yadatra kaSTaM caraNasya pAlane paratra tiryaGnarakeSu yat punaH / tayomithaH saMpratipakSatA sthitA vizeSadRSTayAnyatarajahIhi tat // 208 // zamatra yadvinduriva pramAdajaM paratra yaccAbdhiriva dhurmuktigam / tayomithaH saMpratipakSatA sthitA vizeSadRSTayAnyataragRhANa // 209 // saha tapoyamasaMyamayantraNAM svavazatAsahane hi guNo mahAn / paravazamvatibhUri sahiSyase na ca guNaM bahumApsyasi kaJcana // 210 // aNIyasA sAmyaniyantraNAbhuvA munetra kaSTena caritrajena ca / yadi kSayo durgatigarbhavAsagAsukhAvalestat kimavApi nArthitam / / 211 / / tyaja spRhAM svaHzivazarmalAbhe svIkRtya tiryaGnarakAdi duHkham / sukhANubhizcedviSayAdijAtaiH santoSyase saMyamakaSTabhIruH // 212 // samagracintAtihaterihApi yasmin sukhaM syAt paramaM ratAnAm / paratra cendrAdimahodayazrIH pramAdyasIhApi kathaM caritre // 213 // mahAtapodhyAnaparISahAdi na satvasAdhyaM yadi 'dhartumIzaH / tadbhAvanAH kiM samitIzca guptIrghatse zivArthin na manaHprasAdhyAH // 214 // 1 AtmAyattaM kiM na krossi| 2 mokSasaMbaMdhi sukhN| 3 niyantraNA yA caraNe'tra tiryakrIgarbhakuMbhInarakeSu yA ca / tayomithaH sapratipakSabhAvAdvizeSadRSTayAnyatarAM gRhANa // iti pAThAntaram / 4 atra ihabhave cAritrasya / 5 prsprvirodhitaa| 6 vivekadRSTayA gauravalAghavapAlocanarUpayA / pAThAMtare sthitasya padasya vyAkhyA yathA----niyaMtraNA gADhavratabandhanenAvasthAnarUpA / 7 viSayAdijanitaM / 8 svargApavargagaM / 9 yatra vargApavargagaM sukhaM na tatra pramAdajaM sukhamitirUpA virodhitaa| 10 mokSaprAptilakSaNo guNaH / zivaM guNaH iti pAThAntaram / 11 tu punaH / 12 khrgaapvrgsukhpraaptau| 13 AdipadAt manuSyabhAvagatagarbhavAsajarAmaraNAdiparigrahaH / 14 haraNAt / abhAvAdityarthaH / "na ca rAjabhayaM na ca caurabhayaM / varakIrtikaraM naradevahitaM // ihalokasukhaM paralokahitaM / zramaNatvamidaM ramaNIyataram // " 15 mahAtapodhyAnaparISahAdi cAritramityarthaH / AdipadAt upasargaparigrahaH / 16 satvena mAnasazArIraparAkrameNa sAdhyaM gamyam / 17 kartum / 18 anityatAdyA bodhiparyantA dvAdaza bhaavnaaH| bhAvyate dhaHdhyAnena saMskriyate AtmA yaabhistaaH| 19 IryAdyAH paJca / 20 manogupyAdyAstisraH / For Private And Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumaH / anityatAdyA bhaja bhAvanAH sadA yatasva duHsAdhyaguNe'pi' saMyame / jighatsayA te tvarate hyayaM yamaH zrayanpramAdAnna bhavAdvimeSi kim // 215 // hetaM manaste kuvikalpajAlairvaco'pyavadyaizca vapuH pramAdaiH / labdhIzca siddhIzca tathApi vAJchan manorathaireva hahA haito'si // 216 // manovaMzaste sukhaduHkhasaMgamo mano miledyaistu tadAtmakaM bhavet / pramAdacorairiti vAryatAM milacchIlAMgamitrairanuSaJjayAnizam // 217 // dhruvaH pramAdairbhavavAridhau mune tava prapAtaH paramatsaraH punaH / gale nibaddhoruzilopamo'sti cet kathaM tdonmjnmpyvaapsysi||218|| maharSayaH ke'pi sahantyudIryApyugrAtapAdInyadi nirjarArtham / kaSTa prasaMgAgatamapyaNIyo'pIcchan zivaM kiM sahase na bhikSo // 219 // yo dAnamAnastutivandanAdibhirna modate'nyairna tu durmanAyate / alAbhalAbhAdiparIpahAn sahana yatiH sa tatvAdaparo viddmbkH||220 / dadhadgRhastheSu mamatvaMbuddhiM tadIyatayA paritapyamAnaH / anirvRtAntaHkaraNaH sadA svaisteSAMca pApairdhamitA bhave'si // 221 // tyaktvA gRhaM svaM paragehacintAtaptasya ko nAma guNastavarSe / AjIvikAste 'yativeSato'tra sudurgatiH pretya tu durnivArA // 222 // kurve na sAvadyamiti pratijJAM vadannakurvannapi dehamAtrAt / zayyAdikRtyeSu nudan gRhasthAn hRdA girA vAsi kathaM mumukSuH // 223 // 1 apizabdazcArthe / 2 dagdhaM mano me iti vA pUrvArddhapATaH / 3 strIsevAcintanAdidurdhyAnasamUhaiH / 4 alIkabhASaNAdibhiH paapaiH| 5 aSTavidhaiH prmaadaiH| 6 vihanye ityurArddhapAThaH / 7 cittAdhInA sukhaduHkhaprAptiH / manasaH zubhAzubhavyApAraiH zubhAzubhakamaMbandhastena ca sukhaduHkhaprAptiriti paraMparayA manovazaH sukhduHkhsNgmH| 8 saMyojaya / anuSaMgaya iti pAThAntaram / 9 adbhutcaaritraaH| 10 karmakSayArtham / 11 AdipadAt pAdasaMvAhanAdibhiH / 12 ttprtipkssbhuutairpraaptikrkraahnngaaliprdaantirskaaraadibhiH| 13 jayan iti vA paatthH| 14 tatvAt paramArthataH / 15 tadviparItalakSaNaH pumAn veSamAtradharaNena naTaH / 16 mamAyaM bhakta iti matim / 17 gRhsthsukhduHkhcintyaa| 18 rajoharaNAdiyatiliMgadhAraNAt / 19 iha bhave / 20 vApi iti vA pAThaH / For Private And Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / kathaM mahattvAya mamatvato vA sAvadyamicchayapi saMghaloke / na hemamayyapyudare hi zastrI ziptA kSiNoti kSaNato'pyasUn kim // 224 // raMkaiH ko'pi janAbhibhUtipadavIM tyaktvA prasAdAdguro rveSaM prApya yateH kathaJcana kiyacchAstraM paidaM ko'pi ca / 33 maukharyAdivazIkRtarjujanatAdAnArcanairgarvabhA gAtmAnaM gaNayannarendramiva dhig gantA drutaM durgatau // 225 // prApyApi cAritramidaM durApaM svadoSajaizcedviSayapramAdaiH / bhavAmbudhau dhik patito'si bhikSo hato'si duHkhaistadanantakAlam // 226 // kathaimapi samavApya bodhiralaM yugasemilAdinidarzanAddurApam / 70 kuru kuru ripuvazyatAmagacchan kimapi hitaM labhase yeto'rthitaM zam // 227 // dviSastvi te viSamAdA asaMvRtA mAnasadehavAcaH / asaMyamaH saptadazApi hAsyAdayazca vibhyarcera nityamebhyaH // 228 // gurUnavApyApyapahAya gehamadhItya zAstrANyapi tatvavAJci / nirvAhacintAdibharAdyabhAve'pyRSe na kiM pretya hitAya yatnaH // 229 // virAdhitaiH saMyemasarvayogaiH patiSyataste bhavaduHkharAzau / zAstrANi ziSyopadhipustakAdyA bhaktAzca lokAH zaraNAya nAlam // 230 // yasya kSaNo'pi suradhAmasukhAni palyakoTIrnRNAM dvinevatIM hyadhikAM dadAti / kiM hArayasyathama saMyamajIvitaM tat hA hA pramatta punarasya kutastavAptiH // 232 // For Private And Personal Use Only rthaJca / 1 gRhasthAvasthAyAM kospi raMkaH / 2 vyAkaraNapramANasiddhAntAdigranthAnAM sUtrama - 3 paMNDitAdipadavIm / 4 AdipadAt sakapaTavairAgyamudrAdiparigrahaH / 5 svakIyarAgadveSalakSaNadoSajanyairviSayapramAdaiH | 6 cAturgatikaiH / 7 kathaMcit kaSTasahanajanitakAmanirjarAdiyogAt / 8 jinadharmaprAptirUpam / 9 yugasa milAdinidarzanAni pariziSTato jJeyAni / 10 sukhasAdhanam / 11 hitasAdhanAt / 12 anubhavapratyakSA ime viSayAca pramAdAzca / 13 saMvararahitA manovAkkAyAH / 14 pRthivyAdya saMyamavyApArAH / vistarastu pariziSTe draSTavyaH / 15 hAsyaratyaratizokabhayajugupsArUpA AbhyantarArayaH / 16 cara saMyamamArgam / 17 sakalasaMgamUlamapi / 18 tatvapratipAdakAni zAstrANi AcArAMgAdIni / 19 atra AdizabdAt gRhavyApArarAjyavyApArayAnapAvyApArabharAdiparigrahaH / 20 saMyamasya sakalavyApAraiH samiti guptiprabhRtibhiH khaNDitaiH / 21. 92592592581 varSANi yAvat /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 adhyaatmklpdrumH| nAmnApi yasyeti jane'si pUjyaH zuddhAttato neSTasukhAni kAni / tatsaMyame'smin yatase mumukSo'nubhUyamAnoruphale'pi kiM na // 232 // mithyAtvAdinirodhopadezAdhikAraH / mithyAtvayogAviratipramAdAnAtman sadA saMveNu saukhyamicchan / asaMvRtA yadbhavatApamete susaMvRtA muktiramAJca dadyuH // 233 // manaH saMvRNu he vidvannasaMvRtamanA yataH / / yAti taMdulaimatsyo drAk saptamI narakAvanIm // 234 // prasannacandrarAjarmanaHpresarasaMvarau / narakasya zivasyApi hetubhUtau kSaNAdapi // 235 // mano'pravRttimAtreNa dhyAnaM naikendriyAdiSu / dharmyazuklamainaHsthairyabhAjastu dhyAyinaH stumaH / / 236 // sAthai nirarthakaM vA yanmanaH saddhacAnayantritam / virataM 'durvikalpebhyaH pAragAMstAn stuve yatIn // 237 // 1 mithyAtvaM-AbhigrAhikaM (pAkhaMDinAM khakhazAstraniyaMtritavivekAlokAnAM parapakSapratikSapadakSANAm ) anAbhigrAhika (prAkRtajanAnAM, sarve devA vandyA na nindyAH / evaM sarve guravaH sarve dharmAzcArAdhyAH ) AbhinivezikaM ( yathAsthitaM vastu jAnato'pi durabhinivezaplAvitadhiyaH) sAMzayikaM (devagurudharmeSvayamayaM veti saMzayAnasya ) anAbhogikaJca (vicArazUnyasya ekendriyAdevizeSajJAnavikalpasya ) yogAzca shubhmnovaakkaayvyaapaaraaH| 2 duSTaviSayebhyo nivrty| 3 mahAmatsyasya cakSuHpakSmaNi tnnddulprmaanno'trmuhuurtaayurupjaayte| sa prasuptamahAmatsyasya vikakharavadane jalomivazAt pravizato niyatazca bahUn matsyAn vIkSya tAsAdhyavasAyabhRd durdhyAnadAruNapariNAmena antarmuhUrtena saptamaM narakaM gacchati / 4 prasannacandrarAjarSikathA pariziSTa draSTavyA / 5 cittapravRttinivRttI / 6 cetasaH pravRttyabhAvamAtreNa saMjJipaJcendriyAtirikteSu prANiSu ekadvitricaturindriyeSu mano'pravRttirUpaM dhyAnaM yogAMgaM na bhavati / pratyuta pavanasAdhane manorodhasya dharmyadhyAnazukladhyAnAntarAyakAritvAdakiJcitkaratvam / 7 dhaHdhyAnazukladhyAnAbhyAM manaHsthairya bhajanti ye tAn / 8 yeSAM manaH / 9 sudhyAna iti vA pAThaH / zubhakAryakaraNamanorathena niyaMtritaM / atra sArthakatA nirarthakatA ca zubhakAryakaraNamanorathe samutpanne tatkAryasiddhau saphalatA tatkAryAsiddhau ca niephalatA / ubhayatrApi zubhakAryAnubandhitA / "bhavanti bhUribhirbhAgyairdharmakarmamanorathAH / phalanti yatpunaste tu tatsuvarNasya saurabham // " 10 azubhakAryakaraNamanorathebhyo nivRttam / For Private And Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNI TippaNIsahitaH / vaco'pravRttimAtreNa maunaM ke ke na bibhrate / niravadyaM vaco yeSAM vacoguptAMstu tAn stuve // 238 // niravadyaM vaco brUhi sAvadyavacanairyataH / prayAtA narakaM ghoraM vasurAjAdayo drutam // 239 // ihAmutra ca vairAya durvAco narakAya ca / agnidagdhAH prarohanti durvagdagdhA punarna hi // 240 // ata eva jinA dIkSAkAlAda kevalodbhavam / avadyAdibhiyA brUyurjJAnatryabhRto'pi na // 241 // kRpayA saMvRNu svAMgaM kurmA jJAtanidarzanAt / saMvRtIsaMvRtAMgA yat sukhaduHkhAnyavayuH // 242 // kAyastambhAnna ke ke syustarustambhAdayo yetAH / ziva hetukriyo yeSAM kAyastAMstu stuve yatIn // 243 // zrutisaMyamamAtreNa zabdAn kAn ke " tyajanti na / iSTAniSTeSu caiteSu rAgadveSau tyajan muniH // 244 // cakSuHsaMyamamAtrAt ke rUpAlokAMstyajanti na / iSTAniSTeSu caiteSu rAgadveSau tyajan muniH // 245 // ghrANasaMyamamAtreNa gandhAn kAn ke tyajanti na / iSTAniSTeSu caiteSu rAgadveSau tyajan muniH // 246 // jihvAsaMyamamAtreNa rasAn kAn ke tyajanti na / For Private And Personal Use Only 30 1 ekendriyAdayaH / 2 niSpApam / 3 vAgguptidharAn / 4 vasurAjAdikathA pariziSTato'vagantavyA / 5 durvAgdagdhA janA na prarohanti saumanasyarUpAMkuravanto bhavanti / 6 dIkSAkAlAt vratapratipattisamayAdArabhya Akevalodbhavam kevalajJAnotpattisamayaM yAvat / 7 AdipadAt dharmyadhyAnavighAtabhiyA / 8 matizrutAvadhijJAnavanto'pi / 9 jIvadayAlakSaNahetunA / 10 niruddhi / 11 svakAyaM / 12 jJAtAdharma - kathAMgoktadRSTAntAt / 13 saMlInAsaMlInagAtrAH kUrmAH / 14 prApnuvanti / 15 saMya minaH / 16 ekendriyAdayazcaturindriyAntA aneDamUkabadhirapaJcendriyAzca / 17 pariharanti / 18 prItyaprItilakSaNau / 19 trIndriyAdayazcakSurdoSaduSTapaJcendriyAzca / 20 ekendriyadvIndriyatrIndriyA doSagrastAH paJcendriyAzca /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyaatmklpdrumH| manasA tyaja tAniSTAn yadIcchasi tapaHphalam // 247 // tvacaH saMyamamAtreNa sparzAn kAn ke tyajanti na / iSTAniSTeSu caiteSu rAgadveSau tyajan muniH / / 248 // bastisaMyamamAtreNa brajhai ke ke na bibhrate / manaHsaMyamato dhehi dhIra cettatphalArthyasi // 249 // viSayendriyasaMyogAbhAvAt ke ke na saMyatAH / rAgadveSamanoyogAbhAvAdye tu stavImi tAn // 250 // kaSAyAn saMvRNu prAjJa narakaM yadasaMvarAt / mahAtapasvino'pyApuH karaTotkaraTAdayaH // 251 // yasyAsti kiJcinna tapoyamAdi brUyAtsa yattattudaitAM parAn vA / yasyAsti kaSTAptamidaM tu kiM na tadbhazabhIH saMvRNute sa yogAn / / 252 // bhavetsamagreSvapi saMvareSu paraM nidAnaM zivasaMpadAM yaH / tyajan kaSAyAdijadurvikalpAn kuryAnmanaHsaMvaramiddhaMdhIstam // 253 // tadevamAtmA kRtasaMvaraH syAt niHsaMgatIbhAk satataM sukhena / niHsaMgabhAvAdatha saMvarastadvaiyaM zivArthI yugapadbhajeta // 254 // zubhavRttizikSopadezAdhikAraH / AvazyakeSvAtanu yatnamAptoditeSu zuddheSu tamopaheSu / 1 smtaaprinnaamprinntcetsaa| 2 mokSam / 3 kevalamUtrAzayanirodhena / 4 brahmavrataM / 5 kRtrimanapuMsakIkRtanaraturagabalIvardAdayo nArakAH saMmUchimAzca / 6 brahmadhehi / dhArayetyarthaH / brahmacaryaphalaM mokSaH tadarthI / 8 kSayopazamena anudayAvasthAn kuru| 9 karaTotkaraTAdikathA pariziSTe'valokanIyA / 10 vdtu| 11 sAvA nirarthakaM vaa| 12 azubhamanovAkAyayogAdinA vyathAM jnytu| 13 athavA / 14 bahuprayAsaprAptaM tpHsNymaadisukRtN| 15 kiM na saMvRNute kathaM na niyantrayati / 16 samRddhabuddhiH pumAn / taM manaHsaMvaram / 17 niSpAditasakalakaSAyayoganirodhaH / 18 putrakalatrAdimamatArAhilyavAn / 19 anAyAsena / 20 saMbriyante nivAryante samAgacchanti karmANi yasmAt sa saMvaraH / 21 niHsaMgatAsaMvaralakSaNaM dvayam / 22 pratidinAnuSTheyaSaDAvazyakapravRttiSu / sAmAyikacaturviMzatistavavaMdanakapratikramaNakAyotsargapratyAkhyAnAkhyeSu nityakartavyeSu / 23 bhagavatpratipAditeSu / 24 nirdoSeSu sAmAyikAdiviSayakadoSarahiteSu / 25 purAkRtapApahareSu / 707 For Private And Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / 37 na hantyabhuktaM na cApyazuddha vaidyoktamapyauSadhamAmayApaham // 255 / / tapAMsi tanyAdvividhAni nityaM mukhe kaTUnyAyatisundarANi / vighnanti tAnyeva kukarmarAziM rasAyanAnIva durAmayAn yat // 256 / / vizuddhazIlAMgasahasradhArI bhavAnizaM nirmitayogasiddhiH / sahopasa~gaustanuni mamaH san bhajasva guptIH samitIzca samyak / / 257 / / svAdhyAyayogeSu dadhasva yatnaM madhyasthavRttyAnusaroMgamArthAn / agauravo bhaikSyamaiTAviSAdI hetau vizuddha vazitendriyaudhaH / / 258 // dadamba dharmArthitayaiva dhAn sadopadezAn svaparAdisAmyAn / jagaddhitaiSI navabhizva kalpaimeM kulevA viharApramattaH // 259 / / kRtAkRtaM svasya tapojapAdi zaktIrazaktIH sukRtetare ca / sadA samIkSamva hRdAtha sAdhye yatasva heyaM tyaja cAvyayArthI / / 260 // 1 sadoSam / 2 karaNakAlasyAdau kaTUni kSutpipAsAdisahanajanitaduHkhotpAdakatvena kaTukarasAni / 3 karaNakAlAduttarakAle / tapojanitazubhakarmAnubhavakAle / suMdarANi AnandadAyakAni / 4 vizuddhaM niraticAraM zIlamAcAro brahmacaryarUpaM tasyAMgAni kAraNAni teSAM sahasraM dhaarytiiti| 5 nirmitA niSTAM nItA yogasya manovAkAyaikAmyasya jJAnadarzanacAritrasaMnipAtalakSaNasya vA yogAnAM vA prANAyAmAdInAM siddhiniSpattiryana sa tthaa| 6 saha kSamasva / 7 kSutpipAsAdIn / 8 zarIramamatArahitaH / 9 sevkh| 10 yogaashcoddeshsmuddeshaanujnyaadiruupaanusstthaanvishessaaH| 11 rAgadveSarAhiyena / 12 AgamArthAnusAreNa vicr| 13 RddhigAravarasagAravasAtAgAravarahitaH san / "Aca gaurave" 8.1.163 autaH AlaM auzca bhavati--gAravaM gauravaM iti prAkRtasiddhahemacandrazabdAnuzAsane shriihemcndrsuuriH| 14 bhikSAkarma kurvan aTa bhrm| 15 zramarahitaH san / 16 nirdoSe hetau mokSakAraNe jJAnadarzanacAritralakSaNe / vazitendriyaughaH jitendriyavargaH / 17 dharmaH puNyaM sa evArthI yasya sa tasya bhAvastayA / atra evakAreNa na tu vastrAhArArthitayA ityanyayogavyavacchedaH / 18 vazcAtmA suhRdA aparazvAtmavyatiriktaH zatrurvA / vaparau Adau yeSAM te khaparAdayaH teSAM sAmyaM samabhAvaH pratipAdyaM yeSu tAn samatArasapratipAdakAn / AdipadAt ahihArakusumazayyAzilAtalamaNiloSThatRNavastraiNAdiparigrahaH / "svaparAdisAmyAt " iti pATe tu khaparapramukhazrotRSu rAgadveSarAhityena samatAbhAvAt / 19 navabhiH kalpaiH sAdhvAcAraiH / RtubaddhakAle'STau mAsakalpAH / caturmAsakakAle ekazcaturmAsakalpaH / 20 upalakSaNakhAt janapadanagarAkarAdau vA zaktyabhAve kule ugrakulabhogakularAjanyakulakSatriyakulalakSaNe bhikSamANo vicara / 21 sukRtaM puNyaM itarat ca pApam / 22 mokssaarthii| For Private And Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38 adhyAtmakalpadrumaH / paramya pIDAparivarjanAtte tridhA triyogyapyamalA sadAstu / sAmyaikalInaM gatadurvikalpaM mano vacazcApyanaghapravRtti // 261 / / maitrI pramodaM karuNAM ca samyak madhyasthatAM cAnaya sAtmyamAtman / sadbhAvanAsvAptalayaM prayatnAt kRtAvirAmaM ramayasva cetaH / / 262 / / kuryA na kutrApi mamatvabhAvaM na ca prabho ratyaratI kaSAyAn / ihApi saukhyaM labhasa'pyanIho hyanuttamirtyasukhAbhamAtman // 163 // iti yativarazikSAM yo'vadhArya vratastha__ zcaraNakaraNayogAnekacittaH zrayeta / sapadi bhavamahAbdhi klezarAziM sa tI| __vilasati zivasaukhyAnantyasAyujyamApya // 264 // (granthopasaMhAraH) saamysrvsvaadhikaarH| evaM sadAbhyAsavazena sautmyaM nayasva sAmyaM paramArthavedin / yataH karasthAH zivasampadaste bhavanti sadyo bhavabhItibhettuH / / 265 // 1karaNakAraNAnumatilakSaNaprakAratrayeNa / 2 mnovcHkaaylkssnnyogtryii| 3 niravadyavyApAram / manovacaHzuddherapekSayA kAyazuddhiH sukhasAdhyA iti hetoratra na kathitA / 4 gurUktayuktyA zAstroktayuktyA vaa| 5 AtmanA saha ekIbhAvam / Anaya prApaya / 6 saMprAptatanmayakhabhAvaM yathA syaattthaa| svAtmalayaM iti vA pAThaH / 7 nirantaraM yathA syaattthaa| 8 mA vidhyAH / 9 zayyopadhipustakAdivastuni matvabhAvaM mametibuddhilakSaNAM mamatAm / 1. he Atman prbho| 11 ratizca sundaravastuSvA-saktilakSaNeSu viSayeSu mohanIyodayAccittAbhirativI / aratizcAsundaravastuni pradveSalakSaNA aniSTaviSayeSu mohanIyodayAcittodvego vA / 12 martyaloke / 13 niHspRhH| 14 anuttaravimAnavAsisurAnubhavayogyaM surasadRzaM saukhyaM / mamatAdidoSarahitasya sAdhorihApi sarvAtizAyi sukhaM bhavati iti bhAvaH / 15 sAdhuH / iti amunA prakAreNoktAm / 16 caraNasaptatikaraNasaptatilakSaNAn yogAn saMyamavyApArAn / ekcittstdekaagrmnaaH| 17 janmajarAmaraNakSutpipAsAparibhavAdilakSaNAnAM rAzi bhavamahAbdhim tIrkhA nistIrya / 18 zivasokhyasya mokSasukhasya AnantyamavinAzitA tayA saha sAyujyaM sAhityaM / saha yuga yogo'syeti sayuga tasya bhAvaH sAyujyam / 19 evaM paJcadazadvAroktaprakAreNa / 20 punaH punaH karaNalakSaNAbhyAsAyattatAyogena / 21 khAtmaprakRtyA saha ekIbhAvaM nayasva samatAm / 22 he tAlikapadArthajJa / For Private And Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhirohaNITippaNIsahitaH / tvameva duHkhaM narakastvameva tvameva zarmApi zivaM tvameva / tvameva karmANi manastvameva jahIhyavidyAmavadhehiM cAtman // 266 // niHsaMgatAmehi sadA tadAtmannartheSvazeSeSvapi sAmyabhAvAt / avehi vidvan mamataiva mUlaM zucAM, sukhAnAM samataiva ceti // 267 // 39 12 13 strISu dhUlipu nije ca pare vA sampadi prasaradopedi cAtman / tattvamehi samatAM mamatamugyena zAzvatasukhAdvayameSi // 268 // tameva sevasva guruM prayatnAdadhISva zAstrANyapi tAni vidvan / tadeva tattvaM paribhAvayAtman yebhyo bhavetsAmyasudhopabhogaH // 269 // samagrasacchAstramahArNavebhyaH samuddhataH sAmyasudhAraso'yam / nipIyatAM he vibudhA labhedhvamihapi mukteH surkhevairNikAM yat // 270 // zAntairasabhAvanAtmA munisundarasUribhiH kRto granthaH / / spRhayA dhyeyaH svaparahito'dhyAtmakalpatarureSaH // 279 // imamiti matimAnadhItya citte ramayati yo vireMmetyayaM bhavAdrAk / sa ca niyatato rameta casmin saha bhavavairijayazriyA~ zivazrIH // 272 // iti zrIzAntarasabhAvanAtmasvarUpo'dhyAtmakalpadrumo jayadhyaMkaH zrImunisundarasUribhi viracitaH H samAptaH // For Private And Personal Use Only lAt / 7 1 duHkhaM pratikUlavedyaM lamevAsi duHkhasAdhanopAyaprerakatvAt / 2 nirayanAmnI durgatistvamevAsi narakagatinAmakarmArjakatvAt / 3 zarma mukhamasi sukhasAdhanopAyaprerakatvAt / 4 mokSo'si sakalakarmarAhityena jAyamAnatvAt / 5 zubhAzubharUpANi tvamevAsi zubhAzubhakarmArjakatvAt / 6 zubhAzubhakarmabandhakazcetovyApArastvamevAsi manovyApAraka* arthavaiparItyalakSaNAM / mithyAjJAnaM mamAyaM sukhado mamAyaM duHkhada ityAdirUpAM mithyAvAsanAM vA / 8 yathA sukhaM bhavati duHkhaM ca na bhavati tathA sAvadhAno bhava / 9 navavivaparigrahe mamatArAhityam / 10 prAmuhi / 11 sukhaduHkhajanakeSu padArtheSu / 12 svajane / 13 parajane vairiNi vA / 14 rAjyAdisamRddhau / 15 Agacchadvipattau / 16 iSTAniSTavastuSu mamalatyajanazIlaH | 17 zAzvatamukhena mokSasukhena saha advayamaikyam / 18 atyAdareNa zrUyatAm / 19 manuSyabhave sthitA api / 20 saukhyasya varNikAM tatsvarUpasUcakastadekadezastAm / 21 zAntarasabhAvanasvarUpaH / 22 muktikAmanayA / 23 punaH punaranubhavati / 24 saMsArAnnivartate / 25 ataH asmAdbhavaviramaNAt / 26 granthAna dhyayanAnubhavitari puMsi / 27 atra jayazriyetyanena granthasyAsya jayayaMkatA darzitA /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumAca pariziSTa. ( akArAdi anukramAne) ajAgalakartarIya nyAyaH--eka khATika ekA bakarIlA vadhasthAnI gheUna gelA ANi ticyA mAnevara surI ThevaNAra to tyAlA aciMtita gharAMta jANyAce kAraNa paDale. tyAmuLe surI tetheca TAkUna to gharAMta gelA. ikaDe bakarIne tI surI lapavUna ThevaNyAsAThI pAyAMnI jamIna khaNalI va tyA khaLagyAMta tine surI DhakalalI tI tyAMta ubhI paDalI. tIvara pAyAMnI mAtI DhakalUna bakarI basAvayAsa gelI tevhAM ticI mAna surIce TokAvaraca paDalI ANi tI tatkAla maraNa pAvalI. prasaMgavizeSIM svataHcI kriyA svataHlAca ghAtaka hote he sucavile Ahe. zlo. 181 pahA. ajIvaH--SaDdravya zabdAvarIla TIpa pahA. abhiprahaH-dravya, kSetra, kAla va bhAva yAMcyA yogAne cAra prakArAMcA, abateM:--jIvahiMsA, mRghAvAda, adattAdAna, maithuna va parigraha he avatAce prakAra, cAra gatIMcI nibaMdhanakama jyAcyA yogAne sarva bAjUMnI ekatra hotAta tyAsa parigraha hI saMjJA Ahe. aviratiH-pAMca iMdriyAMnA svasva viSayAMta yatheccha pravaviNe, pApamaya vastUpAsUna manAlA na AvaraNe, va sahA jIvanikAyAMcyA hiMseMta pravRtta hoNaM, he aviratIce bArA prakAra, aSTakarmANi athavA prakRtayaH-( 1 ) jJAnAvaraNIyakarma [ zrutamatijJAnAdi paMcavidha jJAnAce AvaraNa karaNAre karma.] (2) aMtarAyakarma [jyAce yogAne jIvAlA lAbhAdikAcI prApti hota nAhI. ] -tyAce prakAraH----dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya, va vIryAtarAya. (3) darzanAvaraNIyakarma [ sAmAnya avabodhAlA darzana hmaNatAta. tyAlA For Private And Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumAce AvRta karaNAre karma ] tyAce prakAraH-cakSurdarzanAvaraNIya, acakSurdarzanAvaraNIya (acakSu cakSu zivAya itara cAra iMdriye va mana ), avadhidarzanAvaraNIya (rUpidravyAce maryAdApUrvaka jJAna teM avadhidarzana), kevala darzanAvaraNIya va pAMca prakArAMcI nidrA. (4) mohanIyakarma [ tatvArthazraddhelA viparIta karaNAre karma ] tyAce prakAra:--mithyAtva, kaSAya, nokaSAya ( kaSAyasAhAyyakArI hAsyaratyAdi ) (5) nAmakarma [jyAce yogAne zubhAzubhagatI AtmyAlA prApta hotAta ]. (6) gotrakarma [jyAyogeM jIva uMca nIca kulAMta janma gheto]. (7) AyuHkarma [ jyAcA udaya jhAlA asatAM jIva jivaMta rAhato. (8) azAtA vedanIyakarma [jyAcA udaya jhAlA asatAM jIva sukhaduHkha bhogato]. aSTAdazadoSaH-antarAyA dAnalAbhavIrya bhogoebhogagAH / hAso ratyaratI bhItirjugupsA zoka eva ca // kAmo mithyAtvamazAnaM nidrA ca viratistathA / rAgo dveSazca no doSAsteSAmaSTAdazApyamI / / arthaH-dAnAntarAya, lAbhAntarAya, vIryAntarAya, bhogAntarAya, upabhogAntarAya, hAsya, rati, arati, bhIti, jugupsA, zoka, kAma, mithyAtva, ajJAna, nidrA, virati, rAga, va dveSa he aTharA doSa jinAMcyA ThAyI asata nAhIta. AgamaH-(1) aMgagraMtha-AcArAMga, suyagaDAMga, ThANAMga, samavAyAMga, bhagavatI, jJAtAdharmakathA, upAsakadazAMga, aMtagaDadazAMga, anuttarovavAidazAMga, praznavyAkaraNa, vipAka. (bArAvyA dRSTivAda aMgAcA viccheda jhAlA Ahe.) (2) upAMgagraMtha-uvvavAi, rAyapazreNI, jIvAbhigama, panavaNA, jaMbudrIpapannati, caMdapannati, surapannati, kappIA, kappaviDaMsiyA, puphiA, puSphaculIA, vanhidizA. (3) chedagraMtha-vyavahArasUtra, bRhatkalpa, dazAzrutaskaMdha, nizItha, mahAnizItha, jitakalpa. (4) payannAgraMtha-causaraNa, saMthArApayanno, taMdulaveyAlIyA, caMdAvijjA, gaNivijjA, deviMdathuo, vIrathuo, gacchAcAra, jyotiHkaraMDa va AurapaJcakhANa. (5) mUlasUtragraMtha-Avazyaka, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, va oSa For Private And Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa. niyukti. naMdisUtra va anuyogadvArasUtra. [ kAvyamAlA gucchaka 7 jainAgamastava pahA.] AmradRSTAntaH-ekA rAjAlA AMbA khANyAmuLe kAhI bhayaMkara roga jhAlA hotA. tevhAM vaidyAne tyAlA sAMgitale kI hyApuDhe AMbA khAU naye. eke divazI to rAjA vanavihArArtha gelA asatA tethe AmravRkSAcyA chAyekhAlI basalA. itakyAMta varUna pakka AmraphaleM gaLUna khAlI paDalI. tI rAjAne pAhilI tevhAM tyAcyA toMDAlA pANI suTaleM va javaLacI maMDaLI niSedha karIta asatAMhI tI phaLe khAllI ANi kAhI veLAne to rAjA maraNa pAvalA. viSayalAlasecA vAITa pariNAma bhogUnahI punaH prabala saMskAravazAt manuSya viSayasukhAndha hoUna maraNaduHkharUpa gIta paDato. zlo.132 pahA. AzAtanAH-jyA kriyecyA yogAne dharmAcaraNAlA bar2yAca bAjUMnI hAni pohoMcate [A samantAt dharmazAtanaM yayA sA] azI kriyA. dharmAcaraNAlA jyAMcyA yogAneM bAdha yeto tyA khAlI dilyA Aheta:-tAMbUla, pAna, bhojana, upAnaha, strIbhoga, zayana, niSThIvana, bhUtrapurISotsarga, va dyUta ityAdi kriyA jinamaMdirAMta satpuruSAne vayaM karAvyA. AstravaH-jyAMcyA yogAne AtmA karmabaddha hoto te Asrava. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya va yoga he mukhyabheda va uttara bheda pAMcaiMdriyeM, cAra kapAya, pAMca abateM, paMcavIsa kriyA, va tIna yoga he Aheta. AhArAdisaMjJA--AhArabhayapariggahamehuNarUvAu hoti cattAri / sattANaM saNNAo AsaMsAraM samaggANaM // artha-AhAra, bhaya, parigraha va maithuna hyA prANyAMcyA cAra saMjJA Aheta. [pravacanasAroddhAre. pra. ra. bhAga 3 pR. 374.] iMdriyanirodhaH---sparzanaM rasanA ghrANaM cakSuH zrotraJceti paJcendriyANi teSAM nirodhaH / saktaH zabde hariNaH sparza nAgo rase ca vAricaraH / kRpaNapataMgo rUpe bhujago gandhena ca vinaSTaH // udaka bindudRSTAntaH-ekA siddhAne ekA atyaMta tRSApIDita gRhasthAlA vyAkula jhAlelA pAhUna tyAlA vicArileM kI tRSAzamanArtha mI tulA amRtajalarA. zijavaLa gheUna jAto. icchA asalyAsa sAMga. tevhAM tyAne uttara dile kI For Private And Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumAce mAjhyA gAMvAjavaLacyA vihirIcyA kAThI gavata ugavale Ahe. tyAce agrAvara je udakabiMdu Aheta te prAzana karaNyAcI mAjhI icchA Ahe karitAM malA tethe neUna pohocavAve. tyApramANe tyA siddhAne tyAlA tyA sthaLI neUna ThevalA paraMtu te tRNAgralagna biMdu to mUrkha ziromaNi tethe yeUna pohocaNyAce pUrvIca gaLUna paDale hote. hAtI Alele nidhAna TAkUna deUna anizcita va atyalpa lAbhAkaDe dhAMva mAraNArA prANI mUrkhaziromaNIzivAya dusar2yA koNatyA padavIsa pAtra Ahe ? zlo. 132 pahA. upadhi--pattaM pattAbaMdho pAyachavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAi rayattANaM ca gocchao pAyanijjogo // tinneva ya pacchAgA rayaharaNaM ceva hoi muhapattI / eso duvAlasaviho uvahI, jinakappiyANaM tu // ee ceva duvAlasa mattaga airega colapaTTo u / eso caudasarUvo uvahI puNa therakappassa // [pravacanasAroddhAre / prakaraNa ratnAkara bhAga 3 pR. 133 ] arthaH-pAtra, pAtrabaMdha, pAtrasthApanaka, pAtrakesarikA, paTala, rajastrANa, gocchaka, pracchAdakatraya, rajoharaNa, va mukhavastrikA he dvAdaza upadhi jinakalpI jainasAdhUpAzI asatAta. he bArA va eka mAtrakApekSA kiMcita adhika bhikSAdravya va colapaTa ase cavadA sthavirakalpa sAdhUjavaLa asatAta. urabhradRSTAnta-ekA gRhasthAne eka bokaDa pALalA hotA. pAhuNacArAce veLI tyAcA upayoga vhAvA yA hetUne tyAcyA khANyApiNyAcI vyavasthA uttama ThevilI hotI. ApalyA dhanyAcA manogata hetu tyAlA na kaLalyAmuLe to bokaDa khANyApiNyAce sukhAMta magna jhAlA hotA. yAzivAya dusarA koNatAhI vicAra tyAce DokyAMta yeta navhatA. eke divazI tyA gRhasthAce gharI pAhuNA AlA. tyAce upayogAsAThI jevhAM tyA bokaDAce gaLyAvara surI AlI tevhAM to mokhyAne oraDUM lAgalA. paNa aMtakAlI yA oraDaNyAcA kAya upayoga? yAvajjIva viSayasevana karUna tyAMcyA dAruNa vipAkAcA prasaMga AlyAvara raDUna upayoga kAya ? zlo. 132 pahA. karaTotkaraTa kathAH---karaTa va utkaraTa nAMvAce dona mahAtapasvI hote. te ekA nagarAcyA koTAsabhovatI asalelyA khaMdakAMta yeUna rAhile. varSARtUMta For Private And Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa. 45 khaMdakAMta pANI bharUna tyAMta tapasvI buDUna kiMvA vAhUna jAUna marUM nayeta hmaNUna devAne tetheM vRSTi kelI nAhI, itara ThikANI vRSTi jhAlI. anAvRSTi hoNyAlA kAraNa sAdhu Aheta he lokAMsa samajalyAvara tyAMnI sAdhUMsa kharapUsa mAra deUna kADhUna lAvale. tevhAM tapasvI hmaNAle kI yA nagarIvara musaLadhAra vRSTi hovo. taduktIpramANe ativRSTi jhAlyAmuLe nagarAMtIla bareca loka mele. yA pApAmuLe te tapasvI narakAMta paDale. zlo. 251 pahA. karaNasaptatiH-piMDavisohI samiI bhAvaNa paDimA ya iMdriyaniroho / paDilehaNa guttIo abhiggaha ceva karaNaM tu // artha:-caturvidha piMDavizuddhi ( doSarahita AhAra, upAzraya, vastra va pAtra) pAMca samiti, dvAdazabhAvanA, dvAdazapratimA, paJcavidha iMdriyanirodha, paMcavIsa pratilekhanA, guptitraya, va caturvidha abhigraha. kaSAyaH--koho mANo mAyA lobho cauro havaMti hu kasAyA / iti pravacanasAroddhAre / pra. ra. bhAga 3 pR. 168. arthaH-krodha mAna mAyA va lobha he cAra kaSAya / kAkiNIdRSTAntaH----eka gRhastha dravyArjanAsAThI paradezI gelA hotA. tethe kAMhI udyogadhaMdA karUna tyAne kAhI dravya miLavileM hoteM teM gheUna gharAkaDe parata yetAMnA vATeta kharca karaNyAsAThI tyAMtIla ekA rupayAce paise karUna ghetale hote. vATa cAlUna thakalyAmuLe eke ThikANI vizrAMti gheNyAkaritAM to thAMbalA. zramaparihAra jhAlyAvara punaH vATa cAra lAgalA ANi kAhI veLAne dusa-yA mukkAmAvara yeUna pohocalA. tethe tyAlA ADhaLUna Ale kI ApalA eka paisA kamI Ahe. tevhAM dravyAcI pizavI tethe eke ThikANI lapavUna ThevUna to paizAcA zodha lAvaNyAsAThI mAge paratalA. pahilyA mukkAmI yeUna pohocalyAvara tyAlA tetheM paisA ADhaLalA nAhI tevhAM nirAza hoUna mAge paratalA ANi punaH dusar2yA mukkAmI yeUna pohocalA. tetheM pizavIhI tyAlA miLAlI nAhI. kSaNika sukhAcyA mAge lAgUna sarvasvahI buDavile va to ubhayatobhraSTa yA niMdya saMjJasa pAtra jhAlA. zlo. 132 pahA. For Private And Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumAce karIta AhAraka kArmaNakAyayoga asatAM jeM za rIra dhAraNa ka___ gamana rato teM) kAyayoga mizrakAyayoga (jIva parabhavIM caudapUrvadhara sAdhu AhAraka kAyayoga svargavAsI devatA vaikriya vaikriya kAyayoga mizrakAyayoga kAyayoga mizrakAyayoga audArika . audArika manuSya va tiryaJca gatiH-paMca gaIo nAraya tiriya nara sura siddhanAmAo / iti pravacana sAroddhAre / pra. ra. bhAga 3 pR. 394. arthaH-nAraka tiryak nara sura va siddha yA pAMca gati / gArava-gArava he gaurava zabdAceM prAkRta rUpa Ahe. gArava hyAcA artha lolupatA athavA abhimAna asA hoto. gAravAce tIna prakAra Aheta-- RddhigArava, rasagArava, va zAtA (sukha ) gArava. guptitrayaM-manogupti, vacanagupti va kAyagupti. guru-- mahAvratadharA dhIrA bhaikSyamAtropajIvinaH / sAmAyikasthA dharmopadezakA guravo matAH // For Private And Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pariziSTa artha:- mahAvratadhara, dhairyayukta, bhikSAjIvI, caraNasaptati va karaNasamati yAMnI yukta va dharmopadeza karaNArA to guru. sarvavarata ( sAdhucaritra ) [ caraNa va karaNa yAMmadhyeM bheda - jeM nitya keleM pAhije teM caraNa va prayojana paDalyAsa karaNeM, prayojana nasatAM na karaNeM teM karaNa. nityakriyA va naimittikakriyA. ] caraNasaptati----vaya samaNadhamma saMjama veyAvaccaM ca baMbhaguttIo / sAmAyikacAritrachedopasthApanikacAritra - parihAravizuddhicAritra nANAitiyaM tava kohaniggahAihaM caraNameyaM // [ pAMca mahAvrateM, dazavidha zramaNadharma, saptadazavidhasaMyama, dazavidha vaiyAvRttya, navavidha brahmAgupti, jJAnadarzanacAritratrayI, dvAdazavidha tapa, caturvidha kaSAyanigraha ] cAritra. sUkSma saMparAyacAritra yathAkhyAtacAritra pAMca aNuvrateM 1 sthUlaprANAnipAtaviramaNavrata. www.kobatirth.org 2 sthUla mRSAvAdaviramaNavrata. 3 sthUla adattAdAnaviramaNavrata. 4 sthUla maithuna viramaNavrata. 5 sthUla parigraha parimANavrata. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIna guNavateM 1 dizAparimANavrata. 2 dezAvakA zikavata. 3 anarthadaMDa viramaNavrata. 47 For Private And Personal Use Only dezavirati ( gRhasthadharma ) cAra zikSAvateM 1 sAmAyikatrata 2 poSavata 3 bhogopabhoga parimANatrata 4 atithisaMvi bhAgavata. hiMsA mRSA adattadhana maithuna parigraha sAja / kiMcita tyAgI aNuvratI savityAgI munirAja // 54 // samayasAranATaka, pra. ra. bhAga 2 pR. 564
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumA cautIsa atizayaHteSAM ca deho'dbhutarUpagandho nirAmayaH svedamalojjhitazca / zvAso'bjagandho rudhirAmiSaM tu gokSIradhArAdhavalaM hyavisram / / AhAranIhAravidhistvadRzyazcatvAra ete'tizayAH sahotthAH / kSetre sthitiryojanamAtrake'pi nRdevatiyagjanakoTikoTeH // vANI nRtiryaksuralokabhASAsaMvAdinI yojanagAminI ca // bhAmaNDalaM cAru ca maulipRSThe viDambitAhapaMtimaNDalazrIH / sAgre ca gayUtizatadvaye rujAvaretayo mAryativRSTayavRSTayaH / / durbhikSamanyasvakacakrato bhayaM syAnnaita ekAdaza karmaghAtajAH // khe dharmacakraM camarAH sapAdapIThaM mRgendrAsanamujjvalaJca / chatratrayaM ratnamayadhvajo'GginyAse ca cAmIkarapaGkajAni // vapratrayaM cAru caturmukhAGgatAzcaityadrumo'dhovadanAzca kaNTakAH / drumAnatirdundubhinAda uccakaivAMto'nukUla: zakunAH pradakSiNAH // gandhAmbuvarSe bahuvarNapuSpavRSTiH kacazmazrunakhApravRddhiH / caturvidhAmaya'nikAyakoTirjaghanyabhAvAdapi pArzvadeze // RtUnAmindriyArthAnAmanukUlatvamityamI / ekonaviMzatiHvyAzcatustriMzaca mIlitAH // iti abhidhAnacintAmaNau. jJAnapaMcakaH-(1) matijJAna va (2) zrutajJAna [ vANItarkagrahaNarUpa] (3) avadhijJAna-- [iMdriyAMzivAya AtmyAlA rUpi viSayaka sAkSAt arthagrahaNa jyAce yogAne hoteM teM (4) manaHparyayajJAna- [manAMta ciMtilelyA arthAceM sAkSAt grahaNa jyAceyogeM hoteM teM] (5) kevalajJAna-lokAlokAMtIla sakala padArthAMcyA svarUpAce bhAsana jyA yogeM hoteM teM] jIvaH---jIvacchaka iga vi ti cau paMciMdiya ANiMdiyasarUvaM / iti pravacanasAroddhAre / pra. ra. bhAga 3 pR. 394 arthaH- ekeMdriya, dvIMdriya, bIMdriya, caturiMdriya, paMceMdriya va zarIroMdriya rahita siddharUpa jIva. pRthvIkAya, apkAya, va vanaspatikAya he sthAvarAce prakAra, tejAkAya, vAyukAya, dvIMdriyAdi paMceMdriyAnta he trasAce prakAra. For Private And Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Private And Personal Use Only siddharUpa ( niriMdriya va zarIra rahita ) ekeMdriya tejaskAya vAyukAya jIva nAraka ( paMceMdriyayukta ) ratnaprabhAdi sAta narakAMtIla jIva sthAvara pRthivIkAya apakAya hrIMdriya [ sparza va rasanA yAMnI yukta kRmi saMsArI tiryak ( ekeMdriya sparzedriyayukta ) trasa vanaspatikAya deva manuSya ( paMceMdriyayukta ) ( paMceMdriyayukta ) vyaMtara asurAdi kiMnarAdi trIMdriya 1 sparza rasanA va ghrANa yAMnIM mAkoDA yukta bhAvana bhogabhUmibhava karmabhUmibhava Arya mleccha caturaMdriya I sparza rasanA ghrANa va cakSu yAMnI yukta mAzI, DAMsa jyotiSka sUryacandrAdi kalpa saMbhUta vaimAnika kalpAtIta paMceMdriya (jalacara sthalacara va khacara) sparza rasanA ghrANa cakSu va karNa yAMnI yukta matsya pazupakSI pariziSTa. 49 Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumA saMsArI jIvAcyA paryApti zakti sthAvarapApti trasaparyApti AhAra paryApti zarIra pa. iMdriya zvAsocchrAsa dvIMdriya, trIMdriya va pa. pa. caturaMdriyaparyApti paMceMdriyaparyApti AhAra zarIra iMdriya zvAsocchAsa bhASA AhAra zarIra iMdriya zvAsocchAsa bhASA mana tapaH-- aNasaNamUNodariyA vittIsaMkhevaNaM rsnycaao| kAyakileso saMlINayA ya banjho tavo hoI // pAyacchittaM viNao veyAvaccaM taheva sjjhaao| jhANaM ussago viya abhitarao tavo hoI // iti pravacanasAroddhAre / pra. ra. bhAga 3 pR. 63 / 64 arthaH-anazana, UnodaratA, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza va saMlInatA [ iMdriyasaMyama, kaSAyasaMyama, yogasaMyama, viviktAsana ] he bAhyatapAce prakAra, prAyazcitta, vinaya, vaiyyAvRttya [pAdasaMvAhanAdinA gurvAdisevA] svAdhyAya, dhyAna, kAyotsarga he AbhyaMtara tapAce prakAra, svAdhyAyatapa--vAcanA pRcchanA parivartanA anuprekSA va dharmakathA. dhyAnatapa-dharmyadhyAna va zukladhyAna. kAyotsargatapa---jyAMta sarva upAdhIMcA tyAga karAvA lAgato. triyogI:--manoyoga, vAgyoga, va kAyayoga yAMsa triyogI azI pAribhASika saMjJA Ahe. dazadRSTAntaH-durlabha naradehAcI prApti jhAlI asatAM dharmasaJcaya karaNyAcI saMdhI vyartha jAU dilI tara tI punaH miLaNe azakya Ahe he dahA dRSTAnta deUna spaSTa kele Ahe. yA dahA dRSTAntAMcyA kathA naravarmacarita kAvyAMta zloka 170-291 yAMta savistara sAMgitalyA Aheta. (1) colakadRSTAMta athavA paripATI bhojanadRSTAMta. zlo. 170-191 (2) pAzakadRSTAMta. zlo. For Private And Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pariziSTa. 51 192 - 198 ( 3 ) sarpapamizrata dhAnyarAzidRSTAMta lo. 199-200 ( 4 ) dyUtajeyA sabhA zlo. 201 - 208 ( 5 ) ratna va vaNik putra yAMcA dRSTAMta zlo. 209 - 214 ( 6 ) svamakathA dRSTAMta zlo. 215 - 227 (7) rAdhAvedha dRSTAMta zlo. 228-277 ( 8 ) carmadRSTAMta athavA pANyAvara jamalelyA zevALAcA dRSTAMta zlo. 278 - 282 ( 9 ) yugasabhilA ( jUM va zivaLa ) dRSTAMta lo. 283 - 288 (10) staMbhacUrNaphUtkaraNa athavA paramANudRSTAMta zlo. 289 - 291. tyAMpaikIM kArpaTika collakakathA azI Ahe: - ekA daridra brAhmaNAcA va ekA rAjaputrAcA daivavazAt snehasaMbaMdha jhAlA hotA. tyAveLIM rAjaputrAneM vacana dileM hoteM kIM mI rAjA jhAlyAvara tU mAgazIla teM mI tulA deIna. to rAjaputra jevhAM rAjA jhAlA tevhAM to brAhmaNa tyAkaDe gelA ANi tyAneM rAjApAzIM asA vara mAgitalA kIM tujhyA rAjyAMta pratyeka gharIM pALIpALIneM malA bhojana miLAveM. rAjAneM dusarA kAMhIM vara mAga asA Agraha kelA asatAM hI malA hAca vara pAhije aseM brAhmaNAneM sAMgitaleM. tevhAM rAjAneM ApalyA rAjavADyAMta bhojanAsa yeNyAce AmaMtraNa dile. tyApramANeM pahilyA divazIM uttamottama padArtha sevana karaNyAsa miLAle. dusar2yA divazIM pradhAnAce gharIM bhojana karaNyAcI pALI AlI. tevhAM tethehI bhojanAcA beta uttamaca hotA paraMtu to pradhAnAcyA yogyatenurUpa hotA. puDhe jasA jasA kamI aizvaryAcyA lokAMcyA gharI bhojanAcA prasaMga yeUM lAgalA tazI tazI tyA brAhmaNAlA rAjavADyAMtIla bhojanAcI adhikAdhika AThavaNa hoUM lAgalI ANi rAjavADyAMtIla bhojanAcI pALI punaH jaladI yeIla tara bare hoIla aseM manAMta ciMtUM lAgalA. paraMtu rAjamaMdirAMtIla bhojanAcI pALI punaH AlIca nAhIM. gelI saMdhI punaH miLata nAhIM heMca khareM ! lo. 227 pahA. (1) dravya cetana va akAraNa acetana va kAraNa I ajIva dharmAstikAyAdipAMca 1 jIva amUrta Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (2) dravya jIva dharmAstikAyAdi cAra For Private And Personal Use Only pudgalAstikAya
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 52 adhyAtmakalpadrumAce dharmaratnatrayIH-yathAvasthita vastUcA jeM yathArtha bodha karateM teM jJAna. jJAnAvaraNIya karmAcA kSaya va kSayopazama jhAlyAmuLe utpanna jhAlelA bodha tyAlA hetu je dvAdazAMga, dvAdaza upAMga va uttarAdhyayanAdi prakIrNaka tyA sarvAMnA jJAna hI saMjJA Ahe. jIva ajIva puNya pApa Asrava saMvara nirjarA baMdha va mokSa yA nava tatvAMcyA varUpAvara zraddhA, jase kI hI tatveM satya Aheta, mithyA nAhIta, teM darzana. sarvapApavyApArApAsUna jJAnazraddhAnapUrvaka nivRtta hoNe tyAsa cAritra hmaNatAta. jJAnamarthaparibodhalakSaNaM darzanaM jinamatAbhirocanam / pApakAryaviratisvabhAvakaM kIrtitaM caritamAtmavedibhiH // 50 // saMgataM trayamidaM prajAyate kRtsnakarmavinivRttikAraNam / paGgulocanavihInavadbhavedekakaM na punararthasAdhakam // 51 // iti candraprabhacaritakAvye aSTAdazasarge tatvasyAvagatirjJAnaM zraddhAnaM tasya darzanam / pApArambhanivRttistu cAritraM varNyate jinaiH // 162 / / jvAlAkalApavadvate'rUmeraNDabIjavat / tataH svabhAvato yAti jIvaH prakSINabandhanaH // 163 // iti dharmazarmAbhyudayakAvye ekaviMze sarge dhyAna azubha zubha ArtadhyAna raudradhyAna dharmyadhyAna zuklathyAna ArtadhyAna-iSTavastUcyA viyogAne, aniSTavastUcyA saMyogAne kiMvA itaraprakArAMnI manAMta udbhavaNArI duHkhaciMtA. raudradhyAna-svataH jIvahiMsA karUna kiMvA tI karitAMnA dusar2yAsa pAhUna, kapaTabhASaNAne dusar2yAsa phasavUna manAMta harSa mAnaNe. dharmyadhyAna--zuddhadharmAce ekAgrateneM ciMtana karaNe. yAcyA maitrI, pramoda, kAruNya, va mAdhyasthya hyA cAra bhAvanA. zukladhyAna--nirmala AtmyAcyA svarUpAce tanmayatveM dhyAna karaNe. For Private And Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa. navakalpaH-hivALyAMta va unhALyAMta ekA mahinyAhUna jAsta divasa va pAvasALyAMta cAra mahinyAMpekSA adhika divasa eke ThikANI jaina sAdhUMnA rahAtAM yeta nAhI, hmaNUna ATha mahinyAMce ATha kalpa va eka caturmAsaka kalpa miLUna nava kalpa karUna vihAra karIta asAve lAgate. nirjarAH-durjaraM nirjaratyAtmA yayA karma zubhAzubham / nirjarA sA dvidhA jJeyA sakAmAkAmabhedataH // 122 // sA sakAmA smRtA jainairyA vratopakramaiH kRtaa| akAmA svavipAkena yathA zvabhranivAsinAm // 123 // sAgAramanagAraM ca jainaruktaM vrataM dvidhA / aNuvratAdibhedena, tayoH sAgAramucyate // 124 // aNuvratAni paJca syustriprakAra guNavatam / zikSAvratAni catvAri sAgArANAM jinAgame // 125 / / hiMsAnRtavacaHsteyastrImaithunaparigrahAt / dezato viratijJeyA paJcadhANuvratasthitiH // 142 // digdezAnarthadaNDebhyo yatridhA vinivartanam / potAyate bhavAmbhodhau trividhaM tadruNavatam // 143 // sAmAyikamathAdyaM syAcchikSAvratamagAriNAm / Ataraudre parityajya trikAlaM jinavandanAt // 149 // nivRttibhuktabhogAnAM yA syAtparvacatuSTaye / poSadhAkhyaM dvitIyaM tacchikSAvratamIritam // 150 // bhogopabhogasaMkhyAnaM kriyate yadalolupaiH / tRtIyaM tattadAkhyaM syAhuHkhadAvAnalodakam // 151 // gRhAgatAya yatkAle zuddhaM dAnaM yatAtmane / ante sallekhanA vAnyattaccaturtha prakIrtyate // 152 // vratAni dvAdazaitAni samyagdRSTirbibharti yaH / jAnudannIkRtAgAdhabhavAmbhodhiH sa jAyate // 153 // anagAraM vrataM dvedhA bAhyAbhyantarabhedataH / poDhA bAhyaM jinaiH proktaM tAvatsaMkhyAnamAntaram // 154 // For Private And Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 adhyAtmakalpadrumAce vRttisaMkhyAnamaudaryamupavAso rasojjhanam / rahaHsthititanuklezau SoDhA bAhyamiti vratam // 155 // svAdhyAyo vinayo dhyAnaM vyutsagoM vyAvRtistathA / prAyazcittamiti proktaM tapaH SaDvidhamAntaram // 156 // yAstisro guptayaH paJca khyAtAH samitayo'pi tAH / jananAt pAlanAt poSAdaSTau tanmAtaraH smRtAH // 157 // [iti dharmazarmAbhyudayakAvye ekaviMze sageM ] For Private And Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirjarA Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sakAmA akAmA vratopakramaiH kRtA (zvabhranivAsinAM) khavipAkena jAtA sAgAravratAni anagAravrataM tapaH For Private And Personal Use Only aNuvratAni guNavratAni zikSAvratAni pariziSTa. www.kobatirth.org bAhya AbhyantaraM ahiMsA satyaM asteyaM brahmacarya aparigrahaH sAmAyika poSadhaM bhogopabhoga- - saMkhyAnaM atithisaMvi. - bhAgavataM prAyazcittaM vinayaH vaiyAvatyaM khAdhyAyaH dhyAnaM kAyotsarga - dizAparimANavrataM dezAvakAzikavataM anarthadaNDaviramaNavrataM anazanaM UnodaratA vRttisaMkSepaH rasatyAgaH kAyaklezaH saMlInatA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 56 adhyAtmakalpadrumAceM pataMgAdikAMcA pramAdaH - pataMga dRSTiviSayAneM aMdha hoUna dIpazikhevara jhaDapa ghAlUna svataHcA nAza karUna gheto. bhramara ghrANendriyAcyA viSayAlA lubdha hoUna kamalAMta baddha hoto. hariNa zabdaviSayAcyA mohAneM vyAdhAce jALyAMta sAMpaDato. rasanendriya viSaya lolupa pakSI jAlabaddha hoUna mRtyumukhIM paDatAta. karNendriyAcyA viSayAcyA yogAneM mohita jhAlelyA sarpAlA gAruDI pakar3atAta. rasanendriyAcyA viSayAcyA sevanAneM matsya gaLAsa aDakUna prANAsa mukatAta. sparzendriyAcyA viSayAce lAlaseneM hastI hastinIcyAdvAre baddha hoUna parataMtra hoto. vyAma rasanendriyAcyA viSayAcyA prabala pAzAMta sAMpaDUna mRtindhAdi duHkha anubhavato. zloka 133 pahA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ parigraha. Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vAhyaparigraha athavA dravyaparigraha AbhyaMtaraparigraha rUpya suvarNa dvipada (dAsadAsI) mithyAtva nokaSAya athavA kaSAya sAhAyyakArI For Private And Personal Use Only vAstuka (havelI, vADA) kupya (tAMbyA pitaLecI bhAMDI) catuSpada ( gAya, hA~sa, ghoDA,) hAsya rati arati bhaya zoka jugupsA . strIveda-- puruSaveda napuMsakaveda pariziSTa. www.kobatirth.org kaSAya krodha mAna mAyA lobha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58 adhyAtmakalpadrumAce parISahaH-khuhA pivAsA sIuNhaM dasAcelAraithio / cariyA nisIhiA sejA akosa vaha jAyaNA // alAbha roga taNaphAsa malasakkAraparIsahA / pannA annANa sammattaM Ii bAvIsa parIsahA / / pravacanasAroddhAre pR. 265 arthaH-kSudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMza, acela, arati, strI, caryA, niSadyA, zayyA, Akroza, vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, mala, saMskAra, prajJA, ajJAna, samyaktva ( athavA darzanaparISaha ). jainatatvAdarza pR. 236---- 239 spaSTIkaraNArtha pahA. palyopama kAla:-eka yojana ruMda va eka yojana khola asA vAToLA khaLagA karUna manuSyAcyA kesApekSAM pAMcaze paTa sUkSma azA kezAMcyA aNureNusArakhyA bArIka tukaDyAMnI to asA ThAsUna ThAsUna bharUna kADhAvA kI jyAvarUna cakravatIMcI senAhI cAlUna gelI asatAM jyAMtIla eka paramANu dekhIla dabaNAra nAhI. yA ThAsUna bharalelyA tukaDyAMpaikI ekeka tukaDA zaMbhara zaMbhara varSAMnI kADhUna to khaLagA rikta hoNyAsa lAgaNArA jo veLa tyAsa palyopamakAla hI saMjJA Ahe. azA palyopama kAlAcyA koTikoTi vyatIta jhAlyA asatAM tyAsa sAgaropamakAla hmaNatAta. dahA koTikoTi sAgaropamakAla vyatIta jhAlA asatAM eka utsarpiNIkAla va titakAca kALa loTUna gelA asatAM eka avasarpiNIkAla hoto. utsarpiNI va avasarpiNI miLUna eka kAlacakra hmaNaje vIsa koTikoTi sAgaropamakAla. paMcavIsa kriyA:-kAyikI kriyA, AdhikaraNikI kriyA, prAdveSikI kriyA, paritApanikI kriyA, prANAtipAtikI kriyA, AraMbhikI kriyA, pArigrAhikI kriyA, mAyApratyayikI kriyA, mithyAdarzanapratyayikI kriyA, i0 i0 [jainatatvAdarza pR. 232-233 pahA ] pratimAH-jevhAM saMyamacAritrAcA aMza jAgRta hoUna va bhogAcyA arucIcA pariNAma hoUna koNatyA tarI pratizecA udaya hoto tevhAM tyAlA pratimA hmaNatAta. pratimAMcI nAMveM khAlI dilyApramANe Aheta:-- __ 1 darzanapratimA-ATha mUlaguNAMcA saMgraha karUna va vyasanakriyA varjUna samyagdarzanaguNAsa nirmala karaNe. (eka mAsAcI) For Private And Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa. 59 2 vratapratimA - pAMca aNuvrateM, tIna guNavateM, va cAra zikSAtrateM yAMce pAlana. ( dona mAsAMcI ) 3 sAmAyika pratimA -- vacanAce dahA doSa, kAyece bArAdoSa, manAce dahA doSa TALUna mamatA tyAgUna samatA ThevaNeM. ( tIna mAsAMcI ) 4 poSadhapratimA - pUrvokta sAmAyikadata cAra prahara kiMvA ATha praharaparyaMta rANeM. (cAra mAsAMcI ) 5 sacitta bhojana parihArapratimA - ( pAMca mAsAMcI ) 6 dinabrahmacaryapratimA - navavidha guptisahita brahmacaryapAlana ( sahA mAsAMcI ) 7 ahorAtra brahmacaryapratimA . - ( sAta mAsAMcI ) 8 nirAraMbhapratimA - pApAcA AraMbha na karatAM vivekAneM kriyA karIta asaNeM. ( sAta ahorAtra ) 9 parigrahapratimA - ( sAta ahorAtra ) 10 pApopadezatyAgapratimA . - ( sAta ahorAtra ) 11 ucitagrAhipratimA. ghara dAra soDUna maThAMta sAdhUpramANe rAhaNe. ( eka ahorAtra ) 12 ( eka rAtri) muhapattI paDilehaNa sAMgitaleM Ahe. [pra. ra. bhAga 2 pR. 559 -- 560 samayasAranATaka ] pratilekhanAH --- pratikramaNasUtra pR. 375 - 376 yAMta mukhAnaMtaka paDilehaNa athavA muhapattI paDilehaNa kaseM karAveM yAcI mAhitI Ahe. karIta asatAM koNakoNatyA goSTIMceM ciMtana karAveM heM khAlIM 1 sUtra va artha yAMceM tatva uttama prakAreM hRdayAMta dhAraNa karatoM. 2 samyaktva mohanIya 3 mizramohanIya 4 va mithyAtvamohanIya yAMcA tyAga karato. 5 kAmarAga 6 sneharAga va 7 dRSTirAga yAMnA soDatoM. 8 devatatva 9 gurutatva va 10 dharmatatva yAMcA Adara karatoM. 11 kudeva 12 kuguru va 13 kudharma yAMcA tyAga karatoM. 14 jJAna 15 darzana 16 cAritra yAMcA Adara karato. 17 jJAna 18 darzana 19 cAritra virAdhanecA tyAga karatoM. 20 manogupti 21 bacanagupti va 22 kAya gupti yAMcA Adara karatoM. 23 manodaMDa 24 vAgdaMDa va 25 kAyadaMDa yAMnA soDato. yAca pramANe paMcavIsa zarIrapratilekhanA Aheta. pramAdaH - pramAdAce prakAra ATha Aheta:- ajJAna, saMzaya, viparyaya, rAga, dveSa, smRtibhraMza, yogaduH praNidhAna va dharmAnAdara. For Private And Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 6 w adhyAtmakalpadrumAceM zrI prasannacandrarAjarSikathAH --- prasannacandra nAMvAcA eka rAjarSi hotA. mahAvIrasvAmIcA upadeza zravaNa karUna to saMsAravirakta hotA jhAlA. putrAsa gAdIvara sthApana karUna ApaNa pUrNa sAdhu banalA. eke samayIM dona gRhastha tyAjakaDe Ale tyAMpaikI ekajaNa, sAdhu hoUna janmasArthakya kelyAbaddala rAjarSIcI prazaMsA karUM lAgalA. tevhAM dusarA hmaNAlA, bAlakAlA gAdIvara basavUna ApaNa sAdhu banalA ANi tyAmuLe prajelA ANi bAlarAjAlA ApattIMta Dhakalale. kAraNa- paracakra Ale Ahe. hA vRttAnta aikUna rAjarSIce citta putrAkaDe lAgaleM. manAMtalyA manAMta to zatrUMzI laDhU lAgalA. zevaTIM niHzastra jhAloM aseM manAMta bhAvUna ApalyA mAthyAvarIla mukuTa zatrUsa pheMkUna mAraNyAcyA irAdyAneM tyAneM mastakAkaDe hAta nelA toM luMcita muMDAlA sparza jhAlA. tyA barobara zuddhIvara yeUna va pazcAttApa pAvUna hmaNAlA ahaha myAM heM kAya keleM ! AH kiM cakre mayA ghig dhig virAddhaM prathamaM vrataM / zuddhamAnAzayo bhUyaH svaM nindatyaticAriNam / manoddhAni karmANi manasaiva kSipastadA || zloka 235 pahA. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pApaH - azubhapravRttyAtmakaM AyatiduHkhadAyi karma pApaM / piMDavizuddhi: --- doSarahita AhAra, upAzraya, vastra va pAtra yAMcA - svIkAra karaNe. pudgalaH --- "saptatatvAni" yA TIpekhAlIM dilele zloka 90 - 92 pahA. puNyaH -- zubhapravRttyAtmakaM Ayati sukhadAyi karma puNyam / poSadhopavAsavrataH - cAra kiMvA ATha prahara samatA ThevUna AhAra, zarIrasaMskAra, maithuna va sAvadyavyApAra yAMcA tyAga karUna svAdhyAya dhyAnAMta pravRtta rAhaNeM va jIvAlA jJAnadhyAnAcyA yogAneM puSTa karaNeM teM poSadhatrata. brahmacaryaguptiH -- sahi kadda nisijjhidiya kuDuMtara puNyakIliyapaNIe / amAyAhAra vibhUSaNAya nava baMbhaguttIo // pravacanasAroddhAre / pra. ra. bhAga 3 pR. 166 iti artha :--- vasati, kathA, niSadyA (Asana), iMdriya, kuDyAMtara, pUrvakrIDita, pauSTika bhojana (praNIta ), atimAtrAhAra, vibhUSaNa yA sarva vastUMcyA parityAgAneM brahmacarya pALatAM yeteM. For Private And Personal Use Only bAhubalikathA: - bAhubalI hA bharatacakravartIcA putra. yAneM phAra tapasyA kelI hotI. paraMtu mAnatyAga na kelyAmuLe tyAlA tapazcaryeceM phaLa jeM kevalajJAna teM prApta jhAleM navhateM. mAnamukti hoNyAbarobara kevala jJAnaprApti jhAlI. bhAvanA - bhAvyate ( vAsyate ) vairAgyeNAtmA yAbhistA bhAvanAH /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa. anityatva, azaraNatA, saMsAra, ekatva, anyatva, azucilva, Asrava, saMvara, nirjarA, lokasvabhAva, bodhidurlabhatA, dharmakathaka. [mana vacana va kAya yAMcyA yogAne meM zubhAzubhakarma jIva grahaNa karato tyAsa Asrava hmaNatAta. AtravAcA nirodha to saMvara. saMsArAlA hetubhUta jI karmasaMtati ticA samULa nAza jicyA yogAne hoto tI nirjarA. bodhidurlabhatA jhaNaje dharmajJAnadurlabhatA.] upAdhyAya zrIvinayavijayagaNikRta "zAntasudhArasa" nAMvAcyA geyakAvyAMta SoDaza bhAvanAMce svarUpa uttama rItIneM varNile Ahe. bhikSuka dRSTAntaH--eka gRhastha ati dAridyapIDita hotA. to dravyAjanAcI icchA manAMta dharUna paradezI jAvayAsa nighAlA tevhAM to ekA gAMvIM yeUna ekA devaLAMta utaralA. tetheca eka sAdhuhI pUrvIca yeUna rAhilA hotA. tyA sAdhUjavaLIla manovAMcchita vastu deNA-yA siddhikuMbhAcA camatkAra pAhUna tyA dAridyapIDitAne ApalI kathA sAMgitalI. tevhAM sAdhUlA dayA yeUna tyAlA sAMgitale kI kuMbhasiddhi vidyA kiMvA siddha kelelA siddhikuMbha yAMpaikI je tulA pAhije teM mI deNyAsa tayAra Ahe. kuMbhasiddhividyepekSAM AyatA siddhakuMbha barA he jaDamatIlA vATUna tyAne sAdhUpAsUna to kuMbha ghetalA va gharI parata AlA. ghaTAcyA sAmarthyAne tyAlA Rddhi prApta jhAlI. paNa eke divazI madironmatta hoUna to kuMbha hAtAta gheUna nAcUM lAgalA asatAM khAlI paDUna phuTalA. azA avicArAne ApalyA sarva aizvaryAce mUlasAdhana nAhIse jhAlyAbaddala tyAlA ati-duHkha jhAle. saddharma hA siddhikuMbhApramANe Ahe. pramAdaparavaza hoUna ApalyA hAtUna tyAcA nAza hoNAra nAhI azAbaddala ApaNa kALajI ghetalI pAhije. zloka 132 pahA. madaH- jAi kula rUva bala suya tava lAbhissariya ahmymtto| eAI cia baMdhai asuhAI bahu ca saMsAre // iti pravacanasAroddhAre / pra, ra. bhAga 3 pR 415 artha:----jAtimada, kulamada, rUpamada, balamada, zrutamada, tapomada, lAbhamada va aizvaryamada yA ATha madAMnI unmatta jhAlelA puruSa saMsArAta aneka pApeM joDato. mahAvrataH-ahiMsAsUnRtAsteyabrahmacayA~parigrahAH / paJcabhiH paJcabhiryuktA bhAvanAbhirvimuktaye // 1. jIvadayA. 2. sarvaparigrahatyAga, For Private And Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAmakalpadrumAceM na yat pramAdayogena jIvitavyaparopaNam / trasAnAM sthAvarANAM ca tadahiMsAvrata matam // priyaM pathyaM vacastathyaM sUnRtavratamucyate / tattathyamapi no tathyamapriyaJcAhitaJca yat // anAdAnamadattasyAsteyavratamudIritam / bAhyAH prANA nRNAmoM haratA taM hatA hi te // 'divyaudArikakAmAnAM kRtAnumatikAritaiH / manovAkAyatastyAgo brahmASTAdazadhA matam // sarvabhAveSu mUrchAyAstyAgaH syAdaparigrahaH / yadi satsvapi jIyeta mUrcchayA cittaviplavaH // mahAvratabhAvanA:-manoguptyeSaNAdAneyAMbhiH samitibhiH sdaa| dRSTAnnapAnagrahaNenAhiMsAM bhAvayetsudhIH // hAMsyalobhabhayakrodhapratyAkhyAnai nirantaram / Alocya bhASaNamapi bhAvayetsUnRtaM vratam // AlocyAvagrahe yAcA'bhIkSNAvagrahyAcanam / etAvanmAtramevaitadityavagrahadhAraNam // samAnadhArmikebhyazca tathAvagrahayAcanam / anujJApi tathA nAmnAsanamasseyabhAvanA // strISaNDapazumadvezmAsanakuDyAntarojjhanAt / sarAgastrIkathAtyAgAt prAgratasmRtivarjanAt / / strIramyAMgekSaNavAMgasaMskAraparivarjanAt / preNItAtyazanatyAgAdbrahmacarya tu bhAvayet // sparze rase ca gandhe ca rUpe zabde ca hAriNi / paJcasu hIndriyArtheSu gADhaM gAya'sya varjanam // eteSvevAmanojJeSu sarvathA dveSavarjanam / AkizcanyavratasyaivaM bhAvanAH paJca kIrtitAH // 1. devatAMcyA vaikriyazarIrasaMbaMdhI je kAmabhoga va tiryag manuSya yAMcyA audArika zarIrasaMbaMdhI je kAmabhoga. 2. eSaNAsamiti (AhArAdi cAra vastUMsaMbaMdhAneM ) AdAnanikSepa samiti va IryAsamiti / 3. snigdhamadhurAdi annAcA AhAra, For Private And Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pariziSTa. 63 mahAprAtihAryaH -- iMdrA dezakArI devAMnIM zrIRSabhadevAcyA saMmAnArtha kelelI kRtye tyAMsa prAtihArya hANatAta. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiMkilli kusumabuTTI devajjhuNi cAmarAsaNAI ca / bhAvalaya bheri chattaM jayaMti jiNapADiherAI || iti pravacanasAroddhAre / pra0 20 bhAga 3 pR. 114 artha :- azokavRkSa, kusumavRSTi, divyadhvani, cAmara, Asana, bhAvalaya, bheri va chatra hIM aSTamahAprAtihArye. teM. mithyAtvaH - abhigraha mithyAtva - mI samajaloM teMca satya Ahe asA graha anabhigraha mithyAtva --- sarva dharmamateM cAMgalIM Aheta aseM mAnaNeM teM abhinivezamithyAtva --- jANUna bujUna asalyAce ThAyIM kadAgraha teM. saMzayamidhyAtva -- jinokta tatvAMce ThAyIM zaMkA teM. anAbhogamidhyAtva - dharmAdharmAcI upAdeyAnupAdeyatA pazUpramANeM na sama jaNeM teM mUla atizaya: - bhagavAn jinAcyA ThAyIM cAra atizaya Aheta -- 1 jJAnAtizaya (traikAlikazAna ) 2 vacanAtizaya ( agrAmyatA mahArthatA - avyAhatArthatvAdi ) apAyApagamAtizaya ( upadravanivArakatA ) 4 pUjAtizaya (trailokyapUjanIyatA ) - mokSasAdhanacaturaGgIH -- cattAri paramaMgANi dulahANIha jaMtuNo / mANusataM suI saddhA saMjamaMmi ya vIriyaM // [ uttarAdhyayanasUtre tRtIyAdhyayane gAthA prathamA ] catvAri paramAMgAni durlabhANIha jantoH / mAnuSatvaM zrutiH zraddhA saMyame ca vIryam // zrutirdharmasya zravaNam / zraddhA dharme ruciH / saMyamavIryaM sAdhvAcArapAlane sAmarthyam / For Private And Personal Use Only iti cchAyA rajoharaNa: - jaminIvara vastu ThevateveLI kiMvA svataH basateveLIM jIvahiMsA hoUM naye hmaNUna jamIna vagaire jhADaNyAkaritAM sumAre dIDa hAta lAMbIcyA dAMDyAsa maU lokarIcyA vIta vIta dor2yAMcA jhubakA lAvalelI saMmArjanI ( jhADaNI ) jainAjavaLa, vizeSata: jaina sAdhUpAzIM asate. tilA rajoharaNa heM nAMva Ahe. lezyA: - chalesAo kanhA nIlA kAUya teya pahA siyA /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumAceM ...iti pravacanasAroddhAre / pra. ra. bhAga 3 pR. 394. lezyA zabdAcA artha adhyavasAyavizeSa asA Ahe. kRSNa, nIla, kApota, tejaH, padma, va zukla hyA sahA lezyAMce svarUpa khAlI dilelyA dRSTAMtAvarUna spaSTa kaLela. sahAjaNa sobatIne vATa cAlata asatAM ekA jAMbhaLIcyA javaLa yeUna pohocale. tevhAM tyAMpaikI ekAcyA manAMta vicAra AlA kI pikalelI jAMbhaLe hAtI yeNyAkaritAM jhADaca mULApAsUna toDAve. vicArApramANe kRtI karaNyAsa pravRtta jhAlA to tyAsa dusarA hmaNAlA moThI zAkhA toDAvI he mAjhyA vicArAsa yete. he aikUna tisarA sucavito kI phalayukta laghuzAkhA chedAvI. cavathyAlA hI goSTa pasaMta na paDalyAmuLe, ghoMsa khAlI paDatIla azI yukti laDhavAvI aseM tyAne ApalyA sobatyAMsa sAMgitale. tyAvara pAMcavA uttara karato kI pikalelI jAMbhaLe vara caDhUna toDUna khAvI. zevaTIM sahAvA jhaNAlA gaLUna khAlI paDalelI pakka jAMbhaLe veMcUna khAvI he sarvAta uttama. vaNitrayI dRSTAntaH-ekA zeTyAlA tIna putra hote. tyAMnA pratyekI eka eka hajAra rupaye deUna paradezI vyApAra karAvayAsa pAThavile. tethe ekA putrAne Apale dhana nAcatamAze karaNyAMta va khANyApiNyAMta ghAlavile. dusar2yAne vyApAradhaMdA karaNyAkaDe kharca karUna tyApAsUna hoNAre utpannAvara ApalA nirvAha cAlavilA va mUladhana kAyama Thevale. tisar2yAnehI vyApAra kelA paraMtu utpannApaikI avazya tevaDhAca bhAga kharca karUna bAkIce utpanna mUladhanAMta jamA karIta ase. IzakRpeneM prApta jhAlelA mahAdurlabha azA naradehAcA lAbha vaNikaputrAcyA mUladhanApramANe Ahe. tyAcA sadupayoga kiMvA durupayoga kiMvA nAza jyA tyA vyaktIvara avalaMbUna Ahe. zloka 132 pahA. vasurAjakathAH-parvata, vasu va nArada yAMnA eke veLI tyAMcyA gurUne sAMgitale kI tuhmAMpaikI pratyekAne hA ekeka piSTakukkuTa koNAsahI disaNAra nAhI azA ThikANI mArUna TAkAvA. pahilyA doghAMnI ekAMtI jAUna piSTakukkuTAcA vadha kelA. nAradAne mAtra kelA nAhI kAraNa tyAne ApalyA manAta vicAra kelA kI .. "nAstyeva sthAnamapi tadyatra ko'pi na pazyati". vaiyAvRttyaH-Ayariya uvajjhAya tavassi sehe gilANa sAhusu / samaNonna saMgha kula gaNa veyAvacaM havaha dasahA // AcArya, upAdhyAya, tapasvI, ziSya, glAna, sAdhu, samanojJa (jyAcI svataHsArakhI samAcArI Ahe), saMgha, samAnagacchAMcA samUha, samAna AcAryAMcI ziSya For Private And Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa. paraMparA-yAMnA annavastrAdi arpaNa karaNe, tyAMcI zuzrUSA karaNe yApramANe vaiyAvRtya dahA prakArAMce Ahe, zramaNadharmaH-khaMti ya maddavajjava muttI tava saMjame ya bodhavvA / saJcaM soyaM akiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo // [ zAnti, mArdava, Arjava, lobhatyAga, tapa, saMyama (AtravAcI tyAgavRtti ), satya, zauca, akiMcanatA, brahmacarya.] zAkaTika dRSTAntaH-amuka rastA vAITa Ahe va amuka rastA cAMgalA Ahe he mAhIta asatAMhI vAITa rastyAneca ApalI gADI ekA gADIvAlyAne hAMkalI va arthAt tI moDalI. tevhAM jANUnabujUna ApaNa ApalyA pAyAvara dhoMDA pADUna gheNyAsArakhe kRtya kele yAbaddala tyAlA pazcAttApa jhAlA. pApa karUna pApAce phaLa prApta jhAlyAvara puNya kele asate tara bare jhAle asateM haiM hmaNaNe zuSka Ahe. zloka 132 pahA. zrAddhadharma athavA zrAvakadharma. (dezaviraticAritrarUpa dvAdazavidha gRhasthadharma ) aNuvrateM:-(1) sthUlaprANAtipAtaviramaNavrata. (2) sthUla mRSAvAdaviramaNavrata. (3) sthUla adattAdAnaviramaNabata. (4) sthUla parastrIgamanaviramagavata. (5) sthUla parigrahaparimANavata. guNavateM--(6) dik parimANavata. (7) dezAvakAzita. [he sahAvyA vratAce saMkSepavata Ahe. yA vratAMta gamana karaNyAcI maryAdA adhika saMkucita karAvI lAgate ] (8) anarthadaNDaviramaNavrata [svataHcA kAMhIM eka artha jyAMpAsUna sAdhata nAhI azA pApakriyAMsa anarthadaMDa hmaNatAta]. zikSAtrate:-(9) sAmAyikavata [ samatApAlanarUpavata ] (10) poSadhopavAsavrata [ dvitIyA, paMcamI, aSTamI, ekAdazI va caturdazI hyA parvatithIMsa cAra kiMvA ATha praharaparyaMta vrata pALaNe ] 11 bhogopabhogasaMkhyAnavrata-[ ekavAra jyAMcA upayoga hoto te bhoga; jaseM, AhAra, puSpa, vilepana; vAraMvAra jyAMcA upayoga hoto te upabhoga; jaseM, bhavana, vastra, strI ityAdi ] 12 atithisaMvibhAgavata. [dharmazarmAbhyudayakAvye ekaviMze sarge zlokAH 124, 125, 142, 143, 149-153.] For Private And Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumAce zIlAGgasahasraH-joe karaNe saNNA iMdiya bhomAi samaNadhammA ya / sIlaMga sahassANaM aThArasagassa nippattI // ' iti pravacanasAroddhAre / pra. ra. bhAga 3 pR. 337-339. artha:-tIna yoga, tIna karaNa, cAra saMjJA, pAMca iMdriyeM, bhUmyAdi hmaNaje pRthivIkAyAdi daza va dazavidha zramaNadharma yAMce prastArAne zIlAce aTharA hajAra bheda utpanna hotAta. je noka je no ka je nANumayaMti rati6000 rAti 6000 6000 maNasA 2000 vayasA 2000 taNuNA 2000 nijia nijia / nijia . nijia AhArasannA bhayasannA pariggahasannA mehuNasannA 500 500 zrotraMdriya cakSuriMdriya 100 100 ghrANeMdriya / jivheMdriya 100 100 | sparzadriya 100 caturiM-paMceMdrivanaspa-TIMdri- trIMdri-diyA pRthivIkA apakA-teijaskA vAyukAyAraMbha 10 yAraMbha yAraMbha | yAraMbha | 10 10 10 yAraMbha yAraMbha| " yAraMbha | ajIvAraMbha 100 10 10 | 10 khaMtijuA samahavA saajja-muttiju tavaju- sasaMja- saJcaju soyaju akiMca... te muNI vaMde te vA te0 A te Ate0 mA te A te.A te. NA te. baMbhajuA te. "ye munayo nirjitAhArabhayaparigrahamaithunasaMjJAH kSAntimArdavArjavaparityAgatapaHsaMyamasatyazaucAkizcanatAbrahmacaryayuktA vAGmanaHkAyaiH zrotrAdipaJcajJAnendriyaizca sthAvaratrasAraMbhamajIvAraMbhaJca na kurvanti na kArayanti nAnumanyante tAn vande'ham" yA arthAcI jI mAgadhI gAthA Ahe ticyA arthAcAca vara prastAra dAkhavilA Ahe. SaTkAyaH--pRthvIkAya, jalakAya, vanaspatikAya he tIna prakArace sthAvarabheda va agnikAya, vAyukAya, ANi zarIrI he tIna trasabheda miLUna paDkAya. For Private And Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jIva ( jIvAstikAya ) www.kobatirth.org pariziSTa. paDadravyANi ajIva Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 67 dharmAstikAya adharmAstikAya AkAzAstikAya pudgalAstikAya siddha saMsArI [ dharmazarmAbhyudayakAvye ekaviMze sarge zlo0 81 - 92. ] dharmAstikAya jIva va pudgala yAMnA gatisAhAyyada adharmAstikAya sthitisAhA - yyada ANi AkAzAstikAya, avakAzadAyaka Ahe. jethaparyaMta dharmAstikAya adharmAstikAya va AkAzAstikAya hIM tIna dravye ekamekAMta miLUna gelelIM Aheta tethaparyaMta lokapradeza va jetheM kevaLa AkAzAstikAya dravya Ahe to alokapradeza. kAla
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org .org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumAceM dravya ajIva sajIva dharmAstikAyAdi pAMca siddha saMsArI sthAvara trasa r pRthivIkAya apakAya vanaspatikAya tejaskAya vAyukAya zarIrI sUkSma bAdara dvIMdriya trIMdriya caturiMdriya paMceMdriya paryApta apayopta nAraka tiryak nara deva saptavidha / / saptavidha jalacarasthalacara nabhazvarakarmabhUmibhavaakarmabhUmibhava sthalacara--- bhavanavAsI vyantara jyotiSka vaimAnika ( dazavidha) (aSTavidha) (paJcavidha) (dvividha) bhavanavAsI deva-asura-nAga-suparNa-vidyut-agni-dvIpa-udadhi-dikvAta-dhanikakumAra. vyaMtara-pizAca-bhUta-yakSa-rAkSasa-kiMnara-kiMpuruSa-mahoraga-gaMdharva, jyotiSka-caMdra-sUrya-nakSatra-graha-tArAgaNa. For Private And Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa. vaimAnika kalpAtIta kalpasaMbhUta (dvAdazavidha) - - - dheyakavimAnavAsI (navavidha) anuttaravimAnavAsI deva vijaya vaijayanta jayanta aparAjita sarvArthasiddha [uttarAdhyayanasUtra-adhyayana 36] SaDAvazyakAniH-samatA vaMdana thutikarana paDikamano sjjhaao| kAumsaggamudrAvarana e SaDAvasika bhAo // ___ iti samayasAra nATake / pra. ra. bhAga 2 pR. 565 samatA, bandana, stutikaraNa, pratikramaNa, svAdhyAya, va kAyotsarga mudrAdhAraNa hyA sahA Avazyaka kriyA. [pratikramaNa ( paDikkamaNaM ) haNaje mAge phiraNe. saMyamarUpa sthAnakApAsUna asaMyamarUpa sthAnakAkaDe jANe te kramaNa ANi asaMyamarUpa sthAnakApAsUna saMyamasthAnakAkaDe parata phiraNeM teM pratikramaNa. "svasthAnAvatparaM sthAnaM pramAdasya vazAdvataH / tatraiva kramaNaM bhUyaH pratikramaNamucyate // "] [kAyotsargaH ( kAusamga ) aticArazuddhyarthaM kAyasya vyutsarjanaM kAyamamatvavarjanam / / poDazabhiyaH-1-9 parigraha viyogacintA 10 ihabhavabhaya, 11 paralo. kabhaya ( durgatigamanabhaya ), 12 maraNabhaya, 13 vedanAbhaya (rogAdikaSTabhaya), 14 anarakSAbhaya (koNI trAtA nasalyAmuLe utpanna hoNAre bhaya), 15 anaguptabhaya (caurabhaya vicAra ), va 16 akasmAta bhaya. pra. ra. bhAga 2 pR. 433 samayasAranATaka. saptatatvAniH---jIvAjIvAsavA bandhasaMvarAvapi nirjraa| mokSazvetIha tatvAni sapta syurjinazAsane // 8 // For Private And Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 70 adhyAtmakalpadrumA bandhAnta vinoH puNyapApayoH pRthaguktitaH / padArthA nava jAyante tAnyeva bhuvanatraye // 9 // [jIvaH] amUrtazcetanAcihnaH kartA bhoktAtanuprabhaH / UrdhvagAmI smRto jIvaH sthityutpattivyayAtmakaH // 10 // [ajIvaH] dharmAdharmoM nabhaH kAlaH pudgalazceti pshcdhaa| ajIvaH kathyate samyagjinaistatvArthadarzibhiH // 81 // SaDvvyANIti varNyante samaM jIvena tAnyapi / vinA kAlena tAnyeva yAnti paJcAstikAyatAm // 82 // dharmaH sa tAtvikairukto yo bhavedgatikAraNam / jIvAdInAM padArthAnAM matsyAnAmudakaM yathA // 83 // chAyeva dharmataptAnAmazvAdInAmiva kSitiH / dravyANAM pudgalAdInAmadharmaH sthitikAraNam // 84 // lokAkAzamabhivyApya sthitAvetAvaniSkriyau / nityAvaprerako hetU mUrtihInAvubhAvapi // 85 // pudgalAdipadArthAnAmavagAhaikalakSaNaH / lokAkAzaH smRto vyApI zuddhAkAzo bahistataH // 86 // dharmAdhamaikajIvAH syurasaMkhyeyapradezakAH / vyomAnantapradezaM tu sarvajJaiH pratipAdyate // 87 // jIvAdInAM padArthAnAM pariNAmopayogataH / vartanAlakSaNaH kAlo'naMzo nityazca nizcayAt // 88 // kAlo dinakarAdInAmudayAstakriyAtmakaH / aupacArika evAsau mukhyakAlasya sUcakaH // 89 / / rUpagandharasasparzazabdavantazca pudgalAH / dvidhA skandhANubhedena trailokyArambhahetavaH // 90 // bhUmitailatamogandhakarmANuprakRtiH kramAt / sthUlAsthUlAdibhedAH syusteSAM SoDhA jinAgame // 91 // For Private And Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa. bhASAhArazarIrAkhyaprANApAnAdimUrtimat / yatkiJcidasti tatsarva sthUlaM sUkSmaM ca pudgalam // 92 // [AsravaH] zarIravAGmanaHkarmayoga evAsravo mataH / zubhAzubhavikalpo'sau puNyapApAnuSaGgataH // 94 // [bandhaH ] sakaSAyatayAdatte jIvo'saMkhyapradezagAn / pudgalAn karmaNo yogyAn bandhaH sa iha kathyate // 106 // mithyAdRk ca pramAdAzca yogAzcAviratistathA / kaSAyAzca smRtA jantoH paJca bandhasya hetavaH // 107 // prakRtisthityanubhAgapradezAnAM vibhedataH / caturvidhaH praNIto'sau jainAgamavicakSaNaiH // 108 // aSTau prakRtayaH proktA jJAnAvRtihagAvRtI / vedyaM ca mohanIyAyurnAmagotrAntarAyayuk // 109 // [saMvaraH] AsravadvArarodhena zubhAzubhavizeSataH / karma saMviyate yena saMvaraH sa nigadyate // 118 // AsravaH saMsRtermUlaM mokSamUlaM tu saMvaraH // 120 // [nirjarA] durjaraM nirjaratyAtmA yayA karma zubhAzubham / nirjarA sA dvidhA zeyA sakAmAkAmabhedataH // 122 // sA sakAmA smRtA jainairyA vratopakramaiH kRtA / akAmA svavipAkena yathA zvabhrAdivAsinAm // 123 // [mokSaH] abhAvAdvandhahetUnAM nirjarAyAzca yo bhavet / niHzeSakarmanimokSaH sa mokSaH kathyate jinaiH // 160 // iti dharmazarmAbhyudayakAvye ekaviMze sageM saptakSetrI:-jinabiMba, jinamaMdira, pustaka, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, sAdhu Adi cAra kSetrAMnA saMgha azI saMjJA Ahe. For Private And Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 72 adhyAtma kalpadrumAcaM samiti - iriyA bhAsA esaNa AyANAIsu taha ya parihavaNA / sammaMjU upavattA sA samaI paMcahA evaM // iti pravacanasAroddhAre Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pra. ra. bhAga 3 pR. 208 artha - IryAsamiti ( yatnena caMkramaNaM ) hmaNaje cAlatAMnA pAyAkhAlI ciraDUna jAUna jIvAMcI hiMsA hoU naye yAstava nITa pAhUna cAlaNeM ; bhASAsamiti ( vicArya bhASaNam ) vicAra karUna bolaNeM; eSaNAsamiti ( zuddhAhArAdigrahaNam ) doSarahita AhArAdikAMce grahaNa; prAdAnanikSepasamiti (vastrapAtraprabhukhopakaraNAnAM grahaNaM muJcanaM vA ) koNatIhI vastu ThevatAMnA kiMvA ucalUna ghetAMnA nITa pAhUna ThevaNeM kiMvA gheNeM; pariSThApanAsamiti ( uccArapariSThApanA ) puroSa, zleSma, mala, anna pANI vagaire jIvarahita bhUmikevara TAkaNeM. samyaktva - dharmAtagurutatvAnAM zraddhAnaM yatsunirmalam | zaGkAdidoSanirmuktaM samyaktvaM tannigadyate // 127 // tatra dharmaH sa evAsairyaH prokto dazalakSaNaH / AptAsta eva ye doSairaSTAdazabhirujjhitAH // 128 // guru: sa eva yo granthairmukto bAyairivAntaraiH / tatvaM tadeva jIvAdi yaduktaM sarvadarzibhiH // 129 // zaGkAkAGkSA vicikitsA mUDhadRSTiH prazaMsanam | saMstavazcetyatIcArAH samyagdRSTerudAhRtAH // 130 // adeve devabuddhiryA gurudhIra gurAvapi / atatve tatvabuddhizca tanmithyAtvaM vilakSaNam // 131 // madhumAMsAsavatyAgaH paJcodumbaravarjanam / amI mUlaguNAH samyagdRSTeSTau prakIrtitAH // 132 // dyUtaM mAMsaM surA vezyA pApadhiH steyavRttitA / paradArAbhiyogazca tyAjyo dharmadhurandharaiH // 133 // mohAdamUni yaH sapta vyasanAnyatrasevate / apAre duHkhakAntAre saMsAre bhramIti saH // 134 // iti dharmazarmAbhyudayakAvye ekaviMze sa saMyama- paMcAsavA viramaNaM paMciMdiyanigaho kasAyajao / daMttassa biraI sattarasahA saMyamo hoI || iti pravacana sAroddhAre / pra. ra. bhAga 3 pR. 162 For Private And Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa. [ pacAsavAdviramaNaM pacendriyanigrahaH kaSAyajayaH / daNDayaviratizcetsaMyamaH saptadazabheda: // ] artha :-- paMcAsravaviramaNa, paMceMdriyanigraha, kaSAyajaya va daMDa trayavirati ase satarA bheda. paMcAsrava - hiMsA, anRta, caurya, maithuna, parigraha. daNDatraya - jIvAcI cAritradharmarUpalakSmI jyAMcyA yogAneM daMDa bhogate te manovacanakAyarUpa tIna daMDa. 73 saMvara - jyA kriyAMce yogAneM baMdhabhUta karmAcA saMkoca hota jAto tyAMnA saMvara hmaNatAta. pAMca samiti, tIna gupti, dazavidha yatidharma, dvAdaza bhAvanA, dvAviMzati parISada va paJcavidha cAritra he saMvarAce bheda. For Private And Personal Use Only sAta naraka pRthivI :- ghammA vaMsA selA aMjaNa rihvA maghA ya mAghavaI / arthaH- dharmA, vaMzA, zailA, aMjanA, riSThA, maghA va mAghavatI hyA sAta naraka pRthivI. rakSaprabhA, zarkarAprabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaH prabhA va mahAtamaHprabhA hI varIla saptanarakabhUmIMcIM anukrameM sArtha nAMveM Aheta. sAta bhayeM - lokabhaya, paralokabhaya, AdAnabhaya, akasmAdbhaya, jIvikAbhaya, maraNabhaya, va ayazobhaya. siddharUpa jIva = paramezvara - arhan- aSTamahAprAtihArya va cAra mUla atizaya he bArA guNa jyAce ThAyIM Aheta va jo aSTAdazadUSaNarahita Ahe. siMhazugAladRSTAnta - eka siMha svAzritapazUsaha ekA vanAMta rahAta ase. tetheM ekadA Aga lAgalI tevhAM siMhAneM ApalyA AzrayAsa rahANAr2yA sarva pazUMsa kramAkramAneM ApalyA pAThIvara gheUna nadIvarUna uDI mArUna vaNavyAMtUna tyAMce prANa vAMcavile. hyA prasaMgI eka kolhAhI tyA pazUMmadhye hotA. dusar2yA ekA prasaMgIM punaH vanAsa Aga lAgalI tevhAM pUrvokta kolhyAneM ApalyA sabhoMvatI jamalelyA pazUMsa sAMgitaleM kIM mI tujhAMlA nadIcyA paratIrAlA netoM. mAjhI zepaTI dharA. bicAr2yA aDacaNIMta sAMpaDalelyA prANyAMsa tyAcyA yogyAyogyatecA vicAra karaNyAsa veLa nasalyAmuLe kAMhIMnI tyAcI zepaTI dharalI. tevhAM kolhyAne nadIvarUna uDI mAraNyAcA prayatna kelA paraMtu to ApalyA baroba racyA pazUMsaha nadIMta paDUna buDUna melA. saMsArAcyA paratIrAlA neNyAsa sadgurUca samartha Ahe. kugurUcA Azraya hitAvaha nAhIM. zloka. 173 pahA.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhyAtmakalpadrumAce suvarNaphUtkaraNakathA:-atizaya parizrama karUna ekA manuSyAne suvarNamizrita mAtI goLA kelI hotI. tyA mAtItUna sUkSmasuvarNaraja nirALe karaNyAsAThI kuMkUna yatna karU lAgalA. yA tyAcyA veDagaLa kRtImuLe sarva mAtI mAtra uDUna gelI ANi tyAlA suvarNAcA kaNa dekhIla miLAlA nAhI. yAvarUna "dhmAtaM suvarNa phUtkAreNa hAritam" azI hmaNa pracArAMta AlI. zloka 80 pahA. Noorn For Private And Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zodhanapatram / pRSTam 1 (ratnAkarapaJcaviMzatikA) TippaNI 1 jJAnavAgapAyApagama. zlokaH 12 saMgAdavAMchi " 13 gabhIranAbhi0 Tika 5 parityAgatapaHsaMyama " " " (adhyAtmakalpadrumaH) 4 zubhavRttiH zabdasparzarUpa0 24 kimevam dadhat sakautukraH 144 144 nvavalambanaM nu iti 201 tarI nirmaja. 224 kSiptA 18 . tRNastraiNAdi0 (pariziSTa) 7 iMdriya 1 . mizrita " 45 oLa For Private And Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir FERROL BIRTEENTELE ELLE STELLE SIBILIEN SULLT TE BRENGEN TEET DET ELLE EL L E FIES HJERTE TE NE ETTE TELE TEST BE FILTER BILLEDER ELETE LLLLS TELELE TURE PRECEDENTES SIRET BETERE, FRUTERTERELE DE FIBELENETELLTILL ERIET ENDELEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE the EPILERE PENTECEDENTELLUTEENITTEL BEZLEI I ER ET FLERELE EELELIEVE ELLEHETEL HELEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEELLLE TITTEE LEE MIL LAIGLELE FEDELE EELNE BUTTE LEE ELELE For Private And Personal Use Only