Yatindrasuri Diksha Shatabdi Samrak Granth

Author(s): Jinprabhvijay
Publisher: Saudharmbruhat Tapagacchiya Shwetambar Shree Sangh

Page 1208

દીક્ષાના પ્રકારો
૪૫ જુદા જુદા ઓરડાઓમાંથી આવવાથી એકબીજાને જોઈ શકતા ન દાંત, આમ આખું શરીર વિચિત્ર જોઈને માત્ર બાળકો જ નહીં પણ હતા. તેમાં મલ્લિકુમારીએ પોતાના જેવી સોનાની પોલી મૂર્તિ કદીક ઢોર પણ ડરી જતાં. જ્યાં જાય ત્યાં બધા જ તેનો અનાદર બનાવરાવી રાખી હતી. તેના માથાના ભાગમાં કળામય કમળ કરે. છેવટે તેના મામાને દયા આવી. એમણે એને પોતાને ત્યાં આકારે એક છિદ્ર કરાવ્યું હતું. તેમાં રોજ જમવાના સમયે એક એક રાખ્યો અને ઢોર ચારવાનું કામ સોંપ્યું. નંદિપેણને યુવાનીમાં કોળીયો મલ્લિકુમારી નાખતાં હતાં. હવે રાજાઓ મલ્લિકુમારીની પરણવાના ઘણા અભરખા થતા, મામા પણ તેને પરણાવવા પ્રયત્ન પ્રતિમા જોઈ મોહિત થયા તે સમયે પ્રતિમાના માથાના ભાગનું કરતા, પણ કેમ કરી ક્યાંય કોઈ કન્યા ન મળી. આથી તે ઘણો ઢાંકણું મલ્લિકુમારીએ ખસેડી નાંખ્યું. તેમાંથી તે વખતે દુર્ગધ ઉછળવા ખિન્ન થયો ત્યારે મામાએ તેને કહ્યું, “જો તને કોઈ કન્યા નહીં લાગી. રાજાઓ તે સહન ન કરી શક્યા. ત્યારે મલ્લિકુમારીએ આપે તો મારી સાત કન્યામાંથી એક તને આપીશ.” પછી મામાએ દેહનું અશુચિપણું સમજાવ્યું અને પૂર્વભવની વાત કહી. જેથી મિત્ર એક પછી એક સાતે યુવાન કન્યાઓને નંદિષેણ સાથે પરણવા રાજાઓને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું અને બધાએ સાથે દીક્ષા લીધી. સમજાવ્યું. પણ એકે ન માની. તેઓએ કહ્યું કે “આત્મહત્યા કરીશું,
૭. રોગિણી દીક્ષા : રોગને કારણે જે દીક્ષા લેવાય તે રોગિણી પણ આ તમારા ઊંટ જેવા ભાણાને પરણશું નહીં.' આ જાણી દીક્ષા કહેવાય. એ માટે સનતકુમારનું દષ્ટાન્ત અપાય છે. કોઈ નંદિપેણ સાવ હતાશ અને સૂનમૂન થઈ ગયો. “ખાવા-પીવું ભાવે વખતે સૌધર્મેન્દ્રની સભામાં સનતકુમારના રૂપની પ્રશંસા સાંભળી નહીં ને રાતે ઊંઘે આવે નહીં.' આખરે ઘર છોડી જંગલનો રસ્તો વિજય અને વૈજયંત નામના બે દેવતાઓ સ્વર્ગથી પૃથ્વી ઉપર લીધો. કાંઈ પણ ન સૂઝવાથી તેણે પર્વત પરથી મરવાનું નક્કી આવ્યા. વૃદ્ધ બ્રાહ્મણનું રૂપ લઈ રાજાના મહેલમાં ગયા. તે વખતે કર્યું. પર્વતના શિખર પરથી પડવા જતો હતો ત્યાં અવાજ આવ્યો. આભૂષણ રહિત છતાં સર્વ અંગે સુંદર દેખાતા ચક્રવર્તી સનતકુમાર નહીં....નહીં, આ દુઃસાહસ ન કર.' તેણે આસપાસ જોયું તો. ન્હાવાના આસન પર બેઠેલા હતા. તે સનતકુમારને જોઈને ઈદ્ર સમીપના વૃક્ષ નીચે એક મુનિને જોયા. પાસે જઈને તે બોલ્યો, મિથ્યાવચનવાળો છે એમ દેવો કહેવા લાગ્યા. ચક્રીએ બ્રાહ્મણોને ભગવંત ! હું નિર્ભાગ્યવાન છું. મારા દુઃખનો કોઈ પાર નથી. જોઈ, આવવાનું કારણ પૂછ્યું. દેવોએ કહ્યું, “અમે તમારી રૂપસંપત્તિ જન્મથી સુખ જોયું જ નથી.” મુનિએ કહ્યું, ‘મરવાથી દુઃખ નાશ જોવા આપ્યા છીએ.” રૂપાભિમાની રાજાએ હસીને કહ્યું કે “હે થતું નથી. પોતાના જીવનો ઘાત કરવાથી પાપ લાગે છે. એક બ્રાહ્મણો ! તમે વિદ્વાન છતાં અવસર વિના રૂપ જોવા માટે કેમ પાપનું ફળ તો તું ભોગવે છે અને પાછું બીજું કરવા તૈયાર થયો આવ્યા ? હાવાના આસન પર બેઠેલા મારું શું રૂપ હોય ? હમણાં છે ?'તેણે ગુરુને પૂછ્યું કે ‘દુઃખથી છુટવા મારે શું કરવું?' તેમણે જ આભૂષણ ધારણ કરી સભામાં આવું છું. ત્યાં તમે આવો.' પછી જણાવ્યું કે “સર્વ સુખનું કારણ અને દુઃખનું નિવારણ એક માત્ર સનતકુમાર સભામાં અલંકૃત થઈ આવ્યા. પણ બ્રાહ્મણો તે જોઈ અરિહંતનો ધર્મ છે. એનું શરણ લેવું જોઈએ.” આ સાંભળી નંદિષણ દુઃખી થવા લાગ્યા. રાજાએ દુ:ખી થવાનું કારણ પૂછ્યું. એટલે તે બોધ પામ્યો અને તેણે તેમની દીક્ષા લીધી. બન્ને દેવતાઓએ કહ્યું કે, “હે ભૂપતિ, તે વખતે અમે જે તારું રૂપ
દેવસંજ્ઞપ્તિ દીક્ષા : દેવતાના પ્રતિબોધવાથી જે દીક્ષા લેવાય જોયું હતું તે સર્વોત્તમ હતું. હમણાં તમને ઉત્પન્ન થયેલો કોઢનો તે, દેવસંજ્ઞપ્તિ દીક્ષા કહેવાય. એ માટે માટે મેતાર્ય મુનિનું દષ્ટાન્ત રોગ તમારા રૂપનો નાશ કરે છે.” સનતકુમારે પૂછ્યું, “હે બ્રાહ્મણો ! છે. એક રાજપુત્ર અને પુરોહિતપુત્ર એમ બે મિત્રો હતા. તેમણે આ તમે કેમ જાણો છો ?' બ્રાહ્મણોએ તેમને ઘૂંકવા કહ્યું. સનતકુમાર સાગરચંદ્ર મુનિ પાસે દીક્ષા લીધી. રાજપુત્ર સ્વેચ્છાથી સંયમ પાળતો થેંક્યા એટલે તેમના ઘૂંકમાં ખદબદતા કીડા જણાયા. “અમે દેવતાઓ
હતો જ્યારે પુરોહિત પુત્ર અનિચ્છાથી પાળતો હતો. અંતે અનશન જ્ઞાનદષ્ટિથી સર્વ જાણીએ છીએ.' એમ કહી દેવતા સ્વર્ગે ગયા. કરી તે બન્ને મુનિઓ દેવલોકમાં દેવતા થયા. ત્યાં પરસ્પર પ્રતિજ્ઞા
પછી સનતકુમારે ઉત્પન્ન થયેલા કોઢ રોગથી પોતાનું રૂપ નાશ કરી કે જે સ્વર્ગથી પ્રથમ અને તેને સ્વર્ગમાં રહેલા દેવતાએ પ્રતિબોધ થતું જોયું. એટલે વૈરાગ્યવાન થઈ વિચારવા લાગ્યા કે જે શરીરનું પમાડવો. હવે કર્મવશાત્ પુરોહિતપુત્રનો જીવ સ્વર્ગથી પહેલો વી પાળી પોષી રક્ષણ કરાય છે તે શરીરની આજે અનિષ્ટ અંત અવસ્થા ચાંડાલણીને ત્યાં પુત્રપણે અવતર્યો. ચાંડાલણીએ તે નગરની પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. હું આ દેહથી પુણ્ય પ્રાપ્ત કરીને ભાગ્યવંત થાઉં શેઠાણીને પુત્ર ન હોવાથી તે પુત્ર શેઠાણીને આપ્યો. એમ વિચારી સનતકુમાર ચક્રવર્તીએ વિનયસૂરિ પાસે ચારિત્ર લીધું.
શેઠાણીના ઘરમાં રહેલો આ ચાંડાલણી પુત્ર મેતાર્ય યુવાવસ્થાને ૮. અનાદતા દીક્ષા : સ્વજનાદિએ અનાદર કર્યો હોય તેથી જે પામ્યો. તે મેતાર્યને પૂર્વભવનો મિત્ર દેવ સ્વપ્ન વગેરેથી પ્રતિબોધવા દીક્ષા લેવાય તે અનાદત દીક્ષા કહેવાય. દા.ત., નંદિષણની જેમ. લાગ્યો. છતાં મેતાર્ય પ્રતિબોધ પામ્યો નહીં. પછી તેનો વિવાહ નંદીગ્રામમાં સોમિલ બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તેની પત્નીનું નામ મહોત્સવ થયો ત્યારે પણ દેવે તે વિવાહ અટકાવ્યો. છતાં પણ સોમિલા. બિચારાં જન્મજાત દરિદ્રી હતાં. તેમને એક પુત્ર થયો. પ્રતિબોધ ન પામ્યો. ત્યારપછી મેતાર્ય નવ શ્રેષ્ઠીપુત્રીઓ અનુક્રમે તેનું નામ રાખ્યું નંદષેણ. બાળક મોટું થાય તે પહેલાં તો તેનાં પરણ્યો. ત્યારપછી ફરી દેવે તે વિવાહ અટકાવ્યો. છતાં પણ મા-બાપ ગુજરી ગયાં. ઠેબા ખાઈ તે મોટો થયો. પણ તેનું આખું પ્રતિબોધ ન પામ્યો. ત્યારપછી ફરી દેવે આવીને જાગૃત કર્યો. શરીર બેડોળ અને કદરૂપું હતું. બિલાડા જેવી આંખો, ગોળી જેવું ત્યારે પત્નીઓએ દેવતાને વિનંતી કરતાં કહ્યું, “અમારો પતિ બાર મોટું પેટ, લાંબા ને લબડતા હોઠ, મોઢામાંથી બહાર નીકળતા વર્ષ સુધી ઘરમાં રહ્યા પછી દીક્ષા લે એવી આજ્ઞા આપો.” દયાથી