Visesavasyakabhasya Part 1

Author(s): Jinbhadrasuri, Dalsukh Malvania
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 212

१८२
व्याख्याविधरणम् । मुत्ते गाहा । तत्र सूत्रानुगमतः सूत्रेऽनुगतेऽनवयं चेति निश्चिते पदच्छेदानन्तरं सूत्रालापन्यासः नामादिभिः सम्भवतः सूत्रपद निक्षेप इत्यर्थः । तदनु सूत्रस्पर्शः सूत्रानुगमनमित्यर्थः ॥९९७||
एवं सुत्ताणुगमो सुत्तालावयगतो य णिक्खेवो ।
मुत्तप्फासियेणिज्जुत्ती णया य वच्चन्ति समयं तु ॥९९८॥
एवं गाहा । एवमुक्तकमतः सूत्रानुगमः सूत्रालापन्यासः सूत्रस्पर्शनियुक्तिश्चरमानुयोगद्वारविहिताश्च नयाः समनुगच्छन्ति समकमनुसूत्रमित्यर्थः ।।९९८॥
सुत्तं पतं पदत्थो संभवतो विग्गहो वियारो य ।
दुसितसिद्धी णयमतविसेसतो यमणुसुत्तं ॥९९९॥
मुत्तं गाहा । व्याख्यालक्षणमिदम् । सूत्रोच्चारणादिति तु सूत्रं लक्षणवदुक्तम् । ।।९९९।। सामायिका दिपदमिदानीम्
पदमत्थवायगं जोतगं च तण्णामियाति पंचविधं ।
कारयसमासतद्धितणिरुत्तवच्चो वि य पदत्थो ॥१०००॥
पद० गाहा । पदमर्थवाचकं च तनामिकादि । वृक्ष इति नामिकम् १ । चादि नैपातिकम् २ । परीत्यौपसर्गिकम् ३ । धावतीत्याख्यातिकम् ४ । सं[य]त इति मिश्रम्५ । पदार्थश्चतुर्विधः कारकादिविषयः पचतीति पाचकः १ । समासविषयो राज्ञः पुरुषो राजपुरुषः २ । तद्धितविषयो वसुदेवस्यापत्यं वासुदेवः ३ । निरुक्तविषयो भ्रमति च रौति च भ्रमरः ४ इत्यादि ॥१०००॥ अथवा
परवोधहितो वऽत्यो किरियाकारगविधाणतो बच्चो ।
पज्जाय[६६-द्वि०]वयणतो वि य तथ भूतत्याभिधाणेणं ॥१००१।।
पर० गाहा । त्रिविधः पदार्थः-क्रियाकारकभेदतः १, पर्यायवचनतः २, भूता थाभिधानतः ३ इति । तत्र क्रियाकारकभेदतः “घट चेष्टायाम्" घटतेऽसाविति घट इत्यादि १ । पर्यायवचनतो घटः कुटः कुम्भ इत्यादि २ । भूतार्थाभिधानतो योऽसावूर्ध्वकुण्डलौष्टायतवृत्तीवादिरूप इत्यादि ।।१००१॥
पञ्चक्खतोऽहवा सोऽणुमाणतो लेसतो व मुत्तस्स ।
बच्चो वं जधासंभवमागमतो हेतुतो चेव ॥१००२।। १. निजुत्ती को । यजुत्ती है। २ नुपयो -इति प्रतो । ३ होधियारो जे। " "यणओ चिय त । ५ त्याविधा त। ६ ख त ।'