Shravak Bhoomi

Author(s): Karunesha Shukla
Publisher: Kashi Prasad Jayaswal Research Institute

Page 581

चतुर्थं योगस्थानम्
475 ऋतुविपरिणामः, अग्निदाहः, उदकक्लेदः, वायुशोषः, प्रत्ययान्तरसंगतिश्चेति ॥
तत्र कालपरिवासो नाम येषां भावानां रूपिणां स्वस्थाने[5]प्युपन्यस्त[2]कानां कालान्तरेण जर्जरतोपलभ्यते। जीर्णता रूपविकृतिः ॥
तत्र परोपक्रमो नाम यथापि तत् परो विविधानि रूपाणि विविधैः प्रहरणैः विविधैरुपक्रमविशेषैः विचित्रां विकृतिमापादयति ।
तत्रोपभोगो नाम यथापि तत्प्रतिस्वामिनो विविधं रूपमुपभुजाना उपभोगविधिपतित्वा (गमधिपतिं कृत्वा वि) कृति[3]मापादयन्ति ।
तत्र ऋतुविपरिणामो नाम तद्यथा हेमन्ते तृणौषधिवनस्पतीनां पाण्डुत्वं, शीर्णत्वं प्रजायते । ग्रीष्मवर्षासु पुनः संपूर्णत्वं, हरितता च । तथा फलसमृद्धिः, पुष्पसमृद्धिः, पत्रसमृद्धिः, विपत्तिश्च तेषामेव [1] - तत्राग्निदाहो नाम यथापि तदग्नि[4]र्मुक्तो ग्रामनिगमराष्ट्रराजधानीर्दहन् परैति ।
नत्रोदकक्लेदो नाम तथापि तन्महान् उदकस्कन्धः समुदागतो (ग्रामनिगमराजराष्ट्रधानी दहन् परैति । तत्रोदकक्लेदो नाम तथापि तन्महानुदकस्कन्धः समुदा
गतो') ग्रामनिगमराजराष्ट्रधानी[:] प्लावयन् परति ॥ 1. This is a repetition and may be deleted.