________________
રેન્વાના સ્વાસ્થ્યની ખબર પૂછવા આવેલા એના મિત્રએ આ કલાકારને કહ્યું, “દોસ્ત, હવે તો રહેવા દે. આખી જિંદગી તેં ચિત્રકલાની અનુપમ ઉપાસના કરી. હવે જિંદગીના અંતે થોડો તો વિશ્રામ કર. આંખે ઓછું દેખાય છે અને આંગળીઓ ધ્રૂજે છે. આખરી ક્ષણો તો આરામમાં વિતાવ.”
રેન્વાએ ધીમા તૂટતા અવાજે કહ્યું, “દોસ્ત ! ચિત્રો એ જ મારો વિશ્રામ છે અને એની સાધના સાથે જ ચિરવિશ્રામ મેળવવો છે. આ ચિત્રો દોરતાં મને પીડા થાય છે ખરી, પરંતુ ચિત્ર-આલેખનના આનંદ સમક્ષ મારી પીડા ઓસરી જાય છે. કહે, આવો વિશ્રામ અને આવો ઉલ્લાસ બીજી કોઈ રીતે મળે ખરો ?”
રેન્વાનો મિત્ર ચિત્રકલાના આ પરમ ઉપાસકને મનોમન વંદી
રહ્યો.
૧૧૦
જન્મ
: ૨૫ ફેબ્રુઆરી, ૧૮૪૧, બીપોગેસ, ફ્રાન્સ અવસાન - ૩ ડિસેમ્બર, ૧૯૧૯, ફ્રાંસ
શીલની સંપદા
હંગેરીમાં વિખ્યાત સંગીતકાર બ્રાહ્મસના ‘કૉન્સર્ટ’નો કાર્યક્રમ યોજાયો
કલાકારની હતો. એની સાથે એનો સાથી અને
જવાબદારી
વિખ્યાત વાયોલિનવાદક જોઆકીમ હતો. હંગેરીના પ્રવાસમાં સારી એવી સફળતા મળશે એવી ધારણાથી બંને ઉત્સાહિત હતા. કૉન્સર્ટના કાર્યક્રમમાં સંગીતચાહકો ઊમટી પડશે એવી આશા હતી, પરંતુ એમના પહેલા કાર્યક્રમમાં માત્ર એક જ વ્યક્તિ આવી હતી. આ પરિસ્થિતિ જોઈને જોઆકીમ નિરાશ થયો અને એણે ઉદાસીન સ્વરે બ્રાહ્મસને કહ્યું, “હું માનું છું કે પણે આજનો કાર્યક્રમ રદ કરવો જોઈએ.”
બ્રાહ્મસે સવાલ કર્યો, “શા માટે ? આપણે કાર્યક્રમ આપવા માટે તો અહીં આવ્યા છીએ."
જોઆકીમે કહ્યું, “તારી વાત સાચી છે, પણ આપણી હાલત તો જો ! માત્ર એક જ વ્યક્તિ ટિકિટ ખર્ચીને આવી છે." બ્રાહ્મસે કહ્યું, “એમાં શું ? આપણે એને માટે કાર્યક્રમ રજૂ કરીશું.”
જોઆકીમે આશ્ચર્ય પ્રગટ કરતાં કહ્યું, “ એક માણસ શીલની સંપદા ૧૧૧
