________________
જરૂરી હતું, એટલે એમણે પોતાની અંગત ઓળખાણનો ઉપયોગ કરીને સારી એવી રકમ એકત્રિત કરી. દુષ્કાળગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં રસોડાં ઊભાં કર્યો અને લોકોને માટે રાહતકાર્યો શરૂ કર્યો.
સતત આંતરમંથન અનુભવતા આ દયાળુ, સંવેદનશીલ સર્જક દુષ્કાળમાં ગરીબોની પરિસ્થિતિ જોઈને ઊંડા વિચારમાં પડી ગયા અને એમને લાગ્યું કે દુષ્કાળપીડિતોની અવદશા એ જમીનદારોના પાપનું ફળ છે. એનો કાયમી અંત લાવવો હોય તો અમીર અને ગરીબ વચ્ચેની પ્રચંડ દીવાલો ભેદવી પડે. વળી સમાનતાના ધોરણે સમાજરચના નહીં થાય તો રશિયા કદી સુખના દિવસો જોઈ શકશે નહીં. આ સર્જક મનોમન વિચારમંથન કરીને પોતાનાં તેજાબી લખાણો દ્વારા પોતાનું હૃદગત પ્રગટ કરીને અટકી જનારા નહોતા. એમણે સ્વજીવનમાં આનો સર્વપ્રથમ પ્રયોગ કર્યો. એમણે નિર્ણય કર્યો કે પોતાનાં પુસ્તકોનો કૉપીરાઇટ રાખવો નહીં, લેખક તરીકેના કશા હક્ક ધરાવવા નહીં.
એ સમયે લિયો ટૉલ્સ્ટોયનું ઘરખર્ચ એમનાં પુસ્તકોની આવક પરથી નભતું હતું, આથી એમની સાહિત્યરસિક પત્ની સન્યાએ વિરોધ કર્યો. એ કૉપીરાઇટ લઈને સોયાએ પોતે પ્રકાશન-સંસ્થા સ્થાપીને ટૉલ્સ્ટોયનાં પુસ્તકોની વિશિષ્ટ આવૃત્તિ બહાર પાડીને અઢળક કમાણી કરી, પરંતુ આવી ઘટનાઓએ ટૉલ્સ્ટોયના જીવનમાં ઊંડો આઘાત જગાવ્યો. એમણે પોતાનાં પુસ્તકોના હક્કે સોનિયાને સોંપ્યા, પરંતુ એની સાથોસાથ કેટલાંક પુસ્તકોની આવક લોકકલ્યાણ માટે વાપરવાનું નક્કી કર્યું અને એમ કર્યું પણ ખરું.
સેવા
પ્રસિદ્ધ વિજ્ઞાની લૂઈ પાશ્ચરમાં
વિજ્ઞાનની અદ્ભુત આંતરસૂઝ સાથે માનવજતની વિશિષ્ટ એવી પ્રાયોગિક નિપુણતા હતી.
[ આ બંને વિરલ બાબતોનો એમનામાં
સમન્વય હોવાથી લૂઈ પાશ્ચરે માનવજાત
અને ઉદ્યોગો માટે ઘણાં મહત્ત્વનાં -inોધનો કર્યા. આ સંશોધનોની પાછળ એમની જિજ્ઞાસાવૃત્તિ :ણભૂત હતી. કોઈ પણ વાતને એમ ને એમ સ્વીકારી લેવાને લે છેક એના મૂળમાં જઈને એને વિશે વિચાર કરતા અને ની મૂળભૂત પાયાની વિચારણા દ્વારા એમણે કેટલીય ઉપયોગી વો કરી.
એ સમયે ફ્રાંસનો રેશમ-ઉદ્યોગ સમગ્ર યુરોપમાં પ્રસિદ્ધ હતો, પરંતુ એ સમગ્ર ઉદ્યોગ ભયમાં આવી પડ્યો. ૧૮૬૨માં રેશમના તાંતણા ઉત્પન્ન કરતા કીડાઓ કોઈ રોગને કારણે મરી જવા લાગ્યા. આને પરિણામે આખો ઉઘોગ મૃતપ્રાય થાય અને હજારો લોકો બેરોજગાર થાય એવો ભય ઊભો થયો. આ સમયે ફ્રાંસના વિખ્યાત નવલકથાકાર ઍલેકઝાન્ડર ડૂમાએ આ વિજ્ઞાનીને વિનંતી કરી. એમણે કહ્યું કે રેશમના કીડાને થતા રોગનું આપ કારણ શોધી આપો અને ઉદ્યોગને બચાવીને રાષ્ટ્રના અર્થતંત્રને સહાયરૂપ બનો.
શીલની સંપદા ૧૨૫
જન્મ ૯ સપ્ટેમ્બર, ૨૮, થારનાથ, પોલિવાના, રશિયા અવસાન = ૨૦ નવેમ્બર, ૧૦, અસાપોર, રશિયા
૧૨૪ શીલની સંપદા
