________________
લિયો ટૉલ્સ્ટૉયે જરૂરિયાતો ઘટાડીને સ્વાવલંબી જીવન સ્વીકાર્યું. વૃત્તિઓ અને વાસના પર નિયંત્રણ રાખ્યું. ધૂમ્રપાન અને માંસાહાર ત્યજ્યા. અંગત મિલકત અને જાગીરને છોડવાનું વિચારવા લાગ્યા. લોકોની વેદના જાણવા માટે લાસનાયાથી મૉસ્કો શહેર સુધીનો ૧૩૦ માઈલનો પગપાળા પ્રવાસ કર્યો. એક સમયે લોકોથી અલિપ્ત રહેનારા ધનવાન લિયો ટૉલ્સ્ટૉય લોકોની વચ્ચે જીવવા લાગ્યા. એમની ‘વોર ઍન્ડ પીસ’ તથા ‘ઍના કૅરેનિના' જેવી નવલકથાઓએ સમગ્ર વિશ્વ પર કામણ પાથર્યું, પરંતુ હવે લિયો ટૉલ્સ્ટૉયને એમ લાગ્યું કે એમની લેખનશક્તિનો ઉપયોગ જનતાનો અવાજ રજૂ કરવા માટે કરવો જોઈએ. લિયો ટૉલ્સ્ટૉયે આ માટે હેતુલક્ષી નાટકો લખવાં શરૂ કર્યાં.
૧૮૮૨માં ‘કન્ફેશન’ લખ્યું, જેમાં એમની સભાનકલા અને કલાત્મક પ્રભુત્વ બંને પ્રગટ થયા. ૧૯૮૯માં ‘વોટ ઇઝ આર્ટ'માં કલા ખાતર કલાને જાકારો આપ્યો. એમણે ઉપદેશપ્રધાન અને સત્ત્વપ્રધાન માનવકથાઓ લખી. ‘ધ પાવર ઑવ્ ડાર્કનેસ’ અને ‘ધ ફ્રૂટ્સ વ્ એનલાઇટનમેન્ટ’ જેવાં નાટકો લખ્યાં. મૉસ્કોના રંગમંચ પર એ નાટકો સફળતાથી ભજવાયાં, પણ એ જોઈને સરકારી અમલદારોની આંખ ફાટી ગઈ. આવાં નાટકો અંગે રશિયાનો ઝાર ખૂબ ક્રોધે ભરાયો, પરંતુ લિયો ટૉલ્સ્ટૉયની પ્રતિષ્ઠા એટલી બધી હતી કે રાજા જેવો રાજા પણ કંઈ કરી શક્યો નહીં. આ સમયે લિયો ટૉલ્સ્ટૉય સહુને કહેતા, “શરીર
આવતીકાલે પડી જશે એમ માની બને તેટલાં સારાં કામ આજે જ કરી લેવાં જોઈએ.”
૧૪૦
જન્મ
- ૯ સપ્ટેમ્બર, ૧૮૨૮, ધાસ્નાયા, પોલિયાના, રશિયા અવસાન - ૨૦ નવેમ્બર, ૧૯૧૦, અસ્ટાપોવ, રશિયા
શીલની સંપદા
કીચડમાં
આનંદ
ચીનનો
યુવરાજ એકહથ્થું
શાસનમાં માનતો હતો. એને પ્રજાનો અવાજ ગૂંગળાવી નાખવાનો શોખ હતો. સત્તાના મદમાં ડૂબેલો યુવરાજ પોતાના રાજકર્તવ્યને વીસરીને પ્રજા પર જુલમ ગુજારતો હતો.
આ યુવરાજે
ચીનના પ્રસિદ્ધ દાર્શનિક ચ્યાંગત્સુની દીર્ઘદ્રુષ્ટિ અને વિચક્ષણ બુદ્ધિની ઘણી વાતો સાંભળી હતી. યુવરાજને મનોમન થયું કે ચ્યાંગત્સુને રાજધાનીમાં બોલાવીને શાસનકાર્ય સોંપીએ તો એની બુદ્ધિનો ઘણો લાભ મળે.
યુવરાજનો સંદેશવાહક દાર્શનિક ચ્યાંગત્સુ પાસે પહોંચ્યો, ત્યારે એ દાર્શનિક સરોવરના સ્વચ્છ જળમાં રમતી માછલીઓને નિહાળી રહ્યો હતો. સંદેશવાહકે યુવરાજનો સંદેશો આપ્યો અને પોતાની સાથે રાજધાનીમાં આવવા કહ્યું.
ચ્યાંગત્સુ તો એમ ને એમ બેસી રહ્યો અને રમતિયાળ માછલીઓ નિહાળતો રહ્યો. સંદેશવાહકની ધારણા હતી કે એની પાસેથી આવા મહત્ત્વપૂર્ણ સમાચાર સાંભળી ચ્યાંગત્સુ આનંદથી કૂદી પડશે, પરંતુ અહીં તો આવા મોટા સમાચાર સાંભળવા છતાં ગત્યુના ચહેરાની એક રેખા પણ ન
શીલની સંપદા ૧૪૧
