Shat Purush Charitra

Author(s): Kshemankar Gani, Charitravijay
Publisher: Mahavir Jain Charitra Ratnashram

Page 6

પ્રથમવૃત્તિની પ્રસ્તાવના
આ ગ્રંથમાં છ જાતના પુરૂષોનું દિગદર્શન કરેલું છે. જો કે મનુષ્પાકારમાં પુરૂષો દરેક સમાન છે. છતાં છ જાતના પુરૂષો કેમ બતાવ્યા છે ? એવી આશંકા થાય વલી જાતિભેદે, રૂપભેદે, અવસ્થાભેદે કરીને અનેક પ્રકારના પુરૂષો થઈ શકે, એવી પણ આશંકા થવાને અવકાશ છે; પણ સમજવું જ જોઈએ કે પુરૂષોના જે ભેદ છે તે માત્ર પુરૂષ પરિણતિ (માનસિક વૃત્તિ) તેજ ભેદનું કારણ છે. કોઈ જાતિએ. ઉચ્ચ હેય, અને વિચારે નીચ હોય તે તે ઉંચ પંક્તિમાં કદી પણ ગણી શકાય નહિ; અને જાતિએ નીચ હોય અને પરિણતિએ ઉંચ હેય તે તેને નીચ તરીકે ગણવું એ એક લાંછન લગાડવા જેવું છે. મહાત્મા પુરૂષ અને વ્યવહારિક (સાંસારિક) પુરૂષોમાં શરીર આકૃતિ ભેદ બીલકુલ જોવામાં આવતું નથી, તેપણ મહાત્માના દર્શન અપાર પાપને નાશ કર્તા થઈ પડે છે, અને તેથી જ તે મહાન આત્માવિષ્ઠ શરીરને પવિત્ર ગણવામાં આવે છે તે ઉંચ, નીચનું જે ખરું કારણ છે તે ફક્ત માનસિક વૃત્તિ જ છે. તે ઉપર એક વૃદ્ધાનું દૃષ્ટાંત.:
એક નગરીની અંદર વસતા બે વણિક પુત્રે વેપારાર્થે બહાર ખરીદીએ નીકળ્યા. તેમને એક વણિક પુત્ર છૂતને વેપાર કરતા હતો, અને બીજો વણિક પુત્ર અને વેપાર કરતે હતા. બહાર દેશાવરમાં ફરતા ફરતા એક શહેરની અંદર ગયા. ત્યાં એક વણિક વૃદ્ધા રહેતી હતી. ત્યાં તેમને ઘરે જઈ કહ્યું કે, ડોશીમા, અમને રસોઈ કરી આપશો ? એટલે વૃદ્ધાએ વણિક પુત્રો જાણી અને પોતાને