________________
64
Maan Singh
A Rangaswami Sarasvati ( "Vasubandhu and Subandhu" in IA, Lui, 1924, p. 12) reads वत्मगजकथा instead of वत्सराजां. The verse shows that this Subandhu was a contempory of Bindusära who had first imprisoned him but released afterwards when he captivated his heart by means of Vatsaraja's story Abhinavagupta in his Abhinavabhārati on Bharata's Nataśāstra (XIII, 46 47 ) mentions a drama entitled Vasavadatta-Natyadhara of a Mahakari Subandhu as an example of the natrayna, in which the author appears to have dramatised Vatsaraja Udayana and Bindusăra, with Bindusăra witnessing Udayana's story, Udayana becoming audience to Vasavadatta's act and so on. ताग बहुत्र्यापिनो बहुगर्मस्वन्नायिततुल्यस्य नाट्यायितस्य उदाहरण महाकविसुबन्धुनिवज्रा वासवदत्तानाय्या धाराज्य समस्त एव प्रयोग । तत्र हि बिन्दुसार प्रयोज्य - वस्तुना ( - वस्तुनि) उदयनचरिते सामाजिकी कृतोऽपि, उदयनवासवदता चेष्टिते, एष चार्थः ग्वन्मिन् सूत्ररूप ( सर्वस्मित रूपके ? ) इन्द्र सुज्ञानो भवति । अतिवैतत्यभयात्तु न प्रदर्शित एवस्तु प्रदेश उदाहियत तत्र उदयने सामाजिकीकृते सूत्रधारप्रयोग :
'तव सुचरितैग्ष जयति' इति ।
तम उदयन 'कुना मम सुचरितानि' इति सा विलपति ।
'एम्य किं
कपिवाचस्ते (2)
भक्तोऽहमभ्यु (अस्म्यु - ) दयन मुललितानीय ( सुतला लनीय.) । यौगन्धरायणा ममानय राजपुत्री ( -पुत्रीम् )
हा हर्षरक्षित नरत्वमपि प्रभाव ॥
नत्रेय विन्दुमार सामाजिकीभूत परमार्थतानभि [ मन्य ] मान
'धन्या खल्ला म्य सति' (2)
प्रतीहारी - (आत्मगतम्) 'अ अणद्विपरमत्थकलने हि ए इदवो' इत्यादि ।
(Madras Government, Oriental Library MS, Vol III, p. 45, quoted bv V Raghavan in his article entitled 'Subandhu' in IHO, XIX, No. 1, 1943, pp 69-72)
At other place also (p 47 ) Abhinavagupta aays: नाट्यायितच वासवदसानाय्यावारे प्रतिप (पति१६) दृश्यते ।
At a previous place, he has told us that Candragupta and Bindusara higure as characters in this drama
अन्य त्वा पूर्व राजर्षिथ गप्रभवनायका उक्ता,
अनया त्यार्यया चन्द्रगुप्त बिन्दुसारादयोऽपि सङ् गृहयन्ते इति ।
(lbid, Vol. II, p 448)
In the Natyadar pana of Ramacandra and Gunacandra too, a reference to this drama
मन्त्र इति
हणम् । यथा वासवदत्तावृत्तावारे वत्सराजस्य ।
(under I. 21, p 36, ed. Oriental Institute, Baroda, 1929)
we find
