________________
१५५
समयसार-वैभव
( ३८६/२ ) आस्तविक आलोचन प्रतिक्रमण और प्रत्याख्यान का स्वरूप भूत, भविष्यत, वर्तमान में जितने पाप जान-अनजान-- मन-वचन-तन, कृत-कारित-मोदन द्वार हुए, हों-होंगे म्लान । उनमें तज ममता समग्रतः करना चिदानंदरसपान । यही वस्तुतः पालोचन है प्रतिक्रमण या प्रत्याख्यान ।
( ३८६/३ )
ज्ञान, कर्म और कर्मफल चेतना चिदानंद रस लीन प्रात्म ही ज्ञान चेतना है स्वाधीन ।
राग द्वेषमय परणति ही है कर्म चेतना सतत मलीन । हर्ष विषाद मयी परणति हो सुख दुख कर्म फलों में वाम । वही कर्मफलमयी चेतना अप्रति बुद्धता का परिणाम ।
( ३८६/४ ) चेतनात्रय का शुद्ध और अशुद्ध चेतना में विभाजन कर्म-कर्मफल उभय चेतना है अशुद्ध चेतन के रूप । ज्ञान चेतना ही निश्चय से निविकार शुद्धात्म स्वरूप । राग-द्वेष तज, सुख-दुख में जब जीव न करता हर्ष-विषाद । तब कैवल्य प्राप्त कर पाता चिदानंद का महा प्रसाद ।