________________
શ્રી રમણ મહર્ષિ પારમાર્થિક આંખ આત્મા છે, એ પોતે નિરાકાર, વિશુદ્ધ અને અનંત - પૂર્ણતમ પારમાર્થિક ચૈતન્ય હોવાથી તે આકાર જોતું નથી.
૨૦. ચૈતન્ય પરથી પસાર થતા વિચારોના ઝરણા સિવાય મન બીજું કશું જ નથી. આ બધા વિચારોમાંનો પહેલો વિચાર ‘હું આ શરીર છું એ છે. આ વિચાર ખોટો જ છે પણ એને સાચો માની લેવામાં આવવાથી બીજા વિચારોનો જન્મ સંભવિત બને છે. એટલે મન, એ પ્રાથમિક અજ્ઞાનનો વિકાસ જ છે અને એટલા માટે જ એ મિથ્યા છે.
ર૧. જે હું અમર અને પૂર્ણ હોઉં તો પછી હું અજ્ઞાની કેમ ? જવાબઃ “ “અજ્ઞાની કોણ છે ?'' પારમાર્થિક આત્મા અજ્ઞાની હોવાની ફરિયાદ કરતો નથી. ફરિયાદ કરનાર તો તમારી અંદર રહેલ અહંકાર છે. પ્રશ્નો પૂછનાર પણ એ જ છે. આત્મા કોઈ પ્રશ્ન પૂછતો નથી. અને એ અહંકાર દેહ પણ નથી અને આત્મા પણ નથી. પણ એ બંનેની વચ્ચે ઊભું થતું કંઈક છે. ઊંઘમાં અહંકાર ન હતો અને ત્યારે તમને અપૂર્ણતા કે અજ્ઞાનનો ખ્યાલ ન હતો. આ રીતે અહંકાર પોતે જ અપૂર્ણતા અને અજ્ઞાન છે. જો તમે અહંકારનું સાચું સ્વરૂપ નિહાળવા અને એ રીતે સત્ - આત્માને શોધવા ઝંખતા હો, તો ત્યાં તમને અજ્ઞાન મળશે નહીં.
૨૨. માણસ પોતાને કર્તા માને છે, એ એક તકલીફ છે. એ એક ભૂલ છે. 'કર્તા' તો એનાથી ઉચ્ચતર શક્તિ છે અને એ તો કેવળ સાધન છે. જો તે આ સ્થિતિ સ્વીકારી લે તો બધી મુસીબતોમાંથી મુક્ત થઈ જાય. અને ન સ્વીકારે તો મુસીબતોને
