Prabuddha Jivan 2016 10

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 30

પ્રબુદ્ધ જીવન પૃષ્ઠ ૩૦ % પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ : સદા નિરંતર ૬ ઓક્ટોબર ૨૦૧૬
ને આવતીકાલ
વતીકાલે સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-જ-વતીકાલ : સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ
છે સત્તાના રાજકારણને પારદર્શક શુદ્ધતા તરફ દોરી જવા થઈ જતા હોય છે. વિચાર કરનાર વ્યક્તિ આપણા જેવી જ માણસ હું ગાંધીજીએ સાધ્ય અને સાધનની શુદ્ધિનો મંત્ર આપ્યો. માનવ છે. એટલે ગાંધી શબ્દ કોઈ સ્થગિત વિચાર નથી જીવન સાથે હું BE સંબંધો સાથે સાંકળતા રાજકારણમાં તેની જરૂર સમજાવી. અનુસંધાન કરતી વિચારધારા છે. હા! ગાંધી નામની આ જ છું અન્યોના આધિપત્ય અને સત્તાથી સ્વતંત્ર થવા સત્ય સહિત પરંતુ વ્યક્તિએ જે કામ કર્યું છે તે એક જ જીવનમાં એક જ વ્યક્તિએ હૈં # હિંસા રહિત મુક્ત મનના સ્વાતંત્ર્ય તરફની દિશા બતાવી. કઈ રીતે કર્યું એનું આશ્ચર્ય તો મને પણ છે. અત્યંત અભિભૂત
સામાજિક અને આર્થિક કાર્યમાં અપરિગ્રહના સિદ્ધાંતોની પણ છું. સાથે એ પણ જાણું છું કે તેઓ પ્રજાપુરુષ નહીં પણ $ હિમાયત કરી.
પ્રેરણાપુરુષ–યુગપુરુષ હતા. એમનો માનવજાત તરફનો ભારતની પ્રજાની નાડ એક સાચા ભારતીય તરીકે એમણે અતૂટ વિશ્વાસ તેમના આ શબ્દોમાં પ્રતીત થાય છે. “You must $ બરાબર જાણી હતી. સર્વ જાતિ, સર્વ ધર્મ અને સઘળાં આર્થિક not loose faith in humanity. Humanity is an ocean, if
સવાલોમાંથી એક સૂર ઉપજાવી અનેકતામાંથી એક્ય સાધવાનો a few drops of the ocean are dirty, the ocean does
ગાંધીજીનો આ પ્રયાસ હતો. ઇતિહાસનો ભાર લઈ જીવતી not become dirty.” કે પ્રજાને ભારતીય અસ્મિતા તરફ જાગૃત કરવાનો પ્રયાસ હતો. મારા એક કાવ્યની થોડી પંક્તિઓમાં આ બાપુને સંબોધી : રજવાડાઓ અને અંગ્રેજ સત્તામાં સપડાયેલ પ્રજામાં એવી આશ્ચર્ય વ્યક્ત થયું છે, શીર્ષક છે: ૐ ચેતના ભરવાની હતી કે લોકો પોતાની સત્તા-લોકશાહીના મૂલ્ય
એવાં તો કેવાં તમે... શું સમજી શકે. રામ, કૃષ્ણ, બુદ્ધ, મહાવીરના આ દેશમાં
એક ના અનેકવાર દીધાં અમે ને તમે ## આધ્યાત્મિક મૂલ્યો તો રગરગમાં હતા. દેશની એ જ તો મૂડી
હસતાં હસતાં જ એ લીધાં? હું અને ઓળખ હતી. લોકોને સાર૫, પ્રેમ, સદ્વર્તન, સત્ય,
એવાં તો કેવાં તમે ‘બાપુ’ જાદુગર ણ અહિંસા, અપરિગ્રહના આદર્શો શીખવા જવાની જરૂર નહોતી.
અમૃતની જેમ ઝેર પીધાં. હું ગાંધીજીએ એ જ આદર્શોને સ્વાતંત્ર્ય લડતના હથિયાર બનાવ્યાં.
વાવડ હતા જરૂર મોતના સિવાય ત્યાં ૨ લોકસમૂહને ગાંધીજી પોતાના સ્વજન લાગ્યાં. તેમની વાત
મળવાનું અંગત જરાય ના, $ પોતાના મનની વાત લાગી. કરોડોના કંઠમાં આ દેશ મારો છે
કોટિ કોટિ લોક જેની હાકલથી મારગમાં ૬ શબ્દો ગુંજવા લાગ્યા. કોઈ પણ અંગત સ્વાર્થ વગર પોતાની
ઓઢી કફન ઉભરાયાં. $ જાતને સ્વાતંત્ર્ય યજ્ઞમાં હોમી દેવા તત્પર થયા. ગાંધીનો બોલ
એવાં તો કેવાં તમે ‘બાપુ’ બાજીગર 2 દેશનો અવાજ બની ગયો. ગાંધીજી વિદેશી સત્તાને દૂર કરવા
મૃત્યુને નામ અમર દીધાં. છે સાથે એવું રાષ્ટ્ર ઇચ્છતા હતા કે જ્યાં વૈમનસ્ય નહીં સ્નેહભાવનું : આધિપત્ય હોય. ગાંધીજી કદાચ પૂર્ણપણે આ પામી ન શક્યા
બાપુને આજ ૨જી ઓક્ટોબર ૨૦૧૬ના શ્રદ્ધાંજલિ આપતા, ૐ કારણ કે અમાપ વૈવિધ્યના આ દેશમાં કેટલાક એવાં તત્વો પણ
૧૯૪૮ના જાન્યુઆરીમાં ઊભરાયેલા આંસુ આજ પણ આંખમાં ૐ હતા કે સ્વાતંત્ર્ય મળ્યા પછી તેમના વ્યક્તિગત હિતોની તેમને
છે. બાપુના પડછાયામાં અંધારાનું વર્ણન કરી રાજી થતાં માનવો Iણ વધુ પરવા હતી. ગાંધીજીનું જીવન એ જ તેમનો સંદેશ છે તેવું
પણ છે. બાપુ જીવ્યા છે તે મુજબ નહીં પરંતુ તેમણે કેવું જીવન હું તેમનું વિધાન સમજવા જેવું છે. તેઓ “સત્યના પ્રયોગો'માં કહે
જીવવું જોઈતું હતું તેવી સુફીયાણી વાતો કરનારાઓ પણ છે. છે કે, પાછળ જે અભિપ્રેત છે કે એક મનુષ્ય જીવનભર સત્ય
તેમાં કોઈ આશ્ચર્ય નથી. ભારતના વેદ અને પુરાણોએ સંસ્કૃતિનું તરફ પહોંચવા પ્રયત્નો કર્યા છે. તેઓએ ક્યાંય એવો દાવો નથી
નિર્માણ કર્યું. અમુક ભાવછાયાઓ મુજબ તેના અર્થઘટનો, કર્યો કે તેઓ અંતિમ સત્ય તરફ પહોંચી ગયા છે. આદિનાથ બહારના તત્વો અને આક્રમણોની અસર અને નિર્બળ પ્રતિકારમાં ૐ પ્રભુએ પણ કહ્યું છે કે “પ્રબુદ્ધ થવું એ દરેક માનવીની ગતિ હોવી સહિષ્ણુતાના ગુણની પ્રતિષ્ઠાએ ગુલામીના સ્વીકારની વૃત્તિ શું જોઈએ. અન્ય વિચાર આપી શકે પરંતુ તે પ્રાપ્ત કરવા મેં જેમ
આવી. આવાં પ્રબળ અનિષ્ટોને નાબૂદ કરી રાષ્ટ્રનિર્માણ કરવાનું હું પ્રયત્ન કર્યા છે તેમ દરેક કરે ત્યારે જ મતિ પ્રમાણે સ્થિતિ પામી લગભગ અશક્ય કામ નબળા શરીરમાં વસતા બળવાન * શકે.” એટલે જીવન સાથે સતત પ્રવાહની જેમ વિચાર કરવા આત્મા’એ કર્યું. સ્વતંત્રતા માત્ર નહીં સ્વસ્થ વિચાર તરફ લઈ જોઈએ. વિચાર એ શક્તિ છે. વ્યક્તિ વિચારે અને તે વ્યક્ત કરે જનારા મહાત્મા ગાંધીને આપણે રાષ્ટ્રપિતાનું બિરુદ આપ્યું છે.
અને આપણા વિચાર મુજબ તે સ્વીકાર્ય લાગે તો અવશ્ય તેથીયે વિશેષ તો આ દેશના એક વિશ્વકર્મા-સ્થપતિ છે. બાપુ ! શું સ્વીકારવા જોઈએ; પરંતુ સમજવું જોઈએ કે ત્યાં અંતિમ નથી. તમે આજે પણ અમારા માટે કદી ન અસ્ત થાય તેવો પ્રકાશપુંજ છુંઆપણા સમાજનો મોટો ભાગ સ્થિર થઈ જઈ વ્યક્તિપૂજા કરતા છો. આપને નમું છું બાપુ !
*** પ્રબુદ્ધ જીવતા "The best way to find yourself is to lose yourself in the service of others.' a entdesia
8 પ્રબુદ્ધ જીવત: ગાંધીજીઃ ગઈકાલ-જ-આવતીકાલઃ સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવો : ગાંધીજીઃ ગઈકાલ-આજ-વતીકાલ : સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજીઃ ગઈકાલ-જ-આવતીકાલ ઃ સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવન :8
: ગઈકાલ-જ પ્રબુદ્ધ જીવન ગાંધીજી : ગઈકાલ-જ-વતીકાલ ઃ સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવd : ગાંધીજી