Prabuddha Jivan 2016 10

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 32

પ્રબુદ્ધ જીવન
પૃષ્ઠ ૩૨ % પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ : સદા નિરંતર ૬ ઓક્ટોબર ૨૦૧૬
ને આવતીકાલ
ondd:
છે શોકની લાગણી આવે છે. “ગુસ્સો’ એ શરીરની ઊર્જાને વધારે વીતાવી દે છે. ભય આ ઇચ્છાનું પ્રેરક બળ છે. પરન્તુ જે માનવી છે
છે. એને સકારાત્મક રૂપ આપવું કે પછી નકારાત્મક આવેગમાં ભયથી પરે જવાની હિંમત કરે છે, સુરક્ષિતતાનું આંગણ વટવીને ફેં # વહી જવું એ શક્યતા નાનકડી ક્ષણમાં સમાયેલી હોય છે. આપણી અનિશ્ચિતતાની અસીમતા સ્વીકારે છે, તે પોતાની ભીતરની જ - વિવેકબુદ્ધિ જાગૃત હોય તો એ ક્ષણે સભાન રહીને આપણે નિર્ણય અનેક શક્યતાઓને પણ પામે છે અને વિસ્તાર છે. ભય એમને ર લઈ શકીએ છીએ.ગુસ્સાની લાગણી અનુભવીએ ત્યારે શરીરની સંકુચિત નથી બનાવી શકતો. અથાગ શક્યતાઓ આનંદનું વિશ્વ શું
ઊર્જા હોય તેનાથી વધારે પ્રબળ ઊર્જા પ્રેમ અને શાંત રસની બની તેમની ચેતનાને વિસ્તાર છે. હું અનુભૂતિમાં છે એવું ડૉ. હૉકિન્સના સંશોધન દ્વારા પ્રસ્થાપિત ગાંધીજીની જીવનયાત્રા માસ્લોના આ વિભાવનું સાકાર સ્વરૂપ છું શું થયું છે. ગુસ્સા અથવા ક્રોધ અથવા પ્રેમની વચ્ચે વીરરસ એટલે કે છે. ભયમાંથી જ આત્મરક્ષાનો ભાવ, અને આત્મસુરક્ષા જ્યારે ? ૐ હિંમત/શોર્ય આવે છે. સ્વીકાર અને સ્થિરતા આવે છે. ક્રોધમાંથી જોખમાય તો હિંસાનો ભાવ જન્મે છે. અહિંસાનો માર્ગ માનવી ૬ હું વ્યક્તિ હતાશામાં સરી પડે, આક્રમક બની હિંસક બને અથવા ત્યારે જ અપનાવી શકે જ્યારે ભય અને આત્મસુરક્ષાની ચિંતા શું
સકારાત્મક વલણ અપનાવી બદલાવ લાવે – અનેક શક્યતાઓ એણે વળોટી દીધી હોય. માસ્લો કહે છે કે વિશ્વના ફક્ત એક છુ એક જ લાગણીમાંથી ઉદ્ભવી શકે છે.
ટકાથી પણ ઓછી વ્યક્તિઓના જીવનનું પ્રેરકબળ આ છુ કે અહીં મને દક્ષિણ આફ્રિકાની એ રાત યાદ આવે છે જ્યારે ચેતવિસ્તારની ભાવના બને છે. આવી વ્યક્તિઓ સમાજ કે ફૂ અજાણ્યા સ્ટેશન પર ભારતીય હોવાને કારણે, ટિકિટ હોવા કાયદાના ડરથી નથી આવતી. તેમની ભીતરના મૂલ્યો અને $ ડું છતાં, એમને જબરદસ્તીથી ઉતારી દેવામાં આવ્યા હતા. કેટલી આત્મનિગ્રહથી જીવે છે. એટલું જ નહિ, તેઓ આસપાસની ઝું તે બધી વિવિધ લાગણીઓ અનુભવી હશે ગાંધીજીએ ! હતાશા, વ્યક્તિઓ માટે પણ પ્રેરકબળ બની રહે છે. શુ ક્રોધ, અસહાયપણું! જે વ્યક્તિ પાસે આત્મમંથન, આત્મનીરિક્ષણ અહીં ડૉ. હૉકિન્સનો ઉલ્લેખ પુનઃ કરી શકાય. તેઓ કહે છે શું હું અને વિવેકબુદ્ધિનો અંગત ઇતિહાસ ન હોય, તે વ્યક્તિનું આવું કે સામાન્યતઃ સમાજમાં કોઈ પણ બદલાવ લાવવો હોય તો
રૂપાંતર શક્ય જ નથી! અંગ્રેજોના અન્યાય સામેની અહિંસક આપણે રાહ જોઈએ છીએ કે બીજાં પહેલ કરે. ‘એકલાથી શું $ લડત માટેના બીજ એ અંધારી રાત્રિના મનોમંથનમાંથી જ થાય?' એવો પાંગળો બચાવ કરીને આપણે ગાડરિયા પ્રવાહમાં
ફણગ્યા હશે! ઈમોશન, એટલે કે લાગણીને, ઈન્ટેલિજન્સ એટલે સુરક્ષિતતા અનુભવીએ છીએ. ડૉ. હૉકિન્સ કહે છે કે આપણા હું હું કે બુદ્ધિમાં પરિવર્તિત કરવાનું, આ પણ એક ઉદાહરણ છે. શરીરની ઊર્જા એક વાયુમંડળ બને છે જે આસપાસની વ્યક્તિઓને હું રે પશ્ચિમમાં આને બુદ્ધિનો ગુણ, કન્સેપ્યુઅલ કોમ્પીટન્સી, મનાય પણ સ્પર્શે છે. જે વ્યક્તિ સતત પ્રેમ અને શાંત રસ, આનંદ અને ૨ $ છે. પરન્તુ આત્મમંથન અને આત્મશુદ્ધિની સાતત્યપૂર્ણ તપસ્યા પેશનથી જીવતી હોય, એની ઊર્જા આસપાસનાં અનેક લોકોની છે - વિના એ અસંભવ છે. અજાણ્યા દેશમાં અડધી રાત્રે અજાણ્યા નકારાત્મક ઊર્જાનો છેદ કરે છે. આથી જ ગાંધીજી ફક્ત પોતે જ છે
સ્ટેશન પર ગાંધીજીની ભીતર પેલો નાનો મોહન પણ જાગૃત અહિંસક નહોતાં બન્યાં, અહિંસક આંદોલન માટે લાખો લોકોની ૬ હશે જે અંધારા ઓરડામાં જવાથી ડરતો હતો. પરન્તુ જીવનનાં પ્રેરણા બની શક્યા હતાં. ‘એકલો જાને રે’ પંક્તિ એમની પ્રિય હું અનેક પ્રસંગોમાં સ્વ-રૂપાંતરથી એ મોહન હવે એક પરિપુખ્ત જ પંક્તિ હતી, પણ એ પંક્તિ આત્મશક્તિનું પ્રતીક છે. હું નહિ, સ્વમાંથી સમતિ સુધી વિસ્તરતી ચેતનાનો સ્ફલિંગ બને છે. ગાંધીજી પરફેક્ટ નહોતાં. તે પણ સામાન્ય વ્યક્તિ હતાં જેનાં ## “ઈમોશનલ ઈન્ટેલિજન્સ'માં એક વિભાવ એ પણ છે કે તમારું અમુક નિર્ણયો ઇતિહાસ પ્રશ્નરૂપ માને છે. શ્રી અરવિંદને ગાંધીજીની # શું પ્રેરકબળ (મોટિવેટ૨) ક્યા ભાવ કે લાગણીઓ બને છે! અનેક વિચારધારા સાથે અસહમતિ હતી. ખાસ તો ઉપવાસ છે છે બાળપણથી આજ સુધીનું આપણું પણ જીવન તપાસીએ તો ભય પર ઊતરી જઈને પોતાની વાત બીજા પાસે મનાવડાવવી એને શું $ વધારે પ્રેરક છે કે આનંદ? અબ્રાહમ માસ્લો કરીને એક શ્રી અરવિંદ સૂક્ષ્મ હિંસા કહેતાં. ગાંધીજીના જીવનમાંથી જો ;
માનસશાસ્ત્રી થઈ ગયા જેમણે માનવ મનના પ્રેરકબળોનું એક આપણે આચરણમાં મૂકીએ તો આપણું જીવન પણ ઊર્ધ્વગામી ૐ વિશ્લેષણ આપ્યું છે. એને એક ત્રિકોણ આકારમાં અભિવ્યક્ત બને, ભયને બદલે આનંદ તરફ જાય એટલું શીખવું રહ્યું. એક શું કરે છે. ત્રિકોણમાં સાવ નીચે મોટો વ્યાપ છે જે સામાન્ય રોટી, વ્યક્તિ તરીકે એમના જીવનનું જે આપણને અગ્રાહ્ય લાગે તે કોરે કું હું કપડાં, મકાનની ઇચ્છાનો પ્રેરક છે. અને ત્રિકોણનો ટોચનો મૂકીએ, વ્યક્તિપૂજા કે વ્યક્તિનિંદા બંનેથી બચીએ એ જ ખરું શું 8 સાવ નાનો હિસ્સો એ સેલ્ફ એકસ્યુઅલાઈઝેશન અથવા ગાંધીતર્પણ કહેવાશે! એમની આત્મકથનીનું શીર્ષક જ પૂરતું છે ? ? ચેતવિસ્તારની ઇચ્છાનો પ્રેરક છે. અબ્રાહમ માસ્લોનું કહેવું છે આપણું પ્રેરકબળ બનવાં – “મારાં સત્યના પ્રયોગો’: આપણું ?
કે આ બે અંતિમોમાં આપણી ઇચ્છાશક્તિ વહેંચાઈ જાય છે. જીવન ભયને લીધે ગાડરિયા પ્રવાહની સુરક્ષિતતા કરતાં ફુ મોટાભાગના લોકો ભીતરની ચેતવિસ્તારની કુદરતી ઇચ્છાને ચેતવિસ્તારની પ્રયોગશાળા બને. સાથે સાથે અસથી સત્ય હૈ $ દબાવી દઈને રોટી, કપડાં, મકાનની સુરક્ષિતતામાં જ જીવન ભણીની યાત્રા પણ બને. અસ્તુ. પ્રબુદ્ધ જીવતા 'Whatever you do will be insignificant, but it is very important that you do it.' andlesia
: ગાંધીજી : ગઈકાલ-જ-વતીકાલઃ સદા નિરંતર ણ પ્રબુદ્ધ જીવ : ગાંધીજીઃ ગઈકાલ-જ-ઓવતીકાલ : સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-વતીકાલ સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ
& પ્રબુદ્ધ જીવત : ગાંધીજીઃ ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ ઃ સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજીઃ ગઈકાલ-અજ-આવતીકાલ : સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવત : ગાંધીજીઃ ગઈકાલ-જ-આવતીકાલ ઃ સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવન :8
"Whateve