Prabuddha Jivan 2016 10

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 35

પ્રબુદ્ધ જીવત:
ઓક્ટોબર ૨૦૧૬ % પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ : સદા નિરંતર % પૃષ્ઠ ૩ ૫ આવતીકાલ
દૂધબુદ્ધ જીવી : ગંધીજી: ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ સદા નિરંતર = પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ : સદા નિરંતર પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-જ-અવતીકાલ : સદા નિરંતર પ્રબુદ્ધ જીવન : ૬
શું કરી તેમને પ્રજાને કેળવવી હતી. તે માટે તેઓ ગમે તેટલી મુશ્કેલી પત્રકારત્વ. સત્ય, નિર્ભયતા, સાદાઈ, સદ્ભાવ, સહિષ્ણુતા ; હું ઉઠાવવા તૈયાર હતા. પત્રકાર તરીકેની તેમની વિશેષતા એ હતી ઉપરાંત નૈતિકતા અને આધ્યાત્મિકતા તેમના પત્રકારત્વને કે
કે સત્ય કહેવું પણ વિનય ચૂક્યા વિના કહેવું. સરળ બનવું પણ ઉજ્જવળ અને તેજસ્વી બનાવે છે. દરેક લેખ માટે ખંત, પરિશ્રમ હૈં શિષ્ટ ભાષામાં જ લખવું. જાહેરખબર કદી ન લેવી અને અને તટસ્થ અર્થબોધનો આગ્રહ રાખતા. મોટા સત્યો સરળતાથી * લવાજમની આવકમાંથી જ છાપું ચલાવવાનો આગ્રહ રાખવો. પ્રજા સુધી પહોંચાડ્યા અને પ્રજામાં નવા પ્રાણનો સંચાર થયો. હુ એક ધીમી, દઢ, ચોક્કસ દિશાની ક્રાંતિ તેઓ પત્રકારવિશ્વમાં વાચકો સાથે જીવન સંપર્ક રાખવા તેમણે પ્રશ્નોત્તરીની શરૂઆત $ શું લાવ્યા. શુદ્ધ ધ્યેયને વળગી રહી ગાંધીજીએ આદર્શ પત્રકાર તરીકે કરી હતી. જે પણ લખતા, સાવધાનીથી. પૂરી તપાસ કર્યા વિના છું સિદ્ધિ અને લોકપ્રિયતા મેળવ્યા. પત્રકારના ધંધાને તેઓ કંઈ ન લખતા. ન ગૂંચ, ન અતિશયોક્તિ, ન કટુતા, ને ચાલાકી.
સેવાભાવી ન્યાયાધીશનો ધંધો માનતા અને વિરોધીઓના ગુણો સીધું, સ્પષ્ટ, મુદાસર, મક્કમ અને પોતાનું સમગ્ર વ્યક્તિત્વ ૐ અને સાથીઓ-અનુયાયીઓના દોષો પણ નિઃસંકોચપણે રજૂ રજૂ થાય તેવું લખાણ. આ બધાને લીધે તેમની કલમ તલવાર છે
કરતા. પોતાના લખાણો અત્યંત ચોકસાઈથી તૈયાર કરતા અને કરતા પણ વધુ શક્તિશાળી પુરવાર થઈ હતી. એમના લેખોએ હું કુશળમાં કુશળ સાથીનો લેખ પણ જાતે તપાસ્યા વિના છપાવા આખાય દેશમાં જે જાગૃતિ આણી હતી, તે એમની પહેલાંનો : ન દેતા. દેશ આખાના પ્રશ્નો અને સતત પ્રવાસોની વચ્ચે પણ કોઈ પત્રકાર કરી શક્યો ન હતો. તેમના લેખો એક સાથે અનેક હૈં તેઓ ચોકસાઈથી પોતાના લેખ મોકલતા અને અખબારનું સામયિકોમાં મુદ્રિત-પુનર્મુદ્રિત થતા ને દેશના ખૂણે ખૂણે વંચાતા. કું લખાણ કેટલું આવ્યું તેની તપાસ રાખી, અધૂરું હોય તો જાતે પૂરું ગુજરાતી અને અંગ્રેજી બંને ભાષાઓ તેમણે ખેડી હતી. સામાન્ય હું Bat કરી આપી ઠરાવેલા સમયે
માણસોથી લઈ દેશ-વિદેશના $ છાપું ચીવટપૂર્વક કાઢતા. ‘તૃષ્ણા કેમ મટે?'
રાજ્યપુરુષો અને સમાજ પત્રકાર તરીકેની આ
સુધારકો તેમના વિચારો વિશેષતાઓને લીધે તેઓ | એક વાર ગાંધીજી ગુજરાતના પ્રવાસે નીકળ્યા હતા. ગામેગામ | જાણવા આતુર રહેતા. g હું પોતાના જમાનાના એ ક લોકો તેમની રાહ જોઈને ઊભા હતા. એક ડોશીમા સડકને કાંઠે ખબરપત્રીઓ આવી
મહાન, યુગપ્રવર્તક પત્રકાર હાથમાં લાકડી લઈને સવારનાં બેઠાં હતાં. કોઈએ કહ્યું: “ડોશીમા, મુલાકાતો લેતા. ગાંધીજી શું ગણાયા. બ્રિટીશ શાસન સામે અહીં ગાંધીજી રોકાવાના નથી.” તોય ડોશીમાં બેસી રહ્યાં. બપોર| સાવધાનીપૂર્વક મલાકાત કે છે પ્રજાને એક અવાજે કહેતી કરી થવા આવ્યા તે વખતે પૂરઝડપે દોડતી ગાંધીજીની મોટ૨ નીકળી. આપતા. વાતચીતનો છે કે સ્વાતંત્ર્યના મામલે માજી ઊભાં થયાં. ગાંધીજી ત્યાં રોકાવાના ન હતા. પણ બનવાકાળ અહેવાલ વાંચી, સુધારીને પછી # સમાધાન નહીં થાય. પોતે તે મોટ૨ પસાર થઈ તે જ વખતે ટાયર ફાટ્યું. સૌ નીચે ઊતર્યા. જ પ્રગટ થવા દેતા. 8 પ્રેસના સ્વાતંત્ર્યની બાબતમાં ડોશીમા લાકડી ઠબકારતાં નજીક આવ્યાં. હાથની છાજલી આંખ | ગાંધીજીએ તેમના પત્રોમાં 3 કદી સમાધાન ન કર્યું. સરકારે આડી ધરીને એમણે ગાંધીજીને જ પૂછ્યું: ‘આમાં મહાત્માજી કોણ | રાજકીય, ધાર્મિક, આર્થિક, કેસ કર્યો ત્યારે અદાલતમાં છે ભાઈ ?'
સામાજિક વિષયો, રચનાત્મક જ બોલ્યા કે હું પત્રકારની | ‘બોલો માજી, તમારે શું કામ છે?' ગાંધીજીએ પૂછ્યું. કાર્યક્રમો, આહાર, આરોગ્ય જ સ્વતંત્રતામાં માનું છું અને | માજી સમજી ગયાં. પગે લાગીને બોલ્યાં: ‘મારે એક સવાલ |
એમ અનેક વિષયો પર હું કાયદાનો આદર પણ કરું છું. પૂછવો છે.”
જનતાને દોરવણી આપી હતી. * મને માફી માગવાનું કહેવામાં | ‘પૂછો માજી.'
૧૯૧૯ થી ૧૯૪૮ સુધીના શું આવ્યું છે, પણ મેં કોઈ | ‘બાપજી, તૃષ્ણા કેમ મટે ?'
ગાળામાં અનેક પ્રવૃત્તિઓમાં છે હું અપરાધ કર્યો નથી તેથી માફી બાપુજીએ તરત જવાબ વાળ્યો: ‘મનના ઘોડા ઘડતાં બંધ થઈએ| રસ રહેવા છતાં જે વિપુલ માગવાનો સવાલ ઊભો થતો એટલે તૃષ્ણા ટળી જાય માડી.” સંતોષપૂર્વક પગે લાગી માજીએ લખાણ એમણે કર્યું તે ચકિત
રજા લીધી. આવો પ્રશ્ન પૂછનાર એકસો ચાર વરસનાં વૃદ્ધ, અને કરી દે તેવું છે. પોતાના જીવનનો આદર્શ | તેિનો સંતોષજનક ઉત્તર આપનાર લોકસંત. એ ભારતવર્ષની| પત્રકાર તરીકેની તેમની છે તેમણે પત્રકાર તરીકે ના વિશેષતા છે. આપણી આ ભૂમિમાં એનું ખાતર પુરાયેલું છે. | શૈલી અને પ્રવૃત્તિ કોઈને છે મેં વ્યવસાયમાં ચરિતાર્થ કર્યો
| | રામનારાયણ પાઠક | | ધ્યાનમાં રાખીને ખીલવેલી ન 9 હતો. જેટલું ઊંચું, પવિત્ર અને પ્રોજ. સૌજન્ય : શાશ્વતગાંધી, સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૬
હતી. જનતાને લક્ષમાં લઈ ભવ્ય જીવન, તેટલું જ મહાન
તેઓ લખતા. શણગાર કે ; પ્રબુદ્ધ જીવંત "Nonviolence is a weapon of the strong.'
આવતીકાલ
8 પ્રબુદ્ધ જીવ : ગાંધીજીઃ ગઈકાલ-જ-વતીકાલ : સંદી નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજીઃ ગઈકાલ-જ-આવતીકાલે ઃ સદા નિરંતર #પ્રબુદ્ધ જીવત : ગાંધીજી : ગઈકાલ-જ-વતીકાલઃ સદા નિરંતર # પ્રબુદ્ધ જીવન : 8
નથી.