Prabuddha Jivan 2016 10

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 29

પ્રબુદ્ધ જીવત : ઓક્ટોબર ૨૦૧૬ પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ ઃ સદા નિરંતર પૃષ્ઠ ૨૯
:
દુપ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ ઃ સદા તિરંતર પ્રબુદ્ધ જીવત : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ ઃ સદા નિરંતર પ્રબુદ્ધ જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ ઃ સદા નિરંતર પ્રબુદ્ધ જીવત
શહે૨માં નહીં પરંતુ ભારત જેવા વિશાળ દેશની કોટિ કોટિ જનતાના હૃદય સુધી પહોંચવાનું ભગીરથ કાર્ય હતું. માનસ પરિવર્તન કરવાની પ્રક્રિયા સાથે દેશ-કાળના સદીઓથી રૂઢ થયેલા અનેકવિધ સંદર્ભો જોડાયેલા અને જડાયેલા હોય. ‘સમૂળી ક્રાંતિ' કરવાની હતી. આજ પણ વિચારીએ છીએ તો અશક્ય લાગે છે. જેને આપણે ભગવાન તરીકે પૂજીએ છીએ તે રામ, કૃષ્ણ, બુદ્ધ કે મહાવીર દ્વારા પણ થયું નથી. તે આ એક સૂકાકડી સામાન્ય પુરુષ દ્વારા સંપન્ન થયું. ભારત જ નહીં પૂર્ણ વિશ્વમાં આવી સિદ્ધિ એક પણ મનુષ્ય દાખવી શકેલ નથી. ગુણ-અવગુણ, ભૂલ-સમજ જે કાંઈ એક સામાન્ય માનવીમાં હોય તેવા એક સામાન્ય માણસે આ કર્યું.
|
ગાંધીજીના વિચાર એ પૂર્વગ્રહિત વિચારોનો વાડો નથી એ સામે પહાડ જેવા પ્રશ્નો, પણ પાર કરવાની, નિશ્ચલ મનીષા તો વહેતી ધારા છે. માનવ વૃત્તિ અને વ્યવહારમાં પરિસ્થિતિજન્ય લઈ નીકળેલા આ મહાભાગે શું વિચારી આ સાહસ કર્યું હશે. પરિવર્તન સતત થતું રહેવાનું, જે વિચાર ગઈકાલના ઇતિહાસમાં ગાંધીજીની શ્રદ્ધા હતી કે આખા જગતમાં જે સ્થૂળ સ્વરૂપે છે તે અને આવતીકાલની અપેક્ષાઓની સાથે સતત અનુસંધાન સાધતી અને માનવ શક્તિ ભળે પ્રાકૃતિક દેશ છે. માનવ સર્જિત સમાજ રહે તેવી વિચારધારા છે. વિચારોના ઉન્મેષ અને આવિષ્કારોને વ્યવસ્થા મુજબ સ્થાવર-જંગમ મિલકતોની માલિકી ભી આવકારતી વિચારધારા છે. એક પૂર્વ સમાજ તરફની ગતિ મળે વ્યક્તિગત હોય પરંતુ જે પ્રકૃતિનું છે તેની ઉપર વાસ્તવમાં તેવી વિચારધારા છે. સત્ય, પ્રેમ અને અહિંસાના બળ પર માનવ સામૂહિક માલિકી છે. તે માટે માનવને સાંકળની સર્જનાત્મક જ્ઞાનયાત્રાને વધુ સઘન અને પારદર્શી બનાવવાના સામૂહિક વિશ્વાસની ભાવના સમાજ રચવા કેળવવાની વાત ગાંધીજીએ કરી. પ્રયત્નરૂપે એક નવી શ્રેણી શરૂ કરીએ છીએ ‘Social Trusteeship,' આવું ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ના જ્ઞાનપિપાસુ વાંચકો સાથેના સંવાદને ઓસડિયું સમાજ માટે ગુણકારી ધ્યાનમાં લઈ જ્ઞાનયાત્રાને વધુ સઘન અને પારદર્શી બનાવવાના હતું પરંતુ કડવું હતું એટલે ગળે પ્રયત્નરૂપે એક નવી શ્રેણી શરૂ ક૨વા ધારી છે. આપણા ઉતરવું મુશ્કેલ હતું. તેમ છતાં એ સંસ્કૃતિગત સંસ્કારોને કારણે આપણે સહુ અમુક ક્રિયાઓ સહજ નર્કની સાથે અહિંસા માર્ગે અને સ્વાભાવિક રીતે જ કરતા હોઈએ છીએ. જેની પાછળ સામાજિક ન્યાય પ્રાપ્ત કરવાનો કેટલાંક કારણો રહેલા હોય છે, જેમ કે પ્રદક્ષિણા કેમ ત્રણ જ ઉપાય સૂચવતો હતો. તેઓએ વાર, ખમાસણું પણ ત્રણ વાર, સામાયિકની મિનીટ પાછળના કહ્યું છે કે – ‘જે આપણી પાસે કારણો વગેરે. આવા સવાલોના જવાબ ન મળવાને કારણે હોય તે અન્ય પણ ઉપલબ્ધ કરી યુવાનોની શ્રદ્ધા ઓછી થઈ જાય છે. તો ચાલો સાથે મળી થોડી શકે તેવી પરિસ્થિતિનું નિર્માણ વધુ જ્ઞાન ચર્ચા કરીએ. થવું જોઈએ.' વર્ગ વિગ્રહને બદલે વર્ગ સહકારની સમજ વિકસાવી જૉઈએ. થોડા
વાચક મિોને આમંત્રણ આપવામાં આવે છે કે તેઓ પોતાના સવાલો એક કાગળની સ્વચ્છ બાજુ પર લખી શ્રી મુંબઈ યુવક સંઘની ઑફિસ પર મોકલાવે. આપો પંડિતજી કે
શોષણખોરોનો નાશ કરવાને શાની ભગવંત પાસેથી ઉત્તર મેળવી અહીં છાપીશું. વાચક એક
બદલે તેની સાથે અહિંસક અસહકા૨ ક૨વો જોઈએ. આવા શિક્ષણ, સમજ અને જ્ઞાનની
સમર્થ વધુમાં વધુ પાંચ સવાલ પૂછી શકે. વધુ સવાલ માટે બીજાં કાગળ લખવો. આપના સવાલ ધર્મજ્ઞાન અને ક્રિયાને આધારિત હોય અને જેથી અન્ય વાચકોને પણ એ જ્ઞાન મળે.
પ્રચાર થવો જોઈએ. આનાથી ઑફિસનું સરનામું: શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ, ૩૩, મહમ્મદી મિનાર, ૧૪મી ખેતવાડી, એબીસી ટ્રાન્સપોર્ટની બાજુમાં, |મુંબઈ-૪૦૦ ૦૦૪.
શોષણકર્તાઓને પણ સમજ આવશે અને સહકારની ભાવના
કેળવાશે. ગાંધીજીને માનવ જાત પર વિશ્વાસ છે. તેઓ કહેતા કે, ‘માનવ વૃત્તિ એ જ તેના વર્તનનું કારણ હોય છે.’ અને તેમનો વિશ્વાસ હતો કે આ વૃત્તિઓ બદલી શકાય છે. યોગ્ય શિક્ષણ અને કેળવણીથી એ શક્ય છે. પ્રેમની ભાષા પ્રાણી માત્ર સમજે છે. આ પ્રેમનો માનવીય વિસ્તાર ગાંધીજીના વિચારથી વૈશ્વિક અપેક્ષા છે.
પ્રબુદ્ધ જીવત
'I want to realize brotherhood and identify not
merely with beings called human, but I want to realize identify with all life. Even with such being that crawl on this earth.' (Mahatma Vol 2,p, 253)
માટેની વિચારધારા છે. સમગ્ર વિશ્વનો માનવસમાજ વિચારધારાના સામર્થ્યને સ્વીકારે છે. રામરાજ્ય આદર્શને આ સંદર્ભથી ઓળખાશે તો વિચ્છેદી સંયોજન તરફ આપણે આગળ વધીશું. ગાંધીજીએ કહ્યું છે આપશે ગુણગ્રહી બનવું જોઈએ. હું સ્વયં ભૂલરહિત
આ
નથી તો અન્યની પાસે એવી
અપેક્ષા કેવી રીતે રાખી શકું ?'
સારા અને યોગ્ય વિચારો અંગે
વધુમાં
તેઓ કહે છે : ‘આપદા
સકારાત્મક વિચારો એ આપણી વાણીમાં ઉતરે, વાણી
આપણા વર્તનનું પ્રતિબિંબ
પાર્ક, વર્તન આપણી આદત
બને,
આદત આપણા ગુણોનો નિર્દેશ કરે અને એ આપણું
ભાવિ બને.'
`Whenever you are confronted with an opponent, conquer him with love.'
" પ્રબુદ્ધ જીવન
જીવન : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ ઃ સદા નિરંતર પ્રબુદ્ધ જીવત : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ-આવતીકાલ ઃ સદા નિરંતર પ્રબુદ્ધ જીવત : ગાંધીજી : ગઈકાલ-આજ
: :
ને આવતીકાલ