Prabuddha Jivan 2010 04

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 5

એપ્રિલ, ૨૦૧૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
-
૫
તો જોઈએ જ, અને ૮ માં તો બધાંની ‘ના’ જ. પરંતુ આ “ના” માં જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત! એક મમત્વ છે, જેના વાંચનથી પોતાના જીવનનું ઘડતર થયું હોય, જ્યાં જ્યાં બોલાતી ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં ગુર્જરીની મહોલાત! જેના વાંચને જીવનમાં સત્ત્વ અને આનંદની પળો આપી હોય એને ગુર્જર વાણી, ગુર્જર લહાણી, ગુર્જર શાણી રીત; સંકેલવાનું તો કોઈ પણ સહૃદયી ન જ કહે. પરંતુ વાસ્તવિકતા શું? જંગલમાં પણ મંગલ કરતી, ગુર્જર ઉદ્યમ પ્રીત. શ્રદ્ધા રાખી ક્યાં સુધી આવા સામયિકનું પ્રકાશન કરતા રહેવું? ભોકતા ગુર્જર ભરતી ઊછળે છાતી ત્યાં રહે ગરજી ગુર્જર માત; ન મળે તો કલાનું પ્રયોજન શું? કલાપીએ ગાયું જ હતું કેઃ
જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી, ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત. કલા છે ભોજ્ય મીઠી તે ભોકતા વિણ કલા નહીં!
પ્રેમાનંદે ગુજરાતી ભાષાને સન્માન ન મળે ત્યાં સુધી શિખા ન કલાવાન કલા સાથે ભોકતા વિણ મળે નહીં!
બાંધવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી, કવિ નર્મદે કહ્યું: ‘ગુજરાતી ભાષાને ગુજરાતી વાચક વર્ગ ઓછો થતો જાય છે એનું આ પ્રમાણ. માનભર્યું સ્થાન અપાવીશ નહિ ત્યાં સુધી માથે પાઘડી બાંધીશ નહિ,
આ પરિસ્થિતિ માટે સર્વ પ્રથમ દોશી છે સાંઠ વરસ પહેલાંના અને કવિ દલપતે ગુજરાતી ભાષાને વ્હાલ કરતા કહ્યું:આપણા ગુજરાતના રાજકારણીઓ. અને એમાં મોખરે ઠાકોરભાઈ
આવ ગિરા ગુજરાતી દેસાઈ અને અંગ્રેજી વિરોધી એમના આદર્શવાદી સાથીઓ. સાંઠ તને, અતિ શોભિત હું શણગાર સજાવું; વરસ પહેલાં ગુજરાતમાં એવો કેળવણીનો ‘ફતવો' આ ગુજરાતી
જાણની પાસ વખાણ કરાવું, ભક્તોએ-વિશેષ તો અંગ્રેજ સાથે અંગ્રેજી ભાષાના વિરોધી–બહાર
ગુણીજનમાં તુજ કીર્તિ ગજાવું; પાડ્યો કે અંગ્રેજી વિષય એસ.એસ.સી.માં મરજિયાત બનાવ્યો એટલું
ભારત વર્ષ વિષે બીજી ભારતિ જ નહિ, આઠમા ધોરણથી જ એ.બી.સી. શિખવાડાય. માત્ર ચાર
માનવતી તણું માન તજાવું વર્ષ અંગ્રેજીના અભ્યાસના વિદ્યાર્થીને કૉલેજમાં સંપૂર્ણ અંગ્રેજીના
દેશ વિષે દલપત કહે, માધ્યમના વિદ્યાર્થીઓ પાસે મૂકવાથી આ વિદ્યાર્થીઓ કેટલી મોટી ભભકો તુજ જો ભલીભાત ભજાવું. લઘુતાગ્રંથીના રોગી બની ગયા હશે! વાસ્તવિક જીવનના પ્રવાહમાં વિદ્વાન મિત્ર ડૉ. ગુણવંત શાહે ગુજરાતી ભાષાને ચેતનવંતી રાખવા પોતાના “કાચા' અંગ્રેજીને કારણે એમને કેટલું વેઠવું પડ્યું હશે? જે “અવાજ ઉઠાવ્યો છે એમાં આપણે બધાં આપણાં સર્જનાત્મક શબ્દો અને એટલે જ આ વર્ગ પોતાના સંતાનો માટે અંગ્રેજી માધ્યમનો ઉમેરીએ અને આપણે પણ કોઈક એવી જ પ્રતિજ્ઞા લઈએ, અને ગુજરાતી આગ્રહ રાખે એમાં અનૌચિત્ય કશું જ નથી.
બોલી’ને પહેલાં સાચવીએ. એક ગુજરાતી બીજા ગુજરાતીને મળે ત્યારે સાઠ વરસ પહેલાં શિક્ષણમાં અંગ્રેજી ભાષાનું સ્થાન હતું, એની ગુજરાતીમાં જ બોલે. કચ્છી માડુનો દાખલો લ્યો. એક કચ્છીભાઈ તમારી સમાંતરે ગુજરાતીને પણ મહત્ત્વ હતું. એ પેઢીના વયસ્કોને મળો સાથે ગુજરાતીમાં વાત કરતા હશે ત્યારે એ જ સમયે જો કોઈ કચ્છી તો એમનું પ્રભુત્વ બન્ને ભાષામાં છે એવો અહેસાસ થાય છે જ. મહાનુભાવ મળી જાય તો એ બેઉ કચ્છીપ્રેમી કચ્છી બોલીમાં જ વાતો
મુંબઈની એક સ્કૂલ એવી હતી કે જ્યાં ગુજરાતી માધ્યમ સાથે દરેક કરે, અને તમે નિરખતા રહી જાવ. આપણે પણ પૃથ્વી ઉપર ક્યાંય વરસે એક એક વિષય અંગ્રેજીમાં વધતો જાય. આ શાળાના વિદ્યાર્થીમાં ગુજરાતી મળે તો એની સાથે ગુજરાતીમાં જ બોલીએ અને ગુજરાતી ભાષાનો બન્ને ભાષા ઉપર પ્રભુત્વ છે એનો આ લખનારને અનુભવ છે. જ ઉપયોગ કરીએ, અને “ગુજ્જુ' જેવા અપમાનજનક શબ્દને જાકારો
અત્યારે તો ગુજરાતી ભાષાની પરિસ્થિતિ લગભગ આવી છે - આપીએ. આટલું કરીએ તો ગુજરાતી ભાષા ઘસાશે નહિ, પણ ચકચકીત અબે તબે કે સોલહ આના, અઠે કઠે કે બારહ,
બનશે. ગુજરાતી વાણી અને બોલી ગુંજશે તો સદાકાળ ગુજરાતી ગિરા ઈકર્ડ તિકડું આઠ આના, શું શા પૈસા ચાર.
અજર અમર. અત્યારે ગુજરાત સરકાર “સ્વર્ણિમ્ ગુજરાત'ના નગારા વગાડે સ્વર્ણિમ ગુજરાતના અભિયાનને અભિવંદના અને “વાંચે છે, અને “વાંચે ગુજરાતનું અભિયાન શરુ કર્યું છે. પણ આવતી ગુજરાત' ભાવને વંદના. જય ગુર્જર ગિરા. કાલે પણ ‘વાંચે ગુજરાતી ભાષા ગુજરાત' એવું કરવું હોય તો
aધનવંત શાહ સત્તા સ્થાને બેઠેલા મહાનુભાવો પહેલાં એ નિયમ-કાયદો કરે કે ગુજરાતની પ્રત્યેક સ્કૂલમાં, હા “પ્રત્યેક' – પહેલી થી એચ.એસ.સી.
ભગવાન મહાવીરનું બુનિયાદી ચિંતન'
પ્રબુદ્ધ જીવનના માર્ચ-તીર્થકર મહાવીર જન્મકલ્યાણક વિશેષાંકમાં ડૉ. સુધી એક વિષય ગુજરાતીનો ફરજિયાત હોવો જ જોઈએ. ગુજરાતમાં
જયકુમાર જલજનો લેખ “ભગવાન મહાવીરનું બુનિયાદી ચિંતન' જે વસવું હશે, ગુજરાતની ધરતીનું અન્ન આરોગવું હશે તો આ “ધર્મ'
પુસ્તિકામાંથી અમે અવતરણ કર્યું છે એ પુસ્તિકા પ્રાપ્ત કરવા અમોને પણ ગુજરાતમાં વસતા સર્વે માનવોએ અપનાવવો પડશે જ. તો જ
અનેક વાચકોએ પૃચ્છા કરી છે. આ પુસ્તિકા અંગ્રેજી, હિંદી અને ગુજરાતીમાં ભવિષ્યનું ગુજરાત ગુજરાતી વાંચશે.
હિંદી ગ્રંથ કાર્યાલય, ૯ હીરાબાગ, સી. પી. સેંક, મુંબઈથી પ્રાપ્ત થશે. અને ગુજરાત બહારના ગુજરાતીઓએ તો કવિ ખબરદારની આ
( ફોન નં. :23826739723826739. મો. નં. : 9820896128) કવિતા સાર્થક કરી જ છે -
‘બોલીને પછS
ભવ છે.