________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વયંસેવકોના ગાડામાં બેસવા કહ્યું, એમાં બેસવાની ના પાડતાં એમના માણસો મને ઢસડીને લઈ જવા લાગ્યા અને એમાં ત્રણ-ચાર પગથિયાં ચૂકી જવાથી મને વાગ્યું છતાં મને પકડીને ગાડામાં નાખી ખીરાસર ગામના પ્રાદરે ઉતારી દેવામાં આવી.
ચીભડા ગામમાં જયંતીલાલ ફોજદારે શરૂ કરેલા અત્યાચાર સામે મણિબહેને ચીભડા સુધીની કૂચનું આયોજન કર્યું. આ કૂચમાં ઘણી બહેનો જોડાઇ આથી જયંતીલાલનો પિત્તો ગયો, એમણે ગામડાંના લોકોને લડતના કાર્યકરોને સહકાર ન આપવા જણાવ્યું એમ છતાં ગામના લોકોએ સહકાર આપ્યો તો એક જ ઘરનાં સાત માણસોને ખૂબ માર્યાં ૧૨
રાજ્ય તરફના દમન સામે ગ્રામીણ પ્રજાએ પોતાના ધ્યેયમાંથી ચલિત થયા વગર લડતને એકધારી ગતિએ આગળ વધારી. ૨૪ મી નવે. સરધાર મહાલનાં ગામડાંઓમાં ફરે એવી કૂચનું આયોજન કરવામાં આવ્યું. આ કૂચ હલેન્ડાથી શરૂ કરી અન્ય ગામોમાં ફરી. આ કૂચને વિદાય મણિબહેન પટેલે આપી. આ કૂચની અંદ૨ ખેડૂત બહેનો જોડાઈ. શહેરનાં હીરાબહેન શેઠ અને બીજાં ચાર બહેનોની દોરવણી નીચે શિસ્તબદ્ધ રીતે કૂચ આગળ ચાલી. કૂચ ઉંમરાણી પહોંચતાં ત્યાંથી ૩૬ બહેનો પોતાનાં કામકાજ મૂકી કૂચમાં જોડાઈ. હોડથલીમાં આ કૂચનું ભવ્ય સ્વાગત થયું. ત્યાં રાણીબહેન નામની પંદર વર્ષની કણબી કન્યાએ કણબણો લડતમાં પાછી નહિં પડે એની ખાતરી આપી. આમ આ કૂચ સ્રીજાગૃતિને કારણે સફળ થઈ.૧૩
કણકોટમાંથી ૨૫ નવેમ્બરે બે બહેનો અને ૧૧ સ્વયંસેવકોને પકડી એમને ભૂખ્યાં બેસાડી રાખવામાં આવ્યાં હતાં, જાવડી ગામે પણ સ્ત્રીઓએ લડતને ટેકો આપ્યો.૪
ત્યારબાદ બીજા અનેક કાર્યક્રમોમાં સ્ત્રીઓ જોડાઈ તો આની સામે રાજ્યે પણ દમનનો દોર છૂટો મૂક્યો. બહેનોની ધરપકડ કરવામાં આવી, એમની સામે અપશબ્દો પણ બોલવામાં આવતા છતાં ગ્રામીણ સ્ત્રીઓ હિંમતભેર આગળ આવતી થઈ,
ગ્રામીણ બહેનોને લડત માટે બહાર લાવવી નાની-સૂની બાબત નહોતી, આથી ગાંધીજીએ ૨૮ નવે. મણિબહેનને કાગળ લખી જણાવ્યું કે
‘તારો કાગળ મળ્યો. આટલા કામમાં તું કાગળ લખી શકે છે એવી આશા નહોતી. છેટે બેઠાં તારાં પરાક્રમો નિહાળી રહ્યો છું..તારી હિંમત વિશે મારા મનમાં કોઇ શંકા નહોતી. તું જેલમાં ન જતી, એ કામ રાજકોટવાળાનું છે.''
પરંતુ રાજકોટની લડતમાં ઊંડા ઊતરી ગયેલાં મણિબહેનની ૨ ડિસે. ધરપકડ કરવામાં આવી. ધરપકડની રાજકોટનાં પ્રજાજન પર અણધારી અસર થઈ અને જે લોકો રાજ્યને વફાદાર હતા તેવો વર્ગે પણ પરિષદની પડખે ઊભા રહેવાની પ્રતિજ્ઞા કરી. મણિબહેનની ધરપકડના વિરોધમાં રાજકોટમાં અને ગામડાંઓમાં ઠેર ઠેર કૂચનું આયોજન કરવામાં આવ્યું અને શહેરમાં હડતાલ પાડવામાં આવી.
રાજકોટ શહે૨માં બહેનોએ મણિબહેનની ધ૨પકડના વિરોધમાં દરબારગઢ ઉપર બમણા વેગથી પિકેટિંગકાર્ય શરૂ કર્યું તો ત્યાંથી પણ બહેનોની ધરપકડ કરવામાં આવી, પરંતુ પાછળથી એમને થોડી હેરાન કર્યા પછી છોડી દેવાઈ.
જેમ શહેરની બહેનોએ જોરજોરથી પિકેટિંગ-કાર્ય ઉપાડેલ તેમ ગામડાંઓની બહેનોએ પણ પાછી પાની કરી નહોતી. રફાળા ગામમાં જુદાં જુદાં ગામોની ૩૦૦ બહેનોએ ભેગા મળી સંમેલન યોજ્યું હતું. આ સંમેલનમાં પ્રમુખપદે નૂરબાઈ હતાં. આ સંમેલનમાં ખેરડીનાં જમનાબહેન અને કુંવરબહેને ભાષણો કર્યાં. આ ભાષણોમાં ગ્રામીણ બહેનોને લડત માટે ઘરની બહાર નીકળી પરિષદની પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાવાની, પરિષદની પડખે ઊભા રહેવાની અને પોતાના હક્કો માટે લડી લેવાની સૂચના અપાઈ હતી.''
પથિક * જૂન-૧૯૯૭ ** ૯
For Private and Personal Use Only
