________________
ચૌદમું :
પાપને પ્રવાહ અને જ્ઞાતિ, જાતિ, સમુદાય, સંપ્રદાય કે રાષ્ટ્રને પાયમાલીના પથે ધકેલે છે, તેથી એને આશ્રય ન લે એ જ ઈષ્ટ છે.
જે પુરુષો ક્ષમા, ઉદારતા, સહનશીલતા, નમ્રતા, સરલતા, સંતોષ, ધીરજ, ન્યાયવૃત્તિ અને સમભાવ જેવા ઉમદા ગુણે કેળવે છે, તે કલહવૃત્તિ પર સંપૂર્ણ કાબૂ મેળવી શકે છે અને છેવટે સર્વ કલેશોથી મુક્ત થઈને પરમાનંદની પ્રાપ્તિ કરી શકે છે.
(૧૩) અભ્યાખ્યાન. શાસ્ત્રકાર મહષિઓએ અભ્યાખ્યાનની વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે કરી છેઃ “આમિકુશેન માથાનં રોકાવાગ્યાથાનઅભિમુખતાથી કહેવું એટલે કે કેઈન દેશે પ્રકટ કરવા તે અભ્યાખ્યાન કહેવાય છે. ”
કેઈની ભૂલ જણાતાં તેને એકાંતમાં બોલાવીને કહેવું કેતમારી અહીં ભૂલ થાય છે અથવા તે તમે આ ખોટું કરી રહ્યા છો ” એ એક વાત છે અને તેને પાંચ માણસની વચ્ચે ઉતારી પાડે, એ બીજી વાત છે. એકમાં તેના પ્રત્યે લાગણી છે અથવા તેને સુધારવાની વૃત્તિ છે, જ્યારે બીજામાં તેને હલકે પાડવાને સંતેષ છે અથવા તેને સ્થાનભ્રષ્ટ કરવાને પ્રયાસ છે. આ કારણે સજજન પુરુષે કોઈની પણ જાહેરમાં આકરી ટીકા કરતા નથી કે તેને પાંચ માણસની વચ્ચે ઉતારી પાડતા નથી, પરંતુ પ્રસંગ જોઈને કહેવા ગ્ય બે શબ્દ એકાંતમાં જ કહે છે અને તેની અસર ઘણું સુંદર થાય છે.
સામાનું દૃષ્ટિબિંદુ સમજ્યા વિના તે અમુક વિચારો જ ધરાવે છે કે અમુક ઈરાદાએ જ રાખે છે, એમ કહેવું તે પણ એક પ્રકારનું અભ્યાખ્યાન જ છે. એનું પરિણામ વળતા આક્ષેપોમાં
