________________
ચૌદ:
: ૭૧ :
પાપને પ્રવાહ નીચ મનુષ્ય પારકાની નિંદા કરવામાં દશ વદનવાળો થાય છે, પારકાના દેશે એવામાં સહસાક્ષી એટલે હજાર આંખેવાળો થાય છે અને સજજનેનું (ન્યાયનીતિવાળાઓનું) દ્રવ્ય હરણ કરવામાં હજાર હાથવાળે અજુન બને છે. અર્થાત્ બીજાની નિંદા કરવી, બીજાના દોષ જેવા અને બીજાનું દ્રવ્ય હરણું કરવું એ અધમતાની પરાકાષ્ઠા છે.
બીજાના દોષ જેનારે પોતાના આત્માને એ પ્રશ્ન પૂછવાની જરૂર છે કે “હું કે છું? શું હું ગુણને ભંડાર છું? મારામાં કેઈ દોષ નથી? તે મારા દેશે સુધારવાને બદલે હું બીજાની નિંદા કરવામાં શા માટે પ્રવૃત્ત થાઉં છું?” કેઈ કવિએ સાચું જ કહ્યું છે કે
असंख्या परदोषज्ञा, गुणज्ञा अपि केचन । स्वयमेव स्वदोषज्ञा, विद्यन्ते यदि पश्चषाः ॥१॥
આ જગતમાં બીજાના દેશે જેનારા મનુષ્ય અસંખ્ય છે, ગુણને જેનારા મનુષ્ય બહુ થડા છે અને પોતાના દેશે પિતાની મેળે જેનારા તે માત્ર આંગળીના ટેરવે ગણાય તેટલા જ (પાંચ કે છ) છે.
• આ વિષયમાં પૂજ્યશ્રી સમયસુંદરજી ગણિનાં વચને પુનઃ પુનઃ મનન કરવા ગ્ય છેઃ આપ સંભાળે સહુ કે આપણે રે.
નિંદાની મૂકે પડી ટેવ રે, છેડે કણે અવરુણે સહુ ભયર્સ રે,
કેહનાં નળિયાં ચુએ કેહનાં નેવ રે.
