________________
: ૧૦ :
નિતવવાદ : જ–ઘટપટ વગેરે જે કઈ કાર્યો કરવામાં આવે છે તે તેને કર્યા પૂર્વે અવિદ્યમાન છે. અસત્ છે. માટી-તંતુ વગેરે ઉપર ઘણા પ્રયત્ન કરીએ ત્યારે ઘણે કાળે તે ઉત્પન્ન થાય છેવિદ્યમાન સ્થિતિમાં આવે છે. કરાતું એ કરાયું માનીએ તો કાર્ય કરવાને પ્રથમ સમયે જ કાર્ય કરાતું છે માટે કરાયું માનવું જોઈએ. બીજે સમયે, ત્રીજે સમયે એમ યાવત્ જ્યાં સુધી કાર્ય પૂર્ણ નથી થયું ત્યાંસુધી કાર્ય કરાય છે. તે જે પ્રથમ સમયે કરાયું છે તેને પછીથી કરાવાપણું શું? પછી તે જિઇવેવન' દન્યા ને દળવા જેવું રાંધ્યા ને રાંધવા સમાન, કર્યાને કરવારૂપ વિદ્યમાનની ઉત્પત્તિ માનવી પડે. “કરાતું એ કરાયું” ન માનીએ તો આ દોષ લાગતો નથી. કારણ કે
જ્યારથી કાર્ય કરવાની શરૂઆત થાય ત્યારથી જ્યાં સુધી તે કાર્ય ઉત્પન્ન ન થાય ત્યાં સુધી તે કરાય છે એમ જ કહેવાય છે, પણ કરાયું છે એમ મનાતું નથી. માટે બીજ ત્રીજા વગેરે સમયે કર્યા કરવાપણું નથી પણ ન કરાયાને જ કરવાપણું છે.
સ્થ. મુ.-આપના આ કથનથી આપ કેવળ “વિચમાર્ગ #'ને નથી સ્વીકારતાં એટલું જ નહિ પણ “અસત્ કાર્યવાદ” ને સ્વીકારે છે, ને એ પણ જિનવચનથી વિપરીત છે. સત્ કાર્યની જ ઉત્પત્તિ છે. અસત્કાર્યની ઉત્પત્તિ એ મિથ્યા છે. આપ એક ભૂલ કરતાં અનેક ભૂલ કરે છે !
જ–સુનિ જિનવચનને સમ્મત છે કે અસમ્મત! પણ વાસ્તવિક રીતે “અસત્ કાર્યવાદ” જ યુક્તિસિદ્ધ છે. કાર્ય એટલે ઉત્પન્ન થાય છે, જે પૂર્વે ન હોય તે “અસત્ ”ને તે જ ઉત્પન્ન થાય. પૂર્વે હોય તે “સત્ ” તેને ઉત્પન્ન થવાપણું શું? માટે સત્કાર્યવાદ પણ દૂષિત છે ને તે દૂષણ શ્રી વીરના કહેલ વચન માનતા આવે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
