________________
-
-
७४०
मन्दीसूत्र अथ षोडशः पतिदृष्टान्तः
एकस्य क्षेत्रस्य स्वामी कश्चित् कृषीवल आसीत् । तं दुर्बलं विज्ञाय कश्चिदपरोधूर्तः कृषीवलः माह-अरे अस्य क्षेत्रस्य पति विना कोऽन्यो भवितुमर्हति । एवं विवदमानौ तौ न्यायालयं गतौ । न्यायाधीशः पृथक् पृथगुभौ रहसि नीत्वा माहदे दीजिये । मूलदेव की ऐसी करुणोत्पादक बात सुनकर उसने अपनी पत्नी को वहां जाने के लिये आदेश दे दिया। वह पति का आदेश पाकर कण्डरीक के पास चली आई । परन्तु जब उसने स्त्री के वेष में छिपे हुए पुरुष को जाना तो वह अपने शील की किसी तरह रक्षा करती हुई वापिस अपने पति के पास लौट आई ॥१५॥
॥यह पन्द्रहवां स्त्रीदृष्टान्त हुआ ॥१५॥
सोलहवां पतिदृष्टान्तकिसी एक खेत का स्वामी कोई किसान था। वह कमजोर था। उसको कमजोर देखकर किसी दूसरे धूर्त किसानने उससे कहा-भाई ! इस खेत के मालिक तुम नहीं हो, मैं हूं, कारण मेरे सिवाय यहां खेत का मालिक और कौन हो सकता है । इस तरह उन दोनों में उस खेत को लेकर विवाद खड़ा हो गया। परस्पर में जब इसका निबटेरा नहीं हुआ तो वे दोनों कचहरी पहुँचे। कचहरी में उन्हों ने अपना २ अभियोग पेश किया । न्यायाधीश ने बडे ध्यान से उन दोनों की बातों को सुना। अन्त में वह अलग २ एकान्त में लेजाकर एक एक से पूछने लगा, આપે” મૂળદેવની આવી કરુણાજનક વાત સાંભળીને તેણે પિતાની પત્નીને ત્યાં જવાની આજ્ઞા કરી. તે પતિની આજ્ઞા થતાં કંડરીક પાસે ચાલી અવિી. પણ જ્યારે તેણે સ્ત્રીના વેષમાં છુપાયેલ પુરુષને છે ત્યારે તે પોતાના શિયળની રક્ષા કરતી કેઈ પણ રીતે પિતાના પતિ પાસે પાછી ફરી ને ૧૫
છે આ પંદરમું સ્ત્રી દષ્ટાન્ત સમાસ છે ૧૫
સેળયું પતિદષ્ટાન્તકેઈએક ખેતરને માલીક એક ખેડૂત હતે. તે કમજોર હતું. તેને કમજોર જોઈને કેઈ બીજા ધૂત ખેડૂતે તેને કહ્યું, “ભાઈ ! આ ખેતરના માલીક તમે નથી, હું છું, કારણ કે મારા સિવાય અહીં બીજે કઈ ખેતરને માલિક ન હોઈ શકે.” આ રીતે આ ખેતર બાબતમાં તે બંને વચ્ચે વિવાદ થયો. આપસ આપસમાં તેને કેઈ નિવેડે ના આવતા તેઓ કચેરીમાં પહોંચ્યા. કચેરીમાં તેમણે પિતપતાની હકીકત રજુ કરી, ન્યાયાધીશે ઘણું ધ્યાનપૂર્વક તે બનેની વાત સાંભળી. છેવટે તેમણે તે દરેકને અલગ અલગ એકાન્તમાં લઈ જઈને પૂછયું
