________________
*"."* *
* * *
* *
*
]
|
E
$
G
$
F
$
HE
$
4
$
મુક્તિબીજ નિગોદથી મોક્ષ સુધીનો આત્માનો વિકાસક્રમ
વિશ્વનો પ્રત્યેક જીવ પોતાના વિકાસને ઝંખે છે. પરંતુ જ્યાં સુધી તેની !” || દષ્ટિમાં (૧) વિકાસનું સાચું સ્વરૂપ આવે નહિ તેમજ (૨) ભૂતકાળમાં પોતાનો છે. આત્મા કેવા કેવા પરિવર્તનો અનુભવી ચૂક્યો છે તેનો ઈતિહાસ અને (૩)
ભાવિમાં વિકાસની આગેકૂચ માટેના કર્તવ્યનું ભાન થાય નહિ ત્યાં સુધી ક વિકાસને રટતો પણ પોતે અજ્ઞાનના અંધારામાં અથડાયા કરે છે. તેની આ
અથડામણ ટાળવા માટે અહીં ઉપરોક્ત વસ્તુઓનું (બાબતોનું માર્ગદર્શન કરાવવામાં આવશે.
(૧) નકશાના મધ્યભાગમાં ૧૪ વિભાગમય લોકાકાશ વિશ્વની આકૃતિ દર્શાવવામાં આવી છે. જે સમગ્ર જીવોના આશ્રયભૂત સ્થાન છે. અનાદિ કાળથી જીવ આ વિશ્વમાં પિરભ્રમણ કરી રહ્યો છે. જીવ પોતે કદાપિ નવો ઉત્પન્ન થતો નથી. પરંતુ જ્યારથી તે વિશ્વમાં છે ત્યાર થી માંડીને તેના અનાદિકાલીન નિવાસસ્થાનને નિગોદ સંજ્ઞાથી ઓળખવામાં આવે છે.
અવ્યવહાર રાશીમાંથી વ્યાવહાર રાશીમાં આવવામાં જીવનો આપણા જેવો | કોઈ પુરુષાર્થ હોતો નથી પરંતુ તે જીવની ભવિતવ્યતા જ તેમાં બળવાન ક કારણ છે. છતાં એક જીવના મોક્ષગમનને પણ તેમાં નિમિત્ત માની શકાય છે. $ | આ અવ્યવહાર રાશીમાંથી પહેલીવાર નીકળતો જીવ યથાસંભવ બાદર |
એકદિયમાં, વિલેન્દ્રિયમાં અને તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયમાં ગમે ત્યાં ઉત્પન્ન થઈ શકે ! ક છે. દિવ-નરક કે મનુષ્યમાં ઉત્પન્ન થતા નથી અને આ ભવમાં આવ્યા પછી
યથાસંભવ સંસારની ચારે ગતિઓમાં તેના પરિભ્રમણનો આરંભ થાય છે. બાદર - નિગોદ પૃથ્વીકાય-અપ્લાય-અગ્નિકાય-વાયુકાય-પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયમાં, બે _| ઈન્દ્રિયમાં શંખ-કોડા-અળસિયા વિગેરેમાં, તે ઈન્દ્રિયમાં કીડી-મંકોડો વગેરે,
ચઉન્દ્રિયમાં માખી-મચ્છર વિગેરે, તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયમાં ગાય-સર્પ સિંહ-પશુ, કા પંખી વગેરે, મનુષ્યમાં આર્ય-અનાર્ય વગેરે, દેવલોકમાં તેમજ નરકના ઉત્પત્તિ
સ્થાનોમાં આ રીતે યથાસંભવ ૮૪ લાખ યોનિસ્થાનોમાં તેનું પરિભ્રમણ ચાલુ
| રહે છે. || ચિત્રમાં (પૂર૮) બતાવેલા ૩૧ સ્થાનો :- (૧)અવ્યવહાર રાશિ (૨) વ્યવહાર || રાશિ (૩) કૃષણ પાક્ષિક (૪) ચરમાવર્ત પ્રવેશ (૫) દ્રિબંધક (૬) સકૃતબંધક (૭) *
F
$
A
$
$
$
$
$
$
ર૪પ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
