________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬
એક માએ આ
આ કર યમક વિચારો
મહાકવિ શબનમુનિ અને તેમની કૃતિ. આવે છે. કેઈ ઠેકાણે મધ્યાત યમક, કેઈ સ્થળે આદિમધ્ય ચમકે ( મધ્યાન્ત યમની સાથે ), કઈ જગ્યાએ આધત યમક, કઈ પદ્યમાં સંયુતાવૃત્તિ ચમક અને કઈ સ્થળે અસંયુતાવૃત્તિ યમક વિગેરે અલંકારે ગોઠવ્યા છે.'
આ કૃતિમાં ન્હાના મોટા અનેક પ્રસિદ્ધ અને અપ્રસિદ્ધ છદો છે કે જે વિદ્વાનને જ્ઞાન અને આનંદ ઉત્પન્ન કરે છે. વિવિધ અલંકારો અને છંદમાં પોતાના ભા બેઠવવા તે કેટલી મુશ્કેલની વાત છે તે કવિતા બનાવનાર જ સમજી શકે તેમ છે. આ ગ્રંથ બનાવતી વખતે શોભનમુનિનું ચિત્ત કેવું એકાગ્ર બન્યું હતું ? તેનું એક ઉદાહરણ પ્રભાવક ચરિત્રમાં મળે છે.
જ્યારે શેભન મુનિ પ્રસ્તુત “જિન સ્તુતિ ચતુર્વિશતિકા” બનાવતા હતા, તે અરસામાં તેઓ ગોચરી (ભિક્ષા) લેવા ગયા. ચાલતાં ચાલતાં પણ પ્રસ્તુત કૃતિ બનાવવાની એકાગ્રતામાં તેમનું ચિત્ત પરેવાએલું હતું, તેથી ખ્યાલ નહિ રહેવાથી તેઓ એક જ શ્રાવકના ઘરે ત્રણવાર ફરી ફરી ગોચરી ગયા. જ્યારે શ્રાવિકાએ શોભનમુનિને પૂછયું કે, “આમ ફરી ફરી ગોચરી આવવાનું શું કારણ?” ઉત્તરમાં શોભનમુનિએ કહ્યું કે અત્યારે કવિતા બનાવવામાં જ મારું મન પરેવાએલું છે તેથી મને ખબર ન રહી કે હું તેને ત્યાં જઉં છું અને શું કરું છું ?” પૂછનાર બાઈએ શેભનમુનિના ગુરુની આગળ પણ આ વાત કહી. ગુરુ આ વાતથી ઘણા જ રાજી થયા અને શિષ્યની જ્ઞાનરસિકતાથી સંતોષ પામી તેમણે શેભન મુનિનાં વખાણ કર્યા. શોભનમુનિને કવિતા બનાવવાનું કે રસ હોતે તે આ એક જ પ્રસંગથી વાચકે જાણી શકશે. ખુશીની વાત છે કે પ્રસ્તુત કૃતિની સુંદરતાથી આકર્ષાઈ ઘણા લોકો આ સ્તુતિ-“થય’ને પ્રતિકમણાદિ ક્રિયાઓમાં બોલે છે. પાક્ષિક આદિ પ્રતિક્રમણમાં આ પવિત્ર વિદ્વાનની થેય દાખલ કરાય તે કેવું સારું થાય ?
૧ આ બધા યમકોનાં લક્ષણો અને ઉદાહરણ વાગભટાલંકાર, સરસ્વતીકાભરણુ વિગેરે ગ્રામાં છે.
૨ જુએ મહેન્દ્રસૂરિ ચરિત્ર. (પ્રભાવક ચરિત્રમાં).
For Private And Personal Use Only
