Kevalibhukti Vyavasthapana Dvantrinshika

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 122

C3
કેવલિભુક્તિવ્યવસ્થાપનહાવિંશિકા/બ્લોક-૨પ अन्वयार्थ :
च-मने प्रतिकूलानिवर्त्यत्वात्=प्रतिपथी मालवयjeोपाथी-भुतिन मष्ट प्रतिजमावथी मनिवाjोवाथी, तत्तनुत्वं-तेनुं तनुपाj उपदीना मुर्जित माना हष्ट तनुपाj, नोचितं=GfAd नथी, दोषजन्मतनुत्वं च-सोषमतनुपj=नियतनुपj, निर्दोषे निषि सेवा दीगतमा नोपद्यते-संत यतुं नथी. ॥२५।। दोडार्थ :
ભક્તિ આદિના અદષ્ટનું પ્રતિકૂળભાવથી અનિવાર્યપણું હોવાથી કેવલીના ભક્તિ આદિના અદષ્ટનું તનપણું ઉચિત નથી, અને દોષજન્મતનુપણું અર્થાત્ મંદાગ્નિજન્ય તપણે નિર્દોષ એવા કેવલીભગવંતમાં સંગત થતું નથી. II૫ll टीs:
प्रतिकूलेति-तस्य भुक्त्याद्यदृष्टस्य, तनुत्वं च नोचितं, प्रतिकूलेन-विरोधिपरिणामेन, अनिवर्त्यत्वात्, न हि वीतरागत्वादिपरिणामेन रागादीनामिव क्षुधादीनां तथाविधपरिणामेन निवर्त्यत्वमस्ति, येन ततस्तज्जनकादृष्टतनुत्वं स्यात्, अस्त्येवाभोजनभावनातारतम्येन क्षुत्रिरोधतारतम्यदर्शनादिति चेत्, न, ततो भोजनादिगतस्य प्रतिबन्धमात्रस्यैव निवृत्तेः शरीरादिगतस्येवाशरीरादिभावनया, अन्यथाऽभोजनभावनात्यन्तोत्कर्षेण भुक्तिनिवृत्तिवदशरीरभावनात्यन्तोत्कर्षण शरीरनिवृत्तिरपि प्रसज्येतेति महत्सङ्कटमायुष्मतः । ननु भुक्त्यादिविपरीतपरिणामेन भुक्त्याद्यदृष्टस्य मोहरूपप्रभूतसामग्री विना स्वकार्याक्षमत्वलक्षणं तनुत्वमेव क्रियते, तनुस्थापकादृष्टस्यापि अशरीरभावनया तद्भवबाह्ययोगक्रियां निरुणद्धयेव, शरीरं तु प्रागेव निष्पादितं न बाधितुं क्षमत इति अस्माकं न कोऽपि दोष इति चेत्, न, विपरीतपरीणामनिवर्त्यत्वे भुक्त्यादेस्तददृष्टस्य रागाद्यर्जकादृष्टवद् योगप्रकर्षवति भगवति निर्मूलनाशापत्तेर्विशेषाभावात्, घात्यघातिकृतविशेषाभ्युपगमे तु अघातिनां भवोपग्राहिणां यथाविपाकोपक्रममेव (यथाविपाकोपक्रमेणैव) निवृत्तिसम्भवादिति न किञ्चिदेतत् । दोषजन्म