Karikavali Muktavali Vivaran Part 03

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 66

આવશ્યકતા નથી. પરન્તુ વિભાગને, સંયોગના ધ્વંસસ્વરૂપ માનવો કે સંયોગને, વિભાગના ધ્વંસસ્વરૂપ માનવો એમાં કોઇ વિનિગમન નથી. તેથી વિભાગ પણ સંયોગની જેમ ગુણાન્તર छे. या माशयथी हे छे - अतः संयोगनाशेन हत्याहि આશય સ્પષ્ટ છે. ઉક્તપ્રાયઃ છે. અનુક્ત અન્યત્ર અનુસંધેય छे. ||११८।। ११८ || १२० || || ( इति विभागनिरूपणम्)
कारिकावली । परत्वञ्चाऽपरत्वञ्च द्विविधं परिकीर्तितम् ।
दैशिकं कालिकं चाऽपि मूर्त्त एव तु दैशिकम् ॥१२१॥ परत्वं मूर्त्तसंयोगभूयस्त्वज्ञानतो भवेत् । अपरत्वं तदल्पत्वबुद्धितः स्यादितीरितम् ॥ १२२॥ तयोरसमवायी तु दिक्संयोगस्तदाश्रये । दिवाकरपरिस्पन्दभूयस्त्वज्ञानतो भवेत् ॥ १२३॥ परत्वमपरत्वन्तु तदीयाल्पत्वबुद्धितः ।
अत्र त्वसमवायी स्यात् संयोगः कालपिण्डयोः ॥ १२४॥ अपेक्षाबुद्धिनाशेन नाशस्तेषां निरूपितः ।
मुक्तावली ।
परापरव्यवहारनिमित्ते परत्वापरत्वे निरूपयति-परत्वञ्चापरत्वञ्चेति । दैशिकमिति । दैशिकपरत्वं बहुतरमूर्त्तसंयोगान्तरितत्वज्ञानादुत्पद्यते, एवं तदल्पीयस्त्वज्ञानादपरत्वमुत्पद्यते, अत्राऽवधित्वार्थं पञ्चम्यपेक्षा, यथा 'पाटलीपुत्रात् काशीमपेक्ष्य प्रयागः परः, ' 'पाटलीपुत्रात् कुरुक्षेत्रमपेक्ष्य प्रयागोऽपर इति ॥१२१॥१२२॥
तयोः - दैशिकपरत्वापरत्वयोः । असमवायी असमवायिकारणम् । तदाश्रये- दैशिकपरत्वापरत्वाश्रये । दिवाकरेति । अत्र परत्वापरत्वं कालिकं ग्राह्यम् । यस्य सूर्यपरिस्पन्दापेक्षया यस्य सूर्यपरिस्पन्दोऽधिकः.
१३
-
-