________________
: ૧૧૨: સાનમાં શિખામણ :
સેવકને છૂટે હાથે દાન દેવાને આદેશ કર્યો, “શેઠ પૂછે તે મારું નામ દેજે. પુત્રપણ લક્ષ્મીની મૂચ્છ એટલી પ્રબળ હતી કે, વધૂએ કહ્યું. એ દાનમાં અપાતી હતી સડેલી જુવાર ! ઘરની રાણી પુત્રવધુ હતી, એની આજ્ઞા
શેઠ આ દાનશાળાથી ભારે ગીરવ લઈ પ્રમાણે તે વર્તવું જ રહ્યું. રઈઓએ બીજે રહ્યા છે, સુકૃતને ભંડાર ભરી રહ્યા છે, એ દિવસે સડેલી જુવારને રોટલે બનાવ્યું. અને ભાસ તેમને થવા લાગ્યા. પુણ્યવૃદ્ધિ પામી શેઠ જમવા બેઠા. થાળીમાં ધીમે રહીને લખો રહ્યું છે તેવી માન્યતા દઢ થઈ. અને ભદ્રિક ટિલે પીરસ્યું. પોતાના ભાણામાં રોટલે જનતા પાસેથી ટુંક સમયમાં “દાનવીર” નું જોઈને શેઠની ભ્રમર ઉચે ચઢી ગઈ. રસોઈ બિરૂદ પણ પ્રાપ્ત થયું.
સામે જોઈને શેઠ કહે છે: “કેમ આમ! આજે
દેટલે? શું ઘઉં ખૂટી ગયા છે? કેણે કહ્યું - આ વાત નવી પરણીને આવેલી પુત્રવધૂને
તને રોટલા બનાવવાનું ?' ખટકવા લાગી, એ હતી ખાનદાન કુળમાંથી
શેઠને પ્રકોપ જોઈને થરથર કંપતા રસેઆવેલી પિતાના પિતાને ત્યાં ધાર્મિક અને
કે ઈઆએ જવાબ આપેઃ “આજે નવા શેઠાવ્યવહારિક સુશિક્ષણને પામેલી. એને થાય છે
ણીએ કેટલા બનાવવાનું કહ્યું હતું.' કે, સસરાજી આ દાનધર્મ નથી કરતા પણ એક પ્રકારને આ મેહને જે નાચ છે. આમાં
આ સાંભળીને શેઠ સહેજ ઠંડા પડ્યા, પુત્રવધૂ મારા સસરાજીને પાપ સિવાય શાની કમાણી ખાનદાન કુળની વિનય-વિકસંપન્ન, ઘરકામાં થવાની ? સડેલી જુવારમાં કેટલા જીવોને કુશળ, કારણ સિવાય આમ કહે નહિં, તેવી સંહાર? આમાં સાચી નીતિમત્તા અને વ્યવ. શેઠને ખાત્રી હતી. હારશુદ્ધિ પણ કયાં રહી? અને કુલમર્યાદાના પુત્રવધૂને બોલાવીને પૂછયું કે આજે હિસાબે આ વસ્તુમાં સુધારો લાવવા સસરા શા કારણથી રોટલા બનાવવાનું કહ્યું." સાથે વાત કરવાની હિંમત નથી, અને સડેલી
જવાબ આપતાં પુત્રવધુએ ધીમા સ્વરે જુવાર આપવી બંધ કરાવવી છે, આ કેયઝના મૂદુ વાણીમાં વિનયથી કહ્યું ઉકેલ માટે પુત્રવધૂએ એક કિમીએ રચ્યું. “આપના માટે કર્યો છે, આપ થોડે
દાનશાળામાં દીન-અનાથને જે સડેલી થેડો ખાઓ, આખરે આપને એ જ મળજુવાર અપાય છે એના રોટલા આવતી કાલે નાર છે.” બનાવજે અને શેઠના ભાણમાં પીરસજે, પુત્રવધૂએ શેઠ વિચારમાં પડયા શાણી, વિવેકી વહુ રઈઆને કહી દીધું.
આજે આ શું બેલે છે? રઈએ ગભરાયે, “શેઠના ભાણામાં એટલામાં ખૂલા કરતાં પુત્રવધૂએ કહ્યું ખાંડવાળા ઘઉંની સુંવાળી ઘીથી તરબોળ રેટ- “પિતાજી ! આપના તરફથી દાનશાળા ચાલે છે, લીને બદલે આ રેલે ? શેઠ ગુસ્સે થાય, એમાં દીન-અનાથોને સડેલી જુવારનું દાન નેકરીમાંથી ઉતરી દે, એ કામ મારૂં નહિં.” અપાય છે, પરલેક માટે આ સુકૃત આપ કરી રઈઆએ ના પાડી. પણ અચકાતા–અચકાતાં. રહ્યા છે, આપ અહિં સડેલી જુવારનું દાન
