________________
વૈશાખ, એ જ ગ્લાસ બીન લોકો મોઢે લગાડીને પીએ છે ઉથલાવવાની તથા દાંતથી નખ કાઢવાની ટેવ હોય અને એ જ ગ્લાસમાં એઠા હાથે પણ અંદર નાખી છે અને એજ એઠા હાથે તેઓ ખાવાપીવાની વસ્તુને ધૂવે છે અને એથી પણ રોગો ફેલાય છે. અડકે છે અને બીજાને પણ તે ચીજો આપે છે, - પરચુરણ મીઠાઈ વેચવાવાળાઓ અને ઘણીએ આપણી મ્યુનિસીપાલીટી કે જે સ્વચ્છતા, આરોગ્યતા મીઠાઈની દુકાનોમાં ગાવેલી મીઠાઇઓમાં રસ્તામાં ફેલાવવાનો દાવો કરે છે. તેણે ડોકટરી નિયમથી વિરુદ્ધ ઝાડ કાઢતાં ઉડેલી અને બીજી રીતે ઉડતી મેલી સ્કૂલે વગેરેમાં એકજ પ્યાલા કરી દરેક જાતના ધૂળ ઉડીને લાગે છે, તેમજ જે મીઠાઈ બનાવે છે છોકરાને મોઢે અડકેલા અથવા ગમે તેવા રોણી ચેપતેઓ પણ મેલા ગંદા તથા પરસીના વગેરેથી ખરડાયેલ વાળા છોકરાઓ મોઢામાં પ્યાલાની કર નાખીને હાથેથી બનાવે છે અને વેચે છે. દુકાનાદિની આજુ- પીધેલા પ્યાલાથી બધી જાતના બાળકને પાણી પીવાનું બાજુમાં પડેલે કચરો; વિષ્ટા, ભિની જગ્યા, પેસાબ અને દૂર બેસતી કન્યાઓ અને મહેતાજીએાને રજવગેરે ઉપર બેઠેલી માખીઓના ઝંડ પણ મીઠાઈ વલા અવસ્થામાં પણું એક જ થાળે પાણી પાઈ ઉપર આવી બેસે છે, મેં કેટલીએક હિન્દુ દુકાનોમાં ભ્રષ્ટવાડે ફેલાવવાનું અને અસ્પૃશ્યતા કાઢી સ્વચ્છતા ભજીયાં વગેરે ગરમ છે કે નહિ તે તપાસવા માટે (!) ફેલાવવાનું કામ કાયદાકારા કરી રહી છે. તેમાં હાથ નાખતા હિન્દુ અને અહિન્દુ ભાઈઓને હિન્દુસ્તાનમાં આપણે લોટ ચાળીને નીકળેલું જે જોયા છે, ઘણું દુકાનદારે તેમ કરતાં તેને અટકાવતા લું ફેંકી દઈએ છીએ તે જ કચરામાંથી વિલાયતમાં પણ નથી. અહિન્દુના હાથને પાણીને છાંટે લેતાં ગમે તે જાતનાં લેકે બીસ્કીટ બનાવે છે. જેને અભડાઈ જનારા પણ તે બધું નજરે જેવા છતાં કહેવાતા આપણું સુધારકે હિન્દમાં હોંશથી ખાય ત્યાંથી જ તે વસ્તુ લે છે.
છે. અંગ્રેજો આપણે દેશમાં આશરે બસો વર્ષથી રસોઈ કરનારા “મહારાજ” નામધારી રઈ આવ્યા છે છતાં તેમણે પોતાને વેષ, ભૂષણ કે આઓ પણ આજકાલ કેટલા બધા મેલા, ગન્દી આહારાદિનો ત્યાગ કર્યો નથી, જ્યારે આપણે તેનું જ ટેવવાળા. મેલાં લુગડાંવાળા અને ખાસ કરીને ચેપી અનુકરણ કરી ઉછીકા લીધેલા અંગ્રેજી આચારવિચારોગોથી ઘેરાયેલા હોય છે કે જેને જોતાં તેના હાથનું રથી ભ્રષ્ટ થઈ રહ્યા છીએ. આપણામાંના કેટલાક ખાવાનું ખાતાં પણ આપણને સુગ આવે, કેટલાક ગંદા લેકનાં મેલાપણાને લીધે સુગાઈને, સફેદ કપડાથી માળામાં કામ કરતા ઘાટીઓ પણ અનેક ધરોનાં ઉપરથી સ્વચ્છ (!) દેખાતા બટલરના હાથનું કેટલાક અનેક જાતિના લોકોનાં વાસણ માંજીને એકજ સુધારકેનું (!) ખાવા પણ તૈયાર થાય છે, વાસ્તવિક પાણીના પીપમાં ધાને થોડાક શબ્દ જલથી ધોઇને રીતે ઉપરથી સ્વચ્છ દેખાતા તેઓ તથા તેમની આપે છે જેમાં કોઈ કોઈવાર એઠવાડ અને ગંદા રાંધણુઓ અંદરથી ઘણુ ગંદાં હોય છે. ઝાડે પીસાબે પાણી સદ્ધાની ગંધ મારતી હોય છે. એક ભદજી જઇને કેટલાક લોકો તે પૂરા હાથ પણ દેતા નથી મહારાજ વારંવાર પાન સુરતી ખાઇને મોટું લાલ અને તે જ હાથે ખાનપાનનો વ્યવહાર કરતાં ઘણાને ચટક રાખતા અને હોઠ તથા મોઢામાં પોતાની મેં જોયા છે. આંગળી ઘાલી દાંત સાફ કરી અને હાથ ખાવાપીવાની હિન્દુશાસ્ત્રમાં આહાર અને આચારવિચાર ઉપર વસ્તને લગાડતા અને બધાને તે પીરસતા અને ખાસ નિયમ કર્યા છે, અને આચારને ઉત્તમ ધર્મ ખાનારાને રોગના ભોગ બનાવતા હતા, કેટલાકને કહ્યો છે, કુદરતી નિયમ પણ એક એ છે કે, કાન. અને મોઢાં તથા દાંતને કચરો કાઢવા “ જેવું અન્ન તેવું મન”. આહારની શુદ્ધિથી બુદ્ધિ માટે આંગળીઓ ઘાલવાની ટેવ હોય છે, અને કેટ: શબ્દ થઈને વિવેક વિચારમાં દઢ થાય છે, ખાધેલા લાકને થુંકમાં આંગળી બળી કાગળનાં પાનાં ખોરાકનું સૂક્ષ્મ પરિણામ મન છે. અને જેવું મન
*
:
