________________
“યાદશી માવના , સિદ્ધિર્મવતિ તાદશી-જેની જે પ્રકારની ભાવના હોય છે, તેને તે પ્રકારની સિદ્ધિ થાય છે.” આ એક સનાતનસૂત્ર છે, એટલે આ ભાવનાને આધીન પ્રેમચંદના જીવનમાં સાધુતાની ભવ્ય ભૂમિકા રચાવા માંડી.
આ વખતે ગ્વાલિયર રાજ્યના શિવપુરીમાં વીર– તત્ત્વ પ્રકાશક મંડળ તરફથી ગુરુકુળની ઢબે ચાલતા વિદ્યાલયની એક ધાર્મિક શિક્ષણ સંસ્થા તરીકે ઘણી ખ્યાતિ હતી, એટલે પ્રેમચંદે તેને લાભ લેવાને વિચાર કર્યો.
આ વિદ્યાલયમાં ૩ વર્ષ અભ્યાસ કરતાં પ્રેમચંદ આવશ્યકસૂત્રે, જીવવિચાર, નવતત્વ, ત્રણુભાષ્ય આદિ જૈન ધર્મના પાયાના સૂત્રોનું વિશિષ્ટ જ્ઞાન સંપાદન કર્યું અને આત્મવિકાસના માર્ગે આગળ વધવામાં ઉપયોગી થાય એવું બીજું પણ કેટલુંક જ્ઞાન મેળવી લીધું. આ વિદ્યાલયના સંચાલક શ્રીમાન સત્યનારાયણ પંડ્યા આદર્શ વ્યક્તિત્વ ધરાવતા હતા, તેમણે પ્રેમચંદ પ્રત્યે ખૂબ જ સહુદયતા દાખવી અને તેનું જીવનઘડતર ઉત્તમ કેટિનું થાય, તે માટે કાળજીભર્યા પ્રયત્નો પણ કર્યા. પરિણામે પ્રેમચંદના જીવનમાં અધ્યાત્મની આભા ઝળકી ઉઠી. હર હતો અને તેને પહેલ પડ્યા, પછી તેના તેજરાશિનું કહેવું જ શું?
સને ૧૯૫૩ માં પ્રેમચંદે શ્રી સિદ્ધાચલતીર્થની યાત્રા અપૂર્વ ભાવોલ્લાસપૂર્વક કરી, ત્યારે પાલીતાણા યાત્રા કર્યા પછી પ. પૂ. આચાર્ય શ્રીમદ્ કૈલાસસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજના સાણંદમાં દર્શન-સમાગમને લાભ
