________________
વણથી નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવમાં પદાર્થના
સ્થાપનને નિક્ષેપ કહે છે. ૧૦૬ પ્ર. નિલેપના કેટલા ભેદ છે?
ઉં. ચાર છે—નામનિક્ષેપ, સ્થાપના નિક્ષેપ, વ્યનિક્ષેપ અને ભાવનિક્ષેપ. ૧૦૭ ૫. નામનિક્ષેપ કેને કહે છે?
ઉ. જે પદાર્થમાં જે ગુણ નથી, તેને તે નામથી કહેવું (અથવા ગુણ, જાતિ, કવ્ય, અને ક્રિયાની અપેક્ષા રહિત કેવળ લેક વ્યવહારને માટે નામ સ્થાપન કરવું, તેને નામનિક્ષેપ કહે છે, જેમકે કોઈએ પિતાના છેકરાનું નામ હાથીસિંહ રાખ્યું છે, પણ તેનામાં હાથી અને સિંહ બન્નેના ગુણ નથી. ૧૦૮ પ્ર. સ્થાપના નિક્ષે૫ કેને કહે છે?
ઉ. સાકાર અથવા નિરાકાર પદાર્થમાં તે આ છે, એવી રીતે અવધાન કરીને નિવેશ (સ્થાપન) કરવાને સ્થાપનાનિક્ષેપ કહે છે. જેમકે-પાર્શ્વનાથની પ્રતિમાને પાર્શ્વનાથ કહેવા અથવા સેતરંજની સેકટીને હાથી ઘોડા કહેવા.
