________________
૧૪૩ ઉપશમ, ક્ષય અને ક્ષયોપશમ એ ચાર અવસ્થાઓમાંથી કોઈ પણ અવસ્થાની અપેક્ષા રાખતું નથી, તેથી અહિયાં દર્શનમેહનીયકર્મની અપેક્ષાથી પારિહાર્મિક ભાવ છે, કિન્તુ અનન્તાનુબંધીરૂ૫ ચારિત્રમેહનીયકમને ઉદય હોવાથી આ ગુણસ્થાનમાં ચારિત્રમેહનીયકર્મની અપેક્ષાથી દાયિકભાવ પણ કહી શકાય છે. આ ગુણસ્થાનમાં અનન્તાનુબંધીના ' ઉદયથી સમ્યકત્વને ઘાત થઈ ગયો છે, તેથી અહિયાં સમ્યક્ત્વ નથી અને મિથ્યાત્વને પણ ઉદય આવ્યો નથી. તેથી મિથ્યાત્વ અને સમ્યક્ત્વની અપેક્ષાથી અનુદયરૂપ છે.
પાંચમા ગુણસ્થાનથી દશમાં ગુણસ્થાન સુધી (દેશવિરત, પ્રમતવિરત, અપ્રમત્તવિરત, અપૂર્વકરણ, અનિવૃત્તિકરણ, સૂક્ષ્મસાપરાય એ ) છ ગુણસ્થાન ચારિત્રમેહનીય કર્મના ક્ષયપશાથી થાય છે. તેથી આ ગુણસ્થાનેમાં ક્ષાપશમિક ભાવ થાય છે. આ ગુણસ્થાનમાં સમ્મારિત્ર ગુણની અનુક્રમે વૃદ્ધિ થતી જાય છે.
