________________
ઉ. બે ભેદ છે-એક નિમિત્ત કારણ, બીજું ઉપાદાન કારણ ૪૦૭ પ્ર. નિમિત્તકારણ કેને કહે છે ? '
ઉ. જે પદાર્થ સ્વયં કાર્યરૂપ ન પરિણમે, પરંતુ કાર્યની ઉત્પત્તિમાં સહાયક થાય, તેને નિમિત્ત કારણ કહે છે. જેમકે-ઘડાની ઉત્પત્તિમાં કુંભાર, દંડ, ચક્ર આદિ સહાયક છે. ૪૦૮ પ્ર. ઉપાદાન કારણ કેને કહે છે?
ઉ. જે પદાર્થ સ્વયં કાર્યરૂપ પરિણમે, તેને ઉપાદાનકારણ કહે છે. જેમકે-ઘડાની ઉત્પત્તિમાં માટીઅનાદિ કાલથી દ્રવ્યમાં જે પર્યાનો પ્રવાહ ચાલી રહ્યું છે, તેમાં અનન્તર પૂર્વ ક્ષણવત્તા ઉપાદાન કારણ છે. અને અનન્તર ઉત્તરાણવા પર્યાય કાર્ય છે. ૪૦૯ પ્ર. દ્રવ્યબંધ કેને કહે છે?
ઉ. કાર્માણકંધરૂપ પુલાવ્યમાં આત્માની સાથે સંબંધ થવાની શક્તિને દિવ્યાબંધ કહે છે.
