________________
વિષય ગ્રહણુ કરવાના કારણભૂત જીવની શક્તિની પૂર્ણતાને ઇન્દ્રિયપર્યાપ્તિ કહે છે. શ્વાસોચ્છ્વાસપર્યાપ્ત આહારવાના પરમાણુઓને શ્વાસે ાસરૂપ પરિણુમાવવાના કારણભૂત જીવની શક્તિની પૂર્ણતાને શ્વાસોચ્છ્વાસપર્યાપ્ત કહે છે. ભાષા સ–ભાષાવ ́ણાના પરમાણુઓને વચનરૂપ પરિમાવવાના કારણભૂત જીવની શકિતની પૂર્ણતાને ભાષા પર્યાસિ કહે છે. મન:પર્યાસિમને વ ણાના પરમાણુ એને હૃદય સ્થાનમાં આઠ પાંખડીના કમલાકાર મનરૂપ પરિણમા વાતે તથા તેમની દ્વારા યથાવત્ ( જોઇએ તેવી રીતે ) વિચાર કરવાના કારણભૂત જીવતી શક્તિની પૂર્ણતાને મન:પર્યાપ્ત કહે છે.
એન્દ્રિય જીવાતે ભાષાપર્યાપ્તિ અને મનઃપર્યાસિ સિવાય બાકીની ચાર પર્યાપ્ત હાય છે.
દ્વીન્દ્રિય, શ્રીન્દ્રિય, ચતુરિન્દ્રિય, અને અસૈની પંચેન્દ્રિય ટ્રેને મન:પર્યાપ્ત સિવાય બાકીની પાંચ પર્યાપ્ત હાય છે.
