Jain_Satyaprakash 1945 11

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 18

૪૮ ] શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષ ૧૧ પ્રશ્ન ૩-પથ્થરની મૂર્તિને જેવાથી પથ્થર જેવા કેમ ન બનાય?
ઉત્તર ૩-પથ્થરની મૂર્તિને જેવાથી પથ્થર જેવા બનાતું હોય, તો સ્ત્રીચિત્રને જેવાથી હી કેમ ન બનાયે? સ્ત્રીને કે સ્ત્રીચિત્રને જેવાથી જેમ સ્ત્રીત્વ આવતું નથી પણ કામવિકાર જાગે છે, તેમ પ્રભુભૂતિને જોવાથી જડતા આવતી નથી, પણ (શુભ) ભક્તિભાવ જાગે છે.
પ્રશ્ન૪-મૂર્તિ માંખી ઉડાડી શકતી નથી, તેને ખંડિત કરનાર કે તેનાં આભૂષણ ચોરારને શિક્ષા કરી શકતી નથી, તેને પૂજવાથી શું લાભ?
ઉત્તર ૪-સાક્ષાત ઈશ્વર પણ તેને નહિ માનનાર કે અનાદર કરનારને શું શિક્ષા કરે છે? ફળ આપનાર ઈશ્વર નથી પણ પોતાના જ શુભાશુભ સંકલ્પ અને તદનુસાર બંધાતાં કર્યાં છે.
પ્રશ્ન પન્નામસ્મરણથી ભક્તિ થઈ શકે છે, તો પછી પ્રતિમાપૂજનની શી જરૂર ?'
ઉત્તર ૫-નામસ્મરણ માત્રથી દેવની ભક્તિ થઈ શકતી હોય, તો ગુરુભક્તિ પણ માત્ર નામસ્મરણથી કેમ ન થઈ શકે ? નામસ્મરણ ઉપરાંત ગુરુ પ્રત્યે જે નમન, વંદન, સત્કાર, સન્માન આદિથી ભક્તિને સ્થાન છે, તો પછી દેવપ્રત્યે વંદન, નમન, સત્કાર, સન્માનાદિ વડે ભક્તિ બતાવવાની જરૂર કેમ નહિ ? મંદિર અને મૂર્તિ વિના દેવની હયાતિ કે બીનહયાતિમાં દેવ પ્રત્યે વંદન નમનાદિ અશક્ય છે. સમ્યગ્દષ્ટિથી સર્વવિરતિધર પર્વતના દરેક અધિકારીઓને સક્રિય દેવભક્તિ કરવાનું સાધન મંદિર અને મૂર્તિથી પ્રાપ્ત થાય છે; કેવળ નામસ્મરણ કે ગુણસ્મરણ માત્રથી તે શક્ય નથી.
પ્રશ્ન ૬-ઈ વ્યક્તિ કેવળ નામસ્મરણ કે ગુણસ્મરણથી જ દેવભક્તિ કરવા ઈચ્છ, તો શું હરકત છે?
ઉત્તર ૬-સર્વ પ્રકારે પૂજનીયની કોઈ એકાદ પ્રકારે પૂજા કરવાનું સ્વીકારી અન્ય પ્રકારનો નિષેધ કે ઉપેક્ષા એ પૂનમની ભક્તિ નહિ પણ એક પ્રકારની આશાતના છે. પ્રતિમા–પૂજા એ પરમાત્માની ભક્તિ કરવાના અનેક પ્રકારોમાંનો એક પ્રકાર છે. સુંદર મૂર્તિ, વિશાળ મંદિર, શ્રેષ્ઠ અલંકારે, પૂજાની ઉત્તમોત્તમ સામગ્રીઓ એ બધા ભાવોદ્દીપનના હેતુ છે. એથી ભાવ વધે છે, મન પવિત્ર થાય છે, અમંગલ નાશ પામે છે, કૃતજ્ઞતા બતાવાય છે. અને એનો નિષેધ કરવાથી કે ઉપેક્ષા દાખવવાથી શુભ ભાવનો નાશ થાય છે, મન મલિન બને છે, અમંગળ વધે છે, તથા કૃતનિતાનું કલંક લાગે છે.
પ્રશ્ન છ–પરમાત્માની વીતરાગ અવરથા પૂજનીય છે, તે પછી સ્નાત્રાદિ અને આભૂષણાદિની શું જરૂર ?
ઉત્તર ૭ માતા પૂજનીય છે, તે કેવળ જન્મ આપતી વખતે કે ત્યાર પછી પણ? જન્મ આપનાર માતા જન્મ આપવાના કારણે પૂજનીય છે, તે જેમ કેવળ જન્મ આપતી વખતની અવસ્થામાં નહિ પણ સર્વ અવસ્થામાં પૂજનીય છે, તેમ તીર્થંકર દેવ પણ સર્વ અવસ્થામાં પૂજનીય છે. એમની એક વીતરાગ અવસ્થા પૂજનીય છે, એમ કહેવું એ માતા જન્મ આપતી વખતે પૂજનીય છે પણ તે પહેલાં કે પછી પૂજનીય નથી, એમ કહેવા બરાબર નથી? મૂર્તિ જે ઠેઈ એક જ આકારે તૈયાર થઈ શકે છે, તે તેને ઘડવામાં એક વીતરાગ આકાર પસંદ કરવો એ જ યોગ્ય છે. પરંતુ તેથી અન્ય અવસ્થાએ અને તેના આકારો અપૂજનીય ઠરતાં નથી. કોઈ પણ અવસ્થાની પૂજા ન રહી જાય એ માટે સ્નાત્રાદિ વડે જન્માવસ્થા, આભૂષણાદિ વડે રાજ્યાદિ અને શાંતાકારાદ વડે વીતરાગતાદિ અવસ્થા એની ભક્તિ શાસ્ત્રવિહિત છે.
(ચાલુ)