Jain_Satyaprakash 1941 08

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 16

ત્રણ પ્રાચીન જૈન ગુફાઓ
લેખક-શ્રીયુત નાથાલાલ છગનલાલ શાહ
[૧] ઐવલ્લીની જૈન ગુફા ઐવલ્લી નામનું ગામ માલપુરબાના કિનારા ઉપર અને કૃષ્ણ નદીના કાંઠે ઉડાવલ્લી [ ndavalli ] નામના ગામ નજીક આવેલું છે. ડો. બરજેણે જણાવેલ છે કે–અહીં નાની ગુફાઓ વિષેની શોધખોળ કરતાં બે નાની પણ એક બીજાથી કેટલેક દૂર, એક જેનની અને બીજી બ્રાહ્મણની ગુફાઓ મળી આવેલ છે.
આ ગુફાઓ ગામથી દક્ષિણ પશ્ચિમમાં ખડકવાળી ટેકરીમાં અને નદીના ખડકવાળા કિનારા ઉપરના જૂના મંદિરના જથ્થાથી ઉત્તર-પૂર્વમાં આવેલ છે.
જૈન ગુફાને આગળનો ભાગ દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં આવેલ છે, અને આગળની ઓસરીમાં ચાર થાંભલાઓ છે. એક દીવાલ એક ફૂટ નવ ઈચ જાડી મેટા પથ્થરના ટુકડાઓથી બાંધેલી છે. દાખલ થવા માટેના ઓરડાની ડાબી બાજુના થાંભલાઓની જોડી વચ્ચેની જગ્યા ચાર ફીટ નવ ઇંચ પહોળી અને છ ફીટ અગિયાર ઈચ ઊભી છે. તેની ઓસરીને ભાગ બત્રીસ ફુટ લાંબે અને સાત ફૂટ ત્રણ ઈંચ પહોળો અને આઠ ફીટ ત્રણ ઈચ ઊંચે છે. છાપરાના કાતરકામમાં લે અને વેલે વગેરે શિલ્પકળાથી કોતરાયેલ છે. આ ગુફાના ઓરડાની ડાબી બાજુએ બદામીની ગુફાની જેમ સહસ્ત્ર ફણવાળા પાર્શ્વનાથની મૂર્તિ આવેલ છે. આ જગ્યાનું કોતરકામ સુંદર રીતે કરેલ છે. મૂર્તિની જમણું બાજુએ એક પુરુષ અને સ્ત્રી સપની ફણાના નીચે ઊભેલ છે. ગુફાની ઓસરીના નાકાથી બીજી બાજુએ બદામીની ગુફાની જેમ જિન અથવા નાથના ચિહ્નની સાથે બે સ્ત્રીઓએ પિતાનું શરીર ટેકવી રાખેલ બતાવેલ છે. તેની પાછળ એક વૃક્ષની ડાળીઓ ડાબી બાજુએ બે આકારો સાથે કાતરાએલ છે. | ગુફાના દરવાજાથી આઠ ફીટ પહેલા અને છ ફીટ પાંચ ઈંચ ઊંચા બે નાના થાંભલાઓ પૂરી પાડેલ છે. અને પંદર ફીટ ઊંડાઈ સત્તર ફીટ આઠ ઈંચ પહોળાઈ અને સાત ફિટ અગિયાર ઈંચની ઊંચાઈવાળી પરસાલ અથવા શાળામાં દાખલ થવાય છે. છાપરાના મધ્ય ભાગમાં એક મહેતું કમક્ષ અધર લટકે છે. અને ચાર બીજા કમલે છે કે જે એક બીજાના ખૂણામાં અને મધ્યમાં સપાટીથી બે અથવા અઢી ઈચમાં લાગેલ છે. મધ્યભાગમાં માછલીઓ, કુલે અને માણસના માથાઓનાં ચિહ્નો બતાવેલ છે.
પડસાલની પછવાડે જમણી બાજુએ હાથી ઉપર એક દ્વારપાલ માથા પર મહેતા પિશાકે અને પાછળના ભાગમાં વસ્ત્ર પહેરેલ છે તેના બે હાથમાં કમળ પકડી રાખેલ છે. આની ડાબી બાજુએ એ જ દ્વારપાલ તેની ઠીંગણી સ્ત્રી સાથે એક ગોળ રકાબીમાં કંઈ ચીજ ધરી રાખે છે. ત્રણ અથવા ચાર પગથી ઉપર એક ત્રિકેણવાળા રસ્તે બારણુમાં દાખલ થાય છે. તેનાથી પાંચ ફીટ છ ઈંચ ઊંચે એક પવિત્ર જગ્યા છે, તેમાં બદામીની ગુફાની જેમ બેઠેલી એક તીર્થકરની મૂર્તિ તેનાથી આઠ ફીટ અને પાંચ ઈંચ છેટે છે,