Jain Dharm Prakash 1966 Pustak 082 Ank 05

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 4

西快送西西雅對亞瑪彩彩彩珠
શ્રી વમાન–મહાવીર
મણકા ૨ જો : : લેખાંક : ૧૪
લેખક : સ્વ. માતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડિયા (મૌક્તિક) પ્રકરણ ૧૩ મું
થઈ જતા હતા. પણ એવા પ્રકારના વર્ગ તે ઘણા નાના હતા. સામાન્ય રીતે તે સાળ આંક, કક્કો, બારાક્ષરી અને નામા ડિસામ્ જ શિખતા અને પેાતાને હુશિયાર માનતા અને એવા પ્રકારના લેકા પણ પેાતાનું કામ ચલાવતા હતા. ગામઠી અથવા ધૂડી નિશાળમાં કરા સાથે બેસતા, ત્યાં શિક્ષકના ઘરમાં એક સરસ્વતીની મૂર્તિ રાખવામાં આવતી, તેની પાસે ઘીના દીવા કરીને અભ્યાસની શરૂઆત થતી અને આવા નવા વિદ્યાર્થી સ્કૂલમાં-નિશાળમાં બેસે અથવા પુત્રજન્મ થાય તે દિવસે આખી નિશાળને રજા આપવામાં આવતી અને નિશાળના સ વિદ્યાર્થીઓને રજા પડવાથી સર્વ છૂટકારાના દમ ખેંચતા. અને ‘ ફત્તે કૃત્ત’ એમ ખેલતા આનથી પેાતાને ઘેર ચાલ્યા જતા હતા. વિદ્યાી વ આ રીતે છૂટા થાય તે પહેલાં તેમનાં મેાંઢા મીઠા કરાવવાની વસ્તુ–પતાંસાં તેમને વહેંચવામાં આવતા અને માટેથી બૂમ મારતાં અને ફત્તે ફત્તે તા અવાજ કરતાં ઢોકરાએ ઘેર જતા હતા. કન્યા કેળવણી માટે તે યુગમાં કાઇ જાતના પ્રબંધ હૈાય તેવું જાણવામાં આવ્યું નથી. કાઈ નવા વિદ્યાર્થીને નિશાળમાં આવવાની કે કાને ત્યાં પુત્ર જન્મ થવાની વિદ્યાર્થી રાહ જોતા. આ ગામઠી સ્કૂલામાં દરેક આંકની તેમજ નાબા હિસાબની કે કાગળ લખવાની રીત શીખવવાની ફી લેવામાં આવતી હતી અને આ રીતે દશ કે અગિયાર વર્ષની વયે તા વિદ્યાર્થી પેાતાના ધંધા માટેનુ' જરૂરી જ્ઞાન મેળવી
લેતા હતા અને પછી પેાતાના ધંધામાં પડી જતા હતા.
નિશાળ ગણુ.
પુત્ર જ્યારે આ વર્ષના થાય અને તેનુ શરીર બંધારણ ઠીક થઇ જાય, ત્યારે માબાપ તેને તે યુગમાં નિશાળે મૂક્તા. આ યુગની પરિસ્થિતિ જુદી જ છે, અત્યારે તેા કેળવણીની શરૂઆત છે અને કાઇ વાર તેના આગળનાં વર્ષોંમાં શરૂ થઈ જાય છે. આ સ્થિતિમાં ફેરફાર થવાનુ કારણ બ્રીટિશ યુગમાં શરૂ કરેલ કેળવણીની છે. તેમાં મેટ્રિક છતાં પદર સેળ કે સત્તર વર્ષની વય પસાર થઇ જાય છે, અને કાઈ વિદ્યાર્થી ભણવામાં સારા નીકળે અને વડીલવર્ગને તેની તરફની આવકની જરૂરીઆત ન હેાય તેા તેને ખી. એ, એમ. એ; સુધીના અભ્યાસ કરાવવામાં આવે છે. આ રીતે વીશ બાવીશ વર્ષની વય થઈ જાય છે અને કાને વિશેષ અભ્યાસ કરવા વિલામત મેકલવામાં આવે કે અમેરિકા જાય તે પચ્ચીશ ત્રીશ વર્ષની વય સુધી અભ્યાસકાળ લખાય છે; પણ આપણે જે યુગની વાત કરીએ છીએ તેમાં તે આઠ વર્ષની વય સુધીના શરીરને પાકટ થવા દેવામાં આવતું હતું અને તે યુગમાં માણસાની
કેળવણી પણ ત્રણ આરની જ હતી એટલે એક મનુષ્ય વાંચતા શીખી જાય (Reading), લખતા ભણુતા તેને આવડી જાય (Writing) અને Arithmetic એટલે હિસાબ કરતાં આવડી જાય એટલી ત્રણ આરની કેળવણી પરિપૂર્ણ ગણાતી હતી. અને પંચેોપાખ્યાનના અભ્યાસ કરનાર ભારે નિષ્ણાત અને પાંચમાં પૂછાય તેવા ગણાતા હતા. કાઈ કાછ તા એવા લણવાના રસવાળા કાશી જઈ ત્યાં બીજા ખાર વર્ષ સુધી અભ્યાસ કરતા હતા અને પડિત
ત્યારે
તે
વ માનકુમાર જ્યારે આ વર્ષોંની વયના થયા સિદ્ધા રાજાએ પાતાની પત્નીને વાત કરી, વચ્ચે નીચે પ્રમાણે વાતચીત થઈ.
+( ૩૮ )=>