Jain Dharm Prakash 1966 Pustak 082 Ank 05

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

અઢીસે વર્ષ ઉપરનું સુરત જિનાલયા અને ગૃચત્યા
‘સુરત’ શહેર આશરે આઠ સે। વર્ષ જેટલું પ્રાચીન છે. એને અંગે અત્યાર સુધીમાં જાતજાતનાં પુસ્તકા અને લેખો લખાયાં છે. જૈન ગ્રન્થકારાના પણ એમાં કાળા છે. જૈનાના ટુક (કડવા)મત”ને નામે એળખાવાતા એક સંપ્રદાયના થાભણુના શિષ્ય લાધાશાહે સુરતને લક્ષીને ચૈત્યવાડ નામની એક કૃતિ ગુજરાતીમાં ૮૧ કડીમાં વિ, સ ૧૯૯૩માં 'સુરતનું ચાતુર્માસ પૂરું થતાં રચી છે. એ “ સુરત ચૈત્ય પરિપાટી તરીકે જાણીતી છે. એ ત્રણ સ્થળેથી પ્રકાશિત થયેલી છે: (૧) પ્રાચીન તીર્થમાળા-સંગ્રહ ( ભા. ૧, પૃ. ૬૨-૬૯) અને (ર) “ સુરત ચૈત્ય પરિપાટી ” (પૃ. ૬-૧૫) અને (૩) `પુર રાસમાળા (પૃ. ૧-૭) એમાં અહીંના મેટાં જિનાલયા અને ગૃહચૈત્યાની તેમ જ તેમાંની જિનપ્રતિમાની–સખ્યાના ઉલ્લેખ છે. આ કૃતિમાં જિનાલયાના જિનવિહાર, જિનપ્રાસાદ, દેહરુ અને જિનભુવન એમ વિવિધ નામે નિર્દેશ છે, જ્યારે ગૃહચૈત્યને ઘર દહેરાસર તરીકે ઉલ્લેખ છે. મુખ્ય વિષયની સાથે સાથે અહીંના કેટલાક લત્તાએનાં તેમ જ તે સમયના કે એનાથી કષ્ટક પૂર્વ કાળના ક્રાપ્ત કાઇ જૈનનાં નામ છે. એ ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ મહુત્ત્વનાં છે. વિશેષમાં આ કૃતિ પ્રાચીન હાઇ એ ભાષાની દૃષ્ટિએ પણ ઉપયોગી છે. આમાં લત્તાવાર જિનાલયોના નિર્દેશ છે. એમાં લત્તાએને જે ક્રમ રચાયા છે. તે જ ક્રમે હું એનાં નામ વગેરે અત્ર રજૂ કરું તે પૂર્વે એ નોંધીશ કે પ્રસ્તુત કૃતિ પાંચ ઢાલમાં વિભક્ત છે અને એ પૈકી પહેલી ચારે ઢાલને અંતે દોહરાની એ કડી છે
શહેર :
જિન પ્રતિમાઓને વંદનનું કાય` ત્રણ વિભાગમાં રજૂ કરાયું છે. (૧) સુરત શહેરની પ્રતિમા, (૨) સુરત બહારનાં પરાંતી અને (૩) સનેર
છુ
લે પ્રો, હીરાલાલ ૨, કાપડિયા એમ. એ. (રાંદેર)ની ગોપીપુરાથી શરૂઆત કરાઇ છે. ત્યાર ખાદ નિમ્નલિખિત લત્તાઓના નિર્દેશ છેઃ
[] ખપાટિયા ચકલા, કેલાળાં) પીઠ, (મુગલી) સરા, વાચૌટા અને એમાંની વાઘજી વિલંદાની પાળ, નાણાવટ અતે સાપુર (શાહપાર), સાનીળિયું અને એમાં લાલભાઈનુ ડેલું, વિલંદાવાડ તેમ જ અમલીરાણુ (આમલીરાન) અને એમાં ગંધ )કૃળિયું.
રા
[] સુરતની બહારનાં પરાં તરીકે નવાપુ ૫) સૈયદપુર (સૈયદપરુ) અને એમાં હિંદરપુર. [8] રસનાર અને ત્યાંનું સોની ફળિયુ આ ચૈત્યપ્રવાડીમાં ગેાપીપરાના સુરા રતનનું, કેળાંપીથી મુગલીસરાના ક્ષેત્રમાં કૃષ્ણ વષૅમાનતુ, વડાચૌટાના વાછ વિલંદાનું અને કેસરીસ ંધનુ તેમ જ નાણાવટથી શાહપેાર્ જતાં પારેખ પ્રેમજીનુ નામ નોંધાયેલ છે.
જિનપ્રતિમા ત્રણ પ્રકારની હેવાના અહીં ઉલ્લેખ છેઃ (૧) પાષાણની, (૨) ધાતુની અને (૩) રત્નેની,
પ્રસ્તુત કૃતિમાં ત્રણ ભેાંયરાના નિર્દેશ છેઃ (૧) ગેાપીપરાના ધનાથના જિનાલયમાં, (૨) નવાપરાના શાન્તિનાથના જિનાલયમાં અને (૩) રાંદેરના એક જિનાલયમાં.
અહીં રાંદેરને સુરતનો એક આનુષંગિક ભાગ ગણ્યો હોય એમ લાગે છે.
સુરતમાં ૧૦ જિનાલયેા, ૨૩૫ ધરદહેરાસરા અને ૩૭૮ પ્રતિમા હોવાના ઉલ્લેખ ઉપરાંત પ્રસ’ગેાપાત ૨૪ ચાવીસવટા, ચૌમુખ, પંચતીર્થી, પટ, પાટલી, કમલમ’ડાણુ, એકલમલ, કમલ અને ૪૨ ) કર